DRAAIBOEK MULTIDISCIPLINAIRE CONTROLE ARBEIDSUITBUITING
VERTROUWELIJKE INFORMATIE
Inhoudsopgave: 1.
Algemene informatie
2.
Aanleiding controle
3.
Deelnemende instanties
4.
Operationeel projectleider, coördinator
5.
hOvJ
6.
Controlebevoegdheden
7.
Opsporingsbevoegdheden
8.
Taken van deelnemende instanties
9.
Data, tijden en controlelocatie(s)
10. Locatie verhoor en voorgeleiding verdachten 11. Mogelijke scenario's op locatie en daarop te nemen actie 12. Samenstelling controlekoppels 13. Opvang B9 slachtoffers (mensenhandel en/of uitbuiting) 14. Tolken 15. Persvoorlichting 16. Debriefing 17. Algemene wettelijke bepalingen 18. Wettelijke bepalingen per organisatie 19. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) 20. Vragenlijst t.b.v. de interviews met werknemers (Arbeidsinspectie) 21. Vragenlijst t.b.v. het verhoren van werknemers (vreemdelingenpolitie)
1.
Algemene informatie
Voor u ligt een versie van het draaiboek voor de multidisciplinaire controle bij [naam persoon/bedrijf] te [gemeente], geënt op het algemeen draaiboek multidisciplinaire controle, welke gebruikt wordt voor gecombineerde controles d.m.v. een samenwerkingsverband met de Arbeidsinspectie, regiopolitie Brabant Zuid-Oost (Vreemdelingenpolitie & territoriale afdeling), regiopolitie Brabant Noord, Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst, Belastingdienst en gemeenten. In dit draaiboek staan omschreven: algemene beleidsuitgangspunten, bevoegdheden, tolerantiegrenzen, verantwoordelijkheden, handhaving, vervolgingsbeleid en organisatiestructuur.
2.
Aanleiding controle
Geef hier een korte toelichting op de aanleiding van de controle: - Is er een vermoeden van overtreden van wetten en/of regels? - Heeft deze persoon al eerder wetten en/of regels overtreden? - Zijn er eerder boetes opgelegd? - Hebben er eerder controles plaatsgevonden? - Wat zijn de bevindingen van deze eerdere controles? 3.
Deelnemende instanties Arbeidsinspectie (AI) Vreemdelingenpolitie (VrP) Politie - territoriale afdeling Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) Belastingdienst Gemeente (locale autoriteiten)
4.
Operationele projectleider, coördinator
Als operationeel projectleider is bij deze controle betrokken: [naam, organisatie]. Als coördinator is bij deze controle betrokken: [naam, organisatie].
5.
HovJ
Als hulpofficier van justitie is bij deze controle betrokken: [naam, regiokorps]. Ter plaatse aanwezig?
6.
Ja
Nee
Controlebevoegdheden
Arbeidsinspectie: Controle op de Wet Minimumloon, Wet Arbeid Vreemdelingen en ARBO wetgeving. Gemeente: Controle op de naleving van brandveiligheidsvoorschriften/huisvesting. Politie: Handhaving van openbare orde & veiligheid Bij een signaal: controle op de Vreemdelingenwet. Belastingdienst: Controle van de bedrijfsadministratie ten aanzien van diverse belastingwetten.
7.
Opsporingsbevoegdheden
Als er tijdens de controle uit feiten en omstandigheden een redelijk vermoeden van een strafbaar feit ontstaat, te weten mensenhandel, dan gaat de controle over van bestuurlijk naar strafrechtelijk. In deze strafrechtelijke setting is de politie leidend. Wanneer deze nieuwe setting zich voordoet, hebben onderstaande partijen de volgende bevoegdheden. Politie: Algemene opsporingsbevoegdheden. SIOD: Opsporingsbevoegdheden gericht op (arbeidsmarkt)fraude.
8.
Taken van deelnemende instanties
Wat?
Wie?
Voorverkenning van bedrijvigheid op terrein Controle op veiligheid mbt betreding van locatie
> initiatiefnemer controle > hondenbrigade (politie)
Voorafgaand aan controle
Aanvang van controle
Aanmelden van de controle en toelichten van het doel van de controle aan werkgever.
