Diabetes Type 2 Is Omkeerbaar Zonder Operatie, Zonder Geneesmiddelen, Zonder Extreem Dieet. Koen Lim 1
Enige tijd geleden kwam ik een artikel tegen van de Universiteit van Newcastle over een dieet waarmee 11 mensen met diabetes type 2 diabetesvrij waren binnen een paar weken.
2
Tot nu toe zag men in de medische wereld diabetes type 2 als een chronische, steeds erger wordende ziekte die niet is te genezen en die je hebt voor de rest van je leven.
3
De uitkomsten van dit onderzoek waren dus opmerkelijk. Dit was voor mij reden om verder onderzoek te doen naar het onder controle krijgen van diabetes type 2.
4
Al jaren is bekend dat bijna alle mensen die een maagverkleiningsoperatie hebben gehad binnen korte tijd genezen van diabetes type2.
5
Bij 88% verdwijnt de diabetes. Bij 11% verbetering
Lang voordat het overgewicht verdwenen is zijn de bloed suikerspiegels al normaal.
6
Tijdens dit onderzoek ontdekte ik dat Diabetes type 2 inderdaad omkeerbaar is en dat men binnen enkele weken de bloedsuikerwaarden kan normaliseren.
7
Ook ontdekte ik dat veel voorkomende misverstanden en achterhaalde inzichten over diabetes type 2 ervoor zorgen dat vele mensen onnodig geneesmiddelen slikken of insuline spuiten
8
En dat complicaties zoals slechter zien, hartklachten, minder gevoel en wonden aan de voeten, impotentie en nierproblemen onnodig verergeren.
9
De nieuwste onderzoeken laten zien dat niet glucose, maar een voortdurende hoge insuline spiegel de oorzaak is van diabetes type 2. Deze veroorzaakt insuline ongevoeligheid = diabetes type2. Als deze oorzaak duidelijk is, kan je veel gerichter de oorzaak aanpakken.
10
Een dieet met zeer weinig calorieën, dat op langere termijn erg moeilijk vol te houden, is dan ook niet nodig om te herstellen van Diabetes type 2. Het gaat niet om hoeveel je eet, maar om wat je eet en wanneer Door het delen en verzamelen van de ervaringen van patiënten en behandelaars kunnen we een steeds effectiever behandelprotocol ontwikkelen. 11
Deel 1: Wat is de oorzaak van diabetes type 2?
12
Het bekendste symptoom van diabetes is een hoog glucosegehalte in het bloed. Dit ontstaat doordat de cellen in het lichaam minder gevoelig zijn geworden voor het hormoon insuline; insuline ongevoeligheid.
13
Door een langdurige blootstelling aan teveel insuline worden de cellen minder gevoelig.
14
Denk hierbij aan het wennen aan een bepaalde geur. Als het ergens vreemd ruikt merk je dit na een tijdje niet meer.
15
Cellen worden ongevoelig omdat ze zich proberen te beschermen tegen het schadelijk effect van een teveel aan insuline.
16
De receptor activiteit en het aantal receptoren worden verminderd zodat ze minder last hebben van teveel insuline.
17
Wat is insuline? Insuline is de stof die de deuren van de cel opent waardoor glucose naar binnen kan. De alvleesklier (pancreas) produceert insuline als de hoeveelheid glucose in het bloed stijgt.
Insuline: 18
Type 2 diabetes gaat vaak samen met overgewicht of obesitas (voornamelijk vet rond het middel en in de buikholte rond de organen), hartvaatziekten, ontsteking in het hele lichaam.
19
En een verminderd vermogen van de spieren om voeding op te nemen, wat leidt tot spierafbraak, vetopslag en het circuleren van voedingsstoffen in het bloed.
20
Experiment: toedienen insuline 30 gezonde mannen kregen een steeds hogere doses insuline. Resultaat: Ze kunnen glucose niet meer goed verwerken. Er is bij iedereen insuline ongevoeligheid veroorzaakt.
Diabetologia. 1994 Oct;37(10):1025-35. Effect of sustained physiologic hyperinsulinaemia and hyperglycaemia on insulin secretion and insulin sensitivity in man. Del Prato S e.a. 21
Experiment: toedienen insuline Chronisch, hoog niveau insuline veroorzaakt insuline ongevoeligheid. Ook bij normale insuline hoeveelheden. Na het stoppen van de insuline toediening keerde de normale insuline gevoeligheid weer terug.
Diabetologia. 1994 Oct;37(10):1025-35. Effect of sustained physiologic hyperinsulinaemia and hyperglycaemia on insulin secretion and insulin sensitivity in man. Del Prato S e.a.
22
De lever is het meest gevoelig en ontwikkelt als eerste ongevoeligheid, daarna de spiercellen en dan pas de vetcellen.
23
Het bloedsuiker niveau in je lichaam is afhankelijk van twee dingen. De suiker die je hebt gegeten en de hoeveelheid suiker die door de lever is aangemaakt.
24
Het glucosegehalte op een nuchtere maag is een maat voor de hoeveelheid suiker die de lever aanmaakt. Als de lever normale gevoeligheid heeft voor insuline zal deze 's nachts niet veel suiker aanmaken.
25
Maar als de lever insuline resistent is, is de rem er af en zal de lever ook 's nachts suiker aanmaken waardoor ook het ochtend glucosegehalte hoog is.
26
Na de lever worden de spiercellen resistent. Insuline helpt de spieren om suiker op te nemen. Als je spieren resistent zijn voor insuline kunnen ze suiker die is gemaakt door de lever niet opnemen.
27
De lever produceert te veel, en de spieren kunnen het niet opnemen, dit verhoogt de bloedsuikerspiegel.
28
Ook de vetcellen worden resistent, maar dit duurt veel langer. Insuline zorgt voor vet opslag. Het slaat suiker op als vet.
29
Tot het moment waarop ook de vetcellen ongevoelig worden neemt de vetopslag toe. Uiteindelijk worden ook de vetcellen ongevoelig en bereikt de gewichtstoename een eind.
30
Dit kan bij 90 kg, 110 of 130 kg zijn, maar er komt een plateau omdat ook de vetcellen zichzelf beschermen en insuline ongevoelig worden.
31
Omdat het bloedsuikergehalte hoog blijft, blijft de pancreas insuline produceren om dit te compenseren, en wordt het bloed insuline gehalte ook continu hoog.
