DVN kiest Voluit leven met diabetes!
2012
Vestigingsplaats: Leusden Rechtsvorm: Vereniging Doelstelling: “Het behartigen van het welzijn van personen die diabetes hebben, zowel in het algemeen als individueel, alles in de ruimste zin van het woord.” (art.1.2 van de Statuten)
2
Jaarbeeld 2012 – Diabetesvereniging Nederland
Uitgebracht aan de Algemene Ledenvergadering op 15 juni 2013
Inhoudsopgave U heeft een interactieve pdf geopend. De inhoudsopgave hieronder is interactief. Klik op een hoofdstuk om daar vervolgens direct naar toe te gaan.
5
7
Voorwoord
DVN in cijfers
9
DVN als organisatie
10
12
Waar staat DVN voor?
Governance en Bestuur
20 24 28 DVN als vereniging
3
DVN netwerkt
DVN doet
34
35
Voordeel
Informatie
46 Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Financieel jaarverslag
29
30
Advies
Steun
40 42 Bedrijfsvoering
49 Bijlage 1: samenstelling bestuursorganen
Financiering
Uitgangspunten bij verslag en leeswijzer Het jaarverslag 2012 en de jaarrekening 2012 zijn vastgesteld door het Bestuur op 23 april 2013 en goedgekeurd door de Algemene Ledenvergadering op 15 juni 2013. Het jaarverslag van DVN verschijnt alleen digitaal op www.dvn.nl. Diabetesvereniging Nederland legt in dit jaarverslag verantwoording af op verenigingsniveau. Voor DVN Regie BV worden een apart jaarverslag en jaarrekening opgesteld. Om die reden worden in het voorliggende jaarverslag de activiteiten die in het kader van de BV zijn verricht, alleen op hoofdlijnen benoemd. Daar waar in dit jaarverslag wordt gesproken over vrijwilligers, medewerkers, leden, worden zowel mannen als vrouwen bedoeld. Mocht u vragen hebben over diabetestermen die DVN hanteert in dit jaarverslag, kijkt u dan eens op diabeteswiki.nl.
4
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Voorwoord 2012 was voor Diabetesvereniging Nederland een jaar van keuzes maken. Om zich staande te houden in een snel veranderende maatschappij, moest DVN haar prioriteiten opnieuw bepalen. Waar staan we voor? Wat willen we betekenen voor mensen met diabetes? Wat is nodig om dat te bereiken? Lastige vragen, die lastige keuzes met zich meebrengen. Binnen de vereniging is de discussie over de koers breed en intensief gevoerd. Dat leidde onder meer tot het formuleren van nieuwe strategische uitgangspunten en een nieuw bestuursmodel. DVN verstevigt de belangenbehartiging als een van haar kerntaken. Op dat terrein zijn in 2012 weer mooie resultaten geboekt. DVN maakte zich sterk voor een goede kwaliteit van de eerstelijns ketenzorg voor diabetes. Voor het behoud
5
van keuzevrijheid voor de patiënt die een insulinepomp gaat gebruiken, tegen het plan om ziekenhuizen zelf insulinepompen en pomphulpmiddelen te laten
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
leveren. En voor oplossingen voor de problemen die mensen met diabetes ervaren bij het aanvragen of verlengen van hun rijbewijs.
Voorwoord DVN kiest voor nieuwe wegen om haar doelen te bereiken. In het land werden nieuwe, innovatieve vormen van informatieavonden opgezet. We startten met de werving van Vrienden van DVN. We zochten actief contact met onze achterban via het DVN Meldpunt. Over deze nieuwe activiteiten en de voortgang van projecten leest u in dit jaarverslag. 2012 is een bewogen jaar geweest. Veranderen is een intensief proces, dat van vrijwilligers en medewerkers van DVN veel inzet heeft gevraagd. Het komende jaar brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, om de gemaakte keuzes uit te werken en te implementeren. Samen zetten we ons in om de positie van DVN te behouden en te versterken. Samen streven we naar goede zorg en een beter leven voor mensen met diabetes. DVN kiest voor de toekomst!
mr. drs. Margreeth C.A. Smilde Voorzitter Diabetesvereniging Nederland
6
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
51.835
DVN in cijfers
Aantal leden
12.887
Aantal beantwoorde e-mails klantenservice
17.680
Aantal telefoontjes met klantenservice
9.103
Aantal inzendingen voor de puzzel in Diabc
7
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
28.000
Aantal gebruikers op Mijn Zorgpagina
5.879
Aantal bestellingen op DVN Puntenplein
DVN in cijfers
253
36
Aantal medewerkers CB (per 31-12-2012)
Aantal deelnemers stranddag
8
SugarKidsClubkampen
2.775 Aantal volgers Twitter (per 31-12-2012)
4.617
67
Jaren dat DVN bestaat
8
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Aantal deelnemers Diabetes Zorgonderzoek
190
Aantal vrijwilligers bij de SugarKidsClub
DVN als organisatie Diabetesvereniging Nederland is er voor goede zorg en een beter leven voor alle mensen met diabetes. Aan het realiseren van die missie leveren binnen de vereniging diverse organen hun bijdrage. DVN kiest in 2012 voor een nieuwe koers in strategie en beleid. In deel een van dit hoofdstuk leest u daar meer over. Deel twee gaat over governance en bestuur. Daarin wordt ook de nieuwe bestuursstructuur toegelicht.
DVN als organisatie WAAR STAAT DVN VOOR?
Onze missie Diabetesvereniging Nederland is er voor goede zorg en een beter leven. Diabetesvereniging Nederland strijdt voor alle mensen met diabetes, zodat zij voluit kunnen leven met diabetes. Alles wat mogelijk is voor een beter leven met diabetes, moet ook gedaan worden. Naam verslagleggende rechtspersoon Diabetesvereniging Nederland Adres Fokkerstraat 17 Postcode 3830 AM Plaats Leusden Telefoonnummer 0334630566 E-mailadres
[email protected] Website www.dvn.nl
Dit betekent onder meer dat: »A lle mensen met diabetes zorg ontvangen volgens de NDF Zorgstandaard Diabeteszorg; »A lle mensen met diabetes kunnen beschikken over informatie en instrumenten die hen helpen hun leven met diabetes goed in te richten; »M ensen met diabetes niet gestraft worden met extra kosten. De maatschappij moet solidair zijn op het gebied van onder andere verzekeringen en arbeid.
Identificatienummer Kamer van Koophandel 40476341 KvK Gooi en Eemland
Onze visie In de visie wordt verwoord wat Diabetesvereniging Nederland wil realiseren in de komende jaren.
Voluit leven met diabetes, emancipatie en regierol voor patiënten, vanuit de grondgedachte dat de kernrelatie in de zorg wordt gevormd door de zorgverlener en de patiënt. Bewustwording dat een aantal oorzaken voor het krijgen van diabetes weggenomen kan worden (primaire preventie).
Strategie en beleid
10
Diabetesvereniging Nederland bevindt zich in een fors verandertraject. Door ontwikkelingen in zorg en samenleving en het dalende ledenaantal, was het wenselijk om opnieuw de ambities en prioriteiten van de organisatie te bepalen. De discussie
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie hierover is binnen de vereniging breed en intensief gevoerd. De Ledenraad heeft in de tweede helft van 2012 ingestemd met een aantal nog door te voeren veranderingen. Dit proces heeft geleid tot een Strategische Agenda 2013-2016, een Code Goed Bestuur en het besluit om de bestuurlijke structuur aan te passen. Deze drie bouwstenen vormen samen de basis voor een krachtige koerswijziging die in 2013 verder gestalte zal krijgen. Met deze koerswijziging wil DVN de komende jaren zichtbare meerwaarde creëren voor alle mensen met diabetes in hun strijd voor goede zorg en een beter leven.
Strategische Agenda De Strategische Agenda 2013-2016 kent zes uitgangspunten: »D VN is een vitale vereniging die in staat is om de goede dingen te doen voor leden en vrijwilligers en medewerkers vanuit een financieel gezonde positie;
Zichtbare meerwaarde voor alle mensen met diabetes
»C entrale positie voor de regio’s; »E en zo slank mogelijke organisatie van het DVN Bureau, dat zo moet worden ingericht dat aan de uitgangspunten kan worden voldaan; »A anpassen bestuursstructuur; »P rofessionalisering en innovatie; »B ehoud en versterking van de positie van DVN.
Code Goed Bestuur De Code Goed Bestuur bevat de kernwaarden rondom de houding, gedragingen en cultuur van de vereniging. Deze zijn van toepassing op DVN en aan haar verbonden organisaties. De Code Goed Bestuur beoogt: »h et bevorderen van de kwaliteit van DVN door het realiseren van haar doelstellingen, de juiste besteding van middelen en een efficiënte bedrijfsvoering. »h et behouden en versterken van vertrouwen van de leden; »h et behouden en versterken van vertrouwen van andere belanghebbenden, zoals vrijwilligers, overheid, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere partners, wat
11
leidt tot een groter maatschappelijk gezag en draagvlak; »h et beschermen en versterken van het imago van DVN.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie GOVERNANCE EN BESTUUR De bestuursstructuur van DVN ziet er als volgt uit: Beheersstichting
Diabetesvereniging Nederland
DVN Regie bv
Ledenraad
Raad v. Toezicht
Raad v. Toezicht
Bestuur
Algemeen Bestuur
Aandeelhouders
Raad v. Commissarissen
= Personele unie = Gedeeltelijke personele unie
Directeur DVN
Alg. directeur / Bestuurder
Hieronder worden de drie kolommen van het bovenstaande model toegelicht. De samenstelling van de bestuursorganen van Diabetesvereniging Nederland vindt u in bijlage 1.
