Driedaagse Masterclass
Investeren in bibliotheek(functies) 2014 Introductie Sinds het uitbreken van de internationale financiële crisis in het najaar van 2008, heeft Nederland te maken met een stagnerende economie. Er zijn geen signalen die wijzen op een snelle verbetering in het economisch klimaat. Gelet hierop is de verwachting dat ook in de komende jaren de beschikbare publieke middelen voor het openbare bibliotheekwerk onder druk blijven staan. Voor gemeentelijke beleidsontwikkelaars die betrokken zijn bij de sturing en inrichting van de locale bibliotheek(functies) betekent dit dat zij hun praktijk zullen moeten aanpassen aan de actuele externe omstandigheden. Dit aanpassingsproces verloopt vaak moeizaam en regelmatig raken onderlinge verhoudingen tussen bestuurders, ambtenaren en professionals beschadigt. Een paar praktijkvoorbeelden ter illustratie van de problematiek: • Een College van B&W neemt een financieel gedreven besluit over de toekomstige subsidiebijdrage aan de bibliotheek en de ambtelijke staf staat vervolgens voor de vrijwel onmogelijke taak om daar een beleidsmatige onderbouwing voor te geven. • Kort na de opening van een nieuwe publieksruimte in een bibliotheekorganisatie, reduceert de gemeente de jaarlijkse subsidie ingrijpend, waardoor de betrokken organisatie nauwelijks meer in staat is om de publieksruimte open te houden. • Een gemeente geeft aan dat de bedrijfsvoering en het programma een zaak van de bibliotheekorganisatie zelf is, geeft een bezuinigingsopdracht en raakt vervolgens de opdrachtgeverrol kwijt. • Een gemeente beschikt over veel beleid op het brede gebied van ‘leven lang leren’, maar slaagt er niet in aan de bibliotheekorganisatie duidelijk te maken wat de opdracht is en valt terug op de voortzetting van de oude subsidiepraktijk.
Masterclass Investeren in bibliotheek(functies) Met het vooruitzicht van structureel lagere subsidiebudgetten in 2014 en een nieuwe bibliotheekwet per januari 2015 is er voor beleidsontwikkelaars alle aanleiding om de actuele situatie te verbeteren. Aanpassen en hervormen is nodig – daar valt niet aan te ontkomen. Het is van belang om te werken aan een vernieuwend perspectief voor de functies van bibliotheken en hun lokale impact en bereik. Daarbij zal het steeds meer gaan om het ontwikkelen van op innovatie gerichte samenwerking tussen gemeenten en organisaties die bibliotheekfuncties vervullen. • Wat is de inhoud en de te verwachten invloed van de nieuwe bibliotheekwet die per 1 januari 2015 in zal gaan? • Hoe kan de bibliotheek worden gesteund bij het vorm en inhoud geven aan maatschappelijk ondernemerschap? • Hoe kan de klant blijven worden bediend vanuit minder vestigingen? • Hoe kan bibliotheekwerk succesvol worden verbonden aan museale en archiefinstellingen? • Hoe gaat een gemeente bijvoorbeeld het aanbod beoordelen van nieuwe marktpartijen die op het bibliotheekveld actief zijn? • En op welke wijze kan een strategie worden ontwikkeld om digitaal lezen te ondersteunen? Welke meerwaarde is er voor de bibliotheek op langer termijn als de uitleen van fysieke boeken in belang afneemt? Kortom, als het gaat om ‘investeren in de bibliotheek(functies)’ is het een forse opgave voor gemeenten om nieuwe verhoudingen te vinden. Er is meer en meer sprake van een transitie van een subsidieverstrekkende gemeente naar een gezamenlijk publiek-privaat maatschappelijk ondernemerschap. En dat vraagt om nieuwe gereedschappen. Aan de ene kant is er behoefte aan gereedschap waarmee kan worden aangetoond dat de doelen die de gemeente zich heeft gesteld, en waar zij financieel aan bijdraagt, ook werkelijk worden gerealiseerd. Aan de andere kant is er behoefte aan instrumenten om op rationele wijze partners in de markt te selecteren waarmee de gemeente samen het beleid ten aanzien van de toekomstige bibliotheek(functies) gaat vormgeven.
