durf Ver enig en
durf Ver enig en durf Verenigen. Onbegrensd. INFORMATIEPAKKET VOOR VERENIGINGEN Dit begeleidingspakket is een richtingwijzer voor alle verenigingen, in het bijzonder van beweging.net en partnerorganisaties die op één of andere manier de vluchtelingenproblematiek in hun vrijwilligerswerking opnemen. De vluchtelingenproblematiek is een belangrijke inhoudelijke prioriteit van beweging.net. Naast dit begeleidingspakket werkt beweging.net momenteel nog aan twee belangrijke pijlers: • Een verhoging van het draagvlak bij de bevolking van een humane en solidaire aanpak van de vluchtelingencrisis. Via inhoudelijke dossiers, infoavonden en andere duiding willen we correcte, juiste en niet-populistische informatie bij de bevolking brengen. • De vluchtelingencrisis zal de wooncrisis in Vlaanderen en Brussel urgenter dan ooit maken. Beweging.net zal dit zowel in haar actiegericht als in haar beleidsgericht werk vertalen. Meer informatie over de vluchtelingenproblematiek en de werking van beweging.net is gebundeld via www.beweging.net/onbegrensd
durf Ver enig en
het belang Van VrijwilligerswerK Het belang van vrijwilligerswerk in de samenleving is
Ze raken er vertrouwd met democratische onderhan-
nauwelijks te onderschatten, ook niet in een bijzondere
delings- en consensusprincipes. Het individu ontplooit
materie als de actuele vluchtelingencrisis.
er zichzelf, leert organisaties kennen en samen met anderen een doel bereiken. Vrijwilligerswerk leert
Wie zich als vrijwilliger inzet, plukt daar op vele vlak-
mensen ervaren dat het niet loont bij de pakken te
ken de vruchten van. Vrijwilligerswerk draagt namelijk
blijven zitten en geeft vorm aan de ‘maakbaarheid van
bij tot de persoonlijke ontwikkeling. Door zich te enga-
de samenleving’.
geren in een vrijwilligersnetwerk leert men functioneren in groep. Men breidt netwerken uit, doet ervaring op en
• integratie: De minderhedensector beschouwt vrijwil-
leert nieuwe mensen kennen. Naast de effecten op de
ligerswerk als een prioriteit. Vrijwilligerswerk biedt aan
vrijwilliger heeft vrijwilligerswerk ook een grote invloed
mensen met een migratieachtergrond de kans om
op de samenleving:
vertrouwd te raken met en geïntegreerd te geraken in onze samenleving. Het brengt mensen in contact
• brug- en signaalfunctie: vrijwilligers merken vaak pro-
met elkaar op een uitermate spontane manier. Vrijwil-
blemen op in een buurt waar professionele diensten
ligerswerk fungeert dus als een onmisbare hefboom
soms aan voorbijgaan. Sociale problemen kunnen op
tot integratie.
die manier worden aangereikt bij bevoegde diensten of beleidsmakers.
Waarom aan vriJWilligErsWErk doEn voor En mEt vluCHtElingEn?
• groepsgebeuren: vrijwilligerswerk geeft mensen
De huidige vluchtelingencrisis toont op een schrijnende
(nieuwe) sociale contacten in de parochie, buurt, wijk,
manier aan dat zowel de overheden als de structurele
gemeente of stad. Het creëert sociale cohesie. Vrijwil-
sociale diensten onvoldoende voorbereid en uitgerust
ligers komen samen om een gemeenschappelijk doel
zijn en zelfs een gebrek aan daadkracht vertonen om
te bereiken. Vrijwilligerswerk steunt op solidariteit,
de verdere integratie van erkende vluchtelingen in onze
samenwerking en engagement.
samenleving in goede banen te leiden.