32
Hierdoor neemt de insuline ongevoeligheid verder toe en is er een zichzelf versterkende cirkel ontstaan.
33
Het geven van extra insuline om de bloedglucose spiegel onder controle te houden maakt dit alleen maar erger.
34
In de praktijk zie je bij patiënten hierdoor ook een over de jaren verslechterende situatie, waarbij steeds meer insuline en medicijnen nodig zijn om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden.
35
Hoe is deze cirkel nu te doorbreken? Er is gebleken dat als de cellen rust krijgen, dus niet meer voortdurend worden blootgesteld aan een hoog insulineniveau, ze zich kunnen herstellen en de insuline gevoeligheid weer terugkeert.
36
Nu dit mechanisme duidelijk is, is het mogelijk om veel gerichter de oorzaak aan te pakken.
37
Er is bewezen dat je de insuline gevoeligheid kan verhogen door: 1. Wat en hoeveel je eet 2. Hoe vaak en wanneer je eet 3. Beweging; wanneer en hoe
38
Een dieet met zeer weinig calorieën, dat op langere termijn erg moeilijk vol te houden, is ook niet de enige mogelijkheid om te herstellen van Diabetes type 2.
39
Mensen met diabetes type 2 krijgen vaak het verwijt dat het hun eigen schuld is. Dat ze niet goed hebben opgepast met eten en drinken en te weinig bewegen.
40
Men vergeet hierbij dat er per persoon grote verschillen zijn in hoe het lichaam reageert op voeding en beweging.
41
Verschil in gewicht toename bij 1 blikje frisdrank per dag Een kwart van de mensen neemt in gewicht af. Bij een kwart neemt het gewicht een klein beetje toe, bij een kwart veel en bij een kwart erg veel.
42
Insuline gevoeligheid Type 2 diabetes 3e trimester zwanger Obese Oudere Vrouw Kind 9 jr Man
0
2
4
6
8
10
Insuline Gevoeligheid Index
De insuline gevoeligheid is sterk verschillend en is o.a. afhankelijk van geslacht, leeftijd, zwangerschap.
43
De reactie van het lichaam op training Hier zien we de verandering in insuline gevoeligheid na 6 maanden training. Bij sommige mensen heeft training een groot effect, bij anderen werkt het niet of nauwelijks.
44
Er zijn dus grote erfelijke verschillen in hoe het lichaam reageert op voeding en en beweging. De een kan een doos koekjes eten zonder aan te komen en de ander kan met 1 koekje al aankomen.
45
Het herstellen van diabetes type 2 is dan ook maatwerk. Voor de een is anders eten al voldoende, voor de ander alleen regelmatig bewegen, en weer ander moet op alle gebieden actie ondernemen.
46
Deel 2: Voeding en herstellen van diabetes type 2
47
Bloed glucose na eten De rode lijn is de bloed glucose na het eten van snelle koolhydraten. De groene lijn is de bloed glucose na het eten van maaltijd met vet en weinig koolhydraten.
48
Bloed glucose na eten Snelle koolhydraten zoals suikers en zetmeel, (wit)brood, aardappelen, witte rijst en pasta veroorzaken een snelle hoge piek. Dit geeft een goed gevoel, maar veroorzaakt een hoger insuline niveau. Daarna volgt een snelle daling. Deze geeft een glucosedip en tijdens de dip wil je weer suikers en zetmeel eten. 49
Glucose dip. Veroorzaakt vreetbuien
50
Glycemische index
Het begrip glycemische index is wellicht bekend. Deze geeft aan hoe snel koolhydraten in de darm worden verteerd en als glucose in het bloed worden opgenomen.
51
Wordt een voedingsmiddel snel afgebroken en geeft het veel glucose af? Dan heeft het een hoge Glycemische Index. Langzame koolhydraten die geleidelijk of weinig glucose afgeven hebben een lage Glycemische Index.
52
Hoewel er in witbrood evenveel koolhydraten kunnen zitten als in de volkoren variant, is er toch een verschil in de Glycemische Index. Je darmen verteren witbrood namelijk een stuk sneller. Producten met een hoge glycemische index zijn bijvoorbeeld aardappelen, brood en suiker. 53
Insuline Insuline wordt aangemaakt als reactie op het eten van koolhydraten en andere voeding. De insulemische index is een maat voor de insuline reactie op bepaalde voedingsmiddelen. Een koolhydraten piek geeft meestal ook een insuline piek.
54
Insuline reactie op voeding Uit metingen is echter gebleken dat ook niet koolhydraten, met name eiwitten in vlees, vis en melk een insuline piek kunnen veroorzaken. In melkproducten zit bovendien ook suiker.
55
Laag insulemische voeding Door het eten van voeding met een lage waarde op de insuline index verminderen we de insuline belasting op de cellen. Bij het verminderen van de insuline belasting is ook de hoeveelheid en de snelheid van eten van belang. Als je veel eet van voeding met een lage glycemische of insulemische index, is de belasting mogelijk hoger dan wanneer je weinig eet van iets met een hoge index. Het gaat om de totale hoeveelheid die je eet. 56
Voeding Glucose Score GROENTEN Spinazie Sla Broccoli Bloemkool ONTBIJT GRANEN Muesli Cornflakes KOOLHYDRAAT RIJKE VOEDING Witte pasta Roggebrood Volkoren rijst Frieten Witte rijst Volkoren brood Witbrood Aardappelen EIWIT RIJKE VOEDING Eieren Kaas Rundvlees Bonen -linzen Vis Witte bonen in tomatensaus FRUIT Appels Sinasappels Bananen Druiven SNACKS SNOEP Noten Popcorn Chips Ijs Yoghurt Mars reep Suikersnoepjes BAKKERIJ PRODUCTEN Donuts Croissants Cake Crackers Koekjes
Insuline Score 15 15 15 30
15 15 15 30
60 76
40 75
46 60 104 71 110 97 100 141
40 56 62 74 79 96 100 121
42 55 21 62 28 114
31 45 51 58 59 120
50 39 79 74
59 60 81 82
12 62 52 70 62 79 118
20 54 61 89 115 112 160
63 74 56 118 74
74 79 82 87 92
Als we de insuline spiegel laag willen houden omdat we de gevoeligheid van de cellen voor insuline willen herstellen moeten we alleen de voeding die donkergroen scoort op insuline eten. (Score 30 of lager). Rood en oranje vermijden en geel minimaliseren.
