Draaiboek voor Hausdörfer-zelftherapiegroepen 1

Draaiboek voor Hausdörfer-zelftherapiegroepen

1

DRAAIBOEK VOOR HAUSDÖRFER-ZELFTHERAPIEGROEPEN

Versie april 2012 (hiermee komen alle voorgaande versies te vervallen)

© 2000-2012 Hausdörfer-instituut Voor Natuurlijk Spreken Deze uitgave is geschreven voor de Stichting Natuurlijk Spreken Volgens Oscar Hausdörfer (SNS). Uit deze uitgave mag door anderen dan de SNS uitsluitend iets worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook na voorafgaande schriftelijke toestemming van het Hausdörfer-instituut Voor Natuurlijk Spreken.


2

Inhoudsopgave 1. Het circumambulerende proces naar natuurlijk spreken.......................5 2. De Hausdörfer-zelftherapiegroep.....................................................12 3. Grootte van een zelftherapiegroep..................................................13 4. Frequentie, tijd en plaats van de bijeenkomsten................................ 14 5. Rolverdeling in de zelftherapiegroep ...............................................15 6. Invulling bijeenkomsten................................................................17 7. Evalueren van het functioneren van de zelftherapiegroep....................21 8. Ondersteuning en begeleiding vanuit de SNS ...................................22 9. Bijlage........................................................................................ 23


3

INLEIDING Tijdens de basiscursus van het Hausdörfer-instituut Voor Natuurlijk Spreken krijgen mensen inzicht in het stotteren en, nog belangrijker, in het proces naar vrij worden. Vrij van spreekangst en -spanning. Het gevolg hiervan is natuurlijk spreken; spraak is (weer) een onbewust automatisme. Voor uitleg over en inzicht in dit circumambulerende proces, zie hoofdstuk 1. In de basiscursus krijgen mensen kennis en vaardigheden aangereikt, waardoor het vertrouwen in de spraak wordt hersteld. Belangrijk is dit alles te integreren in het dagelijkse leven. Middels drie terugkomdagen verdeeld over één jaar worden ervaringen uitgewisseld en geëvalueerd en kennis over de methode verdiept. Door het verkrijgen van inzichten in het eigen proces, worden mensen hun eigen therapeut. Het, na de basiscursus, deelnemen aan een Hausdörferzelftherapiegroep, kan hieraan bijdragen. De Stichting Natuurlijk Spreken Volgens Oscar Hausdörfer (SNS) ondersteunt en begeleidt de oprichting en het functioneren van Hausdörferzelftherapiegroepen. De SNS stelt als doel dat verspreid over het land Hausdörferzelftherapiegroepen bestaan, zodat elke ex-cursist in de gelegenheid is om deel te nemen aan een zelftherapiegroep bij hem/haar in de buurt. Middels dit draaiboek biedt de SNS een handleiding voor de oprichting en het optimaal laten functioneren van Hausdörfer-zelftherapiegroepen. Het draaiboek wordt gepubliceerd op de website van de SNS. De SNS adviseert groepsleden gebruik te maken van het draaiboek voor, tijdens en na de zelftherapiegroepsbijeenkomsten.


4

1.

HET CIRCUMAMBULERENDE PROCES NAAR NATUURLIJK SPREKEN

In de loop der jaren heb je een sensitieve gevoelstoestand 1 opgebouwd op het gebied van spraak door gedachten en voorstellingen, die door herhaaldelijke bevestigingen tot overtuigingen waren geworden, voortdurend vanuit verschillende invalshoeken op jouw gevoelstoestand te laten inwerken. Nu wil je een neutrale gevoelstoestand 2 opbouwen, waarvan 'natuurlijk spreken' een logisch gevolg is en daarbij ga je op dezelfde manier te werk als waarop jij jouw sensitieve gevoelstoestand heb opgebouwd. Je hebt immers al bewezen hoe fantastisch goed dit werkt! Als meerdere factoren vanuit verschillende invalshoeken gedurende een langere periode op jouw gevoelsleven inwerken, kun je achteraf moeilijk vaststellen wannéér het uiteindelijke resultaat werd bereikt en waardoor dat precies kwam. Dit kenmerkt een circumambulerend (omcirkelend) proces. Het boek Door De Nacht Naar Het Licht van Hausdörfer (1864–1951) is circumambulerend geschreven, een Hausdörfer-basiscursus werkt circumambulerend op jou in en nu is het de bedoeling dat je alles wat je nu weet, circumambulerend op je laat inwerken en in de praktijk gaat brengen. De door Oscar Hausdörfer gedefinieerde natuurwet voor spraak 3 geeft jou een rationele opvatting van spraak. Vanuit een neutrale gevoelstoestand (bijv. als je tegen een huisdier praat) houd jij je altijd automatisch aan de natuurlijke spreekwet en vanuit een sensitieve gevoelstoestand zet je deze op zijn kop. Daaruit leer je dat jij je alleen maar hoeft te richten op het verkrijgen van een neutrale gevoelstoestand op het gebied van spraak. Deze bouw je op door een samenspel van alles wat je nu weet gedurende een langere periode circumambulerend op je te laten inwerken. Naarmate je 'een dikker vel' krijgt, dus de gewenste, neutrale gevoelstoestand nadert, hoef jij je steeds minder bewust met dit proces bezig te houden en voel jij je steeds vrijer en vrijer worden van stotteren (zie afbeelding 1).

1 Een sensitieve gevoelstoestand is een ongewenste, permanente gevoelstoestand, die wordt gehandhaafd door (veelal op het onderbewuste gebaseerde) denkbeelden en ervaringen. Het gevolg is stotteren. 2 Een neutrale gevoelstoestand is een gewenste, permanente gevoelstoestand, die wordt gehandhaafd door (veelal op het onderbewuste gebaseerde) denkbeelden en ervaringen. Het gevolg is natuurlijk spreken. 3 De natuurlijke spreekwet: willekeurig en bewust spraakgeluid produceren en dit onwillekeurig en onbewust vormen.