• nut voor organisatie en individu: vrijwilligers bepalen de dynamiek en de werking van tal van organisaties.
vrijwilligersorganisaties, middenveld en individuele vrijwilligers zijn meer dan ooit nodig om deze leemte
3
in te vullen en te ondersteunen waar ze kunnen. Er zijn
Een zinvolle bezigheid vinden in de lange wachtperi-
veel handen nodig om deze crisis op een goede manier
ode tot de erkenning en daarna in de zoektocht naar
de baas te kunnen. Ondanks de populistische, vaak
een volwaardige plek in deze maatschappij is voor de
inhumane reacties van politici en media zien we toch in
vluchtelingen moeilijk en toch héél belangrijk. Vrijwil-
de huidige tijdsgeest steeds duidelijker een positieve re-
ligerswerk verrichten bij vrijwilligersverenigingen is een
flex bovendrijven. Ontmoeting, betrokkenheid en samen-
interessante piste. Belangrijk zijn de randvoorwaarden
doen leiden tot sociale cohesie. Wij willen als Beweging
hiervoor: het vrijwilligerswerk moet ingebed zijn in een
deze positieve vertaalslag uitdragen.
integratietraject richting maatschappij enerzijds en anderzijds moet/kan het ook mogelijkheden bieden van
Hierbij benadrukken we dat we via onze aanpak de waan
toeleiding voor de vluchteling naar werk. In geen geval
van de dag willen overstijgen en willen werken vanuit het
mag er sprake zijn van verdoken zwartwerk.
kwalitatieve, warme samenlevingsmodel waar we voor staan. We leggen de nadruk op het belang van bruggen bouwen en van een inclusieve samenleving.
Kan dat juridisch allemaal wel? Het antwoord is ja. Alle vluchtelingen met een geldig
Er is geen wettelijke basis voor mensen zonder
verblijf mogen sinds midden 2014 vrijwilligerswerk
wettig verblijf om vrijwilligerswerk te verrichten in
doen in een georganiseerd kader (artikel 9 van de
het kader van de Vrijwilligerswet. Zij hebben enkel
Vrijwilligerswet). Dat geldt ook voor asielzoekers die
de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te doen op ei-
nog in de procedure zitten en het zogenoemde bed-
gen initiatief, zo bijvoorbeeld taallessen geven aan
bad-brood krijgen.
nieuwkomers uit een vorm van eigen engagement.
Iemand met een wettig verblijf is iemand die ofwel
Concluderend betekent dit dat het wettelijk kader
recht heeft op opvang, ofwel via een verblijfsdocu-
voldoende juridische zekerheid biedt. Vrijwilligersor-
ment of een verblijfstitel kan aantonen dat hij van de
ganisaties die vluchtelingen betrekken in hun vrijwilli-
instanties toestemming heeft in België te verblijven.
gerswerking hoeven dus geen bijkomende of uitzon-
Het gaat bijvoorbeeld om erkende vluchtelingen,
derlijke administratieve of juridische maatregelen te
mensen in een asielprocedure of mensen die recht
nemen noch aanpassingen te doen.
hebben op gezinshereniging.
4
durf Ver enig en
durf Verenigen. Onbegrensd. 1 samen dOen 2 dialOOg 3 educatie 4 cultuur 5 wegwijs 6 huisVesting 7 materiele hulp
Waarom?
volle van bewust dat in elke vereniging een aanpak
Vrijwilligers en het verenigingsleven zijn van onschat-
op maat cruciaal en wenselijk is. We beseffen ook dat
bare waarde als drijvende kracht van onze samenleving.
het zoeken naar een draagvlak bij de brede bevolking
Het openstaan van verenigingen voor vluchtelingen en
een grote uitdaging is en zal worden. Eén model naar
het verrichten van vrijwilligerswerk door vluchtelingen
voren schuiven zou daarom verkeerd zijn. Vandaar de
zijn een belangrijke stap in het volwaardig deel uitma-
keuze om een gevarieerde richtingwijzer aan te bieden.
ken van vluchtelingen in onze samenleving.
Gevarieerd in de manier waarop gezocht wordt naar draagvlak, gevarieerd in de manier waarop vluchte-
Beweging.net verwacht niet dat alleen de overheid daar-
lingen betrokken worden. Maar ook gevarieerd in de
voor zal of kan zorgen en ziet een belangrijke rol weg-
verschillende intrinsieke kwaliteiten van Beweging.net,
gelegd voor sociale organisaties, socio-culturele vereni-
de partnerorganisaties en andere verenigingen. Dit be-
gingen, jeugdbewegingen, sportverenigingen, collega’s,
geleidingspakket en het bijhorende kwaliteitslabel dat
buren, ouders aan de schoolpoort, ...
aanzet tot ‘Durf verenigen. Onbegrensd.’ is een positief, constructief, humaan antwoord. Een antwoord dat
Draagvlak in de samenleving en een thuisgevoel bij
kansen biedt voor zowel de vluchteling, de vereniging,
vluchtelingen komt niet vanzelf, daarom zijn vrijwil-
als voor onze samenleving.
ligerswerk en het verenigingsleven een belangrijke troef voor succesvolle integratie.