Holt SH ea. An insulin index of foods: the insulin demand generated by 1000‐kJ portions of common foods. Am J Clin Nutr, 66:1264‐67; 1997.
57
Vezels helpen insuline laag te houden Voeding met veel vezels wordt voor een groot deel niet opgenomen. Vezels zorgen er bovendien voor dat het voedsel langzamer in het bloed komt en de insuline piek lager blijft. Fung TT, Hu FB, Pereira MA, et al. Whole–grain intake and the risk of type 2 diabetes: a prospective study in men. Am J Clin Nutr. 2002; 76:535–40. Schulze MB, Liu S, Rimm EB, Manson JE, Willett WC, Hu FB. Glycemic index, glycemic load, and dietary fiber intake and incidence of type 2 diabetes in younger and middle-aged women. Am J Clin Nutr. 2004; 80:348–56.
58
Snelheid van eten De snelheid van eten is ook van belang. Als je langzaam eet is de insulinepiek lager. Voor honden die te dik worden heeft men daarom speciale etensbakken uitgevonden. Probeer dus langzaam te eten
59
• De canadese onderzoeker Ian Spreadbury vergeleek wereldwijd stammen die nog een “oerdieet” volgen. De diëten variëren van alleen vis, alleen plantaardig met veel koolhydraten tot diëten met veel vet. • Bij geen van deze primitieve culturen komen veel moderne ziekten zoals diabetes, hartvaatziekten of kanker voor. Al langer is bekend dat mensen met diabetes of obesitas een andere darmflora hebben. 60
• Dit werd ook gevonden bij deze primitieve culturen. We zien ook dat zodra deze mensen overgaan op een “westers” dieet de problemen ontstaan. • De conclusie die Ian Spreadbury trok was dat wellicht koolhydraten met een hoge dichtheid de bacterieflora in de keel, maag en darmen beïnvloeden.
61
Als voedsel met een lage insulemische index wordt gegeten en de insuline gevoeligheid blijft hoog, dan is het goed om te kijken naar de koolhydraat dichtheid van de voeding. Comparison with ancestral diets suggests dense acellular carbohydrates promote an inflammatory microbiota, and may be the primary dietary cause of leptin resistance and obesity; Ian Spreadbury; Gastrointestinal Diseases Research Unit, Queen’s University, Kingston, Ontario, Canada; 62 4 juli Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy; 2012
Beperkt eiwitten eten We hebben gezien dat ook eiwitten een insulinereactie opwekken. Beperk de eiwitten tot maximaal 1 gram per kg lichaamsgewicht. Dus als je gewicht 70 kg is, 70 gram eiwitten per dag. Een stukje kipfilet van 100 gram bevat ongeveer 30 gram eiwit.
63
Goede vetten Vetten verhogen de insuline- en glucose spiegel niet. Vet eten is dus beter dan veel koolhydraten eten. Eet wel de goede vetten: • Oliën - levertraan, lijnzaadolie, visolie. Deze oliën niet verwarmen. • Koken met olie, gebruik olijfolie, of liever kokosolie of geklaarde boter. • Avocado's • Olijven - groen of zwart en olijfolie • Noten - macadamia, amandelen, pecannoten, walnoten, enz. Geen pinda's • Vis, eieren en vlees bevatten allemaal vet. 64
Slechte vetten • Transvetten (harde vetten) – Frituurvet – Margarines – Gebak, beschuit, koeken, taart en andere deegwaren
• Alle verwerkte oliën - Zonnebloem, palm-, pinda-, maïs- en soja-olie
65
Geen calorieën tellen • Als je honger hebt, eet goede vetten en eiwitten (als je je limiet niet hebt overschreden) en bij voorkeur onbeperkt groenten.
• Goede snacks zijn guacamole, salades, groenten en ongezouten noten.
66
Geen calorieën tellen • Je hoeft geen honger te hebben. Als je honger hebt, neem een handvol noten of een gezonde snack. Als je moeite hebt om vol gevoel te krijgen zonder het eten van veel zetmeel (koolhydraten), neem dan groenten. • Het hunkeren naar suiker en koolhydraten (suikerverslaving), moet binnen drie weken verdwijnen. 67
Wat drinken? • Drink kraanwater, bronwater, al dan niet met koolzuur. • Thee – groene-, zwarte- of kruidenthee of koffie. • Geen frisdrank, geen ijsthee, geen dieet frisdranken • Geen vruchtensappen, ook niet versgeperst, deze bevatten veel suikers. 68
Zo weinig mogelijk: Alle snelle koolhydraten, want deze geven een hoge glucose of insuline piek: Alle dranken met suiker; frisdranken, sportdranken en ook geen vers vruchtensap.
69
Zo weinig mogelijk: • Alle snoepgoed met suiker; snoep, chocolade (behalve meer dan 70% cacao) • Koekjes, taart, gebak etc.
70
Zo weinig mogelijk: • Alles van (zet)meel en granen (ook bruin en volkoren laten staan); brood, pasta, aardappelen, ontbijtgranen, rijst en bami
71
Zo weinig mogelijk: • Alle bewerkte en fabrieksvoeding. Geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, kleurstoffen, smaakstoffen, zoetstoffen Pas op met alles uit een pakje of met een etiket. • Fast food; hamburgers, pizza etc. • Alcoholische dranken, vooral bier
72
Alcohol • Een beetje rode wijn, of een scheutje gin, wodka of whisky is ok. • Rode wijn heeft mogelijk een aantal voordelen. Als je echt gestrest bent dan kan een beetje rode wijn of alcohol je rust geven. • Yoga of mediteren is een betere manier. Alcohol zal je suiker niveau niet verminderen, maar het vermindert stress. 73
Specerijen en kruiden De meeste zijn heel goed voor je: • Kurkuma, kaneel, cayenne peper, komijn, basilicum, oregano, venkel, gember, knoflook, azijn, mosterd, miso zout (indien niet beperkt), citroen, limoen • Lees de etiketten! Let op: GEEN KETCHUP
74
Zoetstoffen De meeste zijn slecht voor je. Agave, in tegenstelling tot wat je misschien hebt gehoord is een van de meest ongezonde voedingsmiddelen. Aspartaam, sacharine, Nutri-zoet, etc moet ook worden vermeden. Stevia, xylitol en erythritol met mate, maar kan je verlangen naar suiker verhogen. 75
Lees etiketten; Voorbeeld Mars
76
Wat wel, wat niet: Meer: • Groenten • Fruit behalve bananen en druiven • Avocados • Vezels • Lijnzaad en chia zaden • Eieren • Azijn • Verse kruiden • Kaneel • Noten • Mager vlees, vis, gevogelte • Natuurlijke, onbewerkte voeding
Vermijden: • Brood, pasta, rijst andere meelproducten • Granen, inclusief ontbijtgranen • Aardappelen • Voedingsmiddelen met veel suiker • Alle suiker gezoete dranken en bier • Kunstmatige zoetstoffen • Fastfood • Geraffineerde oliën (plantaardige olie behalve olijfolie) • Bewerkte vleeswaren 77
In stappen naar herstel van Diabetes type 2: Voeding Stap
Stoppen met :
Vervangen door:
1.