Beheersstichting DVN De Beheersstichting DVN is opgericht in 1992 en heeft ten doel het beheer van de haar overgedragen fondsen volgens de per fonds vastgelegde doelstelling. Het bestuur van de Beheersstichting DVN bestaat uit vijf leden, afkomstig uit het Algemeen Bestuur
12
van DVN. Er is een Raad van Toezicht die bestaat uit de leden van de Raad van Toezicht van DVN.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie DVN Regie BV In 2010 is DVN Regie BV opgericht, 100% dochter van DVN. Er is sprake van een (statutair vastgelegde) personele unie tussen Algemeen Bestuur DVN en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van DVN Regie BV en tussen directeur DVN en bestuurder BV. In DVN Regie BV is onder meer de website Mijn Zorgpagina ondergebracht.
DVN Binnen DVN vormt de Ledenraad het hoogste orgaan. De Ledenraad wordt gevormd door de voorzitters van de 21 regio’s. De regio’s vormen de werkgebieden van DVN en zijn geen zelfstandige juridische entiteit. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid van het Algemeen Bestuur en op de algemene gang van zaken van de vereniging. Het Algemeen Bestuur bestuurt de vereniging. Het Algemeen Bestuur en de Raad van Toezicht hanteren een rooster van aftreden.
NIEUWE BESTUURSSTRUCTUUR De maatschappij verandert snel. Daar heeft DVN mee te maken bij het verwezenlijken van haar ambities. Dit vereist een heldere focus, een transparante werkwijze en een bestuur dat slagvaardig kan opereren. Daarom is kritisch gekeken naar de bestuursstructuur. Daarbij was het ook nodig om de bestuursstructuur in overeen stemming te brengen met de actuele eisen van de Code Goed Bestuur. In de nieuwe bestuursstructuur is het samenspel tussen de diverse organen verbeterd, zowel wat betreft beleidsontwikkeling en –uitvoering, als wat betreft de controle en het toezicht hierop. De Ledenraad heeft eind 2012 besloten tot een nieuwe bestuursstructuur. Het nieuwe bestuursmodel is gebaseerd op het principe van scheiding van bestuur en toezicht. Er zijn diverse ‘checks and balances’ ingebouwd om het samenspel tussen de
13
verschillende verenigingsorganen onderling verstevigen en te waarborgen. Het nieuwe model is opgebouwd uit de volgende bestuursorganen:
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie » De Algemene Ledenvergadering (ALV) Deze bepaalt het beleid van de DVN én toetst dit achteraf. Daarmee is de ALV het hoogste orgaan binnen DVN. Per regio (21) worden twee leden rechtstreeks gekozen en afgevaardigd naar de ALV.
» Het Bestuur Het Bestuur is verantwoordelijk voor de kaders van het landelijk en regionale beleid en de aansturing van het DVN Bureau. Het Bestuur bereidt het beleid voor in samenspraak met het Bureau en de regiomanagers. Het Bestuur legt verantwoording af aan de ALV op de hoofdlijnen van het beleid. Het bezoldigde bestuur bestaat uit een voorzitter en twee leden.
» Regio’s In dit model worden de regio’s aangestuurd door een regiomanager, met ondersteuning van een regiosecretaris. Zij kunnen zelf bepalen in welke structuur en met hoeveel vrijwilligers zij de regioactiviteiten willen uitvoeren, mits het past binnen het door de ALV vastgestelde DVN-beleid.
De ALV is het hoogste orgaan binnen DVN
De regiomanagers vormen gezamenlijk het Regionetwerk, dat stevig verankerd wordt in de structuur van de organisatie.
» DVN Bureau Het DVN Bureau is verantwoordelijk voor ondersteuning van de regio’s en het uitvoeren van de kerntaken van DVN. Het wordt geleid door een directeur. Het Bureau wordt opnieuw ingericht tot een efficiënte, flexibele organisatie met hoge kwaliteit, waarbij het accent ligt op belangenbehartiging, dienstverlening en verenigingszaken.
» DVN Regie BV De Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van DVN Regie BV bestaat
14
uit vijf leden: twee leden uit het bestuur van DVN en drie leden uit de ALV van DVN. De AVA benoemt het bestuur van DVN Regie BV.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie De Raad van Commissarissen (RvC) bestaat uit drie leden die allen worden benoemd door de AVA. De ALV van DVN doet een bindende voordracht voor twee van de drie leden. Deze twee leden zoeken gezamenlijk een derde lid van de Raad van Commissarissen, tevens voorzitter. Er vindt frequent overleg plaats tussen de AVA, de RvC, het bestuur en de ALV van DVN.
VERSLAGEN BESTUURSORGANEN Ledenraad De Ledenraad kwam in 2012 vier keer bijeen: twee keer volgens het jaarrooster (in juni en december) en twee keer (in april en oktober) in een buitengewone vergadering vanwege de transitie van de vereniging. Per vergadering volgen hieronder de besluiten. »2 1 april: besloten is om drie commissies in te stellen, samengesteld uit leden van het Algemeen Bestuur en de Ledenraad. Zij buigen zich over een onderwerp uit de transitie: commissie A over Strategie, commissie B over Commerciële activiteiten, commissie C over Bestuursstructuur. » 1 6 juni: goedkeuring van de jaarstukken 2011, vaststelling van het contributiebedrag van € 49,90 voor 2013. Verder goedkeuring van een voorstel tot statutenwijziging, die noodzakelijk was als gevolg van gewijzigde wetgeving rondom de ANBI-status waarover DVN beschikt. »6 oktober: de Ledenraad neemt de adviezen van commissie A (Strategie) en commissie B (Commerciële activiteiten) over. De Ledenraad heeft daarbij de volgende besluiten genomen: »V aststelling van de Strategische Agenda 2013-2016 »V aststelling Code Goed Bestuur DVN » I nstemming met het advies van Commissie B ten aanzien van de commerciële
15
activiteiten van DVN. Dit betekent dat de commerciële activiteiten op grotere afstand van de vereniging worden gezet.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als organisatie » I nstemming met het Managementcharter DVN. »V erder besluit de Ledenraad tot instelling van een Stuurgroep die de implementatie van de transitie stuurt. »8 december: vaststelling van het advies van de Commissie Bestuursstructuur. Herbenoeming van de heer J.W.G. (Wim) Sijberden als lid van het Algemeen Bestuur. Benoeming van mevrouw I.P.E. (Inge) van Haren, voorheen lid van de Raad van Toezicht, tot lid van het Algemeen Bestuur. Beide benoemingen gelden formeel voor een periode van vier jaren, maar gezien de voornemens van het Algemeen Bestuur om plaats te maken voor een nieuw bestuur in het voorjaar 2013, zal de (her)benoeming van tijdelijke aard zijn. Tot slot heeft de Ledenraad het instellingsbesluit Stuurgroep Transitie vastgesteld.
De Raad van Toezicht volgde het veranderproces nauwgezet
Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar drie vergaderingen gehad met het Algemeen Bestuur. Tijdens de vergaderingen is de Raad van Toezicht geïnformeerd over de ontwikkelingen binnen DVN. Behandelde onderwerpen waren onder meer het integraal advies over de toekomst van DVN, de jaarstukken 2011, kwartaalrapportages, de stand van zaken van de beoogde koerswijziging van DVN, waaronder de voorgenomen veranderingen ten aanzien van de bestuurlijke structuur en de voortgang van activiteiten binnen DVN Regie BV. Ook buiten de reguliere vergaderingen heeft de Raad van Toezicht zich frequent op de hoogte gesteld van de voortgang van het veranderproces binnen DVN. Ook heeft de Raad van Toezicht actief geparticipeerd in verschillende commissies die rondom de transitie zijn ingesteld. In december is Raad van Toezichtlid mevrouw. I.P.E. van Haren toegetreden tot het Algemeen Bestuur. In afwachting van de in het voorjaar 2013 verwachte veranderingen in het bestuurlijk model, is besloten deze vacature niet in te vullen.
Algemeen Bestuur In 2012 kwam het Algemeen Bestuur twaalf keer bijeen. Tijdens elke vergadering werd
16
de voortgang van het transitieproces besproken en kwamen actuele ontwikkelingen aan de orde op het terrein van belangenbehartiging en dienstverlening.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Het Algemeen Bestuur betreurde het verlies van twee van haar leden, de heren P. Hoevenaar en E. Bierhoff. Als gevolg daarvan benoemde het Bestuur in december de heer J.W.G. Sijberden tot secretaris en mevrouw I.P.E. van Haren tot vice-voorzitter. Beiden hebben hun benoeming aanvaard, in de verwachting dat deze van tijdelijke aard zal zijn gezien de beoogde wijzigingen in de bestuurlijke structuur van DVN. Hieronder de belangrijkste besluiten in het afgelopen jaar. »v aststelling jaarstukken DVN; »v aststelling kwartaalrapportages; »b espreking integraal advies en de meerjarenbegroting 2012-2014 »b espreking procesvoorstel voor de Ledenraad van april; »d oorgeleiden van de adviezen van de commissies A t/m C naar de Ledenraad » i nstelling van een Stuurgroep Transitie
DVN Bureau Op het DVN Bureau werken 36 medewerkers (per 31 december 2012). Het afgelopen jaar heeft in het teken gestaan van de veranderingen binnen de vereniging. In 2011 is een transitieleider aangesteld, die belast is met het begeleiden van de transitie van het DVN Bureau. Deze transitie, die een reorganisatie en herstructurering inhoudt van het Bureau, krijgt in 2013 zijn beslag. In het hoofdstuk DVN doet leest u meer over de activiteiten die vanuit het DVN Bureau zijn uitgevoerd.
