Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Wateragend a Ei land van Sc kwijk hal

januari 2012

De Wateragenda Eiland van Schalkwijk nodigt u als gebiedspartner op het Eiland van Schalkwijk uit om met het waterschap in gesprek te gaan over water en ruimtelijke ordening in het gebied. In de Wateragenda geven wij aan welke water­ opgaven en toekomst­perspectieven wij zien voor het Eiland van Schalkwijk.

Wateragenda Naast waterbeleid levert de ruimtelijke orde­ ning, in samenhang met natuur, recreatie en landbouw, een belangrijke bijdrage aan toe­ komstperspectieven voor het gebied. Daarom zijn we ook benieuwd welke perspectieven u ziet, wat uw voorkeur heeft en waarom. Wij willen dus met u in gesprek over de toe­ komst van uw streek. Begin 2012 organiseren wij een eerste bij­ eenkomst voor maatschappelijke organisa­ ties om de Wateragenda te bespreken. Als burger nodigen wij u uit om uw mening over de Wateragenda met het waterschap te delen. De contactgegevens vindt u onder het kopje ‘Reageren?’ op de laatste pagina van deze nieuwsbrief. In een later stadium, bij de uitwerking van concrete deelplannen, willen we u als burger nog nadrukkelijker betrek­ ken. Met behulp van uw reactie op de Wateragenda zullen wij oplossingsrichtingen kiezen, die we vastleggen in een Raamplan Water voor het Eiland van Schalkwijk. Dit

wordt uitgewerkt in deelplannen die de basis vormen voor het waterbeheer in het gebied voor de komende 25 jaar. Daarnaast willen wij het Raamplan gebruiken in samenwer­ kingsrelaties en (ruimtelijke) projecten met gebiedspartners. Waarom een Wateragenda? Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden wil het watersysteem van het Eiland van Schalkwijk duurzaam en klimaatbestendig inrichten en beheren. Dat kan niet alleen met waterbeleid. Ook het beleid voor de ruimtelijke ordening levert hieraan een belangrijke bijdrage. Daarom ligt samen­ werking met gemeente en provincie voor de hand. Andersom hebben gemeente en provincie ons waterbeleid en beheer nodig om de ruimtelijke structuur van het Eiland van Schalkwijk optimaal vorm te geven. Een veilige en duurzame leefomgeving kunnen we dus alleen realiseren door samen te werken met anderen. Deze Wateragenda is een eerste stap om dat te bereiken.

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Guus Beugelink, dagelijks bestuurslid Hoogheemraad­ schap De Stichtse Rijnlanden: “Ruimte en water hebben veel met elkaar te maken, maar in de praktijk blijkt het lastig te zijn beide beleids­ terreinen integraal op te pakken. Daarom is dit een uitgelezen kans om samen met de gemeente Houten, die recent een ontwerp Structuurvisie opstelde voor het gebied, en de pro­ vincie Utrecht de ruimtelijke- en wateropgaven op het Eiland van Schalkwijk vorm te geven. Samen­ werking ligt ook helemaal in lijn met de intenties van het recent afgespro­ ken landelijke Bestuursakkoord Water en onze Visie Water en Ruimtelijke Ontwikkelingen.”

1

Waarom nu een Wateragenda? De tijd is rijp voor een visie op een duurzaam en klimaatbestendig watersysteem. Actuele knelpunten in het watersysteem, deadlines voor wettelijke wateropgaven, maar vooral plannen en projecten van gebiedspartners vormen de aanleiding om nu de Water­ agenda op te stellen. Waarover en met wie gaan we in gesprek? Het waterschap wil graag samen met anderen een oplossingsrichting kiezen voor een aantal wateruitdagingen. Hierna staat kort omschreven waarover het waterschap met wie graag een dialoog aangaat en hoe wij onze eigen rolopvatting in diverse situaties zien. 1. Voorkomen van wateroverlast Uitvoering van maatregelen om water­ overlast te voorkomen is een kerntaak van het waterschap die wij zelf ter hand nemen. Over de verschillende mogelijk­ heden om wateroverlast aan te pakken wil het waterschap graag een dialoog aangaan met de gebiedspartners, zoals ondermeer de landbouwsector en de Enveloppecommissie Linieland van de

Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is opgedeeld in enveloppes met elk een eigen enveloppe­ commissie. Het Eiland van Schalkwijk ligt in enveloppe (deelgebied) Linieland. 2. Wateraanvoer Om in de toekomst de beschikbaarheid van zoet water in het gebied te kunnen garanderen zijn maatregelen nodig op het gebied van waterbeheer, of in de ruimtelijke ordening. Met de partijen in het gebied die afhankelijk zijn van voldoende zoet water en met mede­ overheden wil het waterschap hierover daarom graag overleggen. 3. Gezonde watersystemen Het waterschap wil de waterkwaliteit en de ecologie in het gebied behouden en versterken. Met onder andere de landbouw­­­sector, natuur-, visserij- en recreatieorganisaties wisselt het water­ schap hierover graag van gedachten. 4. Veiligheid Om het Eiland van Schalkwijk te bescher­ men tegen overstroming moet het water­

schap op korte termijn de kering van het Inundatiekanaal, dat deel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, aan­ pakken. Over de omgang met dit Rijks­ monument overlegt het waterschap graag met de Enveloppe Linieland van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. 5. Peilbeheer Het waterschap wil een visie uitwerken voor het peilbeheer van het Eiland van Schalkwijk voor de komende 25 jaar. Met belangenorganisaties en bewoners wil het waterschap dan ook het gesprek aangaan over het toekomstige peil in de water­ gangen en de consequenties daarvan. 6. Afvalwaterketen Het afvalwatersysteem kan door gebruik te maken van innovatieve technieken nauwer verbonden worden met andere gebruiksfuncties in het gebied. Het water­schap wil graag met de gemeente Houten en andere overheden in gesprek over mogelijk gedeelde doelstellingen die met nieuwe technieken haalbaar kunnen worden.

1. Werken aan duurzaam en klimaatbestendig water Voordat we ingaan op de wateropgaven in het gebied en mogelijke toekomstperspec­ tieven is het van belang stil te staan bij een aantal uitgangspunten die de werk­ wijze van het waterschap op het Eiland van Schalkwijk kenmerken. Wij werken aan een duurzaam en klimaatbestendig watersysteem, waarbij het belang van de bewoners en hun leefomgeving centraal staat. Daarbij proberen we, door samen te werken, kostenefficiënter te handelen. Een duurzaam klimaatbestendig watersysteem Duurzaamheid in ruimtelijke ordening benaderen we vanuit drie lagen. De eerste laag bestaat uit de ondergrond. Bodem en rivieren maken deel uit van deze laag. Als tweede laag onderscheiden we de netwerk­

2

laag die bijvoorbeeld uit wegen, sloten en energienetwerken bestaat. In deze laag is het van belang dat de structuren van de netwerken in het gebied zo goed mogelijk op elkaar zijn afgestemd, maar ook aan­sluiten bij de ondergrond. Als bovenste laag onders­cheiden we de occupatielaag of landgebruik­laag. Als het landgebruik past bij de netwerk­­laag en de ondergrond spreken we over een duurzaam systeem. Eén aspect van duurzaamheid is dat het watersysteem bestand is tegen de effecten van een veranderend klimaat. De kans op wateroverlast en hogere waterstanden van de rivieren neemt toe, maar er is ook meer kans op lange droge en warme periodes. Dan kunnen kritieke situaties ontstaan voor bijvoorbeeld natuur, landbouw en scheep­ vaart.