Frisdranken en bier, zuivel
Water, thee, koffie
2.
Suiker, snoep, koekjes, gebak
Noten, chocolade min. 70% cacao
3.
Brood, pasta, aardappelen, rijst
Extra portie groenten
4.
Vlees, gevogelte, vis
Nog meer groenten
78
Deel 3: Eetpatroon en herstellen van diabetes type 2
79
Het patroon van eten Insuline resistentie ontstaan niet door alleen hoge insuline waarden maar vooral ook als deze continu hoog blijven. Nog niet zolang geleden was het gebruikelijk om drie maaltijden per dag te eten zonder snacks en tussendoortjes.
Dit betekent dat de insuline spiegel over de dag eruit zag zoals hiernaast. 80
Snacken De laatste dertig jaar zijn we anders gaan eten. Kinderen op school wordt bijvoorbeeld al geleerd om tussendoor een koek te eten, soms fruit als gezond alternatief, en hierbij wordt vaak limonade of frisdrank gedronken. Vaak eten we 's avonds na het eten nog een snack of drinken we een glaasje fris of alcohol.
81
Insuline blootstelling Het gevolg is dat de insuline curve eruit komt te zien zoals in het onderste plaatje. Door continu eten en drinken ontstaat deze voortdurende hoge belasting van de cellen, met verminderde insuline gevoeligheid als gevolg. 82
Een eerste oplossing hiervoor is het stoppen met snacken en het drinken van frisdrank en vruchtensap. Hierdoor ga je weer terug naar de “oude” situatie van drie maaltijden per dag zonder tussendoortjes. De cellen krijgen weer rust en de kans om zich te herstellen. 83
Periodiek vasten Een tweede stap is periodiek vasten. Dit is het afwisselen van perioden van 16-36 uur waarin nauwelijks gegeten wordt (300600kcal), met dagen waarop “onbeperkt” gegeten kan worden.
Voorbeelden van maaltijden met 300 kcal
84
Door vasten daalt de insulinespiegel na 24 uur met 70%. Het blijkt dat na periodiek vasten de insuline gevoeligheid flink toeneemt. Dit is dus een goede manier om te herstellen van diabetes type 2. 85
• In de praktijk eet men in totaal minder of evenveel calorieën. • Periodiek vasten is voor de meeste mensen makkelijker dan altijd op dieet zijn.
Johnstone, AM. Fasting – the ultimate diet? Obesity Reviews 2007; 8(3): 211-222 Resting energy expenditure in short-term starvation is increased as a result of asn increase in serum norepinephrine. Am J Clin Nutr. 2000; 71:1511-5 Zauner Halberg N, et al. Effect of intermittent fasting and refeeding on insulin action in healthy men. Journal of Applied Physiology 2005; 99:2128-2136 Klein S, et al. Progressive Alterations in lipid and glucose metabolism during short-term fasting in young adult men. American Journal of Physiology 1993; 265 (Endocrinology and metabolism 28):E801-E806 Norrelund H. Modulation of basal glucose metabolism and insulin sensitivity by growth hormone and free fatty acids during short-term fasting. European Journal of Endocrinology 2004; 150: 779-787 Halberg N, Henriksen M, Soderhamn N, et al. Effect of intermittent fasting and refeeding on insulin action healthy men. Journal of Applied Physiology 2005; 99:2128-2136
86
Waarom periodiek vasten werkt • Insuline daalt en insuline gevoeligheid stijgt • Hongergevoel verdwijn na een paar dagen • Vetverbranding neemt toe • Alertheid en energie neemt toe • Groeihormoon stijgt – dit gaat spierverlies tegen
87
Periodiek vasten vergeleken met dieet Periodiek vasten • Hongergevoel verdwijn na een paar dagen • Insuline gevoeligheid • Vetverbranding • Alertheid en energie • Groeihormoon – gaat spierverlies tegen • Testosteron
Structureel op dieet • Continue honger • Insuline gevoeligheid stijgt ook • Vetverbranding plateau – jojo • Moeheid • Spierverlies • Testosteron daling 88
Beperk eten tot een beperkt aantal uren per dag. • Om te beginnen met periodiek vasten is het soms makkelijker om je dagelijkse eten beperken tot een specifiek aantal uren per dag, zoals bijvoorbeeld 8 uur per dag. Voor de meeste mensen is dit goed te doen. Dit is nog verder te beperken - naar beneden tot zes, vier of zelfs twee uur. • Bijvoorbeeld alleen eten tussen 11:00 en 19:00. Dit komt neer op het overslaan van het ontbijt en het maken van de lunch tot je eerste maaltijd van de dag. Het idee achter deze aanpak is dat dan de insuline daalt en de cellen minder belast worden. 89
Voorbeeld 24-uur vasten Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Vasten
Niet-vasten
Vasten
Niet-vasten
Vasten
Niet-vasten
Niet-vasten
Vast overdag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Vast overdag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Vast overdag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Eet overdag zoals gewoonlijk
Begin te eten om 19.00 met een lichte maaltijd
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Begin te eten om 19.00 met een lichte maaltijd
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Begin te eten om 19.00 met een lichte maaltijd
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Stop na het avondeten om 19.00 uur
De genoemde tijden zijn voorbeelden. Op ieder tijdstip kan worden begonnen met vasten. 90
Voorbeeld 36-uur vasten Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Vasten
Niet-vasten
Vasten
Niet-vasten
Vasten
Niet-vasten
Niet-vasten
Vast de hele dag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Vast de hele dag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Vast de hele dag
Eet overdag zoals gewoonlijk
Eet overdag zoals gewoonlijk
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Stop na het avondeten om 19.00 uur
Stop na het avondeten om 19.00 uur
91
Tips bij periodiek vasten 1. Drink - Begin iedere ochtend met een groot glas water. Ook geschikt zijn groene thee, Chinese thee of bouillon. 2. Blijf bezig – hierdoor denk je niet aan eten. Het helpt om bijvoorbeeld een drukke dag op het werk als vast-dag te kiezen.