5

De stappen bij een circumambulerende werkwijze • Wat doe je precies om je aan de natuurlijke spreekwet te houden? Je produceert jouw spraakgeluid bewust in jouw keel. Daarmee bewijs jij jezelf dat je spraakgeluid kunt maken en dat dit 'spraak' is. • Wat bereik jij hiermee nog meer? Je legt een basis voor de zelfsuggestie 'ik kan spreken'. Het toepassen van deze zelfsuggestie geeft jou de nodige spreekrust4 om de vicieuze 'ik kan niet spreken'-cirkel te doorbreken. • Wanneer neem jij je voor om jouw spraakgeluid bewust te produceren? Op momenten dat je goed kunt spreken! • Wanneer kun je goed spreken? Als je redelijk tot veel spreekrust hebt. Je realiseert je nu hoe vaak dit 4 Spreekrust is een gewenste, tijdelijke gevoelstoestand met vloeiende spraak als gevolg. Ik kan spreekrust oproepen door mijn denkbeelden, handelen en daarmee ook mijn ervaringen bewust te veranderen. Door vaak spreekrust op te roepen, bereik ik een neutrale gevoelstoestand op het gebied van spraak met 'natuurlijk spreken' als gevolg.


6

voorkomt op een dag en hoeveel kansen je dus krijgt om 'jouw wapens te smeden vredestijd'! • Wát kun je als de beste als je redelijk tot veel spreekrust hebt? Spraakgeluid produceren, altijd en overal! Dit bewijs je jezelf door het bewust te doen op momenten waarop je al spreekrust hebt om zodoende steeds vaker en steeds meer spreekrust te creëren en om deze steeds langer bij je te houden. • Waarom heb je deze veelvuldige bewijsvoering nodig? - Omdat je vanuit jouw – op ervaringen gebaseerde – onderbewuste nog geneigd bent om te twijfelen; - Omdat je de vicieuze 'ik kan niet'-cirkel wilt doorbreken en in de 'ik kan'-cirkel wilt blijven. • Wat kun jij nog meer dan 'spraakgeluid produceren'? Jij kunt jouw spraakgeluid altijd en overal horen (auditief waarnemen) en je daar bewust van maken! • Wat kun je nog meer dan jouw spraakgeluid bewust produceren en auditief waarnemen? Jij kunt jouw spraakgeluid altijd en overal sturen zoals jij dat zelf wilt: hoog, laag, met of zonder (veel) intonatie, korte of lange klanken enz. Dat bewijs jij jezelf door het te dóen. Daarbij laat je goed tot je doordringen dat dit spraak is en dat je kúnt en dat zég je ook tegen jezelf (zelfsuggestie)! • Is het nodig dat jij aandacht geeft aan het vormen van jouw spraakgeluid (articulatie)? Nee, want het aansturen van de mondstanden, die jouw spraakgeluid vormen, is een autonome functie die wordt aangestuurd vanuit het onderbewuste. • Wat gebeurt er precies als jij jouw spraakgeluid bewust produceert, auditief waarneemt en vormt? – Je houdt je bewust aan de natuurlijke spreekwet, waardoor deze gemakkelijk en snel doordringt in jouw onderbewuste en stotteren onmogelijk is; – Door alle aandacht te richten op het bewust produceren van spraakgeluid in jouw keel, is er geen aandacht voor mondstanden, waarmee jij je spraakgeluid vormt (en die jij altijd hebt beschouwd als 'woorden en letters'), het visualiseren van woorden en letters, ademhaling en/of spookgedachten over wat anderen van jouw spraak vinden.


7

• Welke hulpmiddelen gebruik je bij het focussen op jouw spraakgeluid? Alle spraakklanken, die anders klinken dan je van jezelf gewend bent, zijn geschikte hulpmiddelen, bijv. verlengde en/of geïntoneerde of juist monotone, niet tot weinig of goed gevormde, zachte tot harde spraakklanken, praten met een hoger of lager stemgeluid, het nabootsen van een accent, enz. Des te vaker je deze hulpmiddelen afwisselend toepast en des te meer je ze overdrijft, des te sneller dringen de natuurlijke spreekwet en de 'ik kan'-overtuiging door in jouw onderbewuste! • Wat maakt deze hulpmiddelen zo krachtig? - Zij zorgen ervoor dat jij je bewust en strikt aan de natuurlijke spreekwet houdt; - Zij versterken jouw focus op jouw spraakgeluid omdat jij enerzijds jouw aandacht bewust richt op het spraakgeluid en jij anderzijds hierdoor wordt afgeleid (omdat het anders klinkt dan je gewend bent). Daardoor gaat alle aandacht naar jouw spraakgeluid. - Zij helpen jou om ongevoelig te worden voor wat (jij denkt dat) anderen over jou denken. Alleen al door jezelf te oefenen in de bereidheid om op te vallen met jouw spraakgeluid, bijv. door je voor te stellen hoe gemakkelijk jij dan jouw spraakgeluid kunt sturen en wat jou dat oplevert, train je al een flegmatieke houding5. Deze stap gaat vooraf aan het doen, waarmee je het proces naar een neutrale gevoelstoestand aanzienlijk versnelt! • Hoe kun je nog meer jouw flegmatieke houding trainen? – Door jouw spraak te laten komen zoals het komt, dus spraakgeluid produceren zonder enige voorbereiding. Stotters zijn daarbij van harte welkom, want daar wil je ongevoelig voor worden. Deze zullen ongetwijfeld nog opdoemen omdat je vanuit jouw sensitieve gevoelstoestand nog geneigd bent om de spreekwet op z'n kop te zetten. Dit kun je aanvaarden want het is maar tijdelijk! – Door met anderen te praten over jouw stotteren en over hoe jij je daar nu vrij van maakt. Vóór de basiscursus had je misschien alle redenen van de wereld om jouw stotteren te verzwijgen en om het te verbergen door altijd en overal zo vloeiend mogelijk te spreken. Nu je weet dat je daarmee jouw sensitieve gevoelstoestand in stand hebt gehouden en dat het ook anders kan, vallen die redenen weg en praat je er steeds gemakkelijker over, waardoor het probleem zijn lading verliest. Het is nu nog maar zo groot als je het zelf maakt. Vroeger gaf je het voortdurend veel aandacht waardoor het steeds groter en sterker werd. Nu geef je 5 Een flegmatieke houding is een gewenste, tijdelijke gevoelstoestand, die je kunt oproepen door bewust jouw denkbeelden, handelen en ervaringen ingrijpend te veranderen. Door een flegmatieke houding te trainen, versnel je het proces naar een neutrale gevoelstoestand.