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Daarnaast krijgen bacteriën en algen (blauwalgen) in warm water meer kans en zullen problemen met exotische planten- en diersoorten mogelijk toenemen. Een duur­ zaam watersysteem faciliteert de behoeften van de gebruikers van het water zo goed mogelijk voor de lange termijn, tegen zo laag mogelijke kosten. Het water­schap streeft hierbij naar een robuust systeem, dat tegen een stootje kan en minder gevoelig is voor klimaatverandering. Een systeem dat dus goed aansluit bij de ondergrond. Het waterschap werkt in het belang van inwoners en hun leef­omgeving Het waterschap wil de leefomgeving van de bewoners duurzaam versterken. Wij zoeken naar oplossingen die de gezamenlijke doelen voor water en landschap, cultuurhistorie en

De gemeente Houten heeft voor het Eiland van Schalkwijk een ontwerp Structuurvisie opgesteld. Hierin beschrijft ze dat het behoud en de ontwikkeling van het landelijke karak­ ter en de openheid van het gebied met ruimte voor landbouw, natuur, water, recreatie, cultuurhistorie en leefbare dorpen van belang is.

Herman Geerdes, wethouder gemeente Houten: “Voor de ontwikkeling van het gebied zoekt de gemeente de samenwerking met publieke en private gebiedspart­ ners. Het waterschap zal een grote meerwaarde leveren. De Wateragenda brengt de wateropgaven helder in beeld. Deze zijn zo verankerd in de Structuurvisie dat dit aanknopings­ punten biedt voor ruimtelijke kwali­ teitsverbetering op het Eiland. Een integrale aanpak en heldere afspraken ten aanzien van de uitvoering van projecten en de beoordeling van initi­ atieven zijn hierbij van belang. De gemeente treedt op als regisseur, beoordeelt en begeleidt initiatieven. Het waterschap zal daarnaast ook investeren in het gebied.”

De bovenstaande kaart laat zien waar, geredeneerd vanuit het water, fruitteelt het beste plaats kan vinden. Andere factoren die sturend zijn voor de fruitteelt, zoals bodemgesteldheid, zijn niet opgenomen in dit kaartbeeld.

landbouw combineren en versterken. Het Eiland van Schalkwijk heeft een bijzonder land­­schap met een eigen karakter dat het waard is om te koesteren. Weidse ver­ gezichten, oude boomgaarden en de Nieuwe Hollandse Waterlinie wisselen elkaar af. Deze landschappelijke kwaliteit biedt kansen voor water. Een groot deel van het Eiland van Schalkwijk is als agrarisch gebied in gebruik. Eind 2008 kwamen de verantwoordelijke overheden overeen dat in ieder geval tot 2030 geen groot­schalige woningbouw zal plaatsvinden op het Eiland van Schalkwijk. Daarmee blijft de landbouw een van de belangrijkste land­ schappelijke dragers in het gebied. De agrarische sector is daarom een belangrijke partij voor het waterschap bij het realiseren van een duurzaam en klimaatbestendig watersysteem. Het Rijk en de provincies investeren in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Verdedigingswerken en oude structuren wor­ den gerestaureerd en krijgen waar mogelijk een nieuwe bestemming. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de recreatieve, ecologische en landschappelijke kwaliteiten van de linie en haar omgeving. Het bundelen van doelen voor recreatie, cultuurhistorie en een duur­ zaam waterbeheer ligt voor het grijpen. De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een verdedigingslinie waarbij water het wapen