Planning en Control In 2012 is de beleidscyclus van DVN herzien en opgenomen in het zogeheten Managementcharter. Dit (interne) document regelt alle samenwerkingsprocessen tussen de verschillende organen en personen binnen DVN en de aan haar verbonden organisaties.
17
Iedere vier jaar stelt het Bestuur een strategisch meerjarenplan op, waarin globaal de doelen en actieprogramma’s voor de langere termijn staan beschreven. Daarvoor
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
analyseert het Bestuur relevante externe en interne ontwikkelingen, en weegt ook de evaluatie van de uitvoering en de resultaten van het lopende strategische plan mee. Deze ‘Strategische Agenda’ wordt goedgekeurd door de Algemene Ledenvergadering. Op basis van de Strategische Agenda wordt een meerjarenondernemingsplan uitgewerkt, eveneens voor vier jaar, met gerichte acties voor de middellange en
Voluit leven met diabetes!
2012 - thema
t3
kortere termijn, gekoppeld aan doelstellingen en voorzien van een meerjarenbegroting. Elk jaar stelt het Bestuur een jaarplan vast voor het komende verenigingsjaar, binnen de kaders van de Strategische Agenda en het meerjarenondernemingsplan. Dit jaarplan beschrijft de activiteiten en geplande resultaten van zowel het DVN Bureau
Hier past uw foto
als de vrijwilligers in de regio’s. Het jaarplan bevat tevens een begroting voor het komende jaar. Het jaarplan en bijbehorende begroting worden goedgekeurd door de
U bent
kampioen
Algemene Ledenvergadering, voorafgaand aan de start van het verenigingsjaar. De monitoring en eventuele bijsturing van het jaarplan vindt elk kwartaal plaats aan
✃
Volhouden
de hand van inhoudelijke en financiële kwartaalrapportages, volgens de kwaliteitscirkel van Deming (Plan Do Check Act). Aan het einde van het verenigingsjaar stelt het Bestuur een jaarverslag en een jaarrekening op. De jaarrekening wordt gecontroleerd door een externe accountant
Zuurstoftherapie: ‘Mijn voet is gered’ diner echt
Omgaan met onbegrip: steek je nek uit Zo ontstaan complicaties
Win een stevia-
die is benoemd door de ALV. Het jaarverslag en de jaarrekening worden besproken en
Nu stoppen we
Samen volhouden, word lid!
goedgekeurd door de ALV. Het jaarverslag inclusief een samenvatting van de
Diabc is een uitgave van Diabetesvereniging Nederland – Jaargang 66
belangrijkste financiële cijfers komt vervolgens beschikbaar op dvn.nl. Op aanvraag T_1203_DIABC_Cover.indd 1
08-10-12 12:29
is een papieren versie beschikbaar.
Beloningsbeleid Het beloningsbeleid van DVN is gebaseerd op een goede balans tussen de mogelijkheden voor het aantrekken en behouden van getalenteerde vrijwilligers en medewerkers en een (financiële) beloning passend bij de maatschappelijke positie
18
van DVN. Als patiëntenorganisatie wordt DVN grotendeels gefinancierd uit de contributies van haar leden.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN kent verschillende organen en hiervoor gelden verschillende beloningsregels. »D e regionaal werkende vrijwilligers, inclusief de leden van de regiobesturen, ontvangen een onkostenvergoeding voor werkelijk gemaakte kosten. Ook de leden van de Ledenraad, de voorzitters van de 21 regiobesturen, ontvangen een onkostenvergoeding. Hetzelfde geldt voor de leden van de Raad van Toezicht en van het Algemeen Bestuur. »D e betaalde medewerkers van het DVN Bureau worden beloond volgens de CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening. De beloning van de directeur valt ruimschoots onder de zogenaamde Balkenendenorm. De directeur wordt aangesteld en beoordeeld door het Algemeen Bestuur.
19
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als vereniging DVN is een vereniging met leden. Voor die leden, en voor het aantrekken van nieuwe leden, organiseren de 21 regio´s van DVN thema-avonden en (sportieve) activiteiten. Helaas hebben deze activiteiten te kampen met afnemende belangstelling. Daarom kiest DVN voor nieuwe vormen van regionale activiteiten. Meer
20
daarover leest u in dit hoofdstuk. Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als vereniging Ledenaantallen Het ledenaantal van DVN daalt al enkele jaren licht. Ook in 2012 zet deze trend zich door. Op 31 december 2012 telde DVN 51.835 leden. Het ledenaantal waar 2013 mee start, bedraagt 50.648, als gevolg van opzeggingen in 2012.
In de regio In 2012 organiseerden regio’s activiteiten zoals thema-avonden en voorlichtingsbijeenkomsten. Ook op sportief gebied was men in de regio actief: er werd onder meer gefietst en gewandeld. Onder de vlag van de SugarKidsClub vonden kinderactiviteiten plaats. Verder vertegenwoordigden vrijwilligers DVN op informatiemarkten en beurzen. Nieuw was het concept van de Dia-Corner, dat in enkele regio’s is opgezet. Het doel van deze bijeenkomsten is tweeledig: de samenwerking in de keten van behandelaars bevorderen en zelfmanagement bij de zorgvrager stimuleren. Het bleef in diverse regio’s lastig om bestuursleden te vinden. Vacatures waren moeilijk in te vullen. Dat zorgde ervoor dat de mate van activiteit per regio erg verschilt: in sommige regio’s kregen bestuursleden allerlei activiteiten van de grond, in andere niet. Drie voorbeelden van regionale activiteiten: »M idden Nederland: bewegen en ontspannen tijdens een les Tai Chi (zie foto links) »D ia-Corners in Brabant Op 16 april werd de eerste Dia-Corner feestelijk geopend in Den Bosch. De DiaCorner is erop gericht om niet alleen mensen met diabetes, maar juist ook hun partners en omgeving te motiveren in het dagelijks leven met diabetes. Dia-Corners streven naar een strakke en professionele organisatie, met informatie van een hoog niveau. De inzet van zorgprofessionals is hierbij van groot belang.
21
»P atiëntenbijeenkomsten in Oost-Nederland DVN organiseerde in het kader van het Nationaal Actieprogramma Diabetes samen
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als vereniging met zorggroep THOON uit Hengelo drie Patiëntenbijeenkomsten. Thema van de bijeenkomsten was ‘Implementatie van het Individueel Zorgplan Diabetes en de rol van de patiënt’. In elke bijeenkomst stond een deelthema centraal: het individueel zorgplan, voetzorg en bloeddruk. Zo’n 100 mensen met diabetes type 2 namen eraan deel. De bijeenkomsten kenden een actief, afwisselend programma: een mix van diabetesinhoudelijke thema’s en luchtiger onderwerpen.
Vrijwilligerswerk
DVN is blij met de inzet van haar vrijwilligers
Naast de bestuursleden in de regio, heeft DVN ook vrijwilligers die zich inzetten voor activiteiten van de SugarKidsClub, het beheer van het Diabetesforum en als adviseur zorgkwaliteit. DVN is blij met de belangeloze inzet van haar betrokken vrijwilligers.
Zorgkwaliteit De adviseurs zorgkwaliteit hebben meegedacht en meegepraat over de toekomst van het project Adviseur Zorgkwaliteit. Tijdens scholingsdagen van DVN zijn ze verder bijgepraat over de projecten van het Nationaal Actieprogramma Diabetes en landelijke activiteiten rondom zorgkwaliteit. Ook hebben ze een workshop over procesmanagement gehad en een lezing over zorgverzekeraars.