Reacties na eerdere masterclasses op het gebied van Bibliotheekwerk “Ik heb ervan genoten en ben geïnspireerd aan het denken gezet” (Barbara Deuss, Graafschap Bibliotheken) “Ik heb ook geleerd om te checken of partners dezelfde beelden hebben bij gebruikte terminologie” (Ine KampLandman, Graafschap Bibliotheken) “Je leert op een andere manier naar je eigen organisatie en haar dienstverlening kijken. Je krijgt een nieuw en bruikbaar denkraam aangeboden, dat meer aansluit op de behoefte en eisen van de overheid” (Erik van der Wal, Bibliotheek Achterhoekse Poort)
Inhoud Doel De masterclass heeft de volgende leerdoelen: • actuele kennis van de wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen voor de bibliotheken; • inzicht in wat er gaat veranderen en dit aan collega’s kunnen uitleggen; • toepassen wat de consequenties zijn van de nieuwe wetgeving; • overzicht van robuuste internationale trends op het gebied van technologie, economie en business; • kennismaken met, en toepassen van, methoden op het gebied van Social Return on Investment en Business Modeling. Resultaten masterclass Na deze masterclass: • hebben deelnemers een scherper beeld van de veranderingen in de relatie gemeenten en bibliotheken (onder andere bibliotheekwet en digitalisering), de mogelijkheden van sturen op ondernemen en maatschappelijk effect; Vereniging van Nederlandse Gemeenten
• kunnen deelnemers in de eigen werkpraktijk direct aan de slag met een nieuwe aanpak van de relatie met bibliotheken die gericht is op het operationaliseren van gemeentelijke beleidsdoelen, ondernemen en maatschappelijk effect; • zijn deelnemers in staat zijn om met culturele ondernemers gemeentelijke beleidsdoelen te verbinden aan ‘Social Return’, terwijl zij bovendien op rationele wijze af kunnen wegen of samenwerken met, of investeren in, een culturele ondernemer vanuit gemeentelijk perspectief interessant is. Inhoud Elke masterclass bestaat uit drie dagen en kent naast kennisoverdracht een hoog interactief karakter waarbij de nieuw verworven deskundigheid ook direct in praktische cases wordt toegepast. Dag 1 Op de eerste dag staat de maatschappelijke context centraal. De inleiders behandelen trends op het gebied van Bestuur/Politiek, Economie en Technologie. Deelnemers verwerven ’s ochtends inzicht in relevante ontwikkelingen in onderwijs, educatie en media en wat implicaties zijn voor informatievoorziening, onderwijs en boekenvak. In de middag krijgen deelnemers een beeld van bestuurlijk-politieke ontwikkelingen: OCW en/of VNG informeert hen over het Wetsvoorstel Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen en de Bestuurlijke afspraken 2013 - 2015, zodat zij vervolgens weten wat de mogelijke implicaties hiervan kunnen zijn op lokaal niveau. Dag 2 De tweede dag maken de deelnemers kennis met nieuwe gereedschappen die behulpzaam kunnen zijn voor hun werkpraktijk: Social Return On Investment (SROI) en Business Modeling. Wat dit betreft kiezen de docent-begeleiders voor een combinatie van theorie, recente onderzoekresultaten en praktijkvoorbeelden uit de Nederlandse publieke sector. Aan de hand van het programma in de tweede dag maken de deelnemers kennis de methoden terwijl zij bovendien worden begeleid bij de eerste toepassingen van de gereedschappen. Hierdoor zijn zij na afloop van de masterclass beter in staat om: • te weten wanneer zij de SROI methode en de Business Model aanpak kunnen inzetten; • de toegevoegde waarde van initiatieven van cultureel ondernemers en private ondernemers te beoordelen met behulp van Business Modellen. Aan het eind van de tweede dag krijgen alle deelnemers cases mee naar huis waarmee ze zelf aan de slag gaan. Op afstand geven de docenten daarbij begeleiding in de aanloop naar de derde en laatste dag. Dag 3 De ochtend van de derde dag presenteren de deelnemers hun cases en ervaringen, die ze met de SROI en Business Modeling methode hebben opgedaan. In twee subgroepen wisselen