D y n e sys
stabilisatie De
f l ex i b e l e s t a b i l i s a t i e va n w e r ve l l i c h a m e n
Beste mevrouw, Beste mijnheer, In deze folder zouden we u graag willen informeren over de flexibele stabilisatie van wervellichamen, ofwel DYNESYS stabilisatie genoemd. Voordat u zich laat opereren, moet u goed weten wat de operatie inhoudt en hoe het herstel na de operatie zal verlopen. U krijgt informatie over de voorbereiding van de operatie, de operatie zelf en de nabehandeling. Voor een vlotte revalidatie nadien is het zeer belangrijk dat u de instructies van de geneesheer, de kinesist en de verpleegkundigen goed opvolgt. Daarom worden in deze brochure ook aandachtspunten meegegeven ivm de revalidatie. We wensen u een spoedig herstel en een vlotte revalidatie. Aarzel niet om uitleg en hulp te vragen. Bij problemen of vragen kan u altijd bij ons terecht. Vanwege het volledige team : ■■ Dr
H. Schauvliege Ilse Huysmans, Hoofdverpleegkundige dienst Heelkunde (014/71 27 10) en het verpleegkundig team (014/71 21 20) ■■ Dhr. Bruno Marck, diensthoofd kinesitherapie en zijn team (014/71 20 52) ■■ Mevr. Marlies Dams, sociale dienst (014/71 27 30) ■■ Mevr.
1
Inhoudstafel ■■ .Wat
is een flexibele stabilisatie van de wervellichamen?. . . . . . . . 3 wordt er een ingreep uitgevoerd?. . . . . . . . . . . . . . . 4 ■■ .Wie voert de ingreep uit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 ■■ .Wat houdt de ingreep in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 ■■ .Verloop tijdens opname in het ziekenhuis. . . . . . . . . . . . . . . . 8 ■■ Naar huis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 ■■ .Mogelijke complicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ■■ .Leven na een flexibele stabilisatie van de wervellichamen praktische raadgevingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ■■ .Tot slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 ■■ .Checklist - Voorbereidingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ■■ .Wanneer
2
Wat
is
Dynesys
stabilisatie
Wat is een flexibele stabilisatie van de wervellichamen of een DYNESYS stabilisatie? Een flexibele stabilisatie van de wervellichamen of een DYNESYS stabilisatie wil zeggen dat er een aantal ruggenwervels aan elkaar vastgemaakt worden op een flexibele wijze. Door de operatie wordt de stabiliteit van de rug hersteld en zal de rugpijn afnemen. Hierdoor zal ook het functioneren verbeteren. Als er ook sprake was van wortelbeknelling zal de operatie een vermindering van zenuwpijn met zich meebrengen dankzij het verwijderen van de druk op de zenuwwortel.
3
Wanneer
is een dergelijke ingreep noodzakelijk ? De belangrijkste reden voor het uitvoeren van de ingreep is een zeer grote hernia waar aanwijzingen zijn van instabiliteit. De patiënt heeft ernstige rug- en beenpijn. Eerst wordt geprobeerd om het probleem te verhelpen door middel van rust, pijnstillende en ontstekings remmende medicatie. Eventueel ook door middel van selectieve epidurale inspuitingen met cortisone-medicatie. Geven deze behandelingen geen resultaat, kan er overgegaan worden tot operatie. De patiënten hebben hoofdzakelijk beenpijn door druk op een zenuwwortel in de onderrug. Deze druk komt er door een belangrijke discushernia, vaak met discusslijtage of discuscollaps. Er is sprake van instabiliteit tussen 2 wervellichamen. Er is ook risico op verdere rugproblemen waardoor een ingreep die voor meer stabiliteit zal zorgen, noodzakelijk is. Een gewone discushernia-operatie alleen is onvoldoende om het probleem op te lossen omdat er dan nog onvoldoende stabiliteit tussen de ruggenwervels is.
Wie
voert de ingreep uit ?
In het H.Hartziekenhuis te Mol voert dr. H. Schauvliege de rugchirurgie uit. Dr. Schauvliege is orthopedisch chirurg met bijzondere interesse en bekwaming in de rugchirurgie. Rugchirurgie wordt in België uitgeoefend door zowel orthopedisch chirurgen met subspecialisatie rugchirurgie als door neurochirurgen.
4
Wat
houdt de ingreep in ?