SugarKidsClub Kinderen die lid worden van Diabetesvereniging Nederland horen bij de SugarKidsClub. De SugarKidsClub organiseert activiteiten voor kinderen tot 16 jaar en hun ouders. Clubleden ontvangen het SugarKidsClub Magazine en krijgen regelmatig post, een digitale nieuwsbrief of een cadeautje. Op www.sugarkids.nl verschijnen regelmatig kleurplaten of knutselpakketten en ook zijn er vaak leuke winacties. Sam en Isis zijn de mascottes van de SugarKidsClub. Een greep uit de activiteiten van de Club: »F amiliedag in Duinrell: 263 deelnemers
22
»G ezinsweekend in samenwerking met Diakidzz: 6 gezinnen deden mee »N ight at the Museum in Maritiem Museum Rotterdam: 40 SugarKids + familie
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN als vereniging »D iverse zomerkampen in samenwerking met YMCA, waaronder een kookkamp en een ponykamp, met in totaal 182 deelnemers. »S tranddag in Kijkduin: 253 deelnemers. Voor alle activiteiten geldt dat er deskundige begeleiding aanwezig is, bestaande uit speciaal opgeleide vrijwilligers en/of medische professionals. DVN organiseert een trainingsweekend voor hen. Verder is nieuw materiaal ontwikkeld voor de Club: »H et SugarKidsClub kwartet, ook verkrijgbaar als app »D e flyer “Een kind met diabetes in mijn groep” voor docenten, in samenwerking met Kiddox »E en hypo-hyperkaart »P ins van Sam en Isis om te verzamelen » De Facebookpagina
Ondersteuning vrijwilligers Voor de ondersteuning van de regiobesturen in hun bestuurswerk is op het DVN Bureau een medewerker actief. Deze consulent is aanspreekpunt voor regio’s en bezoekt regelmatig een bestuursvergadering of regionale activiteit. Verder leveren medewerkers van het DVN Bureau inhoudelijke kennis op informatiebijeenkomsten in de regio. Naast de regioconsulent is er een medewerker betrokken bij de circa 100 vrijwilligers die actief zijn voor de SugarKidsClub. Ook de aansturing van de adviseurs zorgkwaliteit, vrijwilligers die lokaal worden ingezet voor het monitoren en verbeteren van de zorgkwaliteit, gebeurt op het DVN Bureau. DVN voorziet haar vrijwilligers van relevante informatie voor het uitoefenen van hun
23
functie via de vrijwilligerswebsite en periodieke vrijwilligersnieuwsbrieven.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN netwerkt Diabetesvereniging Nederland (DVN) werkt samen met vele organisaties, nationaal en internationaal. Samen werken we aan projecten, onderzoeken en andere activiteiten. DVN kiest voor participatie in een breed werkveld. Het doel: mensen met diabetes zo goed mogelijk vertegenwoordigen en strijden voor goede zorg en een beter leven.
DVN netwerkt NDF Diabetesvereniging Nederland neemt deel aan de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF), een samenwerkingsverband waarin ook de landelijke koepels van zorgaanbieders en wetenschappers deelnemen. Medewerkers van DVN leveren hun bijdrage in diverse NDF-Commissies, zoals de commissie Opinie en Kennis.
Diabetes Fonds Diabetesvereniging Nederland werkt al nauw samen met het Diabetes Fonds, bekend van de publiekscampagnes en het werven van gelden voor wetenschappelijk onderzoek. Afgelopen jaar is intensief overlegd over nauwere samenwerking. De bedoeling is om zowel de belangenbehartiging als de fondsenwerving te versterken. Het Diabetes Fonds heeft meegekeken bij het project kennismanagement van DVN en er is gesproken over gezamenlijke acties richting de achterban.
NPCF en CG-Raad
Verbeteren van zorg en meer regie voor de patiënt
Als lidorganisatie van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) en de Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) werkt Diabetesvereniging Nederland samen met andere patiëntenorganisaties op landelijk niveau aan beleidsbeïnvloeding, het verbeteren van de zorg en versterking van de regierol van de patiënt. DVN participeert met NPCF en vijf andere patiëntenverenigingen in het vier jaar durende programma ‘Kwaliteit in Zicht’. Bedoeling is om de kwaliteit van zorg vanuit patiëntenperspectief te versterken. In 2012 werd bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de samenwerking van zorgverleners, zowel bij ziekenhuizen als bij patiënten zelf.
IDF Europe Sinds 2009 is Diabetesvereniging Nederland vertegenwoordigd in het bestuur van de International Diabetes Federation Europe (IDF Europe). IDF is een wereldwijd samenwerkingsverband van organisaties op het gebied van diabetes. Samen streven
25
deze organisaties naar een beter leven voor mensen met diabetes over de gehele wereld. Een greep uit de activiteiten:
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN netwerkt » I DF Europe heeft problemen en vragen geïnventariseerd rondom het rijbewijs voor mensen met diabetes en zet dit onderwerp weer op de agenda in het Europees Parlement. » I DF Europe wil jongeren meer betrekken bij haar activiteiten en zoekt daarom een jongere voor haar bestuur.
Nationaal Actieprogramma Diabetes In samenwerking met andere organisaties voert DVN projecten uit binnen het Zorgwijzer diabetes type 1 voor volwassenen
Nationaal Actieprogramma Diabetes. Het actieprogramma liep in december 2012 af en leverde producten of diensten op die het leven met diabetes makkelijker maken. NAD 2.01 De Zorgstandaard standaard maken met behulp van de Zorgwijzer Diabetes type 2 Looptijd: jan 2010–nov 2012 Inhoud: Stimuleert het blijvend gebruik van de Diabetes Zorgwijzer type 2 middels
Hoe en wat bij Diabetes en Werk Hoe u samen met uw zorgverleners, bedrijfsarts en werkgever zorgt dat u met diabetes aan het werk blijft
Zorgwijzer of zorgplan, voorlichting, opleiding en begeleiding door getrainde ervaringsdeskundigen. Streeft naar samenwerking met vier zorggroepen. Mijlpalen: plan van aanpak voor 2 deelnemende zorggroepen, organisatie van patiëntenbijeenkomsten in samenwerking met zorggroep. NAD 2.02 Diabetes Werkt! – fase 2 Looptijd: mrt 2011 – jun 2012 Inhoud: Neemt belemmeringen weg voor mensen met diabetes in de werksfeer. Verschaft duidelijkheid over de (on)mogelijkheden van werknemers met diabetes, middels artikelen, voorlichtingsbrochures, online informatie en een award. Mijlpalen: online cursussen Herken je hypo en Diabetes en Werk, brochure Hoe en Wat bij Diabetes en Werk en digitale helpdesk opgeleverd.
26
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
NAD 2.03 Diabetes Kenniswijzer Looptijd: nov 2010–dec 2012 Inhoud: Ontwikkelt een informatieplatform dat vraag en aanbod van informatie over diabetes verbindt. Mix van audiovisueel materiaal en betrouwbare en relevante informatie, biedt handvatten voor zelfmanagement. Mijlpalen: www.diabeteskenniswijzer.nl opgeleverd. NAD 2.04 Zorgwijzers Diabetes type 1 – ‘Volwassenen’ en ‘Diabetes en zwangerschap’ Looptijd: mrt 2011– jan 2012 Inhoud: Ontwikkelt en verspreidt Zorgwijzers type 1, addenda Volwassenen en Diabetes en Zwangerschap. Deze informeren de doelgroepen op een begrijpelijke wijze over de afspraken die in de Zorgstandaard zijn vastgelegd over goede diabeteszorg. Mijlpalen: Zorgwijzers opgeleverd en start gemaakt met verspreiding. NAD 2.05 Individueel Zorgplan Diabetes
Individueel Zorgplan Diabetes Neem dit zorgplan mee naar elk bezoek aan uw zorgverleners
Looptijd: jun 2010 – nov 2011 Inhoud: Ontwikkelt een universeel model voor het individueel zorgplan diabetes dat aangepast kan worden aan de situatie van de individuele patiënt. Zowel schriftelijk als digitaal bruikbaar. Mijlpalen: Individueel Zorgplan opgeleverd, plus handreiking voor zorgverleners.
27
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet Belangenbehartiging en informatievoorziening zijn belangrijke taken van DVN. Welke activiteiten en producten DVN daarbij kiest, vindt u in dit hoofdstuk. Deze zijn ondergebracht in vier categorieën: Advies, Steun, Voordeel en Informatie.
DVN doet ADVIES DVN geeft advies aan leden via de website, Diabc en de klantenservice. Maar medewerkers en vrijwilligers van DVN geven ook advies binnen projecten en werkgroepen, vaak op basis van ervaringsdeskundigheid.
Leefstijladviseur Sinds november is de Leefstijladviseur toegankelijk via Mijn Zorgpagina. Het programma is een initiatief van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF), die het beheer heeft overgedragen aan DVN. De Leefstijladviseur geeft online voedings- en bewegingsadvies op maat, speciaal voor mensen met type 2. Het advies is persoonlijk en wetenschappelijk onderbouwd. DVN heeft de Leefstijladviseur geschikt gemaakt voor Mijn Zorgpagina en de implementatie verzorgd. Ook de communicatie van dit product ligt bij DVN.
Belangenbehartiging, de allerbelangrijkste taak van DVN
Diabetesconsultancy De medewerkers en vrijwilligers van DVN hebben intern (bijvoorbeeld voor het magazine Diabc) maar ook extern, binnen werkgroepen en commissies, inhoudelijke expertise ingebracht op het gebied van lifestyle en voeding. Zo participeert DVN in de commissie Opinie en Kennis van de NDF en in de projectorganisatie NAD. Ook is in 2012 het Diabetes Trefpunt voorbereid, een website die DVN-ervaringskennis ontsluit. Het Trefpunt werkt met vraag en aanbod van kennis en biedt een netwerk waar mensen met diabetes en hun sociale omgeving elkaar eenvoudig kunnen vinden, informeren en stimuleren in het nemen van regie over zorg en beter leven met diabetes.