zij kennis en inzichten uit. De middag van de derde dag is ten slotte gereserveerd voor het persoonlijk actieplan van de deelnemers: welke toepassingsmogelijkheden zien zij? Hoe kunnen zij SROI en Business Modeling in hun beleidspraktijk op de agenda zetten, respectievelijk hoe kunnen zij discussies in hun omgeving over deze thema’s naar een hoger niveau tillen? Welke mogelijke aanpak kunnen ze daarbij kiezen? Welke openstaande vragen leven nog? De docenten zullen een aantal ervaringen (van tips tot valkuilen) uit de eigen adviespraktijk bij dit laatste programma onderdeel inbrengen. Een goede voorbereiding is het halve werk Van tevoren wordt door middel van een digitale intake onderzocht welke concrete vragen, cases er spelen bij deelnemers. Om het toepassingsgerichte effect van de masterclass te versterken, wordt ook aan iedere deelnemer gevraagd om een eigen case in te brengen. Deze case wordt betrokken bij het nader vormgeven van het programma. Zowel in de voorbereiding als de periode tussen de twee dagen en een eventuele follow-up in de eigen praktijk. Voor de onderdelen business models en maatschappelijk effect gebruiken wij respectievelijk de theorie van ‘Business Model Generation’ en de principes uit de ‘Social Return On Investment’ methodiek. Deze theorie en enige arVereniging van Nederlandse Gemeenten
tikelen worden via de online leeromgeving aan de deelnemers verzonden. Zij worden geacht dit vooraf te lezen, want in de masterclass zelf staat het toepassen van de theorie en het instrumentarium centraal.
Programma Het programma is als volgt opgebouwd: Dag 1 Tijdstip
Onderdeel
Leerdoel
09.00
Ontvangst
Kennismaking (deelnemers, programma,
Leermethode
10.00
Trends in
Deelnemers verwerven inzicht in re-
Interactief: aan de hand van ontwikkelin-
economie en
levante ontwikkelingen in onderwijs,
gen worden de deelnemers uitgenodigd
technologie
educatie en media en wat implicaties zijn
hun visie op trends naar voren te brengen
werkwijze)
voor informatievoorziening, onderwijs en boekenvak 12.30
Lunch
13.30
Trends in be- Deelnemers krijgen een beeld van politie- Interactief: aan de hand van ontwikkelinstuur, politiek ke ontwikkelingen. Zij weten wat Wets-
gen worden de deelnemers uitgenodigd
en wet- en
voorstel Stelsel Openbare Bibliotheek-
hun visie op trends naar voren te brengen
regelgeving
voorzieningen en de Bestuurlijk afspraken Kennisoverdracht: de deelnemers hebben 2013 - 2015 inhouden en wat mogelijke
dieper inzicht in de Contextuele omgeving
implicaties zijn op lokaal niveau 17.00
Einde dag 1
Dag 2 Tijdstip
Onderdeel
08.30
Ontvangst
09.00
10.30
11.30
Leerdoel
Leermethode
Impact ana-
De deelnemers hebben een beeld van de
Presentatie: deelnemers presenteren resul-
lyse van de
mogelijke gevolgen van besproken ont-
taten van huiswerk
Context
wikkelingen op eigen functie en taken
SROI - theorie De deelnemers hebben kennis van SROI
Kennisoverdracht: wat is SROI
en weten hoe de methoden in te zetten
Interactief: wat kan dit betekenen voor
om
mijn praktijk
SROI - prak-
De deelnemers doen ervaring op met het
Opdracht: kleine leeroefening
tijk
gebruik van SROI
Interactief: reflectie op gebruik in oefening
13.00
Lunch
14.00
Business
De deelnemers weten wat business mode- Kennisoverdracht: wat is Business Modeling
Modeling -
ling is en hoe dit kan worden gebruikt om Interactief: wat kan dit betekenen voor
theorie
private initiatieven te beoordelen
mijn praktijk
Business
De deelnemers weten business modeling
Opdracht: kleine leeroefening
Modeling -
kan hoe methode kan worden ingezet
Interactief: reflectie op gebruik in oefening
15.00
praktijk 16.30
Bespreken
De deelnemers weten wat er van hen
huiswerkop-
verwacht wordt
drachten 17.00
Einde dag 2
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Dag 3 Tijdstip
Onderdeel
Leerdoel
Leermethode
08.30
Ontvangst
09.00
SROI
De deelnemers weten wat SROI in de
Presentatie: deelnemers presenteren hun
case 1
concrete praktijk betekent.
