Commercial & Merchant Banking
duurzame groei
inhoudsopgave Voorwoord
5
Een ‘potje’ vrijmaken voor duurzame initiatieven
24
Interview met Jenneke Welmers
C&MB kiest voor stimuleren van social entrepreneurship
6 Een duurzame bouwsector door verspilling te voorkomen
Interview met Claire lutje Schipholt & Joost Loeb
26
Interview met Coen van Oostrom
Eosta vecht tegen anonimiteit en voor eerlijke handel
8 Social Enterprise NL ondersteunt met voorlichting, promotie en lobby
Interview met Volkert Engelsman
Stichting Jong Ondernemen wil alle jongeren bereiken
10
Interview met Liesbeth van Houwelingen, Pauline van Dulken en Arko Veefkind
Op naar duurzame inzetbaarheid van bankmedewerkers
Interview met Mark Hillen
Risk Management kijkt kritisch naar duurzaamheid in de hele keten 12
28
30
Interview met Toon Peek
Interview met Angelica Verwijmeren
Desso wil in 2020 volledig Cradle to Cradle zijn Innovatief bankieren met Seeds.nl
14
Interview met Alexander Collot d’ Escury
16
Energiebesparingskrediet financiert verduurzaming zakelijk gebruik
32
Interview met Arthur van de Graaf
Duurzaamheid gaat om bewustwording en gedragsverandering
Interview met Lucas Klooster
Interview met Else Bos
Met preventieve, medische oplossingen strijden voor duurzaamheid
34
18
Werken aan een duurzame scheepvaartsector in 2040
36
Interview met Gust Biesbroeck
Interview met Jeroen Voorham
Met duurzaamheid verhoogt Post-Kogeko haar efficiency
20
Interview met Eric Zwaart
2
38
Interview met Jaap Winter
Interview met Frans Denie
Greenfox maakt bestaande verlichting zuiniger
Ontwikkel een verdienmodel gebaseerd op advies en partnerschap
22
Duurzaamheid is geen afdeling, het zit in ons handelen
40
Interview met Richard Kooloos
3
voorwoord Beste collega, De tijd dat organisaties alleen op financiële resultaten werden beoordeeld, ligt achter ons. In de huidige tijd is de maatschappelijke betrokkenheid van een onderneming net zo relevant. Binnen de transportsector besteedt onze Corporate Client relatie Post-Kogeko bijvoorbeeld veel aandacht aan het voorkomen van CO2-uitstoot, terwijl onze Corporate Client relatie Eosta als distributeur van groente en fruit juist focus legt op de herkomst van grondstoffen. Ook ABN AMRO, Commercial & Merchant Banking heeft een visie op onze rol in de samenleving. Onder de noemer duurzame groei is het zelfs een belangrijke pijler van onze bedrijfsstrategie. In dit boekje zijn verhalen van klanten en experts samengebracht met in het oog springende initiatieven vanuit onze organisatie. In de komende hoofdstukken komen onder meer het Energiebesparingskrediet en de samenwerkingsverbanden met Greenfox, Stichting Jong Ondernemen en Seeds.nl aan bod. In de komende jaren blijft social entrepreneurship, oftewel samen ondernemen met oog voor de maatschappij, centraal staan in ons handelen. Laat je inspireren door de mooie verhalen in dit boekje en aarzel niet om hierover met klanten, relaties en collega’s in gesprek te gaan. Alleen vanuit een goede onderlinge samenwerking kunnen we immers duurzaam verder groeien. Met collegiale groet, Joop Wijn Lid Raad van Bestuur ABN AMRO
“Duurzame groei is een belangrijke pijler van onze bedrijfsstrategie.”
4
Commercial & Merchant Banking
5
C&MB kiest voor stimuleren van social entrepreneurship
Marketing & Producten
‘samen met de klant op weg naar duurzaam ondernemerschap’ “Met een lange geschiedenis als zakenpartner van
en innovatieve financiële producten te ontwikkelen en
het Nederlandse bedrijfsleven, kent Commercial &
klanten te wijzen op nieuwe mogelijkheden om duurzamer
Merchant Banking (C&MB) als geen ander de behoeften
te ondernemen. Daarnaast betekent dit ook grenzen
van klanten en de maatschappelijke context waarin
aangeven en de klant uitdagen om oude denkpatronen en
zij moeten opereren. Voedselschaarste, vergrijzing,
werkwijzen los te laten.
M&P ondersteunt C&MB-business lines in het behalen van hun ambities M&P bestaat uit de onderdelen: Marketing, Kredieten, Sector Advisory, Strategie & Marketing Intelligence en Werkkapitaal M&P telt 160 medewerkers
klimaatverandering en uitputting van grondstoffen zijn slechts enkele voorbeelden van maatschappelijke uitdagingen waarmee organisaties tegenwoordig worden geconfronteerd. Van hen wordt verwacht dat ze een bijdrage leveren aan het creëren van mogelijke
“Duurzaamheid is een randvoorwaarde voor het succes van een onderneming geworden”
oplossingsrichtingen. Duurzaamheid is hiermee een randvoorwaarde voor het succes van een onderneming
Onze klanten zijn zeer divers. De ene klant kent een
geworden, en dus ook voor het succes van C&MB.
volledig duurzaam productieproces, een ander is al actief met het verwezenlijken van zijn maatschappelijke
Bedrijven
C&MB wil een strategische partner voor haar klanten
doelen. Daarnaast zijn er echter ook bedrijven die
Bedrijven bedient klanten met een omzet tot 30 miljoen euro
zijn en vanuit deze rol ondersteuning bieden aan social
hun eerste duurzame stappen nog moeten zetten.