‘Durf verenigen. Onbegrensd’: een kwaliteitslabel
6
Ons kader
We willen initiatieven uit de Beweging en andere ver-
Vanuit de sterkte en het belang van onze vrijwilligers
enigingen waarbij vluchtelingen als vrijwilliger worden
en ons verenigingsleven willen we een positief ant-
betrokken of waar wordt ingezet op het samen-doen in
woord bieden op de actuele vluchtelingenproblema-
de verf zetten. Daarom koppelen we hieraan een kwali-
tiek. De vluchtelingencrisis en haar gevolgen leven
teitslabel. Een vereniging die aan één of meerdere van
in onze regio’s en binnen onze afdelingen. De wil om
de volgende kwaliteitscriteria beantwoord, krijgt dit label
een solidaire hand uit te steken en te werken aan een
uitgereikt:
kwaliteitsvolle integratie van de vluchtelingen leeft
• Er worden stappen gezet om de vluchtelingen te
evenzeer. De overtuiging dat vrijwilligerswerk een
bereiken. Zo onder meer wordt naar samenwerking
belangrijk instrument is om mee te helpen aan een
gezocht met andere middenveldorganisaties die bezig
humane en inclusieve aanpak is er. We zijn er ons ten
zijn met vluchtelingen. Er worden bijvoorbeeld ook
durf Ver enig en
contacten gelegd met lokale opvanginitiatieven en/of collectieve opvangcentra. • Bij de uitwerking van de initiatieven worden vluchte-
een onbegrensde toegankelijkheid tot stand te brengen. • Er wordt actief gewerkt aan het verhogen van het
lingen betrokken als een gelijkwaardige partner in de
draagvlak bij de lokale bevolking voor een solidaire en
werking van de vereniging.
open houding tegenover vluchtelingen. Populistische,
• Er worden inspanningen geleverd voor een specifieke opvolging van de betrokken vluchtelingen in de verdere brede integratie in de samenleving. • Er wordt ingezet op een actieve betrokkenheid van de vluchteling in de reguliere werking van de vereniging. Hiervoor kan bijvoorbeeld een stappenplan worden uitgewerkt om eventuele drempels weg te werken en
incorrecte informatie over de vluchtelingenproblematiek wordt beantwoord door correcte en juiste informatie vanuit een humane invalshoek. • Er wordt visibiliteit gegeven aan de onbegrensde werking. • Er wordt gestreefd naar ondersteuning van het lokale beleid voor deze initiatieven.
‘Onbegrensd’ aan de slag gaan • Alles start bij ‘samen doen’, aarzel dus niet om een idee voor een onbegrensd initiatief in je regio of in je partnerorganisatie te organiseren!
• Deel deze brochure uit als handleiding aan de deelnemers van je onbegrensd initiatief.
• Geef je onbegrensd initiatief door via www.bewe-
• Gebruik voor de uitwerking de criteria hierboven.
ging.net/onbegrensd. Zo kom je meteen ook in de
• Wil je een onbegrensd initiatief organiseren? Ge-
pool terecht van onbegrensde initiatieven die in
bruik dan het logo dat je terugvindt op www.bewe-
ons verdere traject in de kijker zullen worden ge-
ging.net/onbegrensd. Zo kan je je project beter in
zet.
de kijker zetten. Daarnaast vind je in deze brochure ook een blad met ‘onbegrensd’-postzegels. Een leuke toevoeging aan je initiatief! • De digitale brochure kan je downloaden op www.
• De onbegrensde initiatieven vanuit onze regio’s en partnerorganisaties zullen verder opgelijst worden op diezelfde website.
• Later dit jaar volgt er een moment waar onze
beweging.net/onbegrensd, de papieren brochure
meest onbegrensde initiatieven in de kijker worden
kan besteld worden via…
geplaatst.
