5-4-2016
Inleiding tot het internationaal humanitair recht BTC infocyclus april 2016
Marijke Peys, stafmedewerker humanitair recht
[email protected]
Brainstorm
Welke gevolgen hebben gewapende conflicten?
Overzicht 1. Invalshoek 2. Wat is IHR? Wat is het toepassingsgebied? Verschil met mensenrechten?
3. Wat zijn de fundamentele regels van IHR? 4. Bescherming van personen 1. Focus Seksueel geweld
5. Naleving van IHR
1
5-4-2016
Video IHR in een notendop
Bekijk ook hier: https://www.youtube.com/watch?v=DFB6N9TwKrQ
2. Wat is het Internationaal Humanitair Recht (IHR)? IHR = een serie regels die, voor humanitaire redenen, de gevolgen van een gewapend conflict trachten te beperken.
Tweeledig doel:
Beperking van bepaalde wapens en methoden van oorlogsvoering
Personen die niet (meer) deelnemen aan de vijandigheden beschermen
Wat is het IHR? (2)
Jus ad bellum Recht om ten oorlog te trekken
Jus in bello Recht van toepassing in een gewapend conflict
Waarom belangrijk? • IHR is van toepassing ongeacht de reden en of deze al dan niet wettig is. • Legitiem geweld of niet? Partijen hebben dezelfde verplichtingen! Gescheiden houden!
2
5-4-2016
Wat is het IHR? (3)
Kwalificatie van conflicten
Geweld Gewapend conflict
Interne onrust
Niet- Internationaal gewapend conflict
Kwalificatie is belangrijk voor de toepasbare regels
Internationaal gewapend conflict
Klassiek Internationaal gewapend conflict
Bezetting
Toepassingsgebied van IHR
3
5-4-2016
Kwalificatie van conflicten Interne onrust
Gewapend Conflict
Betrokken partijen/personen Zekere organisatiegraad: - Commando structuur - Discipline - Capaciteit om aan wapens te geraken
Wetshandhavingsinstan ties van de staat vs. los georganiseerde individuen of groepen
Strijdkrachten van de staat vs. gewapende groepen
Omvang van geweld Bereikt het geweld een bepaalde intensiteit?
Sporadische daden van geweld
Langdurige daden van geweld
Beperkt aantal slachtoffers
Hoger aantal slachtoffers
Soort wapengebruik
Soort wapengebruik
OF verschillende gewapende groepen onderling
Kwalificatie en toepasbaar recht
VREDE geen / beperkt gewapend geweld
GEWAPEND CONFLICT
interne onrust
Nationaal recht Mensenrechten
niet - internationaal of internationaal
Nationaal recht Mensenrechten IHR
Internationaal humanitair recht vs. Mensenrechten
13
Internationaal humanitair Mensenrechten recht Toepassingsgebied Gewapend conflict - internationaal - niet-internationaal
Altijd: in alle omstandigheden en situaties
Doelstelling
Beschermen van leven en Beschermen van leven en menselijke waardigheid menselijke waardigheid
Afwijking mogelijk?
Nee
Ja, in geval van situatie van noodtoestand
4
5-4-2016
Internationaal humanitair recht vs. Mensenrechten Internationaal humanitair recht Bronnen - Vier Verdragen van Genève van 1949 - Aanvullende Protocollen van 1977 en 2005 - Internationaal humanitair gewoonterecht
14
Mensenrechten - UVRM ; EVRM - Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten van 1966 - Internationaal Verdrag inzake Economische en Sociale Rechten van 1966
3. Enkele fundamentele principes A. B. C. D.
Onderscheid Proportionaliteit Verbod op veroorzaken van onnodig leed De beschermde emblemen
A) Principe van onderscheid
5
5-4-2016
B) Principe van proportionaliteit
C) Verbod op veroorzaken van onnodig leed
1. In geen enkel gewapend conflict is het recht van de Partijen bij het conflict ten aanzien van de keuze van de methoden of middelen van oorlogvoering onbegrensd. 2. Het is verboden wapens, projectielen en stoffen alsmede methoden van oorlogvoering te gebruiken die naar hun aard overbodig letsel of onnodig leed veroorzaken. (artikel 35 van het Eerste Aanvullend Protocol)
D) Beschermde emblemen
Welke emblemen zijn erkend door de Conventies van Genève en de aanvullende Protocollen?