Bedrijven bestaat uit 5 regio’s en 78 marktgebieden
entrepreneurship. Een social entrepreneur heeft als
Al deze organisaties willen wij ondersteunen in de
Bedrijven telt 2.240 medewerkers
primair doel het leveren van een positieve impact op de
ontwikkeling naar een duurzame toekomst. Dit doen we
maatschappij en daarnaast het behalen van winst. Voor
door financieringen te verstrekken, samenwerking te
C&MB betekent deze rol dat we geen klanten uitsluiten;
stimuleren, goede initiatieven te belonen en vooral door
wel dat we hen zoveel mogelijk stimuleren. Door eerlijke
mee te denken met de klant.”
Joost Loeb (relatiemanager Bedrijven) en Claire lutje Schipholt (marketeer C&MB) bedachten de term social entrepreneurship om beter invulling te geven aan duurzaamheid binnen Bedrijven. Inmiddels is het stimuleren van social entrepreneurship gespreksonderwerp binnen geheel C&MB. 6
7
Eosta vecht tegen anonimiteit en voor eerlijke handel
‘consumenten moeten weten welke producten zij kopen’
Eosta is regisseur en marktleider in biologisch gecertificeerd en fairtrade groente en fruit is meervoudig gelauwerd voor haar Nature & More systeem, waarmee de consument via een qr code alles over de herkomst en duurzaamheid van het product te weten komt heeft 90 personeelsleden
“Wereldwijd gezien rekenen we verkeerd. We schrijven
visie te communiceren ontwikkelden wij een model
ieder product financieel af, maar houden geen rekening
waarin de verschillende ecologische en sociale
met kosten die het product veroorzaakt op het gebied van
waarden zijn samengebracht. Aan deze zogenaamde
bijvoorbeeld bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit, klimaat
duurzaamheidsbloem worden al onze deelnemers
en gezondheidsrisico’s. De belastingbetaler en met
getoetst, van Nederlandse kashouders tot overzeese
name de toekomstige samenleving betaalt deze kosten
boeren.
uiteindelijk wel. Waarom is transparantie zo belangrijk? Consumenten
“Banken zouden als olie van de economie nog meer openheid van zaken in de keten kunnen geven”
willen graag weten welk product zij kopen en wat het
Eosta handelt in biologische groente en fruit, waarbij alle
Hier is een mooie parallel te trekken naar
kosten wel worden doorberekend. ‘Where ecology meets
financiële sectoren. Banken zouden
economy’ is onze visie als het gaat om duurzaamheid.
als olie van de economie nog meer
Gewoon zaken doen, maar dan op een transparante,
openheid kunnen geven over de
duurzame wijze.
persoonlijke en maatschappelijke
gevolg is van hun keuze. Wij proberen met ons label Nature & More duidelijk te communiceren wat de klant koopt.
consequenties van een investering of
“Duurzaamheid is het opheffen van de anonimiteit en de hele keten transparant maken.”
Duurzaamheid is niet iets statisch, de weg is het
krediet. Ecologie en transparantie zijn
doel. Ook bij Eosta gaat het om stapjes op de
mijns inziens belangrijke voorwaarden
ontwikkelingsladder naar eerlijke handel. Om onze
voor iedere keten.”
Volkert Engelsman is de bevlogen managing director en medeoprichter van Eosta. 8
Stichting Jong Ondernemen wil alle jongeren bereiken
‘vroegtijdig kennismaken met ondernemerschap’ “Jong Ondernemen laat jongeren tijdens hun opleiding
ze vooral bezig waren met het corrigeren van fouten.
kennismaken met ondernemen en ondernemerschap.
Met de projecten die Jong Ondernemen aanbiedt wordt
Dat begint al in groep acht. Spelenderwijs richten
leerlingen en studenten al in een vroeg stadium geleerd
leerlingen een bedrijf op. In het voorgezet onderwijs,
hun ideeën op duurzame wijze te vermarkten.
Jong Ondernemen is opgericht in 1990 verzorgt jaarlijks 2.100 projecten op scholen in Nederland telt 13 vaste medewerkers heeft een landelijk netwerk van 3.500 vrijwilligers
bij mbo- en hbo-opleidingen en universiteiten werken Op dit moment vervult ABN AMRO de rol van
“ABN AMRO-medewerkers spelen een cruciale rol in het opleiden van toekomstige ondernemers”
sponsor. Ook voert de bank de administratie van de bankrekeningen van de deelnemers. Veel medewerkers van de bank zijn daarnaast actief als vrijwilliger voor de stichting. Jong Ondernemen vindt dat de rol van de bank explicieter onder de aandacht van klanten en
studenten aan dergelijke projecten onder de noemer
medewerkers zou moeten worden gebracht. Vanuit
‘studentenbedrijven’. Het concept werkt volgens het
hun vrijwilligerswerk spelen betrokken ABN AMRO-
principe van ‘learning by doing’. Ondernemerschap leer je
medewerkers immers een cruciale rol in het opleiden van
immers vooral door het te doen. In alle programma’s zit
toekomstige ondernemers.”
een competitie-element. Dit triggert deelnemers om hun best te doen. Tweeëntwintig jaar geleden heeft ABN AMRO met een aantal partners Jong Ondernemen opgericht met als doel jongeren vroegtijdig kennis te laten maken met de uitdagende wereld van het ondernemerschap. De bank zag veel starters de mist ingaan met hun bedrijf, omdat
10
“Wij willen dat iedere jongere tussen 12 en 21 jaar in 2017 minimaal één keer heeft deelgenomen aan een van onze projecten. Op deze manier stimuleren wij een gezonde economie in samenwerking met het onderwijs en het bedrijfsleven.”