Kennismanagement In 2011 startte DVN met de inrichting van een Front Office. Doel was om de aanwezige kennis beter toegankelijk te maken en de verschillende informatiekanalen beter op elkaar af te stemmen. Dit project is inmiddels afgerond: kennismanagement is nu onderdeel van de staande organisatie. De volgende stap is het inrichten van een
29
systeem dat dient als kennisdatabase voor de hele organisatie van medewerkers en vrijwilligers.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet STEUN Mensen vinden belangenbehartiging de allerbelangrijkste taak van DVN. Belangenbehartiging is zowel collectief als individueel. De lobby voor steun vraagt veel werk achter de schermen, maar leidt gelukkig ook tot mooie resultaten. Hieronder vindt u een aantal voorbeelden van activiteiten en projecten, waarmee DVN opkomt voor de belangen van mensen met diabetes.
DVN in het nieuws » Op zaterdag 28 april sprak directeur Maarten Ploeg in de uitzending van VARA Kassa over de enorme prijsverschillen van teststrips. Maarten Ploeg noemt het probleem van de grote prijsverschillen ‘de zwarte kant van marktwerking in de zorg’. Hij riep apothekersorganisatie KNMP op om samen te gaan pleiten voor marktconforme prijzen voor teststrips. DVN maakt zich hier hard voor, omdat mensen met diabetes type 2 die geen insuline gebruiken, (nog) geen recht hebben op een vergoeding van teststrips. Zij moeten ze dus zelf betalen. DVN vindt dat mensen met diabetes die geen insuline gebruiken ook recht hebben op een vergoeding van teststrips, omdat teststrips belangrijk zijn in het onder controle houden van je diabetes. » In samenwerking met Novartis organiseerde DVN Doc’s Hero: de verkiezing van de diabetespatiënt van het jaar. Artsenbezoekers van Novartis vroegen artsen om uit hun praktijk een diabetespatiënt te nomineren met een inspirerend verhaal. De actie was bedoeld om patiënten in het zonnetje te zetten. Uit alle aanmeldingen werden tien kandidaten geselecteerd, hun verhaal is op de site en in Diabc verteld. Het publiek mag vervolgens stemmen. De vijf kandidaten met de meeste stemmen gaan door naar de jury die de uiteindelijke winnaar zal bepalen. In november werd mevrouw Ronnie Kos gehuldigd als winnaar: jurylid Erica Terpstra en DVNdirecteur Maarten Ploeg reikten haar een beker uit en een cheque voor een
30
weekendje weg.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet » Eind 2012 werd directeur Maarten Ploeg genomineerd voor de Eerstelijns Award, een verkiezing voor meest invloedrijke personen in de eerstelijnszorg. Hij behaalde
Hoogtepunt
uiteindelijk de 11e plaats. » Op 7 december hield prof. Eelco de Koning zijn oratie. De Koning is bijzonder hoogleraar Diabetologie bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), een leerstoel die is ingesteld door DVN. In zijn oratie ging de hoogleraar in op ontwikkelingen rondom diabetesbehandelingen.
Ketenzorg DVN ontving signalen over een verschraling van dieetadvisering en voetzorg binnen de eerstelijns ketenzorg voor diabetes. Als belangenbehartiger wil DVN dat de inkoop van ketenzorg zorg van goede kwaliteit mogelijk
Innovatieve projecten » Stichting Bidon De directeur van DVN zit in het bestuur van de Stichting Basisstructuur Innovatief Diabetesonderzoek, afgekort Stichting Bidon. Deze stichting is bedoeld om innovaties sneller beschikbaar te stellen, zodat mensen met diabetes vlugger gebruik kunnen maken van nieuwe medicijnen en hulpmiddelen. Continu Glucose
maakt. DVN vroeg zorgverzekeraars per
Monitoring (CGM) is een van de aandachtsgebieden. Stichting Bidon verzamelt
brief om opheldering. Hieruit blijkt dat de
gegevens over de effectiviteit van het gebruik van CGM. Bij bewezen effectiviteit
ene zorgverzekeraar er meer werk van maakt zich van kwalitatief goede zorg
heeft DVN sterke argumenten om bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan te dringen op het verruimen van de groep mensen die ervoor in aanmerking moeten kunnen komen.
inkoop te verzekeren dan de andere. DVN heeft hiervoor aandacht gevraagd bij de leden van de Tweede Kamer.
» Z3 Vanuit een samenwerkingsverband met Stichting Zorg Binnen Bereik en Kenniscentrum voor Ketenzorg is de coöperatie Z3 opgericht, wat staat voor zorgverlener, zorgvrager en zorgverzekeraar. DVN is mede-initiatiefnemer in dit project. Doel van Z3 is om beleid rondom standaardisatie van data-uitwisseling te ontwikkelen en vervolgens ook deze data uit te wisselen, zodat landelijke
31
vergelijking en onderzoek van kwaliteit van zorg mogelijk worden.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet » e-Vita DVN heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van e-Vita, een interactief zorgplatform van Stichting Zorg Binnen Bereik. Doel van het platform is de alliantie tussen patiënt en zorgverlener te versterken, waarbij voor de patiënt zelfmanagement en participatie wordt nagestreefd en werklastvermindering voor de zorgaanbieder(s).
Richtlijnen en zorgwijzers
DVN levert een inhoudelijke bijdrage aan diverse richtlijnen
Het afgelopen jaar kwamen er (mede doordat het Nationaal Actieprogramma Diabetes ten einde loopt) veel nieuwe producten in concept gereed. Natuurlijk is het van groot belang dat deze producten gedragen worden door het hele diabetesveld. DVN was betrokken bij de volgende producten: » Addendum geïndiceerde preventie. Eigenaar: NDF. Reactie DVN: inhoudelijk commentaar geleverd, instemming. » Zorgwijzer DM1 volwassenen. Eigenaar: DVN. Reactie DVN: instemming. » Zorgwijzer diabetes en zwangerschap. Eigenaar: DVN. Reactie DVN: instemming. » Multidisciplinaire richtlijn zelfcontrole. Eigenaar: EADV. Reactie DVN: instemming. » Multidisciplinaire richtlijn diabeteszorg ouderen. Eigenaar: Verenso. Reactie DVN: instemming. » Zorgmodule stoppen met roken. Eigenaar: Partnership Stop met Roken. Reactie DVN: instemming. » Zorgmodule Voeding. Eigenaar: NDF. Reactie DVN: instemming. » Concept herziene Zorgstandaard nieuw format. Eigenaar: NDF. Reactie DVN: inhoudelijk commentaar geleverd. De instemmingsronde volgt in 2013.
Belangenbehartiging Diabetesvereniging Nederland komt op voor de belangen van mensen met diabetes, individueel of collectief. Het afgelopen jaar zetten we ons onder meer in voor de volgende onderwerpen.
32
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet Meldpunt Nieuw in 2012 was het DVN Meldpunt op www.dvn.nl. Het Meldpunt is een online brievenbus voor zaken die niet in orde zijn of die beter moeten in de diabeteszorg. Via
Hoogtepunt
het Meldpunt vraagt DVN haar achterban om reacties rondom een actueel thema. Deze reacties verzamelt DVN en brengt ze onder de aandacht bij de betrokken instanties. Zo vroeg DVN om ervaringen met continuglucosemeting en autorijden en diabetes.
DVN voor u Overheveling insulinepompen Het College voor Zorgverzekeraars (CVZ) overweegt om ziekenhuizen te laten bepalen of iemand een insulinepomp mag gaan gebruiken, en om ziekenhuizen insulinepom-
Op www.dvn.nl is het onderdeel Voor u ingericht voor een overzicht van inspanningen en resultaten van DVN op het gebied van belangenbehartiging. Onder meer de thema´s Werk en Verzekeren komen daar aan bod.
Diabetes Zorgonderzoek In het najaar heeft binnen het NAD-project Kwaliteit in Zicht het Diabetes Zorgonderzoek plaatsgevonden. Het doel is inzicht te krijgen hoe mensen met
pen en pomphulpmiddelen te laten leveren.
diabetes de zorg ervaren die zij ontvangen. Na een intensieve
DVN zette hierover een enquête uit onder
communicatiecampagne hebben 4.617 mensen meegedaan aan het onderzoek. De
haar leden, die negatief bleken over deze
uitkomsten worden in het tweede kwartaal van 2013 bekend.
plannen. Op 19 juni presenteerde DVN
Ontwikkelingshulp
haar bezwaren op een bijeenkomst van
Jaarlijks doneert DVN een half procent van de begrote baten aan projecten in het
CVZ. Resultaat: CVZ neemt de
kader van ontwikkelingshulp gericht op diabetes. De helft daarvan wordt besteed aan
bezwaren mee voor nader beraad.
een bijzonder project, gericht op kinderen met diabetes in derdewereldlanden: Life for a Child. De andere helft wordt besteed aan een project in Cambodja: het Mopotsyo informatiecentrum. Mopotsyo heeft informatieposten opgezet in de armere wijken van Phnom Penh. Hier kunnen mensen met diabetes goede informatie krijgen over hun ziekte en andere patiënten ontmoeten.
33
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet VOORDEEL DVN heeft sinds eind 2008 een eigen winkel voor diabeteshulpmiddelen. Deze is toegankelijk voor iedereen, maar leden van DVN krijgen korting op de hulpmiddelen, bijvoorbeeld teststrips. Klanten van DVN winkel worden beloond met spaarpunten, die ze binnen DVN Puntenplein kunnen inwisselen voor cadeaus of korting.