3. Ga mee in de golfbewegingen – Hongergevoel komt en gaat - het is niet continu. Wanneer je honger krijgt, denk dan dat je geen honger maar dorst hebt, en drink.
92
Tips bij periodiek vasten 5. Vertel niet dat je vast - de meeste mensen zullen je ontmoedigen omdat ze de voordelen van periodiek vasten niet kennen. 6. Gun jezelf 1 maand. Het duurt vaak enige tijd voor je lichaam om te wennen aan het vasten. 7. Periodiek vasten is geen reden om daarna slechte voeding te eten. 8. Wanneer je een vast dag hebt gehad - doe dan alsof het niet gebeurd is. Het is geen reden voor een vreet bui. 93
Hongergevoel onderdrukken Water Begin elke dag met een groot glas koud water. Uitdroging geeft een hongergevoel. Het drinken van een glas water voor een maaltijd helpt ook honger te verminderen. Groene thee stimuleert gewichtsverlies, geeft insuline verlaging en stabiliseert de bloedsuiker. Kaneel Het vertraagt het legen van de maag. Kaneel kan worden toegevoegd aan thee en koffie.
94
In stappen naar herstel van Diabetes type 2: Periodiek vasten Stap 1.
Niet snacken tussen de maaltijden door; eet 3 maaltijden per dag. Binnen een periode van 8-10 uur
2.
24 uur vasten 1 x per week
3.
24 uur vasten – 2 tot 3x per week
4.
36 uur vasten – 2 tot 3x per week
95
• Als je genezen bent, is het belangrijk dat je 1 dag per week, 24 uur blijft vasten. Dit geeft je lichaam 52 keer per jaar tijd om te rusten, te herstellen en te genezen. • Als je de voordelen ervaart, zal je er mogelijk voor kiezen om vaker te vasten.
96
Wie kan beter niet vasten? Vasten is niet geschikt voor: • Kinderen • Diabeten met type 1 diabetes • Vrouwen die zwanger zijn of willen worden • Mensen die al extreem mager zijn 97
Waarschuwing: Diabetici die insuline of andere medicijnen nemen kunnen geen maaltijden overslaan vanwege het risico van hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel). Deze kunnen alleen periodiek vasten onder medische begeleiding. Veel artsen halveren de dosis geneesmiddelen als deze een bloedsuikerverlagend effect hebben. Type 2 diabetici die geen insuline of geneesmiddelen gebruiken hebben over het algemeen eerder een bloedsuikerspiegel die te hoog is in plaats van te laag. Het risico van een lage bloedsuikerspiegel is voor deze groep erg laag. 98
Deel 4: Hoe Bewegen voor een maximale verhoging van de insuline gevoeligheid
99
Beweging • Het effect van bewegen op insuline gevoeligheid is een vaak onderschat fenomeen. Het blijkt namelijk dat dit een flink positief effect heeft op insuline gevoeligheid. • We moeten hier een onderscheid maken tussen korte- en lange termijn effecten. 100
Lange termijn: Intensiteit Op lange termijn blijkt dat met name de intensiteit van de training van belang is. Bij vergelijking van de insuline gevoeligheid bij mensen met diabetes type 2 die 3x per week op 70% (moderate) respectievelijk 90% (interval) van de maximaal gemeten hartslag trainden gedurende 16 weken, scoorde de training met hoge intensiteit duidelijk hoger. 101
Interval training heeft het meeste effect
De insuline opname nam tot 15x toe in spieren en in vet. Aerobic Interval Training Versus Continuous Moderate Exercise as a Treatment for the Metabolic Syndrome; Tjonna102 e.a. ; Circulation 2008;118;346-354;
Korte termijn weerstandstraining • Ook andere onderzoeken laten zien dat afhankelijk van de soort training de insuline gevoeligheid met 24 tot 47% toeneemt. • Op korte termijn blijkt dat weerstandstraining de spieren tot 16 uur na de training extra gevoelig maakt voor insuline. De eerste 3 uur is de gevoeligheid het hoogst. • Dit is in de bodybuilding wereld al jaren bekend. Eten direct na de training zorgt ervoor dat dat voeding de route naar de spieren neemt en niet als vet opgeslagen zal worden. Hierdoor zal de bloedsuikerspiegel lager blijven en ook insuline minder pieken. Aerobic Interval Training Versus Continuous Moderate Exercise as a Treatment for the Metabolic Syndrome; Tjonna e.a. ; Circulation 2008;118;346-354 Holten MK, Zacho M, Gaster M, Juel C, Wojtaszewski JF, Dela F. Strength training increases insulin-mediated glucose uptake, GLUT4 content, and insulin signaling in skeletal muscle in patients with type 2 diabetes. Diabetes. 2004;53(2):294–305
103
Training heeft minimaal evenveel effect als Metformine
Independent and Combined Effects of Exercise Training and Metformin on Insulin Sensitivity in Individuals With Prediabetes; Diabetes care, volume 35, january 2012; Steven K. Malin e.a.
De insuline gevoeligheid bij placebo (P), Metformine (M), Exercise en placebo (EP) en Exercise en Metformine (EM) voor en na. Zowel bij Metformine als bij training zien we een verdubbeling van de insuline gevoeligheid.
104
Kort Interval: Totaal 15 minuten training in 2 weken. Op 6 dagen 5x een halve minuut sprinten. Na een Hoge Intensiteit Interval training is de insuline gevoeligheid met 23% gestegen, en is de insuline response Area Under Curve (AUC) 37% lager. Extremely short duration high intensity interval training substantially improves insulin action in young healthy males Babraj et al. BMC Endocrine Disorders 2009 9:3 doi:10.1186/1472-6823-9-3
105
Training versterkt dieet De daling in insuline response (%) op glucose (auc) na 6 weken: Deze was groter bij de groep met dieet en aerobic training en de groep met weerstandstraining dan in de groep met alleen dieet. Effects of Aerobic or Resistance Exercise and/or Diet on Glucose Tolerance and Plasma Insulin Levels in Obese Men; Diabetes care, volume 22, number 5, may 1999; B.Rice ea.