Pauline van Dulken (commercieel directeur Jong Ondernemen), Arko Veefkind (algemeen directeur van Jong Ondernemen) en Liesbeth van Houwelingen (ABN AMRO, regiodirecteur Bedrijven Zuid-West Nederland). Liesbeth werkt als vrijwilliger voor de stichting. 11
op naar duurzame inzetbaarheid van bankmedewerkers
‘HR creëert bewustwording, adviseert en ondersteunt’
HR binnen C&MB h eeft als kerntaak het ondersteunen van de businessdoelstellingen van ABN AMRO f aciliteert ruim 5.500 C&MB-medewerkers telt circa 40 medewerkers
“Toen ik ontdekte wat ABN AMRO allemaal aan
bewustwording, en adviseren en ondersteunen
duurzaamheid doet, wist ik: daar moet Human Resources
leidinggevenden op dit gebied. Daarnaast zetten we
(HR) ook aan bijdragen. Het zou mooi zijn als HR een
in op een prettige werkomgeving. Onder andere door
impactvolle bijdrage kan leveren om duurzaamheid intern
het Nieuwe Werken waar mogelijk toe te passen. Ook vitaliteit speelt bij duurzame inzetbaarheid een grote
“Het is onze taak om duurzaamheid intern over de bühne te brengen”
rol. Onlangs organiseerden we een vitaliteitsmarkt in samenwerking met Achmea en de Arbodienst. ABN AMRO is een grote bank. Dat maakt het enerzijds
over de bühne te brengen. Het afgelopen jaar hebben
soms lastig om snel stappen te zetten. Anderzijds kunnen
we om die reden een kwartaalmeeting georganiseerd
we door onze schaalgrootte juist veel
die volledig in het teken stond van duurzaamheid. Doel:
effect sorteren. We hebben veel
brainstormen over een mogelijke invulling van het thema
gedreven medewerkers en een
door HR.
zeer gevarieerde klantengroep. Ik ben er trots op dat C&MB
“Duurzaamheid betekent voor mij dat ik bij alles wat ik doe nadenk over de effecten op de lange termijn.”
HR streeft naar duurzame inzetbaarheid. Ik denk
bewust met duurzaamheid
er bewust over na hoe we binnen C&MB met
bezig is en haar positie
medewerkers omgaan en hoe hen te betrekken bij hun
inneemt. Extern én intern.”
eigen loopbaanontwikkeling. We willen dat collega’s hiermee nog actiever aan de slag gaan. We creëren
Angelica Verwijmeren werkt zes jaar bij ABN AMRO binnen HR. Sinds begin 2012 werkt ze als HR-manager voor Marketing & Producten binnen C&MB. 12
innovatief bankieren met Seeds.nl
‘de crowd gaat de leiding nemen in de transitie naar duurzaamheid’ “In 2008 is ABN AMRO in samenwerking met
waaronder een bedrijf dat populaire verantwoorde
universiteiten, trainees en medewerkers begonnen met
snacks voor kinderen maakt. Een mooi resultaat.
onderzoek naar crowdfunding. Bij crowdfunding doen
Seeds.nl heeft deze ondernemers ondersteund,
meerdere partijen gezamenlijk (kleine) investeringen
maar had geen invloed op de keuzes van de crowd.
in één partij, zonder tussenkomst van een financieel
Seeds.nl richt zich op ondernemers die naast winst een
intermediair. Interessant, want juist de bank heeft als
positief maatschappelijke impact nastreven. Wij zijn
traditionele rol het bij elkaar brengen van partijen met en
ervan overtuigd dat het werkt en dat ABN AMRO een
partijen zonder geld. In deze relatief nieuwe manier van
onderscheidende speler kan worden op dit gebied.
Seeds.nl is één van Nederlands eerste platforms op het gebied van crowdfunding brengt ondernemers en investeerders bij elkaar voor funding heeft 85.000 euro opgehaald voor drie bedrijven richt zich op ondernemers
investeren zit een selectiemechanisme: de crowd bepaalt wie succesvol is. ABN AMRO heeft deze ontwikkeling binnen haar innovatiedochter Dialogues Incubator in een vroeg stadium opgepakt.
“We zitten in een transitiefase van korte termijndenken naar langetermijndenken”
Seeds.nl is een prototype crowdfunding-
We zitten in een transitiefase van kortetermijndenken
platform en wordt ondersteund door
naar langetermijndenken. Samen met ABN AMRO en
ABN AMRO. Het afgelopen jaar heeft
investeerders willen we deze transitie bevorderen, om
Seeds.nl aan de hand van vijf initiatieven
te zorgen voor een houdbaar systeem. Waar ruimte is
van ondernemers bekeken of crowdfunding
voor duurzame groei. Daar willen wij met Seeds.nl aan
werkt. Drie zijn er uiteindelijk gefund,
bijdragen.”
“Crowdfunding is het bankieren van de volgende generatie.” Arthur van de Graaf is werkzaam bij Dialogues Incubator als senior innovatie manager en new business line manager van Seeds.nl. Hij is continu op zoek naar innovatieve, duurzame ideeën voor de bank en het bedrijfsleven. 15
duurzaamheid gaat om bewustwording en gedragsverandering
‘ABN AMRO moet positie kiezen en de keten stimuleren’ “Wees jezelf bewust dat je gedrag van vandaag
Voor bedrijven is het waardevol om in ketens te denken.
gevolgen heeft voor de wereld van morgen. Dat is hoe ik
Er zitten allerlei spelers in de keten die van elkaar
duurzaamheid beleef. We opereren veel te kortcyclisch
afhankelijk zijn. Vertaald naar de financiële sector kun je
met elkaar en denken niet veel verder dan het hier en
zeggen dat de asset owners de katalysatoren zijn van wat
nu. Ook in de financiële sector. ABN AMRO pakt het
er moet veranderen in de financiële keten. Zij vormen
momentum en gaat daar nu gelukkig bewust mee om.
de schakel die eisen kan stellen, en die dus na moet
PGGM telt 56.3000 corporatieleden heeft 2.4 miljoen pensioendeelnemers heeft op jaarbasis een omzet van 262,9 miljoen euro heeft 1.186 personeelsleden
denken over ketenoptimalisatie. ABN AMRO kan heel Bij PGGM zijn we acht jaar geleden begonnen met het
bewust haar positie kiezen, partijen voor en achter haar
nadenken over duurzaamheid. We ontwikkelden een
stimuleren.”