7
1. Vanuit het ‘Durf verenigen. Onbegrensd.’ gaan voor het samen doen met vluchtelingen SAMEN DOEN Waarom?
Samen met de vluchteling-vrijwilliger
Vluchtelingen mogen de eerste maanden (nog) niet
Het is belangrijk om de vluchteling een evenwaardige rol
werken. Een dag zinvol opvullen is vaak niet makkelijk
in de activiteit te geven als de andere vrijwilligers. Pater-
in een nieuwe leefwereld. Er kunnen activiteiten geor-
nalistisch gedrag moet vermeden worden.
ganiseerd worden samen met vluchtelingen. Door deze
Bij ‘samen-doen’ activiteiten komen ‘verborgen’ talenten
activiteiten komen beide leefwerelden op een spontane
aan de oppervlakte: een handige Harry, een organisatie-
manier met elkaar in contact. Ze leren via een gemeen-
talent, een expert in de sociale media, … . Hierdoor ont-
schappelijke activiteit, meer over elkaar. Dit werkt stimu-
staan nieuwe ideeën die positief zijn en gebruikt kunnen
lerend om angst weg te nemen langs beide kanten en
worden in toekomstige initiatieven van de vereniging.
om verder samen vorm te geven aan de maatschappij.
Zo ontstaan op een heel spontane manier nieuwe sa-
Naast het participeren van vluchtelingen aan activitei-
menwerkingsverbanden en ‘nieuwe’ vrijwilligers die zich
ten, is een tweede belangrijke stap het betrekken van de
gevaloriseerd voelen door het kunnen ontplooien van
vluchteling als vrijwilliger in de reguliere werking van de
hun talenten en capaciteiten.
vereniging.
Bij ‘samen-doen’ activiteiten is er ook vaak nood aan vertaling om de communicatie met ‘oude’ vrijwilligers en
Tips
nieuwkomers te faciliteren. Erkende vluchtelingen die al
Deze activiteiten kunnen bijvoorbeeld zijn: aan sport
een basiskennis Nederlands hebben, kunnen als vertaler
doen, samen muziek maken, samen koken, samen een
tussen beiden een buffer zijn.
hobby uitoefenen, leren fietsen. Hoe actiever, hoe meer
8
kans op succes.
Tips om succesvol vluchtelingen in een vrijwilligersor-
Uit onze bevraging blijkt een grote nood aan bijkomende
ganisatie op te nemen
taal- en huiswerkbegeleiding. Het mee helpen uitbou-
• Creëer een ‘onbegrensde’ omgeving. Het betekent
wen van taallessen Nederlands kan een antwoord bie-
veel voor vluchtelingen om welkom te zijn en om
den op de snel volzette reguliere klassen.
zich gevaloriseerd en gerespecteerd te voelen. Het is
durf Ver enig en
belangrijk dat ze als een gelijke beschouwd worden.
• Wees transparant over alles. Vluchtelingen komen
Voor ons als Beweging.net is dit een houding die in
in een volledige nieuwe omgeving terecht, die erg
ons DNA zit, want we vertrekken vanuit het mens-zijn,
verschilt van hun vroegere leven. Alles is nieuw voor
maar we moeten ervoor vechten dat dit in deze harde
hen. Daarom is het belangrijk om hen in het begin een
tijden bewaard blijft. Het is ook belangrijk dat de
duidelijke taakomschrijving voor hun eerste vrijwil-
vluchteling in contact komt met diverse mensen uit
ligerswerk te geven. Een duidelijke structuur brengt
de vereniging, niet enkel met de hoofdverantwoorde-
zekerheid. Tracht bij die taakomschrijving ook onmid-
lijke. Creëer ook voldoende mentale ruimte voor hen
dellijk in te spelen op de vaardigheden en talenten
om over hun (traumatische) leven te spreken.
van de vluchteling-vrijwilliger. Dat helpt om culturele verschillen en potentiële misverstanden te reduceren.
• betrek vluchtelingenorganisaties, lokale opvangini-
Leg ook uit hoe de bredere vereniging werkt en wat
tiatieven en collectieve opvangcentra bij je durf om
haar doelstellingen zijn. Geef op zeer regelmatige
onbegrensd te verenigen. Wanneer je binnen je wer-
basis feedback aan de vluchteling-vrijwilliger en heb
king tot nu toe nog niet direct in contact kwam met
hierbij veel aandacht voor aanmoedigingen. Het helpt
vluchtelingen en de eerste stappen nog moeten gezet
hen om zich gevaloriseerd te voelen.
worden, is het zinvol om je ambitie bekend te maken aan vluchtelingenorganisaties, lokale opvanginitiatie-
• laat vluchtelingen als vrijwilliger in een ‘talenten-
ven en collectieve opvangcentra uit je regio. Zo kun-
pool’ meedoen zodat ze lokale inwoners uit hun
nen de eerste ontmoetingen plaatsvinden en kunnen
nieuwe gemeenschap kunnen helpen. Zo kunnen er
de eerste contacten uitgebouwd worden.
contacten/ontmoetingen ontstaan. Cf. Duitse Caritas.
