Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening Dr.L.Ruytjens klinisch fysicus-audioloog Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam
mede namens L.Heijkoop en A.Verbaan logopedisten
Inhoud • • • • •
Neonatale gehoorscreening (NGS) Verwijzing naar audiologisch centrum (AC) Vervolgtraject Wat doet de logopedist AC Perifere logopedist
• Casus
Neonatale gehoorscreening • 0,1% pasgeboren kinderen heeft een congenitale shh waarvoor interventie nodig is • Veel literatuur over vroege diagnostiek en behandeling
Geschiedenis NGS • 1965-1968: Ewing test op 9 mnd leeftijd door CB • Jaren ‘90: CAPAS test op CB • Nadelen: subjectief, reactiedrempels, late diagnostiek (vaak pas afgerond op 18 mnd)
Waarom NGS • Uit onderzoek blijkt interventie starten voor 6 mnd: – Betere auditieve waarneming – – – – –
Grotere actieve en passieve woordenschat Hoger leesniveau Betere ouder/kind interactie Betere articulatie Minder sociaal-emotionele problemen (Yoshinago-Itano et al 1998, Pressman, Pipp-Siegel 1999, Coulter & Thomson 2000, Schauwers 2002)
Neonatale gehoorscreening • Landelijk geïmplementeerd in 2002-2006, in de regio Rotterdam sinds 2005 • Screening thuis met hielprik 4-7 dagen oud of 3 wkn op CB • 2x OAE screening sensitiviteit/specificiteit > 97% • 1x A-ABR (Algo) sensitiviteit >99% en specificiteit >98% • NICU baby’s: op afdeling 2x Algo
Verwijzingen naar AC • Bij een- of tweezijdige uitval op screening • Doel is afspraak binnen 3 wkn na verwijzing • In SKZ: Baby Gehoor Spreekuur (BGS): – bera/tympanometrie/OAE – consult KNO-arts EN audioloog
Vervolgtraject • Bij normaal gehoor beiderzijds: afsluiten • Bij conductieve gehoorverliezen: traject bij KNOarts • Bij eenzijdig perceptief gehoorverlies: jaarlijkse controle met gehoortest en consult KNO-arts • Bij tweezijdig perceptief gehoorverlies: traject bij audioloog, ook lichte gehoorverliezen • Bij gemengde gehoorverliezen samenwerking KNO-audioloog
Tweezijdig perceptief gehoorverlies • Afhankelijk van de graad van het gehoorverlies meteen starten met hoortoestellen • Ook bij lichte gehoorverliezen zal het gehoor en te TS gecontroleerd worden
Nieuwe zorg voor SKZ • Voorheen alle slechthorende baby’s uit BGS naar Auris • Sinds aantal jaren in SKZ • Nu opstartfase gehad
Slechthorende jonge kinderen • Doel: – in kaart brengen van het gehoor – counseling ouders over gehoorverlies – indien nodig revalidatie met hulpmiddelen – TS-ontwikkeling monitoren – counseling ouders over stimulatie TS – indien nodig behandeling TS indiceren – algehele ontwikkeling monitoren
• Door audioloog en logopedist
Hoe? • Alle gehoortesten in het SKZ worden door logopedisten (!) uitgevoerd, ev. met audioloog erbij • Vrije veld testen door logopedist en audioloog • Daarna gesprek audioloog alleen of gesprek audioloog + logopedist
Wat doet de logopedist AC • Observatie TS en communicatievoorwaarden tijdens gehooronderzoek • Anamnese • Informatiegesprek: tips en adviezen • Oudervragenlijsten: – Lexilijsten taalbegrip en –productie – LittlEars • Interventie: uit bovenstaande geen directe behandeling, wel bv. indirecte behandeling of opstarten gezinsbegeleiding
Wat doet de logopedist AC • Logopedisch onderzoek op 2 jarige leeftijd. Eventueel in overleg met gezinsbegeleiding of peutergroep • Logopedisch herhalingsonderzoek indien nodig • Psychologisch onderzoek aanvragen op indicatie: bij achterstand of onvoldoende vooruitgang TS of bij twijfels over de algehele ontwikkeling
Wat doet de logopedist AC • Behandeling indiceren: Verwijzen voor directe en/of indirecte therapie naar (perifere) logopedist, vanaf 2 jaar • Advies oudercursus (bv. Hanen cursus) • Verwijzen naar peuterdagbehandeling, voor peuters met een auditieve beperking • Contact met behandelend logopedist, gezinsbegeleiding en/of peutergroep onderhouden
Perifere logopedist • Opmerking: voorlichting over de taal- en spraakontwikkeling gebeurt door de logopedist en audioloog van het audiologisch centrum, gezinsbegeleiding en peutergroep • Doorverwijzing bij achterstand in TS naar een perifere logopedist (of verwijzing naar specifieke logopedist-gezinsbegeleider) voor behandeling van de TS. • Bij verwijzing is uitgangspunt dat de hoorrevalidatie voldoende is. Uitzonderingen daar gelaten. • Ervaring met behandeling van jonge kinderen • Gebruik van ondersteunende gebaren indien nodig
Samenwerking audiolooglogopedist • Heel nauwe samenwerking tussen logopedist en audioloog van AC • Goed overleg tussen AC en gezinsbegeleider, peutergroep, school, behandelend logopedist, … • Bevindingen van de logopedist kunnen van invloed zijn op de beslissingen van de audioloog!! • Streven naar 1 team rondom het kind
Casus • • • •
Meisje 4;6 jaar oud NGS was goed Op leeftijd 10 mnd bacteriële meningitis Herhaaldelijke BERA ‘s AD 60 dB verlies, AS 10 dB • Diagnose 1origheid na meningitis • Turks-Nederlands aanbod thuis
Echter….
• Advies hoortoestellen • Ouders erg huiverachtig t.a.v. hoortoestellen, willen wachten • Ontwikkeling lijkt goed te verlopen • Afspraak om TS-ontwikkeling te onderzoeken
Logopedisch onderzoek • • • •
Februari 2011: leeftijd 2;10 jaar TBQ 78 volgens Schlichting WQ 79 en ZQ 91 volgens Schlichting-II In vergelijking met eentalige leeftijdsgenootjes ondergemiddeld taalbegrip en woordontwikkeling. Zinsontwikkeling gemiddeld. Articulatie leeftijdsadequaat. • Advies: mede gezien 2taligheid nog geen logopedie, tips aan ouders, extra dagdeel psz
Herhalingsonderzoek • • • • •
Augustus 2011, leeftijd 3;4 jaar TBQ 79 WQ 65 ZQ 78 Significante verslechtering op basis van Q-score voor woord- en zinsontwikkeling, TBQ geen verschil • Articulatie leeftijdsadequaat
• psychologisch onderzoek: SON-IQ 108 • Dus achterstand in TS ontwikkeling kan niet verklaard worden vanuit haar gemiddelde nonverbale intelligentie • Advies: – logopedische behandeling, directe en indirecte therapie – hoortoestellen
• Herhalingsonderzoek april 2012 (4;0 jaar): Signficante verbetering voor taalbegrip en woordontwikkeling, geen verschil voor zinsontwikkeling. Klankproductieproblemen. Advies voortzetten logopedische behandeling • Heel duidelijke casus waarbij overleg tussen audioloog en logopedist en het samenleggen van de resultaten leidde tot eenduidig en sterk advies naar ouders toe
Bedankt!