De ingreep lijkt op deze van een verstijvingsoperatie of spondylodese. Het verschil met een verstijvingsoperatie is dat er bij de techniek van de DYNESYS verstevigd en opgehoogd wordt waarbij toch nog een zekere beweeglijkheid tussen de wervellichamen wordt gegarandeerd (bij een gewone verstijvingsoperatie is er geen beweeglijkheid). Er wordt een operatie uitgevoerd waarbij 2 of meerdere wervellichamen aan elkaar worden vastgemaakt door middel van enkele schroeven. Deze bestaan meestal uit titanium. Deze schroeven worden in het bot van de wervel geplaatst. De zone in de wervel waar de rugchirurg de schroeven kan plaatsen, wordt de pedikel genoemd. Elke wervel heeft links en rechts een pedikel. Deze staat in verbinding met het wervellichaam. De pedikelschroeven worden onderling verbonden met flexibele spacers om de discusruimte op te hogen. Binnenin deze spacers bevindt zich een soort touw (bio-compatibel) welke de extreme bewegingen tegengaat.
normaal
met gestrekte rug
Foto van schroeven met spacer en touw 5
Foto van schroeven met gemonteerde spacers en touw
De bedoeling is de pijnlijke of abnormale beweeglijkheid of instabiliteit te corrigeren door middel van een beschermende of stabiliserende ingreep. Bij deze ingreep wordt de discushoogte hersteld na verwijderen van de discusuitstulping of hernia welke de zenuwwortel bedrukt. De insnede is een beetje groter dan bij de gewone discushernia-operatie (10 – 15cm). De huid wordt onderhuids gehecht, waardoor er weinig littekenvorming is nadien.
hernia
Bovenstaande foto toont een zijdelingse NMR opname van een patiënt met een forse discushernia welke het ruggemergkanaal dichtdrukt. De patiënt vertoont pijn in de beide benen en matige rugpijn.
6
Wanneer bij een dergelijke patiënt enkel de hernia verwijderd is er een groot risico om na enige tijd terug been-én rugpijn te ontwikelen. Bij een dergelijke patiënt is er nood aan een bijkomende stabiliserende ingreep zoals de DYNESYS stabilisatie ingreep
dynesys
Deze foto toont het principe van ophogen en stabiliseren van het segment (wervel-discus-wervel) Er worden schroeven in de wervellichamen geplaatst via de veilige zone,welke pedikel wordt genoemd. Deze schroeven worden verbonden met flexibele spacers om de discusruimte op te hogen. Binnenin deze spacers bevindt zich een soort biocompatibel touw welke de extreme bewegingen tegengaat.
7
Verloop
tijdens opname in het ziekenhuis De opname gebeurt meestal de dag van de operatie zelf. De totale verblijfsduur is ongeveer 5 dagen, afhankelijk van de vooruitgang van de revalidatie.
Wat
moet uw arts weten voor de ingreep?
■■ Of
u bloedverdunnende medicatie inneemt en welke u allergisch bent : vb. aan antibiotica of aan ontsmettingsmiddelen zoals ioodhoudende ontsmettingsstoffen (zoals isobetadine)
■■ Of
Wat
brengt u best mee
■■ Schoeisel
of pantoffels om goed te kunnen stappen tijdens de revalidatie en ondergoed ■■ Toiletartikelen ■■ SIS-kaart en eventueel de formulieren voor de verzekering ■■ Resultaten van de pré-operatieve onderzoeken, als u die heeft (ECG, bloedafname en indien nodig een longfoto) ■■ Bloedgroepkaart ■■ Pyjama
Dag
van opname
Voor de operatie: ■■ U
krijgt een formulier “patiëntenpad” waar in uitgelegd staat wat er zal gebeuren vanaf het moment van opname tot en met het moment van ontslag. Zo weet u welke onderzoeken u zal moeten ondergaan, welke oefeningen u zal moeten doen met de kinesist, … ■■ Enkele administratieve formulieren worden ingevuld ■■ Er zal bloed genomen worden ■■ Antitrombosekousen worden aangemeten : dit zijn witte kousen die er voor zorgen dat u geen ontsteking van de bloedvaten zou krijgen, doordat u een tijdje minder zal bewegen met de benen
8
Na de operatie: ■■ Na
de operatie wordt u een tijdje geobserveerd in de ontwaakzaal van het operatiekwartier. U zal verschillende uren van de kamer wegblijven. Breng uw familie hiervan op de hoogte, zodat zij niet ongerust zijn. Eventueel verblijft u een nacht op Intensieve Zorgen. ■■ Verzorging : ❚❚ U krijgt juist voor de ingreep (in de operatiekamer) een blaassonde. Deze wordt verwijderd wanneer u terug uit bed mag komen (op dag 2 na de operatie). ❚❚ In de wonde heeft u een drain (= afvoerbuisje) gekoppeld aan een redon (= opvangbokaal) waar het overtollig bloed in afgevoerd wordt. Deze wordt meestal 48 uur na de operatie verwijderd, afhankelijk van het volume wondvocht. ■■ U mag vanaf dag 2 na de operatie opkomen uit bed. Daarom heeft u de eerste dagen bij uw lichamelijke verzorging nog hulp nodig van een verpleegkundige. Het is echter de bedoeling om zo snel mogelijk weer dingen zelf te doen. U wordt hier zo goed mogelijk in begeleid.