“De asset owners zijn de katalysatoren in de financiële keten” uitgebreid verantwoord beleggingsbeleid. Inmiddels hebben we een duurzaamheidsbeleid dat is gebaseerd op vier pijlers: een duurzaam pensioenstelsel, duurzaam ondernemen, duurzaam beleggen en tot slot duurzaam zijn voor onze ledenorganisatie. Dit dringt door tot in de kleinste details van onze organisatie. Bijvoorbeeld in de beoordelingsstructuur van onze medewerkers. Op deze manier trachten we succesvol gedragsverandering te
“Ik probeer de discussie over duurzaamheid naar een hoger niveau te tillen. Environment, social en governance verbreden naar duurzaam gedrag in het algemeen.”
realiseren. Else Bos is waarnemend CEO bij PGGM. Daarnaast is zij onder andere betrokken bij de United Nations Principles for Responsible Investment en lid van de Sustainability Advisory Board van ABN AMRO. 16
17
met preventieve, medische oplossingen strijden voor duurzaamheid
‘ABN AMRO bracht ons in contact met informal investors’ “MAXAM Medical heeft een apparaat ontwikkeld dat
potentieel geïnteresseerde informals. Tegelijkertijd
mensen met incontinentie helpt om hun spieren weer
werden we benaderd door Kleeven, een strategische
onder controle te krijgen. Met ruim tweehonderd miljoen
partij uit de medical device-praktijk. Met hen zijn we in zee
patiënten in de westerse wereld kent het product een
gegaan. Het product komt in 2013 op de markt. Met het
enorme afzetpotentie. Het idee dat wij deze mensen
verkregen vermogen door de overname door Kleeven ben
MAXAM Medical is eind 2008 gestart, vanaf 2009 doorontwikkeld bij YES!Delft werd gesubsidieerd door het Netherlands Genomics Initiative komt in 2013 op de markt als een product van het bedrijf Kleeven kent een wereldwijde afzetmarkt verwacht een afzet > 100.000 euro per jaar
kunnen helpen geeft een enorme kick. Incontinentie geeft grote sociale, economische en milieu problemen. Denk alleen al aan die luiers. Dit apparaat biedt een duurzame oplossing. Met subsidie hebben we een prototype van ons apparaat kunnen ontwikkelen.
“We willen bijdragen aan kostenbesparing en vermindering van inefficiëntie” ik intussen gaan bankieren bij ABN AMRO, ook als dank voor alle steun om ons product te kunnen vermarkten.
Na bewezen succes tijdens het onderzoek zijn we op zoek gegaan
We gaan verder met het toepassen van high tech in
naar investeerders. Via New Venture,
de medische sector. Daarmee willen we bijdragen aan
een initiatief van onder andere
kostenbesparing en vermindering van inefficiëntie.
ABN AMRO, zijn we uitgenodigd
Er staat ons een mooie toekomst te wachten.”
om te komen pitchen voor een grote groep informal investors*, hierna volgden gesprekken met
*Informal investors zijn investeerders die eigen vermogen investeren in andere bedrijven.
“Het geeft mij een kick om duurzame oplossingen te bieden voor medische problemen.”
Jeroen Voorham studeerde in 2010 af aan de opleiding Lucht- en Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft. In 2009 richtte hij samen met Fiebke Op de Macks tijdens zijn master MAXAM Medical op. 19
met duurzaamheid verhoogt Post-Kogeko haar efficiency
‘de bank zit in het kraaiennest van het schip ‘B.V. Nederland’
“Logistiek en wegtransport hebben geen duurzaam
een ontwikkelpad, anderzijds leveren we klanten
imago. Onze branche is zo ongeveer hofleverancier
kennis en kunde om hun logistiek slimmer en duurzamer
van CO2-uitstoot. Reductie van onze CO2-emissie heeft
in te richten. Uiteindelijk moeten we blijven ondernemen,
voor ons dus hoge prioriteit. Door middel van training
resultaten behalen en blijven bestaan. Op een
en opleiding van onze medewerkers, technische
verantwoorde manier. Dat is duurzaam.
Post-Kogeko is een allround (internationale) dienstverlener die opereert in de geconditioneerde foodlogistiek telt een omzet van 110 miljoen euro heeft 700 mensen in dienst en 350 vrachtwagens op de weg
aanpassingen en constante metingen willen wij deze doelstelling behalen. Met 30 miljoen kilometers op de
ABN AMRO is onze huisbank, onze financier. Het is de
weg is het onze verantwoordelijkheid om dat veilig te
rol van de bank om ervoor te zorgen dat we in de huidige
doen. Hiernaast zoeken wij actief onze belanghebbenden
hectiek normaal blijven doen. De bank moet ‘common
op. Samen duurzaam op weg leidt tot een versnelling van
sense’ inbrengen en actief meedenken. Dat doet
maatschappelijke resultaten voor ons allemaal.
ABN AMRO bijvoorbeeld door betrokken te zijn bij onze
De verslechtering van het economisch klimaat in de
“We hebben te maken met een nieuwe werkelijkheid. Door daar op in te spelen kun je dingen slimmer doen”
afgelopen jaren ondermijnt het vertrouwen van bedrijven en consumenten. Ik geloof niet dat we op dit moment in een crisis leven, we hebben te maken met een nieuwe werkelijkheid. Daar moet je op inspelen: dingen slimmer
projecten in de Rotterdamse haven. Meer dan wij zit de
doen. Bij Post-Kogeko doen we dat met
bank in het kraaiennest van het schip ‘B.V. Nederland’.
duurzaamheid. In 2011 hebben we Wayz
Alleen zij, met al haar kennis en expertise, kan overzien
opgericht als logistiek kenniscentrum. Enerzijds bieden we medewerkers
welke eilanden er op de verre horizon liggen en dus bepalen wat de beste koers is. Die rol moet ze pakken.”
“Ons succes is het resultaat van slim ondernemen en vernieuwen.”