8

alleen nog maar aandacht aan de oplossing, waardoor het probleem smelt, steeds kleiner wordt en uiteindelijk zal verkommeren. • Wanneer zet je de spreekwet op z'n kop? Uitsluitend vanuit een gevoel van spreekspanning 6, dat je hebt opgebouwd door (bewust of onbewust) goed te willen spreken. Zodra jij je geen zorgen meer maakt over wat anderen van jou vinden, heb je spreekrust en laat je het spraakgeluid komen zoals het komt. Daarmee houd jij je automatisch aan de spreekwet en spreek je natuurlijk. Op deze momenten kun je met het grootste gemak jouw spraakgeluid bewust waarnemen en sturen, waarmee je de spreekwet bevestigt en deze – tezamen met de 'ik kan'-suggestie - laat afdalen in jouw onderbewuste. Hiermee smeed jij jouw wapens in vredestijd! • Wat is dus het enige wat jij gaat oefenen? Een flegmatieke houding door keer op keer de spreekwet overdreven toe te passen, waardoor de neutrale gevoelstoestand jou uiteindelijk in de schoot valt. • Train jij je flegmatieke houding voldoende als je probeert om zo weinig mogelijk te stotteren? Nee, want dat is angst en met deze doelstelling houd jij jouw sensitieve gevoelstoestand in stand. Om deze te neutraliseren, doe je precies het tegenovergestelde door elke stotter, die zich aandient, tien keer zo veel te laten opvallen als normaliter nodig zou zijn! • Is dat voldoende om een flegmatieke houding te bereiken? Nee, want jij wilt jouw angst neutraliseren door flegma op te bouwen! Daarom doe je er nog een schepje bovenop door je voor te nemen om die ander de huid helemaal vol te stotteren! • Is dat voldoende voor het verkrijgen van een optimale, flegmatieke houding? Nee, want je wilt graag zo snel mogelijk jouw doel bereiken en daarom doe je er nóg een schepje bovenop door te denken: 'bekijk maar wat je er mee doet, dat is helemaal jouw zaak'. Daarmee bereik je een optimale, flegmatieke houding! Sterker nog: met dit voornemen heb je die flegmatieke houding al ingenomen vóórdat je een klank hebt gemaakt. Vanuit die houding valt het natuurlijke spreken jou zomaar in de schoot. Dat maakt de verleiding natuurlijk groot om er onopvallend gebruik van 6 Spreekspanning is een ongewenste, tijdelijke gevoelstoestand met 'stotteren' als gevolg die (bewust of onbewust) wordt opgeroepen door bepaalde (op ervaringen gebaseerde) gedachten. Door vaak spreekspanning op te roepen, bereik je een sensitieve gevoelstoestand op het gebied van spraak. Je kunt dit proces enorm versnellen door je te ergeren aan de gevolgen van spreekspanning (stotteren, vermijden e.d.).


9

te maken... Hieruit leer je dat 'het stotteren laten komen zoals het komt' en 'het spraakgeluid opvallend laten horen' slechts middelen zijn om een flegmatieke houding te trainen en geen doelen op zich! • Bereik jij je doel ook als je met nauwelijks opvallend spraakgeluid al spreekrust krijgt? Jawel, maar het duurt langer omdat je door zo weinig mogelijk te willen opvallen jouw angst in stand houdt. Daarom neem jij je voor om steeds meer op te vallen met het sturen van jouw spraakgeluid en zodra nog de gedachte opkomt, dat je het nu wel voldoende overdrijft, doe je er nog twee scheppen bovenop want daaraan herken je nog steeds angst! Met het overdreven toepassen van de spreekwet sla je altijd meerdere vliegen in één klap en omdat je nooit te veel van het goede kunt doen voor het juist programmeren van jouw onderbewuste, maak je daar optimaal gebruik van! • Bereik jij je doel als je gebruik maakt van slechts één van de beide mogelijkheden? Dat kan, maar het zal langer duren omdat het minder efficiënt is en de kans op 'ruis' toeneemt. Maak daarom liever optimaal, royaal en afwisselend gebruik van beide mogelijkheden! • Waarom is het ten zeerste aan te bevelen om gebruik te maken van beide mogelijkheden? 1. Door je altijd en overal aan de spreekwet te houden, kun je niet stotteren en dan zou je dus geen kans krijgen om daar ongevoelig voor te worden; 2. Door je altijd aan de spreekwet te houden, raak jij jouw onbewuste doelstelling 'niet stotteren', die je jarenlang heb gekoesterd en die een onderdeel is geworden van jouw probleem, minder snel kwijt; 3. Door je voortdurend aan de spreekwet te houden, blijf jij jouw spraak controleren. Een voortdurende controle is een onderdeel van jouw stotterpatroon en staat haaks op wat je wilt bereiken: de vrijheid om zonder controle en angst spraakgeluid te produceren. Daarom zul je die controle ook eens moeten loslaten; 4. Door de controle altijd los te laten en het stotteren te laten komen zoals het komt, bouw je wel flegma op, maar programmeer jij jouw onderbewuste niet op de natuurlijke spreekwet, waardoor jij jouw doel minder snel bereikt. • Hoe kun je het proces naar 'vrij zijn' aanzienlijk versnellen? Door royaal gebruik te maken van alle hulpmiddelen, die je ter beschikking hebt bij het sturen van jouw spraakgeluid en door elke stotter, die zich aandient, te laten komen zoals die komt. Daarnaast


10

kunnen de RET, het NLP en zelfsuggestie uitstekend worden ingezet om het circumambulerende proces naar natuurlijk spreken te ondersteunen. • Kun je het proces versnellen door opzettelijk te stotteren? Nee! Met 'opzettelijk stotteren' vergroot je weliswaar jouw flegma, maar je kunt alleen maar 'met jouw stotteren spelen' in 'vredestijd'. Als je spreekspanning hebt, ben je daartoe niet in staat. De situaties waarin je spreekrust hebt (vredestijd), kun je veel beter gebruiken voor het bewust en overdreven toepassen van de spreekwet. Dit is veel efficiënter dan 'opzettelijk stotteren' omdat je hiermee meerdere vliegen in één klap slaat. Bovendien zou je alweer meer moeite doen dan nodig is want de werkelijke haperingen, die je goed kunt gebruiken om ongevoeliger te worden, komen vanzelf wel op jouw pad.


