Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2
31-Dec-2012 JAN-2009-BE-2564-BT
Gezond eten en toch genieten? Ja, het kan!
De actieve voedingsdriehoek • Een gezonde voeding moet ons lichaam voorzien van alle noodzakelijke voedingsstoffen in welbepaalde verhoudingen. De voedingsdriehoek is bij het samenstellen van een gezond, gevarieerd eetpatroon een handig hulpmiddel. • In de voedingsdriehoek worden de voedingsmiddelen ondergebracht in 8 verschillende vakken, die elk een specifieke bijdrage leveren aan een evenwichtige voeding. Voedingsmiddelen leveren elk op zich een aantal voedingsstoffen, maar één voedingsmiddel bevat nooit alle noodzakelijke voedingsstoffen. Evenwichtig eten kan, door dagelijks voedingsmiddelen uit alle vakken te gebruiken en dit in een goede verhouding. • Men kiest beter meer voedingsmiddelen uit de grote vakken en minder voedingsmiddelen uit de kleine vakken. Enkel het topje van de driehoek is niet noodzakelijk om een gezonde voeding samen te stellen.
Gezond eten: algemene tips Tip 1
Eet op regelmatige tijdstippen.
Tip 2
Sla geen maaltijden over.
Tip 3 Neem dagelijks 3 hoofdmaaltijden met koolhydraten: brood (bij voorkeur volkoren), aardappelen, ontbijtgranen (bij voorkeur volkoren), volkoren rijst of pasta … Eventuele tussendoortjes en een laatavond snack zijn afhankelijk van je diabetesmedicatie. Bespreek dit met je arts of diëtist(e). Tip 4
Neem per maaltijdgroep iets uit elke laag van de voedingsdriehoek.
Tip 5 Vermijd zichtbaar vet, matig gebruik van vet, kies smeer- en bereidingsvetten met goede vetzuursamenstelling en arm aan verzadigde vetzuren.
Tip 6
Matig zoutgebruik.
Tip 7 Drink voldoende. Dagelijks is 1,5 liter vocht noodzakelijk, bij voorkeur water. Overleg eventueel gebruik van alcohol met je arts of diëtist(e).* Tip 8 Stop de gewoonte om suiker te gebruiken: verminder de hoeveelheid suiker in thee, koffie en voedingsbereidingen: vervang deze eventueel door een kunstmatige zoetstof. Lees steeds het etiket op de verpakking: suikervrij betekent in de praktijk vaak dat het voedingsmiddel natuurlijke suikers bevat zoals vruchtensuiker, ofwel dat het te veel vetten bevat. Tip 9 Neem regelmatig en voldoende lichaamsbeweging (beweging stimuleert de suiker- en vetverbranding en vermindert de insulinebehoefte). Tip 10 Zorg voor een goed lichaamsgewicht.
* Gesuikerde frisdranken en sportdranken kunnen alleen gebruikt worden bij hypo en/of bij extra lichaamsbeweging.
Met deze tips eet je moeiteloos gezond Dit gebruik je beter MEER
Voedingsmiddelen
Dit gebruik je beter MINDER
melk, melkproducten magere melk, magere yoghurt zonder suiker, karnemelk, magere platte kaas zonder suiker
volle melk, volle yoghurt, gesuikerde chocolademelk, gesuikerde melkdesserts kaas
kaas met verlaagd vetgehalte minder dan 20%, light kaas, magere kaas
volvette kaas (48% en meer), roomkaas, Franse kazen brood
bruin brood, volkoren brood, roggebrood, volkoren beschuit, bruine pistolets of bruin stokbrood, rijstkoeken
suikerbrood, krentenbrood, boterkoeken, croissants, koekjes, wafels, pannekoeken, blinis broodbeleg
wees matig met broodbeleg: magere kaas minder dan 20%, magere vleeswaren: rosbief, rookvlees, magere hesp, tong. Wees matig met confituur met verlaagd suikergehalte en chocoladeproducten
volvette kaas, roomkaas, vette vleeswaren: spek, paté, alle worstsoorten, confituur, chocoladeproducten, honing, stroop, speculaas
Met deze tips eet je moeiteloos gezond Dit gebruik je beter MEER
Voedingsmiddelen
Dit gebruik je beter MINDER
vetten, boter matig het vetgebruik; kies smeer- en bereidingsvetten met goede vetzuursamenstelling en arm aan verzadigde vetzuren; gebruik niet meer dan 1 eetlepel vetstof per persoon per warme maaltijd; besmeer brood matig met minarine; gebruik vetarme sladressings
vast frituurvet, varkensreuzel, vaste bak- en braadvetten, vette gebonden sauzen, mayonaise en afgeleiden
vlees mager vlees van rund, paard, lam, kalf, varken (zonder vetranden), tong, mager vlees van kip, konijn, haas, vlees, ree en ander wild
vette vleessoorten: vet varkensvlees, vet rundsvlees, vet lamsvlees, vette worst en gehakt, vleessalades, kant en klaar vlees gerechten uit blik, diepvries; gepaneerd vlees, soorten paté, salami vis
alle vissoorten: kabeljauw, schol, schelvis, wijting, tarbot, tonijn, zeepaling, zalm, haring, sardienen, tong, garnalen, kreeft, krab, mosselen, niet gepaneerde diepvriesvis, visconserven op natuurlijk nat
visconserven op olie, gepaneerde vis, kant en klare visbereidingen
aardappelen, rijst, deegwaren gekookte aardappelen, niet vette aardappelpuree, ongepelde rijst, volkoren deegwaren en graanproducten, gerst, gier, bulgur