Frans Denie werkt sinds 1982 bij Post-Kogeko en is van washulp opgeklommen tot algemeen directeur. 21
Greenfox maakt bestaande verlichting zuiniger
‘terugbetaling gebeurt vanuit de energiebesparing’
GreenFox bestaat sinds 2010 uit een klein team van 6 mensen telt ca. 100 afnemers in de overheid-, onderwijs- en instellingenbranche biedt dagelijks werkgelegenheid aan meer dan 100 mensen met afstand tot de arbeidsmarkt gaat uit van het motto: ‘think big, start small, grow fast’
“ABN AMRO Public Banking wil haar klanten nog beter
Financiële instellingen kunnen klanten behulpzaam zijn bij
ondersteunen bij de uitdagingen die onze maatschappij
de transitie van inspanningsgericht naar prestatiegericht
momenteel kent. Het door GreenFox geleverde product
handelen. Dit betekent een andere manier van denken.
is hier een mooi voorbeeld van. Het is ontstaan uit een
De bank moet de rol van partner gaan vervullen, niet die
“Greenfox creëert een win-win-winsituatie”
van leverancier. Zo sluit je beter aan op maatschappelijke behoeften. Een ander belangrijk punt voor de bank is de kerntakendiscussie: wat doen we, waarom doen we het
co-creatie tussen Greenfox en ABN AMRO en levert
en hoe doen we dat goed? Als speler in de economische
een zogenaamde win-win-winsituatie op: voor de klant,
keten moeten we onszelf dit kritisch afvragen. Het gaat
de maatschappij én de bank.
niet om ons eigen belang. Keteninnovatie is het sleutelwoord in duurzaamheid.”
GreenFox maakt bestaande verlichting in panden in samenwerking met lokale sociale werkplaatsen energiezuiniger. Medewerkers in deze sociale werkplaatsen bouwen bestaande armaturen en lichtbakken om naar de laatste technische standaard. Het resultaat is dat er gemiddeld veertig procent energie wordt bespaard op verlichting. Vanuit Public Banking wordt de financiering van de investering verzorgd, de terugbetaling gebeurt uit een gereserveerd deel van de gegarandeerde energiebesparing. Goed voor het milieu, de portemonnee en de maatschappij.
“Ik word uitgedaagd door meervoudige ambities. Het leven is te kort om alleen voor de makkelijke weg van geld te kiezen.”
Eric Zwaart is sectorbanker overheid, onderwijs en instellingen bij ABN AMRO C&MB. 22
23
een ‘potje’ vrijmaken voor duurzame initiatieven
ABN AMRO Lease is een volledige dochtermaatschappij van ABN AMRO is actief in de financiering van equipment, vliegtuigen, schepen en funding van autoleasebedrijven één van de grootste partijen in de Nederlandse markt voor lease telt een omzet van 1.3 miljard euro op jaarbasis heeft 150 medewerkers
‘de bank vervult een nutsfunctie als herallocator van kapitaal’ “Duurzaamheid is breder dan ergens op een landgoed
Binnen het ABN AMRO concern zou ik graag een ‘potje’
een molen neerzetten. Als ABN AMRO kunnen we een
willen voor innovatieve, duurzame initiatieven. Ik zie voor
grote rol spelen in duurzaamheid door duurzame innovatie
me dat we daarmee bijdragen aan onderscheidende
een zetje in de rug te geven. Met net even wat minder
ideeën, samen met partijen als bijvoorbeeld Nuon zodat we ‘frontrunners’ kunnen ondersteunen. In het verleden
“Wij kunnen duurzame innovatie een zetje in de rug geven”
heb ik hier al ervaring mee opgedaan. Wij werkten toen samen met Oxfam Novib voor een bank in India. Wij gaven deze lokale bank een bankgarantie waarmee zij ter plaatse kleine kredieten kon verstrekken. De kredieten
rendement genoegen nemen voor een meer duurzame
werden afgelost bij de lokale bank; wij konden vervolgens
toekomst.
onze garantie weer terughalen. Een prachtig voorbeeld van
Een bank is herallocator van het kapitaal, daar zit
samenwerken aan een
een nutsfunctie in. Het heeft ook te maken met
duurzaam initiatief.”
rentmeesterschap. Ieder mens, in welke functie ook, moet zijn verantwoordelijkheid nemen. En dat mag gewoon op een kapitalistische manier. Zonder gezonde cashflow is geen enkel initiatief immers duurzaam. Winst hoeft echter niet per se alleen financieel te zijn.
“Ieder mens heeft een verantwoordelijkheid voor een betere wereld.”
Laat die juist ook maatschappelijk, sociaal zijn.
Jenneke Welmers is directeur Kredieten bij ABN AMRO Lease en in die hoedanigheid betrokken bij duurzaamheid. 24
een duurzame bouwsector door verspilling te voorkomen
‘we maakten van duurzaamheid onze core business’ “Zes jaar geleden kwam ik Al Gore tegen. Tot die tijd
kennen. De kennis en middelen zijn er, het ontbreekt
had ik niks met duurzaamheid. Voor mij had het een
alleen aan een geïntegreerd systeem.
OVG heeft 60 personeelsleden telt een jaaromzet van 175 miljoen euro is actief in de West-Europese kantorenmarkt is lid van de Clinton Global Initiative is onlangs verkozen tot de meest duurzame vastgoedondernemer van Nederland
links imago. Maar Gore bracht me tot het inzicht dat duurzaamheid een universeel probleem is. Als bedrijf kun
Een bank kan daar ook een in rol hebben. ABN AMRO
je dit als kans zien. Niet veel later stond ik op kantoor
doet dat in het klein met GreenFox. Als we vooruit
op een tafel en zei: nu gaan we het anders doen. We
willen, hebben we baat bij gezonde sterke banken die
besloten van duurzaamheid onze core business te
maatschappelijk goed verankerd zijn. ABN AMRO doet
maken. Inmiddels zijn we wereldwijd één van de grootste
dat heel goed. Ze doet zichzelf alleen nog tekort in haar
duurzame vastgoedondernemers.
communicatie. Ik ben onder de indruk van de groei en intentie die ze hebben op het gebied van duurzaamheid.”