11

2.

DE HAUSDÖRFER-ZELFTHERAPIEGROEP

Een Hausdörfer-zelftherapiegroep bestaat uit mensen die de Hausdörferbasiscursus hebben gevolgd hebben en donateur zijn van de SNS. De zelftherapiegroep biedt optimale randvoorwaarden om de deelnemers te ondersteunen in hun proces: •

het creëren van een veilige omgeving welke het objectief kijken naar het eigen proces alsmede doelgericht werken stimuleert;

•

een gestructureerde en duidelijk omschreven invulling van de zelftherapie-bijeenkomsten;

•

het ontmoeten van andere mensen die de basiscursus hebben gevolgd en bezig zijn met het proces natuurlijk spreker te worden;

•

het delen van ervaringen en de mogelijkheid bieden om van elkaar te leren;

•

het formuleren van voornemens;

•

het evalueren van voornemens en feedback hierop ontvangen en geven;

•

het bieden van gelegenheid om de methode te oefenen en gebruiken in allerlei situaties.

Van de deelnemers wordt verwacht dat zij de volgende basisdoelstellingen nastreven tijdens een zelftherapiegroep-bijeenkomst: •

Dat doen wat nodig is om te streven naar 100% ongevoeligheid met betrekking tot spraak; de nodige dingen doen om te streven naar een flegmatieke gevoelstoestand;

•

het met elkaar evalueren van voornemens van de afgelopen periode;

•

het formuleren van voornemens voor tijdens de bijeenkomst;

•

het formuleren van voornemens voor de komende periode;

•

jezelf afmelden als je niet kunt deelnemen;

•

wanneer je je doel bereikt hebt, verlaat je de groep. Daarna wordt je misschien nog wel eens door de ztg uitgenodigd als voorbeeld voor de groep.


12

3.

GROOTTE VAN EEN ZELFTHERAPIEGROEP

Een Hausdörfer-zelftherapiegroep is een open groep. Dat wil zeggen dat de grootte van een zelftherapiegroep kan variëren, doordat deelnemers op elk moment de groep kunnen verlaten en nieuwe leden op elk moment aan de groep kunnen deelnemen. Voor het optimaal functioneren van een Hausdörfer-zelftherapiegroep wordt een minimum- en maximumgrootte van de groep gesteld. Een kleine groep kan ertoe leiden dat men snel uitgepraat en/of uitgeoefend raakt. Bij een grote groep ontstaat de situatie dat niet iedereen aan bod kan komen. De minimale grootte van een Hausdörfer-zelftherapiegroep is vier leden. De maximale grootte is negen leden. Als een zelftherapiegroep kleiner wordt dan vier leden, betekent dit dat de groep niet optimaal kan functioneren. Neem in dat geval contact op met het bestuurslid zelftherapie van de SNS om te overleggen wat te doen. Meerdere oplossingen zijn mogelijk, zoals leden van een andere zelftherapiegroep vragen de groep te komen versterken, de groep te laten opgaan in andere groepen of de groep een korte, afgesproken termijn te laten stoppen totdat nieuwe leden instromen. Als een groep uit tien of meer leden gaat bestaan, is het tijd om de groep op te splitsen in twee zelftherapiegroepen. Het komt voor dat de groep bestaat uit meer dan negen leden, maar dat het zelden gebeurt dat de groep compleet is op de bijeenkomsten. Bepaal als groep zelf of het dan nodig is de zelftherapiegroep structureel op te splitsen. Je kunt voor de mogelijkheid kiezen, als het voorkomt dat de groep compleet is en groter is dan negen leden, de groep op die bijeenkomst op te splitsen in twee groepen. Beoordeel of dit praktisch haalbaar is qua ruimtes om te werken. Je kunt ervoor kiezen om met een groep een buitenoefening te gaan doen. Wees creatief! Als de bijeenkomsten structureel door meer dan 9 leden worden bezocht, is het zaak twee zelftherapiegroepen te gaan vormen. Neem contact op met het bestuurslid zelftherapie van de SNS om dit te laten weten en zo nodig advies of begeleiding te vragen bij het opsplitsen van de groep.


13

4.

FREQUENTIE, TIJD EN PLAATS VAN DE BIJEENKOMSTEN

Een Hausdörfer-zelftherapiegroep komt eens per drie of vier weken bij elkaar. Een bijeenkomst duurt gemiddeld twee uur. Naar gelang de grootte van een groep kan de duur van een bijeenkomst variëren. Houd deze gemiddelde tijd aan, om zo het gestructureerd en efficiënt werken te bevorderen. De meest geschikte ruimte is bij voorkeur neutraal en goed bereikbaar. De locatie moet voldoende groot zijn en moet op een regelmatige dag en tijd beschikbaar zijn, zodat de zelftherapiegroep op een vaste dag en tijdstip bij elkaar kan komen. Ga bijvoorbeeld na of bij een van de volgende instellingen ruimte kan worden gebruikt: scholen, universiteiten, kerken, ziekenhuizen, verpleeg- of verzorgingshuizen, gezondheidscentra, verenigingsgebouwen, trefcentra, etc. Er kan voor het gebruik van een ruimte huur worden gevraagd. Leg het doel van het gebruik van de ruimte uit en vraag gerust of je de ruimte gratis kunt gebruiken. In veel gevallen reageert men hulpvaardig! Als een neutrale ruimte niet kan worden gevonden, kan besloten worden de bijeenkomsten bij groepsleden thuis te houden. Bedenk dan dat altijd één deelnemer zich als gastheer/-vrouw in een bijzondere positie bevindt. Maak afspraken met de groep over het delen van eventuele kosten bij koffie e.d.


14

5.

