Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren. Probleem in weefsel Allereerst is er een (waarschijnlijk erfelijk bepaald) probleem in de weefsels. De insuline werkt op deze plaatsen niet goed, doordat de weefsels een zekere weerstand tegen de werking van insuline (insulineresistentie) hebben. Alvleesklier In de tweede plaats is de alvleesklier niet in staat om aan de grotere behoefte aan insuline te voldoen. Men spreekt van een ‘relatief tekort’ aan insuline. Bovendien beïnvloeden beide factoren elkaar in negatieve zin. De alvleesklier zorgt meestal nog wel voor de minimale hoeveelheid insuline die het lichaam gedurende de dag nodig heeft. Alleen de extra glucose van het eten kan het lichaam niet opvangen. De cellen kunnen de insuline niet goed opnemen: ze zijn resistent (ongevoelig). In beide gevallen blijft er te veel glucose in het bloed. Het doel van de behandeling van type 2 diabetes is een zo normaal mogelijke bloedglucose bereiken (tussen de 4 en 8 mmol/l).
Behandeling De behandeling bestaat uit drie onderdelen: voeding, bewegen en medicijnen. Voeding Mensen met type 2 diabetes zijn vaak te zwaar. Overgewicht is de oorzaak dat insuline zijn werk niet goed kan doen. Daardoor wordt uw bloedglucose te hoog en voelt u zich sneller futloos en vermoeid. Afvallen is dan de eerste stap. Regelmatig en niet te veel calorieën eten en letten op koolhydraten, (verzadigd) vet, eiwit en alcohol is hierbij van belang. Ook voor mensen zonder overgewicht is evenwichtige voeding belangrijk voor een goede bloedglucose.
Beweging Bewegen is gezond. Zeker als u wilt afvallen. Bewegen verlaagt de bloedglucose en zorgt dat de insuline beter werkt. Het betekent niet dat u perse intensief moet sporten, regelmatig een eindje wandelen of fietsen is prima. Tabletten Als het niet lukt uw bloedglucose normaal te houden door voeding en bewegen, wordt de behandeling aangevuld met tabletten. Deze tabletten moet u iedere dag slikken. Sommige tabletten werken al snel, bij anderen duurt het wel drie maanden voor u resultaat ziet. Doel van de behandeling De behandeling van diabetes type 2 heeft twee hoofddoelen: 1. Het normaliseren van het glucosegehalte in het bloed. Een goede regulatie van de bloedglucose zorgt ervoor dat u zich beter en energieker voelt. 2. Het voorkomen van complicaties op langer termijn. Langdurige hoge bloedglucosewaarde kunnen op lange termijn lijden tot hart- en vaatziekten en beschadigingen van het zenuwstelsel.
Behandelmethodes diabetes type 2 Bij de behandeling van diabetes type 2 zijn verschillende behandelmethodes mogelijk. Metformine Handelsnaam Metformine
Werkingsduur Gebruik 5 tot 6 uur Tijdens de maaltijd of vlak erna. 1 tot 3x daags
Metformine zorgt dat de lever minder glucose aanmaakt en verhoogt de insulinegevoeligheid. Hierdoor zakken de glucosewaardes in het bloed. Voordelen: de meeste mensen vallen ervan af en het verbetert het cholesterol. Mogelijke bijwerkingen: misselijkheid en diarree. Dit gaat vaak vanzelf over als het middel langer wordt gebruikt. Door
de dosis geleidelijk te verhogen kunt u de klachten voor zijn. Als de klachten niet over gaan, kunt u beter overstappen op een lagere dosis of op een ander middel. Sulfonylureum-preparaten (SU’s) Handelsnaam Amaryl (glimepiride) Daonil (glibenclamide) Diamicron (gliclazide) Rastinon (tolbutamide) Replaglinide
Werkingsduur Gebruik 24 uur Direct voor of tijdens de maaltijd in de ochtend 12 tot 24 uur Direct voor of tijdens de maaltijd in de ochtend 12 tot 16 uur Tijdens de maaltijd 6 tot 12 uur kortwerkend
Direct voor of tijdens de maaltijd Direct voor of tijdens de maaltijd. Geschikt bij verminderde nierfunctie, echter moet men wel bijbetalen.