“ABN AMRO is een gezonde, sterke bank die maatschappelijk goed verankerd is” Ons succes zit in het bundelen van onze krachten. Wij hebben geen researchafdeling, maar mensen die dag in dag uit bij partijen als Siemens en Philips op bezoek gaan om over de meest recente innovaties te praten. Die passen we vervolgens direct toe op onze gebouwen. Waar we naar toe willen is glashelder: een werkelijk duurzame bouwsector. Dit kan door industrieel te gaan bouwen en zo verspilling in nieuwbouw te voorkomen.
“Met beperkte middelen moet je selectief zijn: investeer je geld in duurzame ontwikkelingen.”
Het probleem in Nederland is dat we weinig vooruitgang Coen van Oostrom is oprichter van OVG. In de afgelopen veertien jaar is hij uitgegroeid tot een van de meest gedreven projectontwikkelaars in Europa. Hij is lid van de Sustainability Advisory Board van ABN AMRO. 26
27
Social Enterprise NL ondersteunt met voorlichting, promotie en lobby
‘social entrepreneurs verwezenlijken hun passie’ “Social entrepreneurs ondernemen om de wereld
ABN AMRO is onze founding partner. De bank
te verbeteren. Zij verdienen hun geld aan producten
ondersteunt ons niet alleen financieel, maar geeft ook
en diensten om een maatschappelijke missie
voorlichtingsprogramma’s en masterclasses. Daarnaast
te verwezenlijken. Social Enterprise NL is de
gaat ze serieus om met impact investing: investeren in
platformorganisatie die deze groeiende sector verenigt.
een maatschappelijk doel. Wij zien het als taak van de
Wij ondersteunen onze leden door middel van voorlichting
bank om social enterprising op te nemen in hun core
Social Enterprise NL is een landelijk platform op het gebied van social enterprising richt zich op ondernemers met een maatschappelijke missie brengt business partners bij elkaar in een community telt 100 leden, over drie jaar circa 1.000
en promotie. Daarnaast mobiliseren we expertise, coaching en management support. Wij hebben een maatschappij voor ogen waarin rechtvaardigheid en duurzaamheid vanzelfsprekend zijn.
“Het is de taak van de bank om social enterprising op te nemen in hun core business”
Een samenleving die effectief reageert op sociale uitdagingen. Social enterprises
business. Ondernemers binnen deze sector zijn intrinsiek
spelen een cruciale rol in het aanpakken
met hun passie bezig. Daardoor zit er veel continuïteit in
hiervan. Met dit platform willen wij in
hun onderneming. Een lager risico voor de bank dus.”
Nederland binnen vijf jaar een positief ondernemersklimaat creëren en de sector verdubbelen.
“Social enterprising laten uitgroeien van voortrekkersrol naar mainstream.”
Mark Hillen was managing partner bij Accenture. In 2012 richtte hij, samen met Willemijn Verloop (oprichter van War Child) Social Enterprise NL op. 29
Risk Management kijkt kritisch naar duurzaamheid in de hele keten
Risk Management heeft als kerntaak de monitoring van de Risk Appetite bij C&MB
‘duurzaamheid hoort bij ABN AMRO’
telt 350 medewerkers
“Het Nederlandse bedrijfsleven kan niet meer om
op de ‘verkeerde’ manier doen.
duurzaamheid heen omdat de consument erom vraagt.
Zo zijn we als bank in staat om een positieve invloed uit
De praktijk is dat je out of business raakt als je niet
te oefenen op onze economie, wereldwijd. We gaan in
meedoet. ABN AMRO kijkt opbouwend of en hoe klanten
gesprek met de klant en begeleiden hem in het groeipad
zich identificeren met dit thema.
naar duurzaam zaken doen. Een betere wereld creëer je niet door je als bank terug te trekken, maar juist door de
“Een betere wereld creëer je niet door je als bank terug te trekken maar door de dialoog aan te gaan”
dialoog aan te gaan. Wij beoordelen onze klanten aan de hand van de Global Sustainability Index (GSI). Dit model is samen met onze relatiemanagers ontwikkeld. Zij zijn immers de personen
Ook vanuit Risk Management hebben we beleid op
die het gesprek aangaan met de klant. Op dit moment
het gebied van duurzaamheid. Wij denken hierbij het
passen we de GSI binnen ECT toe, maar dat gaan we de
liefst vanuit klantperspectief. Er zijn enkele sectoren en
komende tijd uitbreiden. Ik ben daar blij mee. We doen
praktijken die expliciet worden uitgesloten, bijvoorbeeld
iets terug in een periode waarin banken een slecht imago
kinderarbeid en wapenhandel. Ook wordt onderzocht hoe
hebben. Duurzaamheid is een must.”
met grondstoffen wordt omgegaan, bijvoorbeeld in de ECT-sector (Energy, Commodities & Transportation). Van teling tot verwerking. We financieren geen klanten die dit
“Werken aan duurzaamheid biedt zingeving. Je krijgt dubbel zo veel energie terug voor je investering.” Toon Peek werkt al ruim 32 jaar bij ABN AMRO en is op dit moment hoofd risk management bij C&MB. 30
Desso wil in 2020 volledig Cradle to Cradle zijn Desso is een Europese fabrikant van tapijt en sportsystemen die werkt volgens het Cradle to Cradle-principe en actief is in meer dan 100 landen wereldwijd is actief in alle markten voor vloeren telt een omzet van 220 miljoen euro h eeft wereldwijd 1.000 mensen in dienst
‘een bank die meedenkt over nieuwe, circulaire businessmodellen’ “Mensen brengen negentig procent van hun tijd binnen
procent van Desso’s tapijttegelcollectie Cradle to Cradle
door. Hoe kun je met vloerbedekking invulling geven
gecertificeerd. In 2020 willen wij volledig Cradle to Cradle
aan gezondheid en welbehagen en ondertussen mooie
zijn. Goed voor de planeet, en de klant verwerft met onze
vloeren maken? Dat is wat Desso doet.
tegels ondertussen een hogere return op haar meest belangrijke kapitaal: de mens.