6
5-4-2016
D) Beschermde emblemen
- Neutraliteit en onpartijdigheid - Indicatief gebruik vs. beschermend gebruik
4. Bescherming van personen, focus seksueel geweld
Bescherming van burgers Algemene regel: principe van onderscheid Basisbehoeften moeten gegarandeerd worden: toegang tot medische verzorging, voedsel, water en onderdak recht op informatie over het lot van vermiste personen Speciale bescherming voor o.a. vrouwen en kinderen Mogelijk maken voor humanitaire organisaties om hulp te bieden Andere garanties: Algemeen verbod op foltering en collectieve straffen Verbod op aanvallen of vernietigen van goederen die voor de burgerbevolking onmisbaar zijn voor overleving
7
5-4-2016
Situering problematiek 1 op de 5 vrouwen ter wereld wordt slachtoffer van seksueel geweld. Tijdens gewapend conflict neemt dit aantal toe.
Seksueel geweld in gewapende conflicten en andere situaties van geweld Kan wijdverspreid zijn Blijft vaak onzichtbaar Gebeurt niet in isolatie Vermijdbaar fenomeen
Definitie van seksueel geweld
Een daad van seksuele aard opgelegd door geweld, dreiging of dwang
Seksueel geweld
Slachtoffers kunnen vrouwen, mannen, meisjes en jongens zijn
Omvat: verkrachting, seksuele slavernij, gedwongen zwangerschap, gedwongen sterilisatie, gedwongen abortus, enz.
Seksueel geweld versus gender gerelateerd geweld Seksueel geweld Huiselijk geweld
Eerwraak
GBV Vrouwelijke genitale verminking
Mensenhandel Gedwongen huwelijk
8
5-4-2016
Seksueel geweld en Mensenrechten Seksueel geweld is in alle omstandigheden verboden!
Verboden onder het verbod op wrede, onmenselijke of onterende behandeling (art. 7 BUPO, art. 3 EVRM)
Seksueel geweld en internationaal humanitair recht
Internationaal gewapend conflict • Artikel 14 GCIII • Artikel 27 GC IV • Artikelen 75(2)(b), 76 (1) en 77(1) API
Niet-internationaal gewapende conflict • Gemeenschappelijk Artikel 3 GC I-IV • Artikel 4(2)(e)
Seksueel geweld en Internationaal Humanitair Gewoonterecht Regel 93 ‘Verkrachting en andere vormen van seksueel geweld zijn verboden’
Internationaal gewapende conflicten
Niet-internationaal gewapende conflicten
9
5-4-2016
5. Naleving van IHR
Verspreiding (ook in vredestijd) Schendingen aanklagen (vertrouwelijk of publiek) Opnemen IHR in nationaal recht = implementatie Verantwoordelijkheid staat en individu Tribunalen voor de bestraffing van oorlogsmisdaden
Naleving van IHR (2) Incentieven om het IHR na te leven: Wederkerigheidsmechanisme (geen principe!) Respect voor IHR levert soms militaire voordelen op Schending van IHR levert soms militaire nadelen op Bestraffing van oorlogsmisdaden neemt toe Impact van media en humanitaire organisaties op publieke opinie neemt toe Respect voor IHR bevordert vredeskansen
41
Meer weten over het internationaal humanitair recht? Websites: http://www.icrc.org/eng/ http://ihr.rodekruis.be/ Inschrijven op IHR-berichten via:
[email protected] Brochure ‘IHR. Antwoorden op uw vragen’
10
5-4-2016
Bedankt voor jullie aandacht! Vragen?
42
11