60 50 40 30
20
D+Aerobic D+Weerst Alleen Dieet
10 0 106
Combinatie van weerstandstraining en intervaltraining is het meest effectief. Optimaal is: • 3x per week korte intervaltraining. • 1x per week weerstandstraining 50-70% van maximaal te bewegen gewicht. • Iedere dag weerstandstraining met lichaamsgewicht voor de hoofdmaaltijd Changes in Insulin Sensitivity in Response to Different Modalities of Exercise: a review of the evidence; S. Mann e.a. Diabetes Metab Res Rev. 2013 Oct 15. doi: 10.1002/dmrr.2488.
107
Weerstandstraining met Lichaamsgewicht Stap 1. Hurk oefening Je gebruikt je eigen lichaamsgewicht, dus geen apparatuur nodig. Deze oefening gebruikt de grootste spieren in je lichaam. Begin eventueel vanuit een stoel zodat je niet kunt vallen. Je zult merken dat 10x al duidelijk is te voelen. Uiteindelijk 30-50x. 108
Weerstandstraining met lichaamsgewicht Stap 1. Opdrukken tegen de muur. Hierbij gebruik je de grootste spieren van de bovenlichaam. Liggend opdrukken is veel zwaarder, dit is voor de meeste mensen goed te doen. Begin rustig met 5-10x. Uiteindelijk 30-50x. 109
Weerstandstraining met apparaten • Begin met gewichten waarmee 15 herhalingen kunt doen. • Beweeg langzaam, 10 seconden heen en 10 seconden terug. • Ruk niet aan de gewichten en probeer niet te snel te bewegen. • Niet rusten tussen de oefeningen. • Met 5 oefeningen – the big five train je alle grote spiergroepen 110
Weerstandstraining met apparaten • Oefen een keer per week, elke oefening 1x; 5-8 herhalingen • Verhoog het gewicht van elke oefening met 5 kg per week tot je een gewicht hebt waar je maar 58 herhalingen mee kunt doen. • Als je hiermee meer dan 8 herhalingen kunt doen, verhoog dan het gewicht weer met 1 stapje.
111
Weerstandstraining met apparaten • Het doel is om tijdelijk spierfalen te bereiken na 5-8 herhalingen. • Spierfalen bereik je als de spieren uitgeput zijn en niet nog 1 herhaling kunnen doen. • Als je 5-8 herhalingen per oefening doet, zal de hele training niet langer dan 10-15 minuten duren.
Body by Science: A Research-Based Program for Strength Training, Body Building, and Complete Fitness in 12 Minutes a Week; John Little, Doug McGuff
112
5 oefeningen 1. Van je af duwen
2. Naar je toe trekken schouderbladen naar elkaar
113
5 oefeningen 3. Naar boven duwen
4. Naar beneden trekken – onderhands
114
5 oefeningen 5. Leg Press
115
Waarom interval training • Positief effect op insuline en insuline gevoeligheid • Training van hart en longen • Duurtraining geeft net zoals een hoog insuline niveau een continu ontsteking in het lichaam en verlies van spieren (zie hiernaast) 116
Interval training Dit is te doen met elk soort van lichaamsbeweging. Werk langzaam naar het punt waarop je zo intensief kan trainen dat de je anaerobe drempel (als je buiten adem raakt) bereikt, omdat dit het punt is waarop de insuline gevoeligheid met name vergroot wordt.
117
Interval training Welke activiteit je ook kiest, aan het einde van je tweede 20 seconden periode wil je dit bereikt hebben: • Moeilijk ademen en praten, hijgen, omdat je een tijdelijke zuurstof schuld hebt. • Je begint te zweten. Meestal gebeurt dit in de tweede of derde herhaling. • Je lichaamstemperatuur zal stijgen. • Melkzuur neemt toe en de spieren gaan "branden“. 118
Interval training Je hoeft geen bepaalde doelsnelheid te bereiken. Het omslagpunt is zeer individueel, en afhankelijk van je huidige conditie. Je weet dat je het goed doet als je het punt van happen naar adem bereikt. Het kost heel weinig tijd en is zeer effectief. De netto trainingstijd is maar 3 minuten per week. 119
Interval training Voorbeeld van een hoog intensiteit interval training op een fiets: - Drie minuten warming up - Oefen zo hard en snel als je kunt gedurende 20 seconden. Je moet het gevoel hebben dat je niet nog een paar seconden zou kunnen doorgaan. - 90 seconden herstellen - Herhaal dit nog 2 keer
120
Interval training Wees je bewust van je huidige conditie en overdrijf het niet als je voor het eerst begint. Als je niet zo goed in conditie bent en net begint is het wellicht beter te beginnen met langere pauzes, zodat je weer genoeg adem hebt voor de volgende serie. Het is ook mogelijk te beginnen met gewoon wandelen en dan 20 seconden sneller te wandelen. 121
Interval Training • Naar behoefte variëren met intensiteit, duur rust, duur actie, aantal keren. • Als het te makkelijk gaat worden, verzwaren • Ultieme interval training: Tabata; 20 seconden actie, 10 seconden rust ; 8 herhalingen.
122
Voorbeelden interval training
123
Voorbeelden interval training • Wandelen – snelwandelen • Hardlopen • Fietsen • Hurk oefening • Hurken – springen • Zwemmen • Steppen Voor meer ideeën; Kijk op YouTube – interval training 124
In stappen naar herstel van Diabetes type 2: Training Stap 1.
- Een half uur per dag wandelen. - Weerstandstraining met lichaamsgewicht stap 1.
2.
- 3x per week korte lichte intervaltraining. - De andere dagen een half uur per dag wandelen.
3.
- 3x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining 50% van max gewicht.
4.
- 3x per week korte zware intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining 70% van max gewicht.
