Karen Moeskops is een jonge dame met een drukke agenda. Om tijd te winnen hebben we afgesproken in Domus, waar zelfs op het middaguur nog een rustig hoekje te vinden is. Als Karen binnenkomt, herkent ze meteen Françoise van wie ze nog les kreeg, en de blijde herkenning is wederzijds. Bij een warm drankje wordt er eerst even bijgepraat. Dan volgt de klassieke eerste vraag.
Wanneer en hoe kwam je in Paridaens terecht? We woonden in Winksele-Delle, en ik volgde het basisonderwijs in De Kraal in Herent. Na een bezoek aan een paar grote scholen viel de keuze voor mijn middelbare school op Paridaens: de school had een goede reputatie, ze lag in het hart van de stad, ze was niet te groot en de opendeurdag viel erg mee.
Werden je verwachtingen ingelost? En of! Ik had een fijne tijd op school en ik had er ook vrienden. Mijn beste vriendin was Karen Swinnen. Omdat er vaak een naamsverwarring was, noem ik haar gewoon 'Swinnen'. Ik zie haar nog vaak. Met mijn andere klasgenoten heb ik niet zoveel contact meer, al komt daar de laatste tijd met Facebook verandering in.
Welke richting volgde je? Heb je herinneringen aan bepaalde leraren? Ik koos voor economie-wiskunde. Ik herinner me zeer goed mevrouw Peeters, van wie we economie kregen. Verder zeker ook mevrouw Willemse, een stijlvolle dame die ons - naast vele andere zaken - de onregelmatige Franse werkwoorden wist in te drammen. Met mevrouw Feys nam ik deel aan het EJP - het Europees jongerenparlement - in 's-Hertogenbosch. Daar kreeg ik de smaak van de politiek te pakken. Toen ik in 1995 mijn studie in Paridaens afrondde, koos ik ervoor om in Leuven politieke wetenschappen te studeren. Karen Swinnen ging - na een jaartje Mexico communicatiewetenschappen doen, een beetje in dezelfde lijn dus.
Françoise herinnert zich inderdaad dat Karen bij het terugkeren van de week in Den Bosch heel enthousiast was en zich toen al voornam 'iets' met politiek te doen.
2008-2009 - Paridaensinfo 1
33
Bleef je thuis wonen of was je op kot? Vanaf de licenties op kot en eenmaal mijn broer ook begon te studeren samen op een appartement op het Fochplein. Mijn vader werkt voor boorprojecten en verblijft meestal in het buitenland: Angola, Congo, Dubai, Qatar. Toen we klein waren, bleef mama bij ons. Maar op studentenleeftijd gekomen, konden we voor onszelf instaan. Nu zijn mijn ouders op Borneo. Mijn moeder is zoals steeds geëngageerd en doet er vrijwilligerswerk. Binnenkort ga ik er voor verschillende weken op vakantie.
En hoe verliep je studie? Dat ging vlot. Mijn licentiaatsverhandeling maakte ik over Congo, meer bepaald over de vertegenwoordiging van de verschillende Congolese politieke partijen in België. Ik kwam daarvoor vaak in het Afrika Instituut van Tervuren en ik had ook zeer vele gesprekken met Afrikanen in België. Lange gesprekken, want Congolezen houden nu eenmaal van palaveren! Verder maakte ik dankbaar gebruik van de ervaring die mijn vader met Afrika had. Na mijn studie in Leuven heb ik in Louvain-la-Neuve nog een jaar Ontwikkelingssamenwerking gestudeerd. Dat viel een beetje tegen. Ik leerde niet zoveel bij en Louvain-la-Neuve is niet bepaald een gezellige plek. Positief was dan weer dat ik er veel contacten gelegd heb met mensen uit Latijns-Amerika. Karen, we zijn bij jou terechtgekomen door een artikel en een foto van jou in een tijdschrift, nu al een paar jaar geleden. Daaruit bleek dat je bij Amnesty International werkt. Hoe ben je daar terechtgekomen? Ik herinner me dat artikel. Het was in 'Goed Gevoel' van maart 2006, en het ging over huiselijk geweld en de schending van vrouwenrechten. Toen ik afstudeerde had ik de kans om gedurende zes maanden als vrijwilliger een stage bij Amnesty te lopen. Ik moest mij bezig houden met de dossiers over schending van mensenrechten in Congo en hoe die onder de aandacht van Belgische politici konden worden gebracht. In feite lag dat een beetje in het verlengde van wat ik tot dan al had gedaan.
En ben je dan meteen bij Amnesty kunnen blijven? Neen. Eerst ben ik nog wetenschappelijk medewerker bij het Instituut Ontwikkelingsbeleid van de Universiteit Antwerpen geweest. Het was vrij eenzaam, weinig inhoudelijk werk. Wel leerrijk was het onderzoek dat ik er mee opvolgde naar de situaties in de coltan- en diamantmijnen in Centraal Afrika. Het confronteerde me met kinderarbeid, uitbuiting, wapenhandel.