Kinesitherapie Vanaf de eerste dag na de operatie, zal er gestart worden met kinesitherapie. De kinesist komt langs om oefeningen met u te doen, zodat u op eigen tempo kan revalideren. Weet dat niet iedereen even snel geneest en de revalidatie afhankelijk is van meerdere factoren.
Sociale
dienst
Denkt u dat u aanpassingen of hulp nodig heeft in huis? De medewerkster van de sociale dienst komt, nadat u mag opstaan, bij u langs om dit te bespreken. Zowel patiënten als familieleden kunnen zich richten tot de sociale dienst. Enkele voorbeelden van de dienstverlening zijn : ■■ Mogelijke thuishulp na ontslag ■■ Thuisvervangende mogelijkheden (rusthuis, …) ■■ Financiële tussenkomsten ■■ Mogelijkheden voor revalidatie, herstelverlof, … ■■ Relationele en emotionele problemen 9
Een sociaal medewerkster zal informatie verstrekken, bemiddelen en doorverwijzen, psycho-sociale begeleiding geven, ontslag voorbereiden, … Dit alles in overleg met patiënt, familie, huisarts, specialist en externe diensten. De sociale dienst is te bereiken : ■■ Via de receptie of de verpleegkundigen ■■ Telefonisch op het nummer 014/71 27 30 ■■ Op het bureau tijdens de weekdagen van 8.30u – 16.45u
Naar
huis
Gemiddeld 5 dagen na de operatie kan u het ziekenhuis verlaten. Voordat u naar huis gaat, neemt een verpleegkundige nog enkele praktische zaken met u door, zoals medicijnen die u moet gebruiken en diverse afspraken, zoals ■■ Gedurende 1 maand zal u spuitjes toegediend krijgen in de buikwand. Deze dienen om bloedklonters in het been of naar de longen te voorkomen. Zolang u deze spuitjes toegediend krijgt, moet u ook de antitrombosekousen dragen. ■■ Wonde
: zolang de hechtingen nog ter plaatse zijn, mag u douchen wanneer er een vochtwerend verband op zit, zodat de wonde niet nat wordt.
Bij ontslag zorgen wij voor de nodige documenten : ■■ Ontslagbrief voor de huisdokter (wordt opgestuurd indien nodig) ■■ Medicatievoorschriften ■■ Afspraak voor consultatie : Controle bij de chirurg is gepland na 2 weken, 6 weken, 3 maanden en 6maanden na de operatie. ■■ Zo nodig : thuisverpleging (voor het toedienen van de bloedverdunnende spuitjes), … Terug werken : U bent 2 – 3 maanden arbeidsongeschikt. 10
Mogelijke
complicaties
Trombose Als voorzorgsmaatregel worden bloedverdunners toegediend (Fraxiparinespuitjes in de buikwand) en anti-trombosekousen aangedaan. De bloedverdunners moet u blijven toedienen tot 4 weken na de operatiedatum. De antitrombosekousen moet u blijven dragen zolang de bloedverdunnende spuitjes worden gegeven. Deze kousen dienen dag en nacht gedragen te worden. Het beste tijdstip om deze kousen uit te wassen is overdag, omdat men dan actiever is dan ’s nachts en de kousen tijdens die tijd even uitgelaten kunnen worden. Nog beter is om een tweede paar kousen aan te kopen en deze aan te doen terwijl men de andere wast. Omdat u nog een tijdje bloedverdunnende spuitjes krijgt, moet u oppassen met het combineren van andere medicijnen die het bloed ook verdunnen. Raadpleeg hiervoor uw arts.
Leven Praktische
na een
DYNESYS
stabilisatie
raadgevingen
De operatiewonde en/of zenuw hebben tijd nodig om te herstellen. Daarom is het belangrijk de eerste drie maanden de rug niet te zwaar te belasten.
