Wondverzorgingsmaterialen Feiten en Fictie
Dr. Hester Vermeulen Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions
Inhoud • Wondverzorgingsmaterialen: feiten en fictie • In deze lezing leert u de inzet van diverse wondverzorgingsmaterialen op basis van wetenschappelijk bewijs bepalen. Wanneer moet welk type materiaal worden toegepast? • Wondinfectie en materialen
• Even terug grijpen naar plenaire lezing • EBP en rituelen… • Twee rituelen in wondzorg
EWMA Positie Document(en)
Spring 2006
Kernpunten bij (verdenking op) infectie: • Liever antisepticum dan antibioticum – En dan kortdurend!
• Antibioticum om verspreiding van infectie te voorkómen/behandelen • Drainage i.g.v. abcessen
EWMA Positie Document(en)
Spring 2006
Kernpunten bij (verdenking op) infectie: Check ook de andere position documents: http://ewma.org/english/position• Liever antisepticum dan antibioticum documents.html * Hard-to-heal wounds: a holistic approach (May 2008)
– En dan kortdurend! * Topical negative pressure in wound management (May 2007)
* Management of wound infection (spring 2006) * Identifying criteria for wound infection (fall 2005) * Focus Document: Lymphoedema bandaging in practice (fall 2005) * Wound bed preparation in practice (spring 2004) * Understanding compression therapy (spring 2003) * Pain at wound dressing changes (spring 2002)
• Antibioticum om verspreiding van infectie te voorkómen/behandelen • Drainage i.g.v. abcessen
EWMA Positie Document
Antisepticum
Gram +
Gram -
Schimmels
Virussen
Resistentie
Chloorhexidine
+++
++
+
+
Ja
Honing
+++
+++
+++
+
Nee
Jodium
+++
+++
+++
++
Nee
Maden
+++
++
?
?
Nee
Zilver
+++
+++
+
+
Ja
W&WI: WWWW? Acute wonden: • Hondenbeten, mits in handen: antibioticaprofylaxe – Medeiros et al., CDSR 2008
• Wondreiniging: – Fysiologisch zout? Water? – Niet: steriel NaCl – Wel: schoon kraanwater • Fernandez et al., CDSR 2010
– Wie gebruikt nog NaCl??
W&WI: WWWW? Acute wonden: • Oppervlakkige, 2de graads brandwonden: – Flammazine? Honing? Betadine? – Niet: zilversulfadiazine (Flammazine®) • Storm-Versloot et al., CDSR 2010
– Wel: honing, betadine • Jull et al., CDSR 2009 • Vermeulen et al., J Hosp Infect 2010
– Wie gebruikt nog Flammazine??
• Pennen van externe fixateurs of K-draden – Ontsmetten? – Schoon water! (Lethaby et al., CDSR 2008)
W&WI: WWWW? Infectiepreventie perioperatief: • Bundel POWI – Hygiëne discipline – Antibioticaprofylaxe – Niet preoperatief ontharen – Perioperatieve normothermie
W&WI: WWWW? Infectiepreventie perioperatief: • Chloorhexidine zalf in de neus – Vermindert postoperatieve wondinfecties • Segers et al., JAMA 2006, NTvG 2008
• Na 24u: wond douchen en droog laten zonder verband • Hechtingen i.p.v. nietjes • Smith et al., BMJ 2010
W&WI: WWWW? Chronische wonden: • Zilververbanden? • Preventie? • Storm-Versloot et al., CDSR 2010
• Behandeling? • Vermeulen et al., CDSR 2009
• Wie gebruikt dit nog?