ROLVERDELING IN DE ZELFTHERAPIEGROEP

Voorzitter De voorzitter geeft leiding aan de groepsbijeenkomst door de opbouw van de bijeenkomst gestalte te geven en de tijd te bewaken. Tevens bereidt de voorzitter de bijeenkomst voor door middel van het invulling geven aan de tijd tussen de vaste programmaonderdelen. Voor verdere uitleg: zie hoofdstuk 6, Invulling bijeenkomsten. Doordat het invullen van een bijeenkomst enige voorbereiding vraagt, dient vooraf bekend te zijn wie voorzitter zal zijn. Aan het einde van een bijeenkomst kan besloten worden wie de volgende bijeenkomst de rol van voorzitter zal vervullen. Het rouleren van de voorzittersrol heeft een aantal voordelen. Het stimuleert creativiteit in het invullen van de bijeenkomsten. Het stimuleert betrokkenheid van de deelnemers in de zelftherapiegroep. Het rouleren van het voorzitterschap bied alle groepsleden de kans om te oefenen in situaties die zij als spannend ervaren. Contactpersoon De contactpersoon is de persoon die de voortgang van de zelftherapiegroep en invulling van de bijeenkomsten waarborgt. De contactpersoon is aanspreekpunt voor afzeggingen voor een groepsbijeenkomst. Tevens is de contactpersoon aanspreekpunt voor excursisten die willen deelnemen aan een zelftherapiegroep. Een belangstellende neemt contact op met de contactpersoon, waarna de contactpersoon zorg draagt voor introductie van de nieuwe deelnemer in de zelftherapiegroep. De contactpersoon draagt verder zorg voor: •

het regelen van een geschikte locatie voor de zelftherapiegroep;

•

het vaststellen en doorgeven data van bijeenkomsten;

•

een namenlijst van de deelnemers (met telefoonnummer en emailadres);

•

een kort jaarverslag van de groep voor de website van Hausdörfer: hoeveel deelnemers heeft de groep, in welke frequentie komt de groep samen, hoe verlopen de bijeenkomsten over het algemeen (voeg een groepsfoto toe!);

•

Ervoor zorgen dat de groep minimaal één keer per jaar het functioneren evalueert (voor evaluatievragen: zie hoofdstuk 7, Evalueren van het functioneren van de zelftherapiegroep).

•

bij vragen of problemen het onderhouden van contact met het bestuurslid zelftherapie van de SNS.


15

Geadviseerd wordt de functie van contactpersoon jaarlijks of tweejaarlijks te laten rouleren. Mogelijke voordelen hiervan zijn: •

de groep wordt niet afhankelijk van één persoon als contactpersoon;

•

deelnemers die uit zichzelf weinig initiatieven ontplooien, worden gestimuleerd een (tijdelijke) verantwoording op zich te nemen;

•

bij uitval of vertrek van de contactpersoon zal gemakkelijker een plaatsvervanger de rol van contactpersoon kunnen vervullen. De voortgang van de groep wordt niet belemmerd;

•

betrokkenheid bij de groep wordt gestimuleerd;

•

de dadendrang en motivatie om voornemens te realiseren, wordt gestimuleerd.

Groepslid Naast de rol van voorzitter en contactpersoon vervult een ieder die deelneemt aan een Hausdörfer-zelftherapiegroep de rol van groepslid. Elk groepslid heeft aandeel in het groepsproces. Inherent hieraan is dat elk groepslid een verantwoordelijkheid heeft om het functioneren van een zelftherapiegroep optimaal te laten zijn. Dit betekent dat men het deelnemen aan de ztg prioriteit geeft in de vaak volle agenda van het dagelijks leven. Ook geeft men elkaar feedback over de omgang met het proces vrij te worden van spreekangst. Een open en eerlijke houding naar jezelf en anderen toe kan dit laatste stimuleren. Voor verdere uitleg: zie hoofdstuk 6, Invulling bijeenkomsten, effectieve feedback.


16

6.

INVULLING BIJEENKOMSTEN

Een vaste structuur van de bijeenkomsten biedt duidelijkheid en draagt bij tot veiligheid in de groep. Ook stimuleert structuur doelgericht en efficiënt werken. Zorg dus voor een vaste opbouw van de bijeenkomsten: •

vaststaand tijdstip start bijeenkomst;

•

mededelingen door een ieder: 5 minuten;

•

bij eerste bijeenkomst of bij instroom nieuwe leden een voorstelronde: 10 minuten;

•

rollen verdelen voor de volgende bijeenkomst;

•

het formuleren van voornemens voor tijdens de bijeenkomst;

•

de voorzitter neemt het programma door, vertelt wat hij/zij heeft voorbereid: 5 minuten;

•

naar behoefte klankstuuroefeningen: 5 minuten;

•

evalueren van voornemens afgelopen periode, uitwisselen van ervaringen: 30 – 45 minuten;

•

programma invulling door voorzitter: 30 minuten;

•

voornemens voor de komende periode formuleren en deze kort bespreken: 15 minuten;

•

evaluatieronde van de bijeenkomst, waarin een ieder in een paar klanken zijn beleving van de bijeenkomst samenvat: 5 minuten;

•

einde van de bijeenkomst, liefst op een vast tijdstip;

•

las een korte sanitaire stop in.

Evalueren van voornemens en uitwisselen van ervaringen Evalueer de belevenissen sinds de vorige groepsbijeenkomst en het waarmaken van voornemens. Hoe ben je met je voornemens omgegaan? Wat ging goed en wat minder goed? Hoe kun je problemen oplossen? Of beter nog, voorkomen? Hoe gaan andere groepsleden om met vergelijkbare problemen? Stimuleer elkaar! Gebrek aan discipline, moed en motivatie kunnen een probleem zijn. Wijs deelnemers erop als de gestelde doelen niet zijn nagekomen. Waardoor is dat gekomen? Wat kunnen de oorzaken zijn? Wees niet bang elkaar aan te spreken op deze punten. Op deze wijze help je elkaar drempels te nemen! Probeer in de groep ervaringen uit te wisselen. Het grootste obstakel dat de meeste groepsleden moeten overwinnen op weg naar ‘vrij worden’ is angst. Praat juist dáárover. Wees eerlijk en objectief! Het groepsgewijs bespreken van ervaringen kunnen je laten inzien dat veel van die angsten gebaseerd zijn op irreële gedachten. Gebruik hierbij je kennis van Rationeel Emotieve Theorie (RET).