Uitvoer van controle
> projectleider / coördinator
Vorderen van inzage in personeelsadministratie Controleren op Wet Minimumloon Controleren op Wet Arbeid Vreemdelingen Vorderen van inzage in nachtregister Controleren van brandmeldinstallatie Controleren aanwezige werknemers op ID Controleren werknemers op rechtm. verblijf in NL Controleren van bedrijfsadministratie Openbare orde handhaven en toezicht houden Eventueel aanhouding/vervoer/verhoor werkgever
> Arbeidsinspectie > Arbeidsinspectie > Arbeidsinspectie > gemeente > gemeente/brandweer > vreemdelingenpolitie > vreemdelingenpolitie > Belastingdienst > locale politieambtenaren > locale politieambtenaren
Alert zijn op signalen van mensenhandel/uitbuiting
> alle partijen
Bij vermoeden van mensenhandel
Overnemen lead van controle Vervoer van slachtoffers naar bureau Verhoren slachtoffers op bureau Achtervang/beschikbaar voor verhoor slachtoffers Aanbieden B9-regeling ahv verklaring slachtoffer(s)
9.
> > > > >
vreemdelingenpolitie vreemdelingenpolitie vreemdelingenpolitie SIOD vreemdelingenpolitie
Data, tijden en controlelocatie(s)
De data, tijden en controlelocatie(s) worden in dit draaiboek niet vermeld, maar zijn afzonderlijk doorgegeven aan de betreffende contactpersonen en/of leidinggevenden van de deelnemende instanties. De reden hiervoor is om het verrassingseffect van de controle te behouden en te voorkomen dat derden voorafgaande wetenschap hebben van de opstapel staande controle.
10.
Locatie verhoor en voorgeleiding verdachten
Het verhoor en voorgeleiding van verdachten vindt plaats op het politiebureau, territoriale afdeling [naam afdeling], [adres] te [plaatsnaam].
11.
Mogelijke scenario's op locatie en daarop te ondernemen actie
1. De werkgever gaat zich ongewenst met de controle bemoeien. Voorafgaand aan de controle wordt de werkgever gevraagd zich afzijdig te houden, zich niet met de controlehandelingen te bemoeien en ruim afstand te houden van het te controleren personeel. Wanneer de werkgever hier geen gehoor aan geeft, wordt hij/zij gevorderd zich van de controlelocatie te verwijderen of zich afzijdig te houden. Voldoet hij/zij niet aan deze vordering, dan volgt er direct een aanhouding ter zake 184 WvSr en wordt hij/zij overgebracht naar [locatie] te [plaatsnaam] ter voorgeleiding aan de hOvJ. De verantwoordelijkheid van de aanhouding en overbrenging van de werkgever ligt bij de aanwezige, lokale politieambtenaren.
2. De werkgever is niet op de controlelocatie aanwezig en komt later ter plaatse. Het kan voorkomen dat de werkgever op het moment van de controle niet op de controlelocatie aanwezig is. De komst en aanwezigheid van de verschillende instanties op het terrein zal niet onopgemerkt blijven, met als gevolg dat de werkgever wel op de locatie verschijnt. Wanneer de werkgever te plaatse komt en contract zoekt met controlerende ambtenaren, dan wordt hij/zij meteen doorverwezen naar de operationeel projectleider/coördinator.
3. De werkgever is niet op de controlelocatie aanwezig en komt ook niet ter plaatse. Het kan voorkomen dat de werkgever op het moment van de controle niet op de controlelocatie aanwezig is, en ook niet ter plaatse komt. Ondanks deze afwezigheid zal de controle op het terrein toch doorgang vinden, op basis van dezelfde bevoegdheden en wetgeving.
12.
Samenstelling controlekoppels
Het verdient de voorkeur om bij een multidisciplinaire controle te werken met gemengde controlekoppels bestaande uit de vreemdelingenpolitie samen met de Arbeidsinspectie of SIOD (afhankelijk van bestuurlijke of strafrechtelijke insteek). controlekoppel controlekoppel controlekoppel controlekoppel
1: 2: 3: 4:
13.