Dus weer bij de mensenrechten en de schending ervan? Inderdaad. Intussen was ik als vrijwilliger nog steeds actief bij Amnesty.
Wat is precies het doel van Amnesty? Amnesty International is, zoals de naam het zegt, een wereldorganisatie. Ze heeft geen politieke banden en is financieel onafhankelijk van de overheid. Amnesty zet zich in voor mensenrechten: mensen die zelf geen geweld hebben gebruikt en die enkel vanwege hun politieke of religieuze 34
Paridaensinfo 1 - 2008-2009
opvattingen gevangen zitten, gefolterd en soms gedood worden. Amnesty ijvert voor het vrijlaten van deze mensen. Verder komt Amnesty op voor alle gevangenen - ook misdadigers - als ze geen rechtvaardig proces hebben gekregen, als ze mishandeld worden en/of als hun de doodstraf wacht. Amnesty pleit voor een menswaardige behandeling van die mensen, voor het afschaffen van de doodstraf en voor het afschaffen van die achterhaalde 'oog om oog' rechtspraak. De inzet voor meningsvrijheid en persoonlijke vrijheid is er van bij het ontstaan van Amnesty, maar intussen zet Amnesty zich ook in voor sociale, economische en culturele rechten. Zo deed Amnesty op 17 oktober 2008 mee aan de 'Dag tegen de Armoede'.
Hoe werkt Amnesty? Amnesty heeft over heel de wereld vaste, bezoldigde medewerkers en een internationaal secretariaat in Londen, maar kan daarnaast gelukkig ook een beroep doen op zeer veel vrijwilligers die over verschillende werkgroepen verdeeld zijn. Amnesty zet zich in om de structuren die mensenrechtenschendingen veroorzaken te veranderen: wetgeving en internationale verdragen. Naast haar structureel werk komt Amnesty ook op voor een snelle verbetering in de toestand van individuele slachtoffers, mensen met een gezicht en een naam. Zeer bekend daarbij zijn de briefschrijfgroepen. Elke maand verspreidt Amnesty acties, met ook een modelbrief en een adres. Overal ter wereld zetten mensen zich aan het schrijven en de verantwoordelijke overheid krijgt karrenvrachten brieven. Een derde van de betrokkenen komt op die manier vrij of kent een verbetering in zijn of haar situatie: toegang tot een dokter of advocaat, een nieuw process… Voor het onderzoek naar de schending van de mensenrechten en voor andere acties wordt het werk wereldwijd verdeeld. Amnesty Vlaanderen heeft zich, naast de grote wereldwijde campagnes, gespecialiseerd in vijf landen (China, Colombia, Israël/ Palestina, de regio Noord-Afrika en het gebied van de Grote Meren in Afrika). Er is ook een specialisatie in de thema's. Zo houdt Amnesty Vlaanderen zich bezig met vrouwenrechten, wapenhandel, mensenrechtenactivisten, bedrijfsleven.
Bij welke van die groepen was je als vrijwilliger werkzaam? Ik was lid van het team 'Grote Meren' omdat dit gebied Congo, Rwanda en Burundi omvat en ik van die streek al het een en ander wist. Met vier andere vrijwilligers hadden we als taak de gegevens die we over schendingen van mensenrechten in dat gebied kregen, te verwerken voor onze locale actievoerders. Daarnaast dachten we samen na over mogelijke acties.
En vanaf wanneer maakte je deel uit van de vaste medewerkers? In 2001 kwam er bij Amnesty een vacature voor een staflid dat als taak zou hebben het begeleiden en coördineren van de landen- en themateams. Officieel heette dat een 'extern begeleider landen- en themateams'. Toen ik mijn laatste gesprek moest voeren, zat ik in de Verenigde Staten. Men heeft mij dan vanuit België opgebeld en - omdat ik om de zenuwen onder controle te houden net was gaan zwemmen - ik heb mijn sollicitatiegesprek gevoerd! Op 15 oktober 2001 ben ik begonnen. Het was heel boeiend werk. Ik bouwde kennis op over de verschillende landen en thema’s en tegelijkertijd moest ik vrijwilligers enthousiasmeren. In 2006 was ik voor drie maanden waarnemend directeur en sinds 2007 ben ik 2008-2009 - Paridaensinfo 1
35
afdelingscoördinator voor de afdeling strategie.