• Het taalverschil is overbrugbaar. Basiswoorden Nederlands worden snel aangeleerd: ‘samen doen’ zorgt voor snelle vooruitgang. In het begin is het creatief zijn met Google Translate, gebarentaal, visueel tonen, of beroep doen op mensen met een migratieachtergrond die hier al een tijd verblijven en zowel het Nederlands als de moedertaal van de vluchteling machtig zijn.
9
2. Vanuit ‘Durf verenigen. Onbegrensd.’ in dialoog gaan over en met vluchtelingen DIALOOG
Tips
Waarom?
Op de www.beweging.net/onbegrensd zijn een aantal
Het onvermogen om samen te leven verzwakt de maat-
formats van vormings- en infoavonden te vinden die
schappij en ontneemt haar de kracht om uit de diversi-
reeds plaatsvonden. Ook vind je er een aantal tips voor
teit een groot potentieel te putten die welvaart creëert
sprekers en manieren van aanpak.
en maatschappelijke stabiliteit genereert. De Andere als gelijke accepteren en waarderen is de broncode van
Naast het organiseren van informerende vormingsavon-
sociale en economische welvaart.
den, zetten we ook in op ‘Culture matters’. Het leren kennen van elkaars’ cultuur helpt om het ‘wij-zij verhaal’ om
Dat accepteren moet noodzakelijkerwijze plaatsvinden
te zetten naar een ‘wij-wij verhaal’.
in een dialoog, waar eenieder niet gewoon zijn mening naast elkaar plaatst, maar die mening omzet in een
Het opzetten van sociaal-artistieke projecten is een dank-
voorstel. In deze dialoog mogen we de angst die leeft bij
bare activiteit waaruit veel positieve energie kan groeien.
de mensen niet negeren maar moeten we zoeken naar
Het potentieel en aanbod van socio-artistieke projecten
oplossingen om de veerkracht te vergroten. De strijd
is enorm. Op www.beweging.net/onbegrensd kan je een
tegen de toenemende sociale ongelijkheid is daarom
veelheid aan initiatieven terugvinden, die inspirerend kun-
ook een evidente prioriteit voor beweging.net.
nen werken.
In dialoog gaan en informeren over en met vluchtelingen
Samen met de vluchteling-vrijwilliger:
een belangrijke (eerste) stap. Het kadert in het belang
Andere culturen zijn verfrissend, vernieuwend, doen ons
van ‘ontmoeting’: de ander en zijn/haar situatie en ach-
uit onze (soms te) vertrouwde cocon treden. We vinden
tergrond leren kennen. Maar ook gemeenschappelijke
het vanzelfsprekend dat we tijdens onze ontmoetingen
kenmerken detecteren, we zijn allemaal ook maar (kwets-
en socio-culturele activiteiten vluchtelingen als medeor-
bare) mensen. Ontmoeting en dialoog creëert empathie
ganisator inschakelen.
en is daarom een belangrijke etappe die we niet mogen overslaan. Wanneer er empathie ten aanzien van de Ander is, wordt ‘samen doen’ makkelijker en spontaner.
10
durf Ver enig en
3. Vanuit ‘durf Verenigen. Onbegrensd’: Via infOrmele (VOlwassenen)educatie bruggen bOuwen EduCatiE
voor, met en over vluchtelingen onder de aandacht
Waarom?
te brengen. Daarenboven helpt zo’n overkoepelende
Informele volwasseneneducatie is van essentieel belang
campagne alle initiatieven te groeperen en zo over-
voor zowel de vluchtelingen als de gastlanden. Dit kan
zichtelijker, toegankelijker én gekender te maken, ook
vluchtelingen helpen bij hun integratie in het gastland. On-
voor de vluchtelingen zelf. Cf. Denemarken: campaign
derwijs kan een belangrijke rol spelen bij het informeren
‘non-formal adult education for refugees’.
van de vluchtelingen over hun rechten en mogelijkheden.