• Veneuze ulcera • Jodium versnelt wondgenezing • O’Meara et al., CDSR 2008 • Vermeulen et al., J Hosp Infect 2010
EWMA Positie Document
Antisepticum
Werking en toepassing
H2O2, Eusol
Weinig effectief en cytotoxisch bij hogere concentraties
Azijnzuur
Cytotoxisch en alleen effectief tegen Pseudomonas
Chloorhexidine
Effectief voor handdesinfectie en preoperatieve patiënten
Honing
Effectief bij acute (brand)wonden
Jodium
Effectief als povidon (Betadine®) en cadexomeer (Iodosorb®)
Maden
Effectief voor débridement bij chronische wonden
Zilver
In vitro wel, in vivo niet bewezen effectief
W&WI: WWWW? Wondreiniging (debridement) • Diabetische ulcera: hydrogels • Edwards et al., CDSR 2010
• Veneuze ulcera: maden • Dumville et al., Health Technol Assess. 2009
• Acute wonden: weinig evidence! • Dryburgh et al., CDSR 2010
• Ubbink DT, Vermeulen H, Lubbers MJ, Voss A An8sep8ca ter preven8e of behandeling van wondinfec8es. [An8sep8cs to prevent or treat wound infec8ons; myths and evidence]. Nederlands TijdschriJ voor Geneeskde 200
• Ubbink DT, Vermeulen H, Lubbers MJ, Voss A An8sep8ca ter preven8e of behandeling van wondinfec8es. [An8sep8cs to prevent or treat wound infec8ons; myths and evidence]. Nederlands TijdschriJ voor Geneeskde 200
Maar ook recentere literatuur!!! * Brölmann FE, Ubbink DT, Vermeulen H Evidence-based aanbevelingen in de wondzorg. Bijzijn 2010;11:32-3 * Ubbink DT, Vermeulen H, Lubbers MJ, Voss A. Antiseptica ter preventie of behandeling van wondinfecties Nederlands Tijdschrift voor Geneeskde 2009;153:B328 * Ubbink DT, Vermeulen H Feiten en fabels rond antiseptica. Bijzijn XL 2009:3;22-24 *** Binnen kort in Britisch Journal of Surgery artikel locale en systemische behandeling! KIJK HIERVOOR OP PUBMED!!!
Brandwonden • Naar het gebruik van lidocaïne bij brandwonden is nog geen enkel gerandomiseerd of gecontroleerd onderzoek verricht. • Het effect van vacuümtherapie op de genezing van brandwonden is onduidelijk. • Geen evidence over het effect van hydrocolloid, biosynthetische verbandmaterialen, hydrofibers dan wel over antimicrobiële (zilver) dressings op eerste en tweede graads brandwonden. • Honing op eerste en tweede graads brandswonden verkort de tijd tot complete wondgenezing.
Chirurgische wonden • Het primair sluiten van wonden na een operatie of een trauma met behulp van weefsellijm is een goed alternatief voor hechtingen of pleisterverband, hoewel de kans op het wijken van de wond groter is. • Voor secundair genezende chirurgische wonden is geen bewijs ten gunste van moderne schuimverbanden, alginaatof hydrocolloid verbanden voor wat betreft wondgenezing.
Chirurgische wonden • Soms worden na een operatie metalen pennen achtergelaten. Het reinigen van deze insteekopeningen heeft geen effect op het verkomen van infectie. Over massage en verbinden van deze insteekopeningen is onvoldoende duidelijkheid. • Voor de reiniging van acute wonden is drinkbaar kraanwater net zo effectief als steriel water of fysiologisch zout voor wat betreft de kans op wondinfecties.
Veneuze ulcera • Compressieverbanden voor de behandeling van veneuze ulcera geeft betere wondgenezing dan geen compressie en hogedrukverbanden zijn effectiever dan lagedrukverbanden. • Het toepassen van een tweelagige kunsthuid in combinatie met compressieverband blijkt nog effectiever. • Het maakt voor de wondgenezing niet uit welk type verband er onder het compressieverband wordt toegepast.
Veneuze ulcera • Lidocaïne-prilocaïne (EMLA) crème is een effectieve pijnstiller bij het debrideren van veneuze ulcera, schuimverbanden met NSAID daarentegen hebben geen effect op de pijn. • Intermitterende pneumatische compressie bij veneuze ulcera heeft geen toevoegend effect op de genezing van ulcera vergeleken met compressie therapie alleen.
Decubitus wonden • Speciale schuimmatrassen zijn effectiever tegen het ontstaan van decubituswonden dan de standaard matrassen. Er is geen verschil aangetoond tussen wisselend druk matrassen of lage druk matrassen. • Ultrageluid therapie is niet effectief gebleken om decubituswonden te behandelen en over elektromagnetische therapie is onvoldoende bewijs om een uitspraak te doen over de effectiviteit. • Voor de reiniging van decubitus is het onduidelijk welk middel beter is voor de wondgenezing.
Diabetische ulcera • Diabetische voetulcera genezen sneller met hydrogel dan met gaas als methode voor debridement. • Steunzolen lijken beter dan het verwijderen van eelt om voetulcera te voorkomen. • Naar het gebruik van zilverhoudende verbanden bij diabetische ulcera is nog geen enkel gerandomiseerd onderzoek gedaan.
Diverse ulcera • Het effect van vacuümtherapie op de genezing van chronische wonden is onduidelijk. • Het effect van zilverhoudende verbanden op de genezing van geïnfecteerde wonden is onduidelijk.
Take home message • Evidence Based wondzorg zonder rituelen is mogelijk! • En jullie: – gebruik de evidence based aanbevelingen – samen met de CBO-richtlijnen – nieuw gehoorde kennis van vandaag – nieuw richtlijnen……….