Sulfonylureum-preparatenstimuleren de alvleesklier om meer insuline aan te maken. Voordelen: het verlaagt de triglyceriden en verhoogt het beschermende HDL-cholesterol. Mogelijke bijwerkingen: kans op hypo’s (lage bloedsuikerwaarde). De alvleesklier blijft extra insuline aanmaken en uitscheiden. Het bloedglucosegehalte kan daardoor juist weer te laag worden, met als gevolg een hypo. Als u deze tabletten slikt, moet u dus heel regelmatig eten en tussen de maaltijden door een (klein) tussendoortje nemen als u vermoedt dat de bloedglucosespiegel te laag wordt.
Thiazolidinedionen (TZD’s) Handelsnaam Avandia (pioglitazon)
Werkingsduur Gebruik Constant Voor, tijdens of na de maaltijd. Eenmaal daags 1 tablet
Door pioglitazon neemt de insulinegevoeligheid van de cellen toe, waardoor ze minder insuline nodig hebben om glucose op te nemen uit het bloed. Daardoor dalen de bloedglucosewaardes. Zij worden vaak voorgeschreven aan mensen die Metformine slecht verdragen. Mogelijke bijwerkingen: u heeft kans op hypo’s, maar minder dan bij SU’s. Ook kan dit medicijn tot gewichtstoename leiden. Daarnaast lijkt het bij vrouwen te leiden tot botbreuken.
GLP-1 therapie: DPP4 remmers Handelsnaam Januvia (Sitagliptine)
Werkingsduur Gebruik 24 uur Eenmaal daags 1 tablet Galvus (Vildagliptine) 24 uur Eenmaal daags 1 tablet Onglyza (Saxagliptine) 24 uur Eenmaal daags 1 tablet DPP-4-remmers zorgen dat het darmhormoon GLP-1, die de alvleesklier stimuleert insuline aan te maken tijdens het eten, minder snel afgebroken wordt. Ook geeft het de hersens een signaal waardoor er een gevoel van verzadiging optreedt na het eten en hongergevoel verdwijnt. Tevens remt het de aanmaak van glucose door de lever. Voordelen: weinig kans op hypo’s en mensen vallen ervan af. Bijwerking: misselijkheid.
GLP-1 therapie: Incretines Handelsnaam Byetta (Exenatide) Victoza (Liraglutide) Bydureon
Werkingsduur 12 uur 24 uur 1 week
Gebruik Tweemaal daags voor maaltijd subcutane injectie Eenmaal daags subcutane injectie Eenmaal per week subcutane injectie
Diabetespatiënten maken te weinig GLP-1 aan, waardoor na de maaltijd te weinig insuline aangemaakt wordt. Dit versterkt het insulinetekort dat bij diabetes type 2 al bestaat. Het toedienen van GLP-1 bevordert de insulineproductie na de maaltijd, waardoor de bloedglucosewaardes dalen. Dit gebeurt alleen op momenten dat het glucosegehalte hoog is. Ten tweede heeft dit medicijn een gunstig effect op het gewicht, omdat het de spijsvertering vertraagt en een signaal geeft aan de hersenen. Dit zorgt voor het gevoel van verzadiging. Victoza en Byetta zijn geen tabletten en worden door middel van een voorgevulde pen toegediend. Bij Bydureon moet de inhoud van de injectie nog gemixt worden. Voordelen: weinig kans op hypo’s en mensen vallen ervan af. Bijwerkingen: onder andere misselijkheid, maagdarmklachten en hoofdpijn. Let op! Men komt voor dit middel in aanmerking met een BMI (Body Mass Index) van 35 of hoger en als u de maximale verdraagbare dosering van bloedsuikerverlagende medicijnen heeft. U kunt bij uw specialist navragen of u hiervoor in aanmerking komt.
Insulinetherapie In sommige gevallen zijn eerder genoemde behandelingsmethodes niet (meer) effectief genoeg om de bloedglucosewaarden en het HbA1c voldoende te verlagen. Dan kan de specialist kiezen om te starten met insulinetherapie. Een combinatie van verschillende tabletten is ook mogelijk.
Meer weten? U kunt voor meer en uitgebreide informatie terecht bij uw specialist, diabetesverpleegkundige, vasculair verpleegkundige of apotheker.
Literatuur: E. Rensman. (maart 2003). Tabletten wat past bij u? DIABC, 32-37. J.W.F.Elte. (2011). Diabetes en nu? Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers bv. Folder Voorlichting behandelmethodes diabetes type 2 www.dvn.nl: Tabletten