Op dit moment leven we met z’n allen te veel in een lineaire economie. We verbruiken alle materialen om
ABN AMRO is in 2011 toegetreden als financier. Wat ik zie? Een bank die meedenkt over nieuwe
“We upcyclen afval tot een functionele tapijttegel die ook nog eens mooi, safe and sound is”
businessmodellen, geënt op een circulaire economie. Zij ondersteunen ons in de transitie naar deze nieuwe economie. Wat ik voor de toekomst voor ogen heb is gezamenlijke productontwikkeling met de bank. Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan leasing van tapijt. ABN AMRO
“Ik ben groen-rechts. Volgens mij kun je alleen een betere wereld hebben als het ook financieel werkt. Money talks.”
ons heen. Met het Cradle to Cradle-principe* doet
financiert de tapijttegels, de klant least ze en
Desso aan verantwoord materiaalmanagement door
betaalt per maand een x bedrag voor vloer en
de materiaalstroom gaande te houden en te werken
onderhoud. Na tien jaar nemen wij de vloer
met materialen die in biologische of technische cycli
terug, om deze vervolgens uit elkaar te halen
kunnen worden hergebruikt. We upcyclen afval tot een
en weer als grondstof in te zetten voor een
functionele tapijttegel die ook nog eens mooi, safe and
nieuwe vloer. En daarmee is de cirkel rond!”
sound is. Zo draagt Desso bij aan een circulaire economie, een gesloten kringloopproces (van productie naar gebruik en weer terug). Op dit moment is meer dan negentig
*Volgens het Cradle to Cradle-principe worden producten gemaakt van bestanddelen die biologisch of technisch afbreekbaar zijn, zodat ze kunnen worden hergebruikt als grondstof voor nieuwe producten.
Alexander Collot d’ Escury is sinds oktober 2012 CEO van Desso, na vijf jaar als chief commercial officer van Desso te hebben gewerkt. In deze functie speelde hij een belangrijke rol bij het realiseren van groei 32
voor de onderneming in de moeilijke economische situatie van de afgelopen jaren.
Energiebesparingskrediet financiert verduurzaming zakelijk gebruik
Energiebesparingskrediet is opgericht begin 2012
‘nog veel onbekendheid over de kansen die duurzaamheid biedt’
richt zich op klanten met een omzet tot 500 miljoen euro heeft een potentie van 50 miljoen euro krediet op jaarbasis
“Door de veranderingen in onze samenleving is ook
Zo snijdt het mes aan twee kanten, de bank gaat het
de bank veranderd: we zijn meer gaan investeren in
gesprek aan en slaat daarbij tevens de piketpaaltjes
onze klanten. We beseffen meer wat de toegevoegde
voor zichzelf uit.
waarde is van een bank voor de klant. We praten mee op strategisch niveau en moeten ons breder inzetten als
Het Energiebesparingskrediet is een voorbeeld van zo’n
duurzame bank.
oplossing. We brengen een klant met hoge energiekosten in contact met bedrijven die energiezuinige koeling- of
Als bank hebben wij de mogelijkheid en ook de taak om
verwarmingsinstallaties leveren. De investering voor die
het verschil te maken. Wij fungeren als smeerolie van de
installatie wordt gefinancierd door ABN AMRO en de
economie en kunnen zodoende verduurzaming mogelijk
aflossing en de rente worden volledig terugverdiend uit
maken. ABN AMRO kijkt nu actief naar maatschappelijke
de besparing op de energierekening. Het kost de klant per saldo dus niets
“Onze relatiemanager is aan zet om het gesprek aan te gaan” “Ik bezit zelf zo’n anderhalve hectare bos. Door gebruik te maken van natuurlijke energiebronnen leef ik volledig CO2-neutraal.”
extra. We hebben nu een aantal prachtige klanten, maar dat kan natuurlijk beter. Er is nog teveel onbekendheid bij onze medewerkers
ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, waarbij
over de kansen die verduurzaming
we een oplossing bieden vanuit onze kernkwaliteit:
biedt. Ook aan de klantzijde merk je
financieringen verstrekken. We komen daarmee tegemoet
dat. Onze relatiemanager is aan zet
aan de groeiende duurzaamheidsvraag van de klant.
om het gesprek aan te gaan.”
Lucas Klooster werkt twaalf jaar bij ABN AMRO en is nu verantwoordelijk voor de ontwikkeling en implementatie van duurzame producten binnen C&MB. 34
ABN AMRO Transportation heeft vestigingen in Rotterdam, Athene, Oslo, Singapore en New York heeft een omzet van bijna 100 miljoen euro op jaarbasis heeft een leningportefeuille van 7 miljard US-dollar telt 42 medewerkers
werken aan een duurzame scheepvaartsector in 2040
‘duurzaamheid mede bepalend voor kredietgoedkeuringsproces’ “Ruim 95 procent van alle goederen, grondstoffen of
de scheepvaart relevante duurzaamheidsvragen worden
halffabricaten wordt wereldwijd per schip vervoerd.