DVN winkel Bij DVN winkel kunnen zowel leden als niet-leden online en telefonisch alle A-merken diabeteshulpmiddelen bestellen. Hulpmiddelen voor alle typen diabetes zijn uit voorraad leverbaar en worden thuis afgeleverd: bloedglucosemeters, teststrips, lancetten, insulinenaalden en pompbenodigdheden. Het eigendom van DVN winkel ligt bij Mediq. In 2012 is er een nieuwe overeenkomst gesloten tussen Mediq en DVN / DVN Regie BV / DVN Facilitair VOF. In 2012 heeft DVN winkel opnieuw contracten afgesloten met alle zorgverzekeraars.
Puntenplein Puntenplein is het spaarprogramma voor DVN-leden en/of klanten van DVN winkel. Zij deden 5.879 bestellingen. De best verkochte producten waren: weegschalen, hypogeenproducten (crèmes), de Nintendo wii, en de Tefal Actifry pan. Er is voor € 2.720,- gedoneerd. Er zijn 3.027.552 punten besteed en er is ruim € 3.000,- euro bijbetaald via iDeal. Van de producten van DVN scoorde vooral de korting op het lidmaatschap goed. 1.440 mensen maakten hiervan gebruik. Verder was er ook veel belangstelling voor de insulinepompverzekering (301 keer) en het kookboek (120 keer).
MijnZorgwinkel Samen met drie patiëntenorganisaties (EVN, Ango, Per Saldo) is de verkenning voor
34
het oprichten van een zorgwinkel via internet positief afgerond. In november is de eerste verenigingswinkel www.persaldowinkel.nl gestart. In deze zorgwinkel kunnen
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet de leden van deze patiëntenorganisaties producten met korting bestellen. Dit initiatief past binnen het streven van DVN Regie BV om samenwerking te zoeken met patiëntenorganisaties. De winkel zal via MijnZorgpagina toegankelijk zijn. In 2013
Hoogtepunt
gaan ook de webwinkels voor de EVN en Ango live.
Verzekeringen DVN heeft een eigen insulinepompverzekering, ongevallenverzekering, rechtshulpverzekering, reis- en annuleringsverzekering. De insulinepompverzekering is daarvan het meest populair.
Autorijden en diabetes DVN ondersteunde een van haar leden bij
Collectieve contracten zorgverzekeraars Voor 2013 heeft DVN opnieuw collectieve contracten afgesloten met Agis, CZ, De
het proces om zijn ingetrokken rijbewijs te-
Friesland, OHRA, Univé, VGZ en Zorg en Zekerheid, onder veelal gelijkblijvende
rug te krijgen. DVN maakte bezwaar en ging
voorwaarden. De collectiviteiten bieden verzekerden voornamelijk premievoordeel.
mee naar de hoorzitting. Met succes: het lid kreeg zijn rijbewijs terug. Een mooi voorbeeld van individuele belangenbehartiging! Daar-
INFORMATIE Informatievoorziening is een belangrijke taak van DVN. Het magazine Diabc is het
naast zoekt DVN met het Centraal Bureau
bekendste communicatiemiddel. Maar DVN is ook online actief en gaat steeds
Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) naar
crossmedialer te werk. DVN kiest voor elke boodschap het passende medium.
oplossingen voor de problemen die mensen met diabetes ervaren bij het
Jaarthema Volhouden was in 2012 de rode draad in de communicatie van DVN. Leven met
aanvragen of verlengen van hun
diabetes vraagt immers altijd de volle aandacht. Om zo gezond mogelijk te blijven
rijbewijs.
moet je bewegen, gezond eten en goed ingesteld zijn. Volhouden is cruciaal, maar zeker niet gemakkelijk. DVN helpt daarbij. Op de website werd een speciale pagina ingericht voor alles wat DVN rondom dit thema aan informatie biedt. Diabc besteedde veel aandacht aan het thema en ook via Twitter en in interviews vroeg DVN er
35
aandacht voor. In oktober verscheen een themanummer van Diabc, dat helemaal in het teken stond van volhouden. Ook de actie Doc´s Hero paste goed in dit thema.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
DVN doet Wereld Diabetes Dag DVN steunde de campagne van de Nederlandse Diabetesfederatie, ‘De naakte waarheid over diabetes’, die veel media-aandacht kende. Via social media en een persbericht sprak DVN haar steun uit voor het initiatief van een dag lang aandacht voor diabetes. Verder werkte DVN vooraf mee aan de uitgave van de diabetesspecial van MediaPlanet, die 400.000 keer werd meegestuurd met de Telegraaf op 14 november. Voluit leven met diabetes!
2012 - NR
2
Vrienden In 2012 is voor het eerst ingezet op de werving van Vrienden naast het werven van leden. Als Vriend van DVN doe je een donatie naar keuze. Het is daarmee laagdrempeliger dan een lidmaatschap en geschikt voor mensen die diabetes kennen uit hun omgeving, bijvoorbeeld familieleden of vrienden. De gemiddelde donatie is € 33,-.
PUZZEL MEE!
Win schoenen naar keuze (t.w.v. €100)
In het najaar zijn ex-leden van DVN benaderd om vriend te worden. Hiervoor zijn een mailing en een nabelactie ingezet.
Verhuizen naar
Engeland
Erfenissen en legaten Van de leden die jaarlijks opzeggen is minimaal de helft of meer overleden. De
(of Saudi-Arabië)
vergrijzing van het klantenbestand zal verder toenemen en bovendien is ruim 40%
‘Vreemd. Dat woord wil je niet horen als vader’ Koken met insecten
Fabel: als je dik bent krijg je diabetes type 2
van onze leden ouder dan 65 jaar. Om die redenen heeft DVN in 2012 meer
Ouderen & diabetes: moet het nog zo streng? Diabc is een uitgave van Diabetesvereniging Nederland – Jaargang 65 – € 4,50
bekendheid gegeven aan de mogelijkheid van erfenissen en legaten. Hiervoor zijn een 120304_DIABC_Cover.indd 1
06-03-12 10:46
banner, een advertentie en een advertorial ontwikkeld en ingezet. DVN heeft een vermelding gekregen in diverse notarisagenda´s en heeft zichzelf gepresenteerd als goed doel via haar eigen communicatiemiddelen.
Diabc Diabc is het goed gewaardeerde magazine van DVN. Het valt 9 keer per jaar bij alle
36
leden in de bus. Vorig jaar heeft het magazine een restyling ondergaan en daar zijn veel positieve reacties op gekomen. Ook inhoudelijk zijn er wijzigingen geweest: in
Jaarbeeld 2012
DVN doet 2012 verschijnen nieuwe rubrieken (zoals Het Beoordelingsgesprek of Open over
Diabc
diabetes) en extra columns. Daarbij zoekt Diabc meer contact met de lezers, bijvoorbeeld via Twitter of het Diabetesforum.
oktober
Om ook niet-leden kennis te laten maken met Diabc, zijn de drie themanummers van
Diabc ledennieuwsbrief 16 oktober
november
ledennieuwsbrief
het afgelopen jaar in een hogere oplage gedrukt en verspreid in 3.500 praktijken en wachtkamers van zorgverleners. Het ging om de thema’s Complicaties, Wel/Niet en Volhouden.
Websites
15 november
ledennieuwsbrief 18 december
» dvn.nl DVN gaat steeds crossmedialer te werk: Twitter, Diabc en ledennieuwsbrief worden ingezet om bezoekers naar de site te trekken. De grafiek hiernaast laat dat zien. Het webteam heeft een cursus Google Analytics gevolgd om de bezoekersaantallen te monitoren en de site goed vindbaar te maken via Google. Nieuw op de site was het Meldpunt, waarmee DVN haar achterban om reacties vraagt rondom een actueel thema. Deze reacties verzamelt DVN en brengt ze onder de aandacht bij de betrokken instanties. Zo vroeg DVN om ervaringen met
Bezoekerspieken website dvn.nl (oktober 2012 - december 2012)
continuglucosemeting en autorijden en diabetes. Voor een piek in de bezoekersaantallen zorgde de actie Doc’s Hero (in samenwerking met Novartis). Voor deze verkiezing van de diabetespatiënt van het jaar konden huisartsen een van hun patiënten nomineren. Hieruit selecteerde een panel 10 kandidaten. Zij presenteerden zich op de website www.docshero.nl en daar kon iedereen stemmen op de kandidaat van zijn voorkeur.
37
» Sugarkids.nl Nieuw op de site: foto’s en filmpjes van de activiteiten, het SugarKidsClub kwartet,
Jaarbeeld 2012
DVN doet en regelmatig leuke acties. Om te zorgen dat Clubleden regelmatig een kijkje nemen, worden steeds nieuwe kleurplaten en knutselplaten geplaatst. » Diabetesforum Het Diabetesforum is de plek om ervaringen rondom diabetes uit te wisselen met anderen. In september bestond het Diabetesforum 10 jaar: diverse pr en een groot artikel in Diabc. Er zijn een speciaal logo en T-shirts ontwikkeld. Er kwamen veel reacties en nieuwe forumleden naar aanleiding van alle aandacht. » Diabeteswiki De Diabeteswiki laat stijgende bezoekersaantallen zien. De widget Diabeteskenniswijzer op Mijn Zorgpagina gebruikt de diabeteswiki als een van de betrouwbare bronnen, en dat zorgt ook weer voor meer bezoekers.