Opvang B9 slachtoffers (mensenhandel en/of uitbuiting)
Wanneer er tijdens de controle een gering vermoeden van mensenhandel en/of uitbuiting ontstaat en er zich slachtoffers van mensenhandel aandienen, wordt er in overleg met de hOvJ opvang geregeld voor de aanwezige werknemers. De slachtoffers kunnen worden ondergebracht bij:
[naam van locatie/instelling] te [plaatsnaam]. De locatie/instelling is te bereiken via nummer […………….].
14.
Tolken
Gezien wij te maken hebben met buitenlandse werknemers (vreemdelingen), worden gecertificeerde tolken op locatie ingezet om tijdens de interviews de dialogen te vertalen. Tolken ondersteunen in de volgende talen: • Pools ter plaatse beschikbaar telefonisch • Bulgaars ter plaatse beschikbaar telefonisch • Roemeens ter plaatse beschikbaar telefonisch • Portugees ter plaatse beschikbaar telefonisch Tolken vertaalcentrum is bereikbaar op nummer: […………….]. Tijdens de controle wordt de buitenlandse werknemers (vreemdelingen) gelegenheid geboden om buiten de controlelocatie, met tussenkomst van een tolk, met de Arbeidsinspectie te praten over de werksituatie en aanverwante zaken. Cultuur-mediator (Pools) van Comensha (Coördinatiecentrum Mensenhandel)
ter plaatse beschikbaar niet ter plaatse beschikbaar telefonisch bereikbaar op nummer: [………………].
15.
Persvoorlichting
De persvoorlichting met betrekking tot de controle wordt verzorgd door de initiatiefnemer van de controle-actie, totdat mogelijk de controle -bij een gering vermoeden van mensenhandel- omslaat naar opsporing. De persvoorlichting is in eerste instantie in handen van:
[naam persoon] van de [naam organisatie] te bereiken op nummer […………….].
Het inschakelen van de Persvoorlichting verloopt via de projectleiders of de hOvJ. Wanneer er sprake is van opsporing is de persvoorlichting in handen van:
[naam persoon] van de [naam organisatie] te bereiken op nummer […………….]. 16.
Debriefing
Na de controle gaan de deelnemende instanties terug naar
[locatie] te [plaatsnaam] voor de debriefing van de controle-actie. Tijdens de briefing wordt de controle van begin tot einde doorgesproken. De debriefing is de gelegenheid voor de betrokkenen van de controle om vragen te stellen, opmerkingen te plaatsen over de gang van zaken, afspraken beter af te stemmen voor een volgende gelegenheid, en tevens voor het delen van signalen, opvallendheden en andere resultaten. De inhoudelijke controle wordt, in een overlegvorm met de contactpersonen of leidinggevende van de deelnemende instanties, op een nader te bepalen datum en tijdstip uitvoerig geëvalueerd.
17.
Algemene wettelijke bepalingen
Algemene wet bestuursrecht Artikel 5:15 Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner. Zo nodig verschaft hij zich toegang met behulp van de sterke arm. Hij is bevoegd zich te doen vergezellen door personen die daartoe door hem zijn aangewezen. Artikel 5:16 Een toezichthouder is bevoegd inlichtingen te vorderen. Artikel 5:17 Een toezichthouder is bevoegd inzage te vorderen van zakelijke gegevens en bescheiden. Hij is bevoegd van de gegevens en bescheiden kopieën te maken. Indien het maken van kopieën niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de gegevens en bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk bewijs. Artikel 5:18 Een toezichthouder is bevoegd zaken te onderzoeken, aan opneming te onderwerpen en daarvan monsters te nemen. Hij is bevoegd daartoe verpakkingen te openen. De toezichthouder neemt op verzoek van de belanghebbende indien mogelijk een tweede monster, tenzij bij of krachtens wettelijk voorschrift anders is bepaald.