gesteld. Hieruit komt een score die mede bepalend
Scheepvaart is hiermee cruciaal voor de internationale
is voor het kredietgoedkeuringsproces. In datzelfde
economie en heeft tegelijkertijd ook een enorme impact
jaar hebben we ons aangesloten bij de Green Award
op het milieu. Onder andere door de uitstoot van CO2-
Foundation. Zij certificeren schepen op duurzaamheid. Schepen met dat certificaat verkrijgen allerlei financiële
“Wij voelen ons verantwoordelijk om in te spelen op de toenemende vraag naar duurzaam maritiem transport”
en niet-financiële voordelen. Wij betalen mee aan het lidmaatschap van onze klanten en geven daarmee een helder signaal af dat wij duurzaamheid belangrijk vinden. ABN AMRO is tenslotte ook medeoprichter van het Sustainable Shipping Initiative. Samen met het
en andere broeikasgassen. Hoewel de scheepvaart
bedrijfsleven werken we aan de versnelling van duurzame
de meest CO2-vriendelijke manier van vervoer is, is
ontwikkelingen in de sector. De visie
de omvang van de sector erg groot. Daarom wordt er
voor 2040: een in alle aspecten
hard gewerkt aan verdere verduurzaming. Dat is vrij
duurzame scheepvaartsector.
gecompliceerd, wegens het internationale karakter van
Daar kom je alleen door
de scheepvaart.
nu al concrete stappen te nemen. Financiering is daar
“Dicht bij huis zijn nog veel verbeterslagen te maken.”
Bij ABN AMRO constateerden wij een groeiende vraag
een belangrijk onderdeel van.
naar duurzaam maritiem transport. Wij voelen ons
Dit is voor ons een concrete
verantwoordelijk om daar op in te spelen, en doen dit
mogelijkheid om de sector een
op verschillende manieren. Sinds 2006 ondergaan onze
forse duw in de goede richting
klanten een duurzaamheidsscreening waarin allerlei voor
te geven.”
Gust Biesbroeck is hoofd transportation bij ECT (Energy, Commodities & Transportation) en initiatiefnemer tot deelname aan het Sustainable Shipping Initiative. 36
ontwikkel een verdienmodel gebaseerd op advies en partnerschap
‘meer verantwoordelijkheidsgevoel en inlevingsvermogen’ “Duurzaamheid binnen de financiële sector kent twee
ABN AMRO zou hiervoor een nieuw verdienmodel
kanten. Enerzijds dient een bank bij te dragen aan het
moeten ontwikkelen, gebaseerd op advies en
financieren van duurzame ondernemingsactiviteiten,
partnerschap. Dit vergt een grotere verantwoordelijkheid
De Brauw Blackstone Westbroek heeft 263 deelnemingen heeft 59 partners telt 294 zakelijke deelnemingen heeft kantoren in Amsterdam, Brussel, Beijng, New York en Londen
en meer inlevingsvermogen van haar medewerkers. Deze
“ABN AMRO heeft de beste uitgangs positie om het over een andere boeg te gooien”
verandering is al ingezet, maar een cultuur veranderen is moeilijk. Er is dus een lange weg te bewandelen. Hier doet zich echter een onderscheidende kans voor! ABN AMRO heeft door de grote veranderingen die ze heeft doorgemaakt in de laatste jaren misschien wel de
anderzijds is het een wezenlijke taak om de financiële
beste uitgangspositie om het over een andere boeg te
dienstverlening zélf duurzaam te maken. Een sector die
gooien. Geen reden voor wanhoop dus. Er valt veel te
is opgewassen tegen haar maatschappelijke taak en die
winnen!”
geen crisis over zichzelf en de maatschappij afroept. De crisis heeft ons duidelijk gemaakt hoe het niet moet. De ingrediënten voor een gezonde bank zijn integriteit, focus op lange termijn en uitgaan van het klantbelang. ABN AMRO kan zich onderscheiden van haar concurrenten door haar nutsfunctie weer terug te pakken. De klant is geen afzetkanaal voor bankproducten, maar
“Zorg ervoor dat zorgvuldigheid terugkomt in het financiële systeem en het klantbelang centraal staat.”
een volwaardige en betrouwbare partner. Jaap Winter is ruim vijftien jaar werkzaam als jurist. Hij is advocaat bij de Brauw Blackstone Westbroek. Daarnaast is hij hoogleraar aan de Duisenberg School of Finance en is hij lid van de Sustainability Advisory Board van ABN AMRO. 38
39
duurzaamheid is geen afdeling, het zit in ons handelen
‘een betere bank die bijdraagt aan een betere wereld’ “Duurzaamheid is een strategisch thema bij
De invloedssfeer van ABN AMRO reikt ver en daarmee
ABN AMRO. Wij zijn ervan overtuigd dat onze klanten en
ook onze verantwoordelijkheid. Daarom stimuleren
de maatschappij behoefte hebben aan een fatsoenlijke
wij onze klanten om bewuster om te gaan met de
bank. Daarom investeren we in onze ontwikkeling tot een
samenleving en het milieu. Wij zetten onze financiële
‘betere bank’ om zo bij te dragen aan een ‘betere wereld’.
expertise in voor de maatschappij. We financieren duurzaam en verantwoord. Meer dan ooit praten we
ABN AMRO beheert geld van particulieren en
met klanten, NGO’s en overheden over duurzaamheid.
bedrijven via sparen en lenen. Daarin nemen we
Omdat duurzaamheid niet gaat over zwart of wit, maar
onze verantwoordelijkheid. Dit willen we op een
over oplossingen vinden voor dilemma’s. Door betrokken te blijven oefent ABN AMRO invloed uit.
“We investeren in een overzichtelijk productaanbod, duidelijke taal en een lage ecologische footprint.”
Dat kan niet als we ons terugtrekken. Zo dragen we bij aan een betere wereld. Ik hoop dat we over een paar jaar trots kunnen zeggen: Duurzaamheid, daar hebben we
maatschappelijk verantwoorde manier doen. In alles
geen afdeling voor, dat zit in
wat we doen staat het belang van onze klanten voorop.
ons handelen.”
Zo werken we aan een duurzame relatie met de klant. We verbeteren onszelf voortdurend. We investeren in een overzichtelijk productaanbod, duidelijke taal en een lage ecologische footprint. We zijn er nog niet maar we werken er hard aan.
Richard Kooloos, hoofd duurzame ontwikkeling, ABN AMRO. 40
December 2012