28.000 gebruikers per maand
» Mijn Zorgpagina In 2012 is het internetportal Mijn Zorgpagina flink doorontwikkeld. In maart is de Nierpatiëntenvereniging Nederland (NVN) aangesloten met mijnnieren.nl. Alle voorbereidingen om de Epilepsievereniging Nederland (EVN) aan te sluiten zijn in het najaar gerealiseerd. Begin 2012 is algemeen campagnemateriaal verstuurd naar de diverse zorgverleners. Verder heeft Mijn Zorgpagina sterk ingezet op marketing via diverse partners zoals Pro Voet (campagne via aangesloten pedicures), de EADV en NvPPO (artikelen over de widget hulpmiddelenvergelijker), VGZ en Sanofi (congres). Doel was in alle gevallen om Mijn Zorgpagina onder de te aandacht brengen als de plek
10.000
38
unieke bezoekers
voor betrouwbare en persoonlijke informatie over de desbetreffende chronische aandoening. Nieuw ontwikkelde widgets zijn de hulpmiddelenvergelijker (een tool om bloed glucosemeters te vergelijken), de Diabeteskenniswijzer en de Leefstijladviseur. De portal kent momenteel 28.000 gebruikers met per maand 10.000 unieke bezoekers.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
1.350
volgers op 31 december 2011
Sociale media Twitter is een belangrijk kanaal om mensen te informeren, om de zichtbaarheid van DVN te vergroten en om bezoekers naar de website dvn.nl te leiden. DVN twittert op werkdagen zo’n drie keer perdag. Het aantal volgers van het account @DiabetesNL is in een jaar tijd verdubbeld: van 1.350 volgers op 31 december 2011 naar 2.775 volgers op 31 december 2012. Ook neemt het aantal vragen toe dat via Twitter aan DVN gesteld wordt. DVN is ook te vinden op Facebook en op Linkedin. 2012 is voor deze media gebruikt als pilotjaar.
Leerstoel Op 7 december 2012 hield prof. Eelco de Koning zijn oratie. De Koning is bijzonder
2.775
volgers op 31 december 2012
39
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
hoogleraar Diabetologie bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), een leerstoel die is ingesteld door DVN. In zijn oratie ging de hoogleraar in op ontwikkelingen rondom diabetesbehandelingen. Door het instellen van deze leerstoel hoopt DVN het goedlopende Leidse onderzoeksprogramma op het gebied van bètaceltransplantatie nog meer gewicht te geven.
Bedrijfsvoering Op het DVN Bureau werken 36 medewerkers. In dit hoofdstuk leest u over bedrijfsvoering en personeel & organisatie binnen DVN.
Bedrijfsvoering
16.077 Aantal telefoon in 2011
Klantenservice De klantenservice is dagelijks bereikbaar via telefoon en e-mail. Afgelopen jaar is een project gestart om de organisatie van de informatievoorziening aan derden te structureren en de verstrekte informatie te uniformeren. Er zijn werkprocessen
17.680
opgesteld en de medewerkers van de klantenservice hebben trainingen gevolgd (diabetesinhoudelijk, vaardigheden, verzekeringen) om de dienstverlening te verbeteren.
telefoon totaal 2012
Personeel & organisatie » Het ziekteverzuimpercentage daalde van 8,61% in het eerste kwartaal naar 3,4% in het vierde kwartaal. Het hogere ziekteverzuimpercentage in de eerste kwartalen
12.887 e-mail totaal 2012
werd met name veroorzaakt door een aantal medewerkers met langdurig verzuim. Het huidig ziekteverzuimpercentage zit onder de norm van 5% zoals DVN dat gesteld heeft in het werkplan 2012. » Onder de medewerkers van het DVN Bureau is een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd. » Verschillende studenten liepen stage bij DVN en voerden voor hun opleiding een opdracht uit gerelateerd aan het werk van DVN.
Personeelsvertegenwoordiging De personeelsvertegenwoordiging (PVT) behartigt de belangen van het personeel. De
30.567 totaal 2012
41
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
PVT zit tenminste iedere maand aan tafel met de directeur en P&O-adviseur en voert overleg over de lopende ontwikkelingen op personeelsgebied. In juni zijn PVTverkiezingen gehouden vanwege het verstrijken van de zittingstermijn van alle drie PVT-leden. De zittende PVT werd bij die gelegenheid herkozen.
Financiering
Financiering Inkomstenbronnen Inkomsten
DVN streeft naar financiële onafhankelijkheid. Op die manier kan DVN de continuïteit
Kengetal: aandeel eigen fondsenwerving 81%
van haar dienstverlening garanderen en haar activiteiten volledig en uitsluitend
(contributies + donaties etc. + verkopen)
uitvoeren in het belang van de mensen met diabetes, en haar leden in het bijzonder.
Kengetal: aandeel subsidies/sponsoring totaal 18%
Belangrijkste bron van inkomsten is daarom de contributie van leden, aangevuld met
Kengetal: aandeel sponsoring alleen 6%
inkomsten uit donaties, giften/schenkingen en nalatenschappen. Daarnaast levert DVN producten met ledenvoordeel, zoals de verkoop van diabeteshulpmiddelen in
41
DVN Winkel en informatieve boeken. Voor het dekken van de productiekosten verkoopt DVN ook advertenties in het magazine Diabc en op dvn.nl.
291 548
In sommige gevallen is het voor het realiseren van onze doelstellingen effectief om
2361
samen te werken met overheidsinstanties, fabrikanten van hulpmiddelen en medicijnen, zorgverleners of zorgverzekeraars. Deze samenwerking kan leiden tot
1135
instellingssubsidies, projectsubsidies, partnerships of sponsoring. De totale
327
inkomsten hiervan bedroegen in 2012 18%, inclusief de inkomsten uit sponsoring (6%). DVN staat open voor iedere effectieve samenwerking en handelt altijd binnen de geldende wet- en regelgeving.
Contributies
€ (Bedragen x 1.000)
Bij sponsoring claimt Diabetesvereniging Nederland onafhankelijkheid en publiceert
2.361
de naam, de omvang en de condities van sponsoring. Daarbij worden de gedragscodes
Donaties, giften/schenkingen en nalatenschappen 327
Sponsoring en Fondsenwerving gevolgd. Een overzicht van sponsors wordt jaarlijks
Verkoop producten en diensten
op de website van DVN gepubliceerd.
1.135
Subsidies van overheden
548
Sponsoring
291
Resultaat deelneming
-4
Overige baten
41
Totaal
4.699
De verdeling over de verschillende inkomstenbronnen in 2012 is opgenomen in onderstaande grafiek:
Samenstelling vermogen Het eigen vermogen van DVN bestaat uit drie onderdelen: continuïteitsreserve, egalisatiereserve en bestemmingsreserve. De continuïteitsreserve heeft tot doel om
43
de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen en om, bij eventuele opheffing van DVN, de lopende verplichtingen te kunnen afwikkelen. De hoogte van de
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Financiering continuïteitsreserve wordt periodiek berekend op basis van de vaste kosten en
Verdeling van lasten
langlopende verplichtingen. De egalisatiereserve heeft tot doel om incidentele
Kengetal: besteed aan doelstelling 95%
overschotten of tekorten over de jaren heen te kunnen egaliseren. Deze reserve mag
(alles behalve algemene kosten)
niet meer bedragen dan 150% van de jaarbegroting en de onttrekking hieruit voor tekorten in enig jaar mag niet hoger zijn dan 75% van deze reserve. De bestemmingsreserves hebben steeds een specifiek doel, dat meestal samenhangt met regionale activiteiten of met fondsen uit nalatenschappen.
474
213
DVN heeft, naast voorzieningen, geen ander langlopend vreemd vermogen.
1242
Solvabiliteit DVN beschikte per 31 december 2012 over een eigen vermogen van € 3.163.000 (2011 € 2.934.000). Het eigen vermogen uitgedrukt als percentage van het
340
1373 366
balanstotaal (solvabiliteit) bedroeg eind 2012 49,2% (2011 51,4%).
462
Liquiditeit Het totaal aan liquide middelen bedroeg per 31 december 2012 € 3.453.000 (2011 € 2.423.000). De verhouding tussen de vlottende activa en kortlopende schulden, de zogenaamde current ratio, bedroeg ultimo 2012 1,94 (2011 1,63). Op basis
€ (Bedragen x 1.000) Vereniging
van deze current ratio is de financiële positie van DVN gezond.
28%
1.242
Advies
8%
340
Treasurybeleid
Steun
10%
462
Overtollige liquide middelen worden uitsluitend uitgezet in betaalrekeningen of
8%
366
spaarproducten in euro’s van Nederlandse banken.