• Voorzie cursussen voor vrijwilligers die met vluchtelin-
Via educatie ontstaan ook interculturele ontmoetingen
gen werken via een samenwerking met scholen/cen-
met de lokale bevolking. Het is belangrijk dat de oorspron-
tra voor volwassenenonderwijs. De cursussen helpen
kelijke bevolking begrijpt wie de vluchtelingen zijn, waar ze
de vrijwilligers om inzicht te krijgen in de beweegrede-
vandaan komen, waarom ze gevlucht zijn, wat hun vluch-
nen van vluchtelingen om hun thuisland te verlaten,
telingenstatus inhoudt en wat de komst van deze nieuwe
tonen hen waarmee ze rekening moeten houden als
inwoners voor de samenleving betekent. Anderzijds helpen
ze met getraumatiseerde mensen werken én leren
deze ontmoetingen vluchtelingen de lokale cultuur beter te
hen nieuwkomers te ondersteunen bij hun integratie
begrijpen. Educatie is bovenal hard nodig om tolerantie en
in de lokale samenleving.Cf. Duitsland-Saarland
respect te bevorderen in een tijd waarin allerlei vormen van
• Neem het initiatief om samen met de Sociale Scho(o)
vreemdelingenhaat toenemen in heel Europa. Ook informe-
l(en) en lokale jongerenorganisaties strategieën te
le volwasseneneducatie speelt hier een essentiële rol. Dit
ontwikkelingen voor het opnemen van vluchtelingen
bevordert actief burgerschap, interculturele competenties
in het lokale weefsel.Cf. Zweden project ‘Include More’.
en fundamentele waarden en leidt tot meer solidariteit. Via
• Leid enkele ex-vluchtelingen op die hier al enige tijd
vorming van maatschappelijke samenwerkingsverbanden
verblijven om vorming te geven in landelijke regio’s.
en platforms kan men dit bereiken.
Dit in samenwerking met vluchtelingenorganisaties. In scholen en lokale verenigingen kunnen ze getuigen
tips
over hun geschiedenis als vluchteling. Cf. Shannon
• Start een regionale campagne omtrent informele
area in Ierland.
volwasseneneducatie voor vluchtelingen. Het doel is activiteiten op het gebied van volwasseneducatie
11
4. Vanuit ‘durf verenigen: onbegrensd’ Cultuur als poort om angst te overbruggen CULTUUR
• Organiseer workshops op zondag met lokale activitei-
Waarom?
ten waar vluchtelingen aan kunnen deelnemen Cf. ‘Tür
Cultuurverschillen op vlak van taal, geloof, waarden, sociaal
an Tür’, Augsburg
gedrag,… worden vaak gebruikt om mensen van elkaar te
• Organiseer vanuit je regio met een aantal vrijwilligers-
vervreemden. Dit moeten we bestrijden. In de complexiteit
organisaties en culturele verenigingen een cultureel
van de huidige samenleving overlappen culturele verschil-
festival rond migranten/diversiteit/vluchtelingen. Je
len en behoren individuen tot meer dan één culturele en
kan hier ook media- aandacht en beleidsaanbevelin-
sociale groep. Die ‘superdiversiteit’ moet als een troef uit-
gen aan koppelen Cf. Jyvaskyla festival-Finland, anti-
gespeeld worden en niet als een bedreiging gezien worden.
racist festival-Athene, ADRIM in Zuid-Frankrijk
Ook vluchtelingen worden geconfronteerd met een nieuw
• Organiseer met je vereniging een multicultureel event
en complex weefsel van sociale gemeenschappen en ver-
in een sociale woonwijk waar veel migranten/vluchte-
enigingen. Het is niet evident, en zelfs quasi onmogelijk
lingen gehuisvest zijn Cf. CPR in Portugal
zonder persoonlijke begeleiding, om daarin je weg te vinden.
• Organiseer multiculturele activiteiten samen met vluchtelingen op Vluchtelingendag
Een ontmoeting en kruisbestuiving van de culturen van het
• Betrek een bekend persoon (uit de kunst- of bedrijfs-
herkomst- en het gastland biedt een verrijkende en posi-
wereld) als vrijwilliger in je activiteiten voor en door
tieve poort om de angst langs beide kanten te overbruggen.
vluchtelingen. Zorg ook voor de nodige media-aandacht Cf. Bridge Project in East London.