125
Waarschuwing: Type 2 diabetes patiënten met langdurige diabetes of degenen die deelnemen aan een hoge intensiteit (> 80 % VO2max) training moeten vooral bij de start van een trainingsprogramma tijdens het sporten en gedurende 1 uur na herstel hun bloedsuikerwaarden goed controleren. Als je niet gewend bent te trainen weet je niet hoe je lichaam zal reageren op training. Bouw in ieder geval de intensiteit langzaam op. Mensen met hoge bloeddruk alleen weerstands training na goedkeuring van je arts 126
Deel 5: Diabetes type 2 genezen is maatwerk De optimale combinatie vinden
127
Maatwerk • De gevoeligheid van cellen voor insuline varieert sterk per persoon. Ook de insuline response op de verschillende voedingsmiddelen of op vasten varieert sterk. • Dit is de oorzaak van het feit dat de een probleemloos een hele doos koekjes kan eten en dat een ander bij het eten van 1 koekje al aankomt. 128
Verschil in gewicht toename bij 1 blikje frisdrank per dag Een kwart van de mensen neemt in gewicht af. Bij een kwart neemt het gewicht een klein beetje toe, bij een kwart veel en bij een kwart erg veel.
129
Insuline gevoeligheid Type 2 diabetes 3e trimester zwanger Obese Oudere Vrouw Kind 9 jr Man
0
2
4
6
8
10
Insuline Gevoeligheid Index
De insuline gevoeligheid is sterk verschillend en is o.a. afhankelijk van geslacht, leeftijd, zwangerschap.
130
De reactie van het lichaam op training Hier zien we de verandering in insuline gevoeligheid na 6 maanden training. Bij sommige mensen heeft training een groot effect, bij anderen werkt het niet of nauwelijks.
131
Maatwerk • Het effect van bewegen en trainen varieert ook sterk per persoon. Het herstellen van de insuline gevoeligheid zal dus bij iedereen anders verlopen. • In ieder geval is duidelijk uit de onderzoeken met patiënten die een maagverkleiningsoperatie hebben ondergaan dat het moeilijker is om de insuline gevoeligheid te herstellen naarmate de diabetes erger is (lagere insuline gevoeligheid) en langer aanwezig is.
132
Maatwerk Om blijvend resultaat te hebben moet een aanpak behalve bewezen werken, ook gedurende lange tijd, eigenlijk blijvend, vol te houden zijn. Zowel op het gebied van wat je eet, als het eetpatroon, als beweging, is het geen alles of niets, maar is het aan te raden een aanpak samen te stellen die past bij wat je nodig hebt en die je gedurende langere tijd kan volgen. Hierbij kan een geleidelijke opbouw gevolgd worden waarbij steeds een stapje verder naar de gewenste levensstijl wordt gezet.
133
Maatwerk • Het is belangrijk om de combinatie van soort voeding, eetpatroon en beweging in te zetten die het best bij je past. • Bijvoorbeeld mensen die het niet lukt om snelle koolhydraten te laten staan, kunnen met periodiek vasten en bewegen hun insuline gevoeligheid vergroten. • Mensen die niet kunnen of willen trainen, kunnen hun eetgewoonten aanpassen en op die manier hun diabetes onder controle krijgen. • Voor sommige mensen zal alleen bewegen of alleen periodiek vasten voldoende zijn om de insuline gevoeligheid voldoende te herstellen. 134
90% is voldoende • Hoe dan ook, genezen van diabetes type 2 vergt voor vrijwel iedereen een belangrijke gedragsverandering. • Het lukt vrijwel niemand om zich 100% aan het protocol te houden. Dit hoeft ook niet. 90% is voldoende.
135
90% is voldoende • 1-2 smokkelmaaltijden per week zijn toegestaan. (Dit zorgt zelfs voor een betere reactie op koolhydraten.) • Zo kan je toch uit eten, of meedoen aan het kerstdiner. Wel direct daarna terug in het protocol. Neem bij voorkeur een vastdag na een smokkelmaaltijd- of dag.
136
• Als het je een dag of zelfs langer niet lukt je aan het protocol te houden, geef dan niet op. Het is geen alles of niets. • Je moet het zo zien; iedere hap snelle koolhydraten die je minder neemt draagt bij de insuline gevoeligheid • Echter volgen van het protocol is noodzakelijk om de ziekte tot stilstand te brengen en om te herstellen. 137
Waarschuwing: • Deze aanpak is van toepassing op mensen met diabetes type 2; hoewel uitsluitend gebaseerd op gezond eten en bewegen, is begeleiding van een arts hierbij noodzakelijk. • Door de mogelijke snelle daling van de bloedglucosespiegel in combinatie met gebruik van medicijnen kan een hypoglycaemie ontstaan. 138
Geef de informatie voor de arts door aan je behandelend arts. Dan weet hij of zij dat je dit protocol volgt en kan de dosering geneesmiddelen die je gebruikt hierop worden aangepast.
139
Maak je arts je partner bij het volgen van het protocol Ik adviseer je sterk om hulp en ondersteuning van je behandelend arts te zoeken bij de uitvoering van dit programma - vooral als je geneesmiddelen gebruikt. Stop nooit met geneesmiddelen zonder goedkeuring van je arts. Als je zelf insuline toedient, zal je bloedsuikerwaarde de beste leidraad zijn bij het bepalen van de hoeveelheid die je nodig hebt. Maar houd altijd je arts op de hoogte van de ontwikkelingen. Sommige artsen twijfelen over de impact van aanpassingen in voeding en levensstijl, dus zorg ervoor je arts goed te informeren over het protocol dat je volgt. Veel artsen zijn enthousiast als patiënten gaan werken aan hun genezing door het volgen van de stappen zoals beschreven in dit protocol. Artsen zien jammer genoeg niet veel patiënten die dit uit zichzelf doen. Stel je voor hoe teleurstellend het is om te proberen patiënten zo goed mogelijk te behandelen, terwijl deze er zelf niets aan doen. In veel gevallen moeten artsen er zelfs steeds achteraan om ervoor te zorgen dat een patiënt zijn of haar geneesmiddelen inneemt.
140
Basis Stap
Voeding
Vasten
Training
Een half uur per dag wandelen.
Stoppen met :
Vervangen door:
1.
Frisdranken en bier, zuivel
Water, thee, koffie
Niet snacken tussen de maaltijden door; eet 3 maaltijden per dag. Binnen een periode van 8-10 uur
2.
Suiker, snoep, koekjes, gebak
Noten, chocolade min. 70% cacao
24 uur vasten 1 x per week
-
3x per week korte lichte intervaltraining. De andere dagen een half uur per dag wandelen.
3.
Brood, pasta, aardappelen, rijst
Extra portie groenten
24 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 3x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 50% van max gewicht. Wandelen
4.