Informatie
31%
1.373
Projecten
11%
474
Financiële instrumenten
Algemene kosten
5%
213
DVN heeft geen posities in afgeleide financiële instrumenten. DVN heeft geen
Voordeel
Totaal
100%4.470
langlopende rentedragende vorderingen en schulden. Gezien de aard van de activiteiten zijn de rente- en kasstroomrisico’s gering. Het maximale kredietrisico is de omvang van de vlottende vorderingen per 31 december
44
2012 (€ 1.119.000). Het totaal van bank- en girorekeningen is per 31 december 2012 € 3.453.000.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Financiering Toelichting bij jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met richtlijn RJ640 die geldt voor organisaties zonder winststreven. In de geconsolideerde jaarrekening van Diabetesvereniging Nederland zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende rechtspersonen: » Diabetesvereniging Nederland (100%) » DVN Regie B.V. (100%) » Beheersstichting DVN (100%)
De financiële positie van DVN is gezond
» DVN Facilitair V.O.F. (50%) Sinds maart 2012 neemt DVN Regie B.V. ook voor 50% deel in het kapitaal van Mijn Zorgwinkel B.V. Omdat DVN geen overheersende zeggenschap heeft in deze rechtspersoon, maakt deze geen deel uit van de DVN groep en worden de cijfers niet geconsolideerd. Het deelnemingsresultaat is verantwoord onder Financiële Vaste Activa. De financiële gegevens in dit jaarverslag zijn overgenomen uit de geconsolideerde jaarrekening, zoals vastgesteld op 23 april 2013 door het Bestuur. Dit jaarverslag is bedoeld om leden en andere belangstellenden een impressie te geven van de activiteiten van Diabetesvereniging Nederland in het jaar 2012, maar heeft niet tot doel volledig te zijn. Uit de officiële jaarrekening 2012 van de DVN zijn het overzicht van baten en lasten en het overzicht van de besteding van middelen opgenomen. Het jaarverslag en de daarin opgenomen cijfers zijn gecontroleerd door accountantskantoor AREP Accountants en Belastingadviseurs. Voor een volledig beeld van de financiële positie van DVN wordt verwezen naar de jaarrekening 2012.
45
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Financieel jaarverslag Toelichting bij geconsolideerde jaarcijfers 2012
Financieel jaarverslag Baten De baten uit contributies, donaties, giften/schenkingen en nalatenschappen zijn in 2012 in totaal uitgekomen op € 2.688.000. Dat was hoger dan verwacht in de begroting en iets lager dan deze baten in het vorige jaar. De belangrijkste oorzaak van de hoger dan begrote baten was dat de baten uit donaties, giften/schenkingen en nalatenschappen nooit vooraf begroot worden. De baten uit contributies kwamen namelijk uit op € 2.361.000 en dat was lager dan begroot. De oorzaak hiervan was de achterblijvende ledengroei in 2012. De geplande ledengroei in 2012 was 3.500 nieuwe leden. Het werkelijke aantal nieuwe leden is echter uitgekomen op 1.341. Daarnaast bedroeg de uitstroom van leden 2.621. Over geheel 2012 was dus sprake van een krimp van 1.250 leden. De eindstand per 31 december 2012 bedroeg 51.835 leden. De baten uit verkoop van producten en diensten (waaronder DVN Winkel, informatieve boeken en advertenties in Diabc) kwamen uit op € 1.135.000. Dat is hoger dan begroot, maar lager dan vorig jaar. De totale baten uit eigen fondsenwerving kwamen uit op € 3.820.000 (81% van totale baten). De baten uit (instellings- en project-) subsidies en sponsoring kwamen uit op € 839.000 en dat was hoger dan begroot. De baten uit projectsubsidies, die hiervan een belangrijk onderdeel vormen, bedroegen € 443.000. Het negatieve resultaat deelnemingen van € 4.000 betreft deelneming in Mijn Zorgwinkel B.V. De overige baten bestaan voornamelijk uit rentebaten en incidentele baten. De overige baten waren daardoor hoger dan begroot.
Lasten De lasten voor lonen en salarissen bedroegen € 2.629.000. Dat is hoger dan begroot
47
en lager dan vorig jaar. De overschrijding van de begrote lonen en salarissen in 2012 met € 316.000 wordt door de reorganisatievoorziening veroorzaakt.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Financieel jaarverslag De lasten voor de inkoop van goederen en diensten bedroegen € 1.119.000. Dat is lager dan begroot en vorig jaar. Naast het vrijvallen van de voorziening Actie Puntenplein van € 126.000, zijn er de inkopen ten behoeve van projecten, van circa € 207.000. Deze twee posten werden niet begroot. De huisvestingskosten en bureaukosten bedroegen in 2012 € 180.000 respectievelijk € 542.000. Voor het inzicht van de bestedingen van de inkomsten aan de doelstellingen zijn de lasten van DVN ook toegerekend aan de activiteiten in 2012. De lasten voor de
Op naar een duurzaam positief financieel resultaat
uitvoering van het eigen werkprogramma (onderverdeeld in: Vereniging, Advies, Steun, Voordeel, Informatie en Projecten) kwamen uit op € 4.257.000. Hiermee werd 95% van het totaalbedrag van de lasten besteed aan de doelstelling. De algemene kosten bedroegen € 213.000 (5%).
Resultaat en reserves Het geconsolideerde resultaat is uitgekomen op € 229.000. Aan de algemene reserves werd in totaal € 281.000 toegevoegd en aan de bestemmingsreserves werd € 52.000 onttrokken.
Begroting 2013 In 2012 is DVN gestart met een transitieproces. De besluitvorming van de Ledenraad op basis van adviezen van verschillende commissies heeft geleid tot een stringenter financieel beleid, maar heeft nog niet kunnen resulteren in een sluitende exploitatiebegroting voor 2013. In 2013 worden forse veranderingen doorgevoerd in de organisatie. De bestuurstructuur wordt aangepast, de organisatie van de regio’s wordt veranderd en het DVN Bureau wordt toegesneden op de nieuwe koers van DVN. Aan deze processen zijn aanzienlijke incidentele kosten verbonden. 2013 wordt gezien als een overgangsjaar, waarin maatregelen genomen worden en inspanningen worden gepleegd die zorg moeten dragen voor een duurzaam positief financieel
48
resultaat.
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Bijlage 1: Samenstelling bestuursorganen
Bijlage 1: Samenstelling bestuursorganen Op 31 december 2012 waren de bestuursorganen van Diabetesvereniging Nederland als volgt samengesteld. Algemeen Bestuur
De heer P.A.C.M. van der Velden, voorzitter Mevrouw I.P.E. van Haren, vice-voorzitter De heer J. Hofs, penningmeester De heer J.W.G. Sijberden, secretaris De heer G.A.H. Nolte
Raad van Toezicht
De heer J.J.I.M. van der Velden, voorzitter De heer J.C. Kolen
Leden Ledenraad (tevens regiovoorzitters)
De heer D.H. Kamperman, regio Fryslân Mevrouw I. Miedema (wnd), regio Groningen Vacature, regio Drenthe De heer A.A. Koetsier, regio Oude en Nieuwe Land Mevrouw J.E. Termeulen, regio Midden-Nederland De heer J.J. Dreteler, regio Oost-Nederland De heer R.J. Brummelkamp, regio Veluwe-IJsselstreek De heer G.G. Veenendaal, regio Gelre De heer A.A. Braad, regio Noord-Holland Noord Vacature, regio Noord-Holland Midden De heer J.J. Slof, regio Amsterdam, Haarlem e.o. Mevrouw W. Fortgens-Weenink, regio Groene Hart De heer P.C.G.M. Baltussen, regio Utrecht De heer H. Kamp, regio Haaglanden De heer J.F. de Jong, regio Rotterdam Vacature, regio Zuid-Holland-Zuid
50
Mevrouw M. van Benthem-Schoonen, regio West-Brabant & Tholen De heer A. de Jonge, regio Midden en NO Brabant
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Bijlage 1: Samenstelling bestuursorganen De heer J. Kerssen, regio Peel & Kempen De heer W.J.M. Koonen, regio Limburg De heer H. Kafoe (wnd), regio Delta
Ereleden
Dr. F. Gerritsen † De heer P.H. Vergeer RI De heer dr. W.H.J.M. Wientjens De heer H. Kamp
Medisch adviseur Directeur
51
Jaarbeeld 2012 - Diabetesvereniging Nederland
Dr. G.E.M.G. Storms De heer M.J. Ploeg MHCM
DVN kiest Voluit leven met diabetes! Het jaarverslag 2012 is een uitgave van Diabetesvereniging Nederland. Eindredactie: Willeke Veenendaal, DVN | Tekst: Anne-Marie Eerenstein, DVN | Fotografie: Annelore van Herwijnen, Frank van Biemen | Vormgeving: Dinq media b.v. | Uitgever: Diabetesvereniging Nederland Postbus 470, 3830 AM Leusden, Tel. (033) 463 05 66 | E-mail:
[email protected] | Website: www.dvn.nl Deze uitgave is bedoeld om leden en andere belangstellenden een impressie te geven van de activiteiten van Diabetesvereniging Nederland in het jaar 2012, maar heeft niet tot doel volledig te zijn. Het jaarverslag en de daarin opgenomen cijfers zijn gecontroleerd door accountantskantoor AREP Accountants en Belastingadviseurs. Copyright Het overnemen van teksten en afbeeldingen zoals bedoeld in artikel 13 van de Auteurswet is niet toegestaan zonder voorgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Adres Fokkerstraat 17 Postcode 3830 AM Plaats Leusden Telefoonnummer 0334630566 E-mailadres
[email protected] Website www.dvn.nl