Tips • Leid een groep vrijwilligers op die culturele rondleidin-
lingen in sportclubs, vrijetijdsverenigingen, cultuurver-
gen organiseren voor vluchtelingen met bijvoorbeeld
enigingen, e.d. Deel dit initiatief via diverse mediaka-
musea- en monumentenbezoeken Cf. Integration Pro-
nalen. Cf. Nakskov Commune, Denemarken.
ject, CPR, Lissabon • Stel een groep vrijwilligers samen uit dezelfde woonwijk van de vluchtelingen. Zij kunnen als mentorburen de vluchtelingen in hun nieuwe wijk begeleiden Cf. ‘Neighbours project’, Denemarken
12
• Zorg voor sponsoring van lidmaatschap voor vluchte-
durf Ver enig en
5. Vanuit ‘durf Verenigen. Onbegrensd.’ Vluchtelingen begeleiden in de samenleVing WEgWiJs
afspreken om een te grote afhankelijkheidsrelatie te
Waarom?
vermijden. Er kan afgesproken worden om elkaar te
Vluchtelingen die net in België en in een toegewezen
ontmoeten binnen de gebouwen van de vereniging.
gemeente aankomen, bevinden zich in een voor hen
Je maakt de vluchteling wegwijs in bv. volgende
vreemde wereld. Stel je voor dat jij om de een of andere
onderwerpen: stadhuis/documenten , afvalbeheer ,
reden in Syrië, Irak of Afghanistan terecht komt! Je
welzijnshuis , onderwijs , Nederlands leren , vrije tijd,
spreekt de taal niet, je kent de gewoonten en gebruiken
mobiliteit, ziekte en gezondheid , dringende hulp en
niet, je weet niets af van wat er moet en hoort.
veiligheid , kinderen,… .
Vluchtelingen die hier aankomen, ondergaan al deze
• Alvorens vrijwilligers als begeleider te engageren
moeilijkheden. Het eerste wat ze dus moeten oppik-
moeten deze doorgelicht worden via een (diepte)-
ken zijn een aantal afspraken die in onze maatschappij
gesprek. Bij een positieve beslissing, wordt naar een
gelden. Het gaat heel dikwijls over kleine zaken die voor
goede match met een vluchteling gezocht.
ons evident zijn, maar die voor iemand die uit een ander
• Er kan ook voor gekozen worden om specifiek kinde-
land komt, wereldvreemd kunnen zijn. Als vereniging is
ren en jongeren te begeleiden. Kinderen en jongeren
het net onze sterkte deze (micro)samenleving en haar
zijn een zeer kwetsbare groep. Maar hun integratie in
reilen en zeilen door en door te kennen. Als vereniging
een nieuwe maatschappij gaat bijzonder snel. Deze
kunnen we hen samen begeleiden.
begeleiding bestaat er dan vooral uit huiswerkbegeleiding of begeleiding bij taalstimulerende activiteiten.
tips • Begeleiding van een asielzoeker/vluchteling kan
• Je kan vrijwilligers laten aansluiten bij bestaande initiatieven (OKANS, taalbaden, taalvakanties, …). Toch
inhouden: op vrijwillige basis een persoon of een
worden op het lokale terrein belangrijke tekorten ge-
gezin die een asielprocedure volgt, begeleiden. Een
detecteerd. Daarom kan het op verschillende plaatsen
begeleider maakt dus een vluchteling wegwijs in de
nuttig zijn om als vereniging deze initiatieven zelf uit
gemeente en leert hem/haar/hen de Belgische sa-
de grond te stampen, weliswaar in nauw overleg met
menleving een beetje kennen. In de verenigingen kun-
de lokale scholen en sociale diensten.
nen de verschillende vrijwilligers elkaar consulteren in dit toch wel intense traject. Ze kunnen ook beurtrollen
13
Samen met de vluchteling-vrijwilliger:
taler of ‘cultureel bindpersoon’ in het traject, wat ook
• In de nu al bestaande ‘buddy’-trajecten is de drem-
helpt om vertrouwen te winnen bij de vluchtelingen.
pelvrees van vluchtelingen om een begeleider te
• In de specifieke projecten met kinderen kan het nuttig
aanvaarden groot. Dat is vooral toe te schrijven aan
zijn om ook de moeders mee te nemen. Dat verhoogt
het gebrek aan kennis van vrijwilligershulp en het ver-
het wederzijdse vertrouwen en verhoogt hun integra-
enigingsleven. Dat kan op een goede wijze verholpen
tieproces.
worden door ook vluchtelingen in te schakelen als ver-
6. Vanuit ‘Durf verenigen. Onbegrensd.’ mee op zoek naar een ‘thuis’ HUISVESTING
Tips
Waarom?