Indien het onderzoek, de opneming of de monsterneming niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de zaken voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk bewijs. De genomen monsters worden voor zover mogelijk teruggegeven. De belanghebbende wordt op zijn verzoek zo spoedig mogelijk in kennis gesteld van de resultaten van het onderzoek, de opneming of de monsterneming. Artikel 5:19 Een toezichthouder is bevoegd vervoermiddelen te onderzoeken met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. Hij is bevoegd vervoermiddelen waarmee naar zijn redelijk oordeel zaken worden vervoerd met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft, op hun lading te onderzoeken. Hij is bevoegd van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. Hij is bevoegd met het oog op de uitoefening van deze bevoegdheden van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hem aangewezen plaats overbrengt. Bij regeling van Onze Minister van Justitie wordt bepaald op welke wijze de vordering tot stilhouden wordt gedaan. Artikel 5:20 Een ieder is verplicht aan een toezichthouder binnen de door hem gestelde redelijke termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. Zij die uit hoofde van ambt, beroep of wettelijk voorschrift verplicht zijn tot geheimhouding, kunnen verlenen van medewerking weigeren, voor zover dit uit hun geheimhoudingsplicht voortvloeit.
Wet op de economische delicten Artikel 17 1. Met de opsporing van economische delicten zijn belast: de bij of krachtens artikel 141 van het Wetboek van Strafvordering aangewezen ambtenaren; de door onze Minister van Justitie, in overeenstemming met Onze andere Ministers, wie het aangaat, aangewezen ambtenaren; de ambtenaren van rijksbelastingdienst, bevoegd inzake douane. 2. Alle met de opsporing van economische delicten belaste ambtenaren zijn tevens belast met de opsporing van de economische delicten, genoemd in de artikelen 26, 33 en 34. Artikel 19 De opsporingsambtenaren zijn in het belang van de opsporing bevoegd tot inbeslagneming van daarvoor vatbare voorwerpen voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zij kunnen daartoe hun uitlevering vorderen. Zij zijn bevoegd van gegevens en bescheiden kopieën te maken. Indien het maken van kopieën niet er plaatse kan geschieden, zijn zij bevoegd de gegevens en bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hen af te geven schriftelijk bewijs. Artikel 20 De opsporingsambtenaren hebben in het belang van de opsporing toegang tot elke plaats, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Artikel 21 De opsporingsambtenaren zijn bevoegd in het belang van de opsporing zaken te onderzoeken, aan opneming te onderwerpen en daarvan monsters te nemen, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zij zijn bevoegd daartoe verpakkingen te openen.
Zij nemen op verzoek van de belanghebbende indien mogelijk een tweede monster, tenzij bij of krachtens wettelijk voorschrift anders is bepaald. Indien het onderzoek, de opneming of de monsterneming niet ter plaatse kan geschieden, zijn zij bevoegd de zaken voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hen af te geven schriftelijk bewijs. De genomen monsters worden voor zover mogelijk teruggegeven. De belanghebbende wordt op zijn verzoek zo spoedig mogelijk in kennis gesteld van de resultaten van het onderzoek, de opneming of de monsterneming. Artikel 23 De opsporingsambtenaren zijn bevoegd in het belang van de opsporing vervoermiddelen te onderzoeken met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zij zijn bevoegd in het belang van de opsporing vervoermiddelen waarmee naar hun redelijk oordeel zaken worden vervoerd op hun lading te onderzoeken met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zij zijn bevoegd van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zij zijn bevoegd met het oog op de uitoefening van deze bevoegdheden van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar door hem aangewezen plaats overbrengt, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. De kosten van overbrenging komen ten laste van de betrokkene, indien een strafbaar feit wordt vastgesteld. De in dit artikel genoemde bevoegdheden kunnen tevens worden uitgeoefend jegens personen, die zaken vervoeren.
18.
Wettelijke bepalingen per organisatie
19.
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
20.