Vlees, gevogelte, vis
Nog meer groenten
36 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 5x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 70% van max gewicht. Wandelen
Bij mensen met een niet te zware Diabetes is het volgen van de groene stappen doorgaans voldoende voor herstel. 141
Zware diabetes Stap
Voeding
Vasten
Training
Een half uur per dag wandelen.
Stoppen met :
Vervangen door:
1.
Frisdranken en bier, zuivel
Water, thee, koffie
Niet snacken tussen de maaltijden door; eet 3 maaltijden per dag. Binnen een periode van 8-10 uur
2.
Suiker, snoep, koekjes, gebak
Noten, chocolade min. 70% cacao
24 uur vasten 1 x per week
-
3x per week korte lichte intervaltraining. De andere dagen een half uur per dag wandelen.
3.
Brood, pasta, aardappelen, rijst
Extra portie groenten
24 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 3x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 50% van max gewicht. Wandelen
4.
Vlees, gevogelte, vis
Nog meer groenten
36 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 5x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 70% van max gewicht. Wandelen
Bij mensen met zware Diabetes is het volgen van de groene stappen nodig voor herstel. Stap 4 voeding of vasten of beiden
142
Onderhoud Stap
Voeding
Vasten
Training
Een half uur per dag wandelen.
Stoppen met :
Vervangen door:
1.
Frisdranken en bier, zuivel
Water, thee, koffie
Niet snacken tussen de maaltijden door; eet 3 maaltijden per dag. Binnen een periode van 8-10 uur
2.
Suiker, snoep, koekjes, gebak
Noten, chocolade min. 70% cacao
24 uur vasten 1 x per week
-
3x per week korte lichte intervaltraining. De andere dagen een half uur per dag wandelen.
3.
Brood, pasta, aardappelen, rijst
Extra portie groenten
24 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 3x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 50% van max gewicht. Wandelen
4.
Vlees, gevogelte, vis
Nog meer groenten
36 uur vasten – 2 tot 3x per week
- 5x per week korte intervaltraining. - 1x per week weerstandstraining, 70% van max gewicht. Wandelen
Als de insuline gevoeligheid weer is hersteld, blijf dan dit schema volhouden voor een goede gezondheid en om te voorkomen dat diabetes weer terugkomt 143
En nu Actie! • Denk eraan: niemand kan je niet genezen, dat kun je alleen zelf door het protocol te volgen • • • •
Start met wat voor jou het makkelijkst is. Begin met 1 onderdeel en met stap 1 Voeg iedere week 1 stap toe. Volg op basis van je bloedglucosespiegel of je je doel bereikt: een normale bloedglucosespiegel (>90-100 mg/dl) zonder gebruik van geneesmiddelen of insuline.
144
Voorbeeld bijhouden resultaten Datum Geen frisdrank, bier, zuivel Geen snoep, suiker, koekjes, gebak Geen brood, pasta, aardappelen, rijst Geen vlees, gevogelte, vis Extra porties groenten eten Niet snacken tussen de maaltijden Vasten Half uur per dag wandelen Weerstandstraining Intervaltraining Supplementen Bloedglucose voor ontbijt (mmol/l) Bloedglucose voor avondeten (mmol/l) Geneesmiddelen of insuline(hoeveelheid) 1 Gliclazide 80 2 Metformine 850 3 4 Gewicht (1x per week) Omvang middel navel (1x per week)
6-1 maandag X X X X X X X X X 7,7 7,5 2x 3x
7-1 dinsdag X X X X X X X 7,6 8,4 2x 3x
8-1 woensdag 1 cola X X X X X X X 7,7 7,3 2x 3x
9-1 donderdag X X X X X X X 7,6 8 2x 3x
10-1 vrijdag X X X X X X X 7,8 7,7 2x 3x
11-1 zaterdag X X X X X X X 7,9 8,6 2x 3x
12-1 zondag X X pasta X X X X 7,9 8,9 2x 3x
81 kg 102 cm
Opmerkingen / toelichting
145
Formulier bijhouden resultaten Datum maandag
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
zondag
Geen frisdrank, bier, zuivel Geen snoep, suiker, koekjes, gebak Geen brood, pasta, aardappelen, rijst Geen vlees, gevogelte, vis Extra porties groenten eten Niet snacken tussen de maaltijden Vasten Half uur per dag wandelen Weerstandstraining Intervaltraining Supplementen Bloedglucose voor ontbijt (mmol/l) Bloedglucose voor avondeten (mmol/l) Geneesmiddelen of insuline(hoeveelheid) 1 2 3 4 Gewicht (kg) Omvang middel navel (cm) Opmerkingen / toelichting X = Ja - = Nee of niet van toepassing
146
Voorbeelden patiënten
147
Richard • Man 55 jaar • Diabetes type 2 sinds 2002 – Retinopathie - ogen – Neuropathie - zenuwen – Nephropathie - nieren
• Begon met het protocol in juni 2013
148
Richard Gewicht (kg)
Insuline
20
95
10
90
0 16
100
14
30
12
105
10
40
8
110
6
50
4
115
2
60
Week 0
120
149
Balraj • Man 45 jaar • Diabetes type 2 sinds 2003 – Nephropathie - nieren – Retinopathie - ogen
• Begon met het protocol in augustus 2013
150
Balraj Gewicht (kg) 85 84
83 82 81 80 79
Insuline 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
151
Armando • Man 45 jaar • Nieuw gediagnosticeerde diabetes type 2 – gebruikt geen medicijnen en wil dit ook niet. • HgB A1C was de afgelopen 6 maanden gestegen naar 8.7% • Begon met het protocol in juni 2013
152
Armando Gewicht (kg) 76,5 76 75,5 75 74,5 74 73,5 73 72,5 72 71,5
HgBA1C 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
153
Over de schrijver: Koen Lim is afgestudeerd in geneeskunde. Hij heeft onder andere gewerkt als manager van Friesche Vlag babyvoeding en van de klinische voeding van Novartis en was directielid van een landelijke keten van Fitnesscentra. De laatste 16 jaar adviseert hij huisartsen, medisch specialisten, ziekenhuizen en zorgverzekeraars over hoe de gezondheidszorg beter ingericht kan worden. Te weinig behandelingen in de zorg zijn erop gericht om de oorzaak van een aandoening aan te pakken. Door het volgen van het beschreven protocol wordt stap voor stap de oorzaak van Diabetes type 2, insuline resistentie, naar een hoger niveau gebracht. Website: E-mail:
diabetesgezond.com
[email protected]
154