beperk het gebruik van gefrituurde gerechten tot max. 1x per 14 dagen vermijd kant en klaar maaltijden zoals rijsten macaronigerechten, gegratineerde pasta, pizza, bladerdeeggerechten, chips
Met deze tips eet je moeiteloos gezond Dit gebruik je beter MEER
Voedingsmiddelen
Dit gebruik je beter MINDER
groenten alle soorten verse groenten, groenten uit blik, glas en niet bereide diepvriesgroenten
groenten met veel saus of boter, gefrituurde groenten, beignets van groenten fruit
alle soorten vers fruit, bananen en druiven in beperkte hoeveelheid: 1/2 banaan, 10-tal druiven zelfgekookte vruchten en vruchtenmoes zonder toegevoegde suiker matig gebruik van noten
vruchten op sap of siroop, geconfijte vruchten dadels, vijgen, droge rozijnen of abrikozen nagerecht
vla en pap bereid van magere of halfvolle melk zonder toegevoegde suiker. Magere yoghurt, magere platte kaas, magere vruchtenyoghurt met 0% suiker, magere platte kaas met vruchten en 0% suiker
pap, vla, pudding bereid met suiker, ijs, sorbet, gebak en koekjes. Wees voorzichtig met suikervrije alternatieven deze kunnen veel vet bevatten snoepgoed, koekjes, gebak
wees zeer matig met producten uit deze groep: zelfs met suikervrije producten
alle soorten snoepgoed, chocoladeproducten, marsepein, drop, alle soorten koekjes, biscuits, gebak en chocolade
Met deze tips eet je moeiteloos gezond Dit gebruik je beter MEER
Voedingsmiddelen
Dit gebruik je beter MINDER
borrelhapjes radijsjes, kerstomaatjes, stukjes komkommer, bloemkool, met mate zoute biscuits en noten en enkel bij bijzondere gelegenheden
alle soorten vette borrelhapjes zoals kaas, worstsoorten gefrituurde hapjes
dranken thee, koffie zonder suiker mineraalwater, spuitwater, groente- of tomatensap suikervrije frisdranken (max. 2 per dag) indien alcohol is toegestaan: max. 1 tot 2 consumpties niet zoete alcoholische dranken per dag (droge sherry, droge wijn, schuimwijn brut, een pintje…)
thee, koffie met suiker, koffie met room alle soorten frisdranken en vruchtensappen zoete wijnen, likeuren, advocaat, campari, vermouth, porto
kruiden, specerijen, smaakstoffen alle kruiden en specerijen, matig zout, essences, kunstmatige zoetstoffen (tabletten, poeder, vloeibaar)
suiker: alle suikers: tafelsuiker, rietsuiker fructose, glucose, glucosestroop, moutstroop, chicoreistroop honing
Diabetesvoeding is een gezonde voeding Aanbevolen voor iedereen Voorbeeld van een broodmaaltijd graanproduct: volkorenbrood, bruine beschuiten, bruine pistolet, bruin stokbrood muesli, cornflakes, havermout of andere ontbijtgranen zonder toegevoegde suiker smeersel: minarine met minder dan 1/3 verzadigde vetzuren broodbeleg: een matige hoeveelheid magere vaste kaas, halfharde kaas, smeerkaas of platte kaas magere vleeswaren of confituur met verlaagd suikergehalte groenten: rauwkost drank:
koffie, thee, soep, water eventueel magere of halfvolle melk
Voorbeeld van een warme maaltijd soep: mager, ongebonden; peulvruchtensoep en gebonden soepen dienen meegerekend te worden als koolhydratenbron zetmeelbron: aardappelen, rijst, deegwaren of andere graanproducten: couscous, gierst, frieten, kroketten: best beperken to 1x per 14 dagen groenten: alle soorten in een ruime portie; peulvruchten: meegerekend als koolhydratenbron vis, vlees: een matige hoeveelheid magere vleessoorten, 2 tot 3 maal per week vis (1x vette vis) of alternatief: vleesvervanger zoals tofu, tempeh, quorn, seitan bereidingsvet: met mate! Bij voorkeur vloeibare bereidingsvetten of olijf- , arachide- of koolzaadolie dessert: fruit, ongesuikerd melkdessert (magere of halfvolle melk) drank: water, spuitwater of light frisdrank
Met deze tips eet je moeiteloos gezond Als je gezond eet, zullen je maaltijden er zo uitzien:
groenten fruit
brood, granen aardappelen
en niet zo:
vlees, vis
vetten
Een diëtist(e) kan je helpen bij het samenstellen van een evenwichtig dagschema aangepast aan je voedingsgewoonten en verlangens. Om de drempel naar een diëtist(e) te verlagen, wordt in het kader van de diabetespas en het diabetes zorgtraject een terugbetaling voorzien voor 2x een half uur voedingsadvies per jaar. Meer informatie over de diabetespas kan je vinden op www.diabetespas.be en meer informatie over het diabetes zorgtraject op www.zorgtraject.be. Heb je vragen over je voeding en diabetes, dan kan je ook gratis terecht bij de Diabetes Infolijn: 0800/96 333.
Nuttige websites: 1. VIGeZ Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie www.vigez.be
2. VDV Vlaamse Diabetes Vereniging v.z.w. www.diabetes.be / Diabetes Infolijn 0800/96 333
Voedingsadvies bij u in de buurt:
Bron: Vlaamse diabetesvereniging. Diabetes & voeding: uitgebreide informatiebrochure, febr. 2007 : 1-28