Vragenlijst t.b.v. de interviews met werknemers (Arbeidsinspectie)
Datum controle: _____________________ Naam onderneming Locatie controle
tijdstip: __________uur
: :
Voornamen en achternaam werknemer: _______________________________________________ Geboortedatum: _____________Geboorteplaats: ________________Geboorteland: ____________ Nationaliteit: _______________ Burgerservicenummer (BSN) _____________________ Soort identiteitsbewijs :________________ Land: ___________ Documentnummer: ____________ Woonadres in Nederland: ___________________________________________________________ Woonadres in eigen land: ___________________________________________________________ Wie is uw werkgever: ______________________________________________________________ Wie is uw baas: ___________________________________________________________________ Heeft u voor aanvang van het werk formulieren ondertekend: Ja Nee Heeft u daarvan een kopie ontvangen: Ja Nee Welke formulieren waren dat: _______________________________________________________ In welke taal waren die formulieren: __________________________________________________ Heeft u de formulieren gelezen voordat u ondertekende: __________________________________ Waren alle gegevens voordat u ondertekende ingevuld: ___________________________________ Sinds wanneer werkt u hier: _________________________________________________________ Wat voor werk doet u: _____________________________________________________________ Op welke dagen werkt u: ___________________________________________________________ Wat zijn de werktijden: ____________________________________________________________ Wat zijn de pauzetijden: ___________________________________________________________ Wie houdt de uren of gestoken kilo’s bij: ______________________________________ Houdt u die zelf ook bij: Ja Nee Heeft u daar bewijs van: Ja Nee Hoeveel verdient u: € _______ bruto netto /per kilo /per uur /per week /anders _________ Ontvangt u daarnaast vakantiegeld: ja nee Zo ja, hoeveel ___________ en wanneer_________ Krijgt u nog andere vergoedingen: _______________________________ Hoe wordt het loon uitbetaald: per bank of contant Moet u tekenen voor contante betaling: Ja Nee Wie regelt de huisvesting: __________________________ Wat betaalt u daarvoor: ______________ Wie regelt eten en drinken: __________________________ Wat betaalt u daarvoor:_______________ Wilt u zelf nog wat toelichten?
Handtekening werknemer: ______________________ _________________________________________________________________________________ INVULLEN DOOR CONTROLEUR: Naam controleur: Handtekening controleur:
dienst: AI VP of ……………….
21.
Vragenlijst t.b.v. verhoren van werknemers (vreemdelingenpolitie)
Onderstaande vragen zijn aanvullend voor het verhoor door de politie. Datum verhoor: _____________________ Locatie verhoor
tijdstip: __________uur
:
Voornamen en achternaam werknemer: _______________________________________________ Geboortedatum: _____________Geboorteplaats: ________________Geboorteland: ____________ Nationaliteit: _______________ Burgerservicenummer (BSN) _____________________ Soort identiteitsbewijs :________________ Land: ___________ Documentnummer: ____________
Aanvullende vragen mbt arbeid en huisvesting: -
Op welke manier bent u naar Nederland gereisd?
-
Wie heeft uw reis naar Nederland betaald?
-
Wat is de economische situatie in uw land van herkomst?
-
Heeft u beschikking over een arbeidscontract (in een begrijpelijke taal)?
-
Heeft u beschikking over loonstroken?
-
Heeft u beschikking over uw eigen identiteitspapieren?
-
Wanneer vinden de uitbetalingen plaats?
-
Hoe vinden de uitbetalingen plaats (contant of via bankrekening)?
-
Worden er voorschotten aan u uitbetaald (zo ja: welke bedragen)?
-
Welke beloning is met u afgesproken (bruto/netto)?
-
Welke werkzaamheden worden door u uitgevoerd?
-
Is er sprake van een urenregistratie (zo ja: op welke manier)?
-
Wanneer er sprake is van stukloon: hoeveel kg plukt/steekt u gemiddeld per uur?
-
Hoeveel uur werkt u gemiddeld per dag?
-
Is er gelegenheid voor pauze tijdens het werk?
-
Hoeveel dagen per week wordt er door u gewerkt?
-
Hoeveel vrije dagen heeft u per maand?
-
Wordt u doorbetaald als u ziek bent?
-
Is sprake van huisvesting op het bedrijf (zo ja, toelichting vragen: aantal mensen per ruimte, daglicht, sanitair, kosten verblijf en kosten voedsel)?
-
Is er een (reële) mogelijkheid om in een winkel eten te kopen en om zelf het voedsel te bereiden (indien sprake van gedwongen winkelnering: toelichting vragen)?
-
Is het mogelijk om op ieder moment het bedrijf of (indien van toepassing) het slaapverblijf te verlaten?
-
Heeft u iets gemerkt van bedreigingen/schreeuwen/ mishandelingen/intimidatie door of vanwege de werkgever?
-
Weet u wat uw rechten en plichten zijn als werknemer in Nederland?
-
Waar heeft u deze informatie over rechten en plichten gevraagd/gekregen?
-
Heeft u contact met een belangenvereniging of andere organisatie of gemeenschap?