Heb je bepaalde herinneringen aan je werk die je nu al bijblijven? De campagne 'Stop geweld tegen vrouwen' die we in 2004 lanceerden bijvoorbeeld. Het was een internationale campagne die gericht was op het bestrijden van geweld tegen vrouwen in conflictgebieden (Soedan, Congo, Colombia, …). Maar ook op het bestrijden van huiselijk geweld tegen vrouwen, ook in België. In België krijgt 1 vrouw op 5 te maken met geweld (seksueel geweld, psychisch geweld, isolatie, dreiging met geweld). De wetgeving in België is vrij goed, maar de vrouwen zijn vaak niet voldoende op de hoogte van de voorzieningen. Er wordt ook nog niet voldoende aan dadertherapie gedaan. Vaak is ook de pleger van geweld iemand die hulp nodig heeft, en kan het probleem het best aangepakt worden door zowel slachtoffer als dader te helpen. Voor de campagne 'Stop geweld tegen vrouwen' verleenden we onze medewerking aan vrouwenorganisaties en dat betekende voor hen een grote steun: Amnesty bracht onder de aandacht dat het om een schending van mensenrechten ging, niet om een banaal iets. De ernst en de onafhankelijkheid van onze organisatie droegen er ook toe bij dat de actie een grote weerklank vond. In de voorbije jaren heb ik een aantal 'straffe' mensen ontmoet, zowel bij de slachtoffers als bij de activisten. Op 8 maart 2007 - internationale vrouwendag - kwam de Mexicaanse activiste Marisela Ortiz, een moedige, warme vrouw. Ze kwam tot in België om actie te voeren, en dat terwijl ze toen na een operatie in een rolstoel zat. Ze getuigde over het lot van de vrouwen in Ciudad Juarez, een stadje waar corruptie, drugshandel, mensensmokkel en maffiapraktijken hoogtij vieren en waar geregeld jonge meisjes verdwijnen. De overheid reageert niet, integendeel: de politie is zelf corrupt. Zij verloor als lerares een leerlinge en ze heeft de moeders georganiseerd. Ze noemen hun vereniging 'Breng onze dochters terug naar huis'. Ik heb haar de zomer nadien bezocht in Mexico, een van de meest beklijvende ervaringen die ik tot nu toe heb gehad. Ik denk ook aan de Tibetaanse zusters die opgesloten en gefolterd werden enkel en alleen omdat ze met de Tibetaanse vlag betoogd hadden. Amnesty heeft ze vrij gekregen en ze hebben nadien een tour door Europa gemaakt om te getuigen. Ik heb ze kunnen ontmoeten. Zo zou ik nog een tijdje kunnen doorgaan.
Wat hoop je in de toekomst te kunnen verwezenlijken? Dat is een goede vraag, want toevallig kan ik jullie een primeur meegeven. Per 1 januari 2009 word ik directeur van Amnesty International Vlaanderen. Jan Brocatus, mijn voorganger, gaat naar het IGO Leuven, een intergemeentelijke organisatie die zich bezighoudt met sociale tewerkstelling. Het is voor mij een spannende uitdaging. Er is immers nog veel werk aan de winkel en ik zal me nog wat moeten bijscholen op het vlak van financieel management. Maar ik zie het wel zitten. Ik
www.amnesty.be en www.aivl.be 36
Paridaensinfo 1 - 2008-2009
kan terugvallen op een sterke ploeg op het secretariaat en op de vele vrijwilligers in de beweging. Ik hoop Amnesty International nog meer te laten kennen als een campagnebeweging.
Is zo'n zware opdracht te combineren met je privéleven? In februari 2007 ben ik getrouwd met Steven De Beukelaer, die mij enorm steunt. Hij is arts van opleiding en hij werkt in de farmaceutische industrie. We hebben een huis gekocht in OudHeverlee. Met het openbaar vervoer ben ik 3,5 à 4 uur onderweg naar Borgerhout. Ik zal voortaan dus wel met de wagen gaan. Maar verzoenbaar is het werk met mijn privéleven wel.
Raak je soms niet ontmoedigd door zoveel ellende in de wereld? Neen, niet ontmoedigd, wel kwaad. We hebben niet het recht om ontmoedigd te geraken. Al wat we doen is geen druppel op een hete plaat maar een druppel op een steen. Uiteindelijk haalt hij wel iets uit, ook al gaat het traag. Zeer belangrijk is de bewustwording, ook van jonge mensen, het bereiken van politici, het veranderen van wetgeving.
We nemen afscheid van Karen. Haar taak roept! We hopen dat de oud-leerlingen en de leerlingen van Paridaens als vele druppels klaar staan om mee de steen uit te hollen. Hermine Van Langendonck
Dit is het laatste interview dat Hermine Van Langendonck heeft afgenomen. Op 17 oktober waren we samen voor het interview van Karen Moeskops. Op 12 november ben ik de tekst bij haar gaan halen en hebben we samen nog even gezellig gepraat. Twee dagen later belde haar dochter mij om te zeggen dat Hermine gestorven was. Op de volgende bladzijde kan u een In Memoriam lezen. We kunnen hier zeker aan toevoegen dat we haar erg zullen missen. Hoeveel druppels heeft zij niet op de steen laten vallen? Françoise Feys 2008-2009 - Paridaensinfo 1
37