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Gijs van der Zwaan, project­ leider Nieuwe Hollandse Waterlinie: “Water en recreatie op het Eiland van Schalkwijk kunnen heel goed samen­ gaan. Polder Blokhoven wordt in het Nationaal Landschap De Nieuwe Hol­ landse Waterlinie gezien als het muse­ aal linielandschap. Dit krijgt betekenis door aanleg van hier en daar nattere gedeelten in de polder als verbeelding van inundatie (het kenmerk van de waterlinie). Maar ook bijvoorbeeld met nieuwe kanoroutes door verbreding van bestaande watergangen en aanleg van nieuwe routes.” was. Als de vijand eraan kwam, konden stroken weiland tussen Muiden en de Biesbosch onder water gezet worden. Het land werd daardoor moeilijk begaanbaar voor de vijand. De linie deed dienst van 1815 tot ongeveer 1940. Een deel van de Enveloppecommissie Linie­ land ligt op het Eiland van Schalkwijk. Het is een gebied met veel variatie. De forten en inundatievelden rond fort Honswijk zijn nog helemaal intact. Daarom pleit de Enveloppe Linieland voor een integrale gebieds­ ontwikkeling om deze ‘parel van de water­ linie’ te behouden en te versterken.

3

Samenwerking met anderen loont Wij willen kostenefficiënte maatregelen nemen met een zo hoog mogelijk rende­ ment. Hierbij kijken we nadrukkelijk verder dan onze eigen porte­monnee. Voor we een project uitvoeren ver­gelijken we diverse projectalternatieven met elkaar. Per alterna­ tief zetten we de baten en de kosten voor de korte en lange termijn naast elkaar. Ook de kosten die andere partijen moeten maken horen hierbij. Het waterschap stelt zich de vraag hoeveel de zorg voor veiligheid, schoon water en droge voeten de samen­ leving waard is. Het antwoord op deze vraag nemen we mee bij de vergelijking van project­alternatieven. Waterschapsdoelen zijn soms te koppelen aan een doel van een andere partij en omgekeerd zijn wensen van anderen soms te koppelen aan waterschapsdoelen. Samen­ werking is prettig, levert soms meer op voor beide partijen en is economisch voordelig. Een concreet voorbeeld van samenwerking in de waterketen (drinkwater­voorziening, riolering en zui­vering van afval­water) is de optimali­satie­studie van het afvalwater­ systeem. In deze studie hebben gemeente en waterschap gezocht naar een optimale

Fort Honswijk vanuit de lucht (bron: provincie Utrecht sector RRE)

inrichting van het huidige systeem. Dit heeft geresulteerd in een afvalwater­akkoord. In dit akkoord staan maatregelen die het water­ schap en de gemeente samen gaan uitvoeren om het systeem te optimali­seren. Samenwerking biedt ook kansen om nieuwe technologie in de waterketen toe te passen.

Bij nieuwbouw kan bijvoorbeeld lokaal afvalwater gezuiverd worden of energie worden teruggewonnen wat een besparing oplevert. Dergelijke mogelijkheden kunnen meegenomen worden bij toekomstige afwegingen over de omgang met afvalwater bij nieuw te bouwen huizen.

2. Wateropgaven Eiland van Schalkwijk centraal Wateropgaven Wateropgaven beschrijven knelpunten in het watersysteem. Die knelpunten hebben te maken met de hoeveelheid water of de kwaliteit ervan. Voor het Eiland van Schalk­ wijk zien wij een aantal wateropgaven om tot een duurzaam watersysteem te komen. Wij signaleren de hierna genoemde opgaven. Bij elke opgave staan mogelijke toekomst­ perspectieven genoemd, waarbij we de al eerder genoemde uitgangspunten hanteren. Samen met u willen we het beste van de toekomstperspectieven combineren tot de meest wenselijke oplossingsrichtingen.

Voorkomen van wateroverlast nu en in de toekomst In de zomer van 2007 is op het Eiland van Schalkwijk wateroverlast ontstaan door extreme regenval. Met name in polder

4

Blokhoven, in een deel van polder Vuylcop en in de kern Schalkwijk was er sprake van langdurige wateroverlast. Dit willen we in de toekomst voorkomen. Daarom heeft het water­schap inmiddels een aantal maat­ regelen getroffen. Hierdoor wordt de kans op overlast kleiner. Door klimaatverandering zullen periodes met neerslag echter inten­ siever worden. Hierdoor neemt de kans op wateroverlast in de toekomst toe. Wij zien drie toekomstperspectieven om