17

De zin van oefeningen doen Ervaring leert dat oefeningen zoals voorlezen of presenteren binnen de veilige omgeving van de zelftherapiegroep niet erg zinvol is als er in deze specifieke oefensituatie geen spreekspanning wordt ervaren. Voordat je deze oefeningen wilt gaan doen, is het raadzaam bij jezelf na te gaan in hoeverre dit zinvol voor jezelf is. Bespreek dit zo nodig in de groep. Iedereen heeft tijdens de basiscursus voldoende handvatten gekregen om te weten hoe de methode in praktijk te brengen. Beter dan specifieke situaties binnen de groep te oefenen, kun je erover praten hoe dit soort situaties in de afgelopen periode in de praktijk zijn gegaan. Je kunt de bijeenkomsten als één grote oefening zien, waarbinnen je naar hartenlust je klanken kunt sturen. Hiermee stimuleer je anderen ook meer de klanken te sturen en hiermee te spelen. Praktijkoefeningen buiten de veilige sfeer van de groep zijn vaak het meest efficiënt, doordat je dan daadwerkelijk drempels neemt. Wees creatief en moedig, ga met de zelftherapiegroep dingen doen in de dagelijkse praktijk van het leven, zoals winkels in, uit eten gaan, telefoontjes plegen die je tot dan toe hebt vermeden. Herinner je hierbij de praktijkoefeningen die je in de basiscursus hebt gedaan. Programma-invulling door de voorzitter De ruimte tussen de vaste programmaonderdelen wordt door de voorzitter voorbereid en geïntroduceerd. Als voorzitter ben je vrij om hier op je eigen wijze vorm en invulling aan te geven. Je kunt een onderdeel van de Hausdörfer-methode bespreken, een spelvorm met betrekking tot klanksturen en spreekrust bedenken, een praktijksituatie voorbereiden en uitvoeren met de groep. Wees creatief! In de bijlage vind je een lijst met ideeën hoe je dit deel van de bijeenkomsten kunt invullen. Voornemens formuleren Wees zorgvuldig in het formuleren van voornemens. Formuleer concrete en haalbare voornemens voor bijeenkomsten zelf en voor de periode tussen de bijeenkomsten in. Maak gebruik van de SMART methode. SMART staat voor: 

Specifiek;



Meetbaar;



Acceptabel;



Realistisch;



Tijdgebonden.

Een SMART-doelstelling is richtinggevend; het geeft aan wat je wilt bereiken en stuurt het gedrag van jezelf. Bovendien wordt aangegeven welke


18

resultaten wanneer moeten worden bereikt. Door een doelstelling SMART te formuleren wordt de kans groter dat het voornemen in de praktijk gerealiseerd wordt. Formuleer je voornemens positief. Dat houdt in dat je aangeeft wat je wél wilt bereiken, in plaat van wat niet. Zo kan 'ik wil me niet ergeren', 'ik laat het komen zoals het komt' worden. Effectieve feedback Het geven van feedback aan elkaar is een belangrijk onderdeel van de groepsbijeenkomst. Het geeft een ieder gelegenheid kritisch zijn/haar handelen te beschouwen en te evalueren. Feedback geven en ontvangen is niet gemakkelijk. De mate waarin feedback gegeven wordt en de effectiviteit ervan worden sterk bepaald door een sfeer van vertrouwen tussen de groepsleden. Mensen kunnen alleen van feedback leren als ze zich veilig voelen. Tevens moet er bereidheid zijn om van elkaar te leren. Neem voor het geven van effectieve feedback de volgende regels in acht: Voor de gever van feedback •

beschrijf nauwkeurig concrete gebeurtenissen of situaties in plaats van dat je ergens in het algemeen over praat. Feedback heeft betrekking op aanwijsbaar gedrag van de ander;

•

gebruik ik-vorm in je formulering;

•

vertel wat jouw reactie is op het gedrag van een groepslid, maar veroordeel en moraliseer niet;

•

bied informatie of je mening aan, maar dring deze niet op;

•

Geef de ontvanger van feedback als eerste de gelegenheid om te reageren op elke situatie of gebeurtenis die je beschrijft;

•

Als je een intermediaire rol speelt tussen groepslid X en andere groepsleden: geef deze andere groepsleden de gelegenheid commentaar te leveren op jouw observatie;

•

Geef je informatie, als deze recent en actueel is. Feedback is effectiever naar gelang de tijd tussen situatie en feedback korter is;

•

Geef naast negatieve feedback ook positieve feedback;

•

Wees open en eerlijk. Geef bijvoorbeeld toe dat je je ook zou kunnen vergissen.


19

Voor de ontvanger van feedback: •

vat kritiek niet persoonlijk op. Feedback heeft betrekking op je gedrag en niet op jouzelf;

•

ga niet argumenteren en verdedigen;

•

alleen luisteren en eventueel om opheldering vragen. Vraag door naar de bedoelingen van de gegeven feedback;

•

laat blijken feedback te waarderen;

•

sta open voor de ander.

Adviezen, specifiek gericht op de Hausdörfer-zelftherapiegroepen voor het geven van feedback: •

wijs iemand niet op het toepassen van de methode op een moment dat hij/zij stottert. Hiermee wordt de verkeerde doelstelling “ik moet vloeiend spreken” in de hand gewerkt. Wees alert en probeer tijdig (al ruim vóór een blokkade) te wijzen op het feit dat de spreekrust niet optimaal is als gevolg van snel spreken, gebrek aan flegma en/of het feit dat de inhoud hogere prioriteit krijgt dan de stemklanken;

•

probeer zoveel mogelijk het inzicht in de Hausdörfer-methode te verdiepen en groepsleden te stimuleren de rol van eigen therapeut te vervullen.

•

Maak afspraken met elkaar over feedback geven en ontvangen. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat je je buurman een tikje geeft als deze zich niet houdt aan zijn/haar voornemen. Ook kun je afspreken om per tweetallen elkaar feedback te geven gedurende de bijeenkomst en/of bij evaluatie van de bijeenkomst.

De zelftherapiegroepen zijn er om elkaar te stimuleren. Feedback geven hoort daarbij. Het is raadzaam voor de start van een (eerste) zelftherapiegroep-bijeenkomst het geven en ontvangen van effectieve feedback te bespreken. Daarnaast is het altijd goed om aan te geven of na te vragen of je zelf gekwetst bent of iemand anders gekwetst is door aangegeven feedback. Maak dit bespreekbaar.