Onmiddellijk
post-operatieve fase (tot
6
weken na de ingreep)
■■ Goede ❚❚
houding : Stand : gewicht verdelen over beide voeten, knieën niet op slot, bekken boven de knieën, lage rug licht gehold, schouders wat naar achter, lange nek
11
❚❚
■■ Lig
it : open heuphoek, niet onderuitzakken, maar Z rechtop met goede ondersteuning van armen en fysiologische krommingen. Niet te lang achtereen zitten (max. 20min) en afwisselen met stappen
:
ruglig is minst belastend. Zijlig : vermijden van draaiing van het bekken tov de schouders : eventueel een kussen tussen de knieën. Bed mag niet doorzakken. ❚❚ Buiklig : niet toegelaten ■■ Transfers gebeuren in blok : ❚❚ In en uit bed : van ruglig naar zijlig in blok draaien en u opduwen tot zit en omgekeerd ❚❚ In en uit de auto : beide benen tegen elkaar houden en in blok uit de auto draaien en omgekeerd. (De eerste 6 weken mag men max. 30 min als passagier in de auto zitten) ■■ Rechtkomen van zit naar stand : aanspannen van de diepe buikspieren, met rechte rug en met behoud van de lumbale lordose (kromming) rechtkomen door te duwen vanuit de knieën. ■■ Wandelen : met (looprek, krukken) of zonder hulpmiddel, met behoud van de juiste houding (niet voorovergebogen om pijn te vermijden). Wandelen op vlakke ondergrond. ■■ Trap : trede per trede, op de hele voet steunen ■■ Iets oprapen : rug rechthouden, been achteruitsteken en voorwerp oprapen of door de knieën zakken en rug rechthouden. Niet bukken! De eerste 6 weken max. 1 kg tillen. ❚❚ ❚❚
Fout!
12
Goed!
■■ Maak
geen onverwachte bewegingen met 1 of meerdere ledematen, bijvoorbeeld slaan, trekken, duwen, vangen, werpen, … ■■ Blijf niet langdurig staan, slenteren of hardlopen. Het is wel goed om het wandelen langzaam uit te breiden om de conditie op te bouwen. ■■ Sexuele activiteit : u heeft hier in de eerste weken na de operatie waarschijnlijk weinig behoefte aan, doch nadien is er geen bezwaar in die mate dat er gen rugpijn veroorzaakt wordt
Latere
fase
:
na
6
weken
■■ Verder
uitbouwen van stabilisatietraining en buikspierversterkende oefeningen ■■ Zwemmen : na 8 weken : rugslag en crawl zijn het minst belastend ■■ Fietsen : 8 weken na de operatie mag men fietsen op een hometrainer en op de openbare weg ■■ Belangrijke inspannende sportactiviteiten mogen pas hervat worden na 6 maanden ■■ Autorijden : de eerste 6 weken als passagier (maximaal 30min), geen openbaar vervoer (bus, trein, …) de eerste 6 weken, na 6 weken mag men zelf rijden met de auto ■■ Werkhervatting : ❚❚ Lichte werkzaamheden (licht bureauwerk, lichte huishoudelijke klussen) : na 6 tot 8 weken ❚❚ Zwaardere werkzaamheden (met tillen) : na ongeveer 3 maanden Bij het tillen rekening houden met volgende : - de last zo dicht mogelijk tegen het lichaam houden en met 2 handen tillen - de last niet boven schouderhoogte tillen - vermijd maximaal voorovergebogen houding - vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp ; draai zoveel mogelijk heup en schouders tegelijk
13
Fout!
Goed!
Goed!
Fout!
- Rugbelastende arbeid met draaibewegingen, fel bukken en tilwerk wordt best vermeden tot 3 maanden na de operatie
Tot
slot
Weet dat niet iedereen even snel geneest en de revalidatie afhankelijk is van meerdere factoren. Indien u nog vragen heeft, aarzel niet ze te stellen. We zijn er ons goed van bewust dat zaken die voor ons heel normaal zijn, niet noodzakelijk voor u ook zo zijn. Zowel de arts – verpleegkundige – kinesist – sociale medewerkster zijn zeker bereid om u uitleg te verschaffen. Onze contactgegevens vindt u vooraan in de brochure terug. Veel moed tijdens uw herstel.
14
Checklist – Voorbereiding ■■ Zo
nodig de sociale dienst reeds contacteren na raadpleging chirurg onderzoeken bij de huisarts laten doen ■■ Hospitalisatieverzekering verwittigen ■■ Werkgever verwittigen ■■ Sieraden thuislaten (kostbare dingen) ■■ Douche of bad nemen de avond voordien of de ochtend van opname in het ziekenhuis ■■ Formulieren (hospitalisatieverzekering, evt. speciale formulieren werkonbekwaamheid, …) meebrengen bij opname ■■ De dag van opname u aanmelden aan de receptie in de inkomhal en vervolgens op de afdeling Heelkunde ■■ Pré-operatieve
15
Notities
16
H. Hartziekenhuis Mol Gasthuisstraat 1 - 2400 Mol - Tel. 014/71 20 00 E-mail:
[email protected] www.azmol.be