case en ervaring: kennisoverdracht: docenten geven feedback op presentatie interactief: deelnemers wisselen onderling kennis en ervaring uit
11.00
SROI
De deelnemers weten wat SROI in de
Presentatie: deelnemers presenteren hun
case 2
concrete praktijk betekent.
case en ervaring: kennisoverdracht: docenten geven feedback op presentatie interactief: deelnemers wisselen onderling kennis en ervaring uit
12.30
Lunch
13.30
Persoonlijk
Introductie, opstellen en bespreken van
Iedere deelnemer gaat aan de slag met een
actieplan
het persoonlijk actieplan
format van een actieplan. Plenaire bespre-
16.30
Check out
.
17.00
Einde dag 3
king volgt daarna.
Trainers Om tijdens het programma een sterke koppeling tussen de theorie en praktijk te kunnen realiseren en waarborgen, werkt de VNG Academie met docenten/trainers uit de (gemeentelijke) praktijk. Zij beschikken - naast inhoudelijke kennis - over ruime didactische ervaring zodat aansluiting bij leerdoelen en leerwensen zijn gegarandeerd. Daarnaast geeft een vertegenwoordiger van het ministerie van OCW de introductie van de nieuwe wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Inschrijven Wanneer en waar? De masterclasses vinden plaats in Utrecht op de volgende dagen: • 13 maart, 27 maart en 10 april • 24 april, 15 mei en 19 juni • 11 september, 25 september en 9 oktober • 30 oktober, 13 november en 27 november. Doelgroep De masterclass is ontwikkeld voor beleidsprofessionals die werkzaam zijn in de sectoren Cultuur, Welzijn en/of Onderwijs van gemeenten. Aantal deelnemers Aan de masterclass kunnen maximaal 15 personen deelnemen. Investering Uw investering voor deelname aan deze masterclass bedraagt € 975,00 inclusief documentatiemateriaal en catering (koffie/thee/lunch), maar exclusief btw. De gemeente kan de btw terugvorderen via het btw-compensatiefonds. Aanmelden U kunt zich inschrijven via deze link. Ongeveer een week voor de masterclass ontvangt u een bevestiging. Uw inschrijving is bindend. Registratie in verband met de Wet bescherming persoonsgegevens aangemeld bij het CBP op 24 juli 2002, meldingsnummer m-1026707. Wijziging inschrijving en annulering Wilt u na inschrijving uw inschrijving wijzigen, dan kunt u dat doen door opnieuw in te loggen en via historie naar uw inschrijving te gaan. Bent u bij nader inzien niet in de gelegenheid de masterclass bij te wonen, dan kunt u uw inschrijving (tot een maand voor uw masterclass kosteloos) via de website annuleren of via mail een vervanger aanmelden. Mail deze naar:
[email protected] Informatie Voor meer informatie over de logistiek en organisatie van deze masterclass kunt u contact opnemen met Mevrouw Usha Patandin; telefoon: 070 - 3738492 of e-mail:
[email protected]
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