20

7.

EVALUEREN VAN HET FUNCTIONEREN VAN DE ZELFTHERAPIEGROEP

De SNS raadt de zelftherapiegroepen aan om minimaal één keer per jaar het functioneren van de zelftherapiegroep te evalueren en hiervan een evaluatieverslag te maken, dat alle leden van de groep krijgen. De volgende vragen kunnen hierbij aan bod komen: Praktisch •

Waar worden de ztg-bijeenkomsten gehouden? Voordelen/nadelen? Hoe vaak komt de ztg bij elkaar? Wat vindt men van deze frequentie?

•

Hoe groot is de ztg? Geeft de huidige grootte van de groep voordelen/nadelen? Welke zijn dit?

•

Houdt men de beschreven programma-invulling aan? Wat vindt men goed gaan, wat niet? Wijkt men af? Wat doet men dan?

•

Hoe gaat het met het rouleren van voorzitterschap? Hoe loopt de programma-invulling door de voorzitter? Wat kan evt. verbeterd worden?

•

Wat zijn de activiteiten geweest van de contactpersoon? Evt. rouleren? (Dat is raadzaam als de contactpersoon dit al langer dan een jaar is).

•

Is iedereen donateur van de SNS?

Inhoudelijk •

Hoe vindt men het om groepslid te zijn van een ztg? Hoe vult men dit in?

•

Hoe gaat men om met de basisdoelstellingen (beschreven in hoofdstuk 2, De Hausdörfer-zelftherapiegroep)? Lukt het die doelstellingen te verwezenlijken? Wat lukt wel, wat lukt niet? Waardoor lukt het wel/niet? Wat kan je hierbij helpen, wat kan de groep je hierbij bieden? Ofwel: wat kunnen de groepsleden doen om dit te verbeteren?

•

Hoe wordt er omgegaan met voornemens? Worden voornemens geëvalueerd? Hoe worden voornemens geformuleerd? Aan de hand van criteria? Worden voornemens behaald? Wat doet men als dit wel of niet het geval is?

•

Hoe geeft men elkaar feedback? Bevraag je elkaar? Geef je adviezen? Stel je kritische vragen?

•

Heeft deelnemen aan ztg invloed op je proces tot natuurlijk spreken?

•

Zijn er leden vrij, natuurlijk spreker? Hoe heeft men dat bereikt?

•

Worden onderwerpen zoals 'vrij zijn', 'de sprong', 'het proces' (en eventuele andere ontwikkelingen in de therapie) besproken?

•

Hebben jullie adviezen, suggesties, ideeën aan elkaar ter bevordering van de kwaliteit van de bijeenkomsten?


21

8.

ONDERSTEUNING EN BEGELEIDING VANUIT DE SNS

Als er vragen/problemen zijn waar de groepsleden zelf niet uitkomen, leden hun doel niet behalen of als de groep vastloopt, kan een beroep gedaan worden op een therapeut van het HNS; die kan indien nodig een bijeenkomst bijwonen voor Hausdörfer-inhoudelijk advies. De SNS vraagt hiervoor een eigen bijdrage van €10,- per deelnemer, mee te nemen op de avond van de bijeenkomst. Het inschakelen van een therapeut gaat via het bestuurslid zelftherapie van de SNS, e-mail: [email protected] Een punt dat de afgelopen jaren regelmatig tijdens evaluaties terugkeerde, is het aantal leden van een ztg. Leden komen en gaan en zo kan het gebeuren dat een groep te weinig leden overhoudt. Verschillende groepen hebben bij het secretariaat van HNS een lijst opgevraagd van alle excursisten in hun omgeving en zijn die gaan mailen of bellen, om mensen te motiveren en zo hun groep weer uit te breiden. Dit is een mogelijkheid waar je als zelftherapiegroep gebruik van kunt maken. Een lijst van excursisten in de regio kan worden opgevraagd via [email protected]. Tijdens zelftherapieweekenden en de jaarlijkse Hausdörfer-dag (die voor alle (ex-)cursisten en geïnteresseerden georganiseerd wordt) kunnen workshops gehouden worden m.b.t. zelftherapie: alle vragen, knelpunten, tips, nieuwe ontwikkelingen (waarvan een ieder via de nieuwsrubrieken op de website www.hausdorfer.eu op de hoogte kan blijven) kunnen hierbij aan bod komen.


22

9.

BIJLAGE

Ideeënlijst programma-invulling door de voorzitter Hieronder worden ideeën beschreven die je kunt gebruiken om je programmaonderdeel als voorzitter in te vullen. Thema's Tijdens de bijeenkomsten kunnen verschillende thema's aan bod komen, waar je met elkaar dieper op in gaat. Voorbeelden hiervan zijn 'vrij zijn', 'de sprong', 'het proces'. Waar sta je op dit moment, wat wil je bereiken, wat kan je verder helpen? Luisteroefening Hierbij kun je op allerlei manieren het sturen en bewust horen van je stemgeluid trainen. Het gaat er hierbij om te luisteren naar elkaars stemgeluiden; wat valt je op aan het stemgeluid wat betreft toonhoogte, variatie, lengte, etc. Oplettend luisteren naar stemgeluiden van anderen en de wetenschap dat er naar jouw stemgeluiden wordt geluisterd, kan een aansporing zijn om bewuster en intensiever je eigen stemgeluiden te sturen en te horen. Praten voor de groep/spreken in het openbaar Veel mensen zien er tegen op om te spreken in het openbaar, bijvoorbeeld tijdens een vergadering of voor een groep. Je zou graag gewoon willen zijn wie je bent, maar hoe slaag je erin om je zo te voelen, zoals je je voelt als niemand je hoort of ziet? Soms raak je voor de groep min of meer verlamd door spanning. Op zo’n moment kun je niet veel beginnen met alle goede tips, trucs en adviezen die je kent of krijgt. Ook kan het toepassen van het sturen van je stemgeluid op dat moment moeilijk zijn of je slaagt er helemaal niet in: je wordt geleefd door de spanning! Doel is je allereerst beter op je gemak te voelen voor een groep. Je kunt dit bereiken door grenzen te verleggen en barrières te doorbreken waardoor je jezelf vrij maakt van spanning. De deelnemers houden ieder twee minuten lang een praatje voor de groep. Hiervan kan een video-opname worden gemaakt. Van tevoren geef je voornemens aan. Na afloop kan de video-opname bekeken worden en wordt er geëvalueerd. Knelpunten In het dagelijkse leven kun je bij het proces van een sensitieve gevoelstoestand naar een neutrale gevoelstoestand knelpunten tegen komen. Je kunt deze knelpunten in de zelftherapiegroep bespreken. Door deze op te sporen en bij de naam te noemen, vergroot je je inzichten, waardoor je je doel effectiever kunt nastreven.