• Je kan met verschillende vrijwilligersorganisaties de
Het recht op behoorlijke huisvesting is een funda-
handen in elkaar slaan en inzetten op huisvestings-
menteel basisrecht van iedereen. Om op een vol-
begeleiding. De doelstelling van het opzetten van een
waardige manier te kunnen deelnemen aan deze
netwerk is een win-win-situatie creëren voor zowel
samenleving is het noodzakelijk te beschikken over
de diensten als de vrijwilligers. Concreet betekent dit
een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een
dat vrijwilligers en medewerkers van diensten elkaar
behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare
en elkaars aanbod leren kennen, alsook de tekortko-
prijs en met woonzekerheid. Het is meer dan een dak
mingen waarop ze stuiten, waardoor ze in de praktijk
boven je hoofd.
meer op elkaar beroep kunnen doen. Het delen van de aanwezige expertise bij de vrijwilligers en de diensten
Omdat een geschikte woning vinden voor kansengroe-
en de samenwerking tussen hen verhoogt op deze
pen geen sinecure is, worden soms vrijwilligersorgani-
manier de kans op het vinden van een behoorlijke
saties ingezet om mensen in nood te begeleiden in de
woning voor de kansengroepen.
zoektocht naar een woning. Veel mensen, doorgaans uit kansengroepen, danken het vinden van hun huisvesting aan de inzet van deze vrijwilligers.
• De ondersteuning kan bestaan uit bijvoorbeeld telefoneren naar immokantoren/eigenaars en meegaan op plaatsbezoek.
14
7. Vanuit ‘Durf verenigen. Onbegrensd.’ een solidaire hand uitsteken naar vluchtelingen MATERIELE HULP Waarom? Materiële hulp bieden is zeer concreet. Vluchtelingen kunnen die materiële hulp ook zeer goed gebruiken. Meestal komen ze aan met niet veel meer dan de kleren die ze dragen. Aangezien ze (nog) niet mogen werken, kunnen vluchtelingen zelf geen materiële goederen kopen. Binnen beweging.net werden al sinds vorige herfst vele inzamelinitiatieven op stapel gezet. Ook spontane aanbiedingen van individuele vrijwilligers liepen vlot. We staan sterk om de (lokale) inzamelacties samen te stroomlijnen en efficiënt op de noden in te spelen. Al die
• Informeer bij collectieve opvangcentra en LOI’s naar de materiële noden. • Stimuleer enthousiaste individuele vrijwilligers zich aan te sluiten in groepsverband. • Werk een gestructureerde dienst ‘Helpen bij het ontvangen van de goederen’ uit. • Werk een gestructureerde dienst ‘Helpen bij het sorteren van de goederen’ uit. • Werk met een individuele kaart waar per ‘klant’ op vermeld wordt waar men recht op heeft en vink aan wat reeds opgehaald werd. • Overweeg om ook behoeftige mensen tot de dienst
helpende handen coördineren maakt ons samen ster-
toe te laten die daarom geen vluchtelingen zijn, maar
ker. We zijn ook de juiste contactpersoon voor de lokale
dezelfde noden hebben.
overheden die via hun sociale diensten (OCMW, LOI) de materiële ondersteuning bieden.
Samen met de vluchteling-vrijwilliger: Betrek vluchtelingen die het individuele kaartsysteem
Tips
reeds kennen en die het systeem kunnen uitleggen in
• Zoek een vrijwilliger die het geheel overzichtelijk kan
een verstaanbare taal voor de ‘nieuwe klant’. Dit zal
aanpakken en de verschillende initiatieven kan coördi-
drempelverlagend werken en zal ook makkelijker mis-
neren.
verstanden uit de weg helpen.
• Het geordend samenbrengen van alle activiteiten en inventariseren van de te verzamelen en reeds verzamelde materialen is cruciaal. Een chaotische aanpak is te vermijden.
15