23

Stemgeluidsturing Iedere bijeenkomst begint met 5 à 10 minuten oefening in stemgeluidsturing. Vind je dit te weinig, dan kun je dit meer uitgebreid aan bod laten komen. Je kunt je stem op allerlei manieren sturen en het bewust horen van de klanken trainen. Zeg ’s euh Aan het “slachtoffer” wordt door de overige groepsleden allerlei vragen gesteld. Echter, het slachtoffer mag geen “euh” zeggen. Als je goed je stemgeluid stuurt, dus geconcentreerd bezig bent, ben je minder gauw geneigd om “euh” te zeggen. Spreek van te voren een tijd af en houd de score bij. Degene die het minst vaak “euh” heeft gezegd heeft gewonnen. Je kunt dit uitbreiden door ook geen “ja” en “nee” te mogen zeggen! Buitenoefening Ga in groepjes van twee of drie personen de stad/het dorp in en train situaties in het echt. Je kunt nu je stemgeluid sturen in de praktijk. Bijvoorbeeld door inlichtingen te vragen aan een loket, mensen de weg vragen, een bestelling plaatsen in een cafetaria etc. Je zou tevens een interview kunnen houden met mensen over stotteren. Krantenfoto’s De voorzitter heeft diverse foto’s uit kranten geknipt, waarbij het bijschrift is weggelaten. Ieder krijgt een foto en wordt om de beurt aan de klank gelaten. Hierbij moet worden verklankt wat er volgens diegene op de foto gebeurt. Het vereist grote concentratie om de fantasie te laten werken en tegelijkertijd het stemgeluid te sturen. Assertiviteitsoefening Deze oefeningen wordt in een rollenspel uitgevoerd. Bijvoorbeeld: De één vraagt de ander om een gunst, bijvoorbeeld of hij een CD mag lenen. De ander heeft de opdracht hem dit te weigeren. De één moet een standpunt innemen en dit standpunt blijven verdedigen. De één speelt de rol van gladde verkoper die de ander iets wil laten aansmeren. Deze laatste moet de verkoper van zich afhouden en ondanks al diens mooie praatjes weigeren iets van hem te kopen. Je hebt iets in een winkel gekocht maar achteraf bevalt het product je niet. Je wilt je geld terug. Etc. Leesoefening Een stukje voorlezen uit een boek of een brochure en aan elkaar doorgeven. Het boek van Oscar Hausdörfer “ Door De Nacht Naar Het Licht” is hier geschikt voor. Het is de bedoeling dat je voor je leesbeurt een voornemen kenbaar maakt en je na je leesbeurt feedback van de luisteraars krijgt. Bij deze oefening kun je gebruik maken van een cassetterecorder.


24

Stem- en Bewegingsexpressie Naast hypnotherapie is er een snellere en speelsere methode om los te komen en je minder aan te trekken van gedachten en oordelen: Stem- en Bewegingsexpressie. Je ontwikkelt het vertrouwen om te klinken door het gewoon te doen, door vele soorten stemgeluiden te maken, oerklanken, kinderklanken, liederen, misschien de basis van wat Hausdörfer het natuurlijke stemgeluid noemt. Het gaat er bij stemexpressie om de moed en de rust te vinden, uit te drukken wat in je opkomt, ook als er mensen naar je kijken en je niets aan te trekken van gedachten en oordelen die dit misschien willen tegenhouden. Vragenvuur Iedere deelnemer aan deze werkgroep komt vóór de groep onder een vragenvuur van de groepsgenoten te liggen. De bedoeling is om onder deze moeilijke omstandigheden tóch de spreekrust vast te houden om de gestelde vragen één voor één te beantwoorden of zonodig te “laten varen”. Dit is een oefening in flegma en spreekrust. Telefoonoefening De voorzitter zoekt van tevoren een aantal adressen op om naartoe te bellen, zoals bijvoorbeeld een zwembad, restaurant, een kledingzaak, kinderboerderij etc. Vraag naar openingstijden, reserveringen etc. Ook hier worden voornemens gemaakt en vindt een evaluatie plaats. Stotteren en relaties Soms ervaren wij een direct verband tussen stotteren (en/of Hausdörfer)) en relaties die wij in ons leven hebben, aangaan of graag zouden willen aangaan. Hierbij valt te denken aan relaties met vrienden, collega’s, partners en familieleden. Welke rol speelt het stotteren en/of bezig zijn met Hausdörfer in mijn relatie? Hoe ervaar ik het als anderen mij erop aanspreken wanneer ik stotter? Hoe was het vroeger? Het doel is een luisterend oor te hebben voor elkaar om van elkaar te leren voor nu en in de toekomst. Rollenspel Je houdt enkele korte rollenspellen voor telkens twee personen, aan de hand van nader te verstrekken opdrachten. Te denken valt aan een burenpraatje (of discussie) over de heg, een klacht indienen bij een winkel, een sollicitatiegesprek etc. Oogcontactoefening Kijk de ander recht in de ogen en probeer contact te leggen met de ander. Probeer je door middel van die ogen in te voelen in de ander. Wat zeggen die ogen jou? Welke gedachten en gevoelens roepen die ogen bij jou op? Heb je de neiging te vluchten door je ogen weg te draaien of te glimlachen of te gaan staren? Voel je jezelf opgelaten? Vind je het fijn om op deze manier contact te hebben? Hoe is het met je in het dagelijkse leven? Kijk je de mensen dan ook aan of mijd je juist hun blik.


25

Draaiboek voor Hausdörfer-zelftherapiegroepen 1

Recommend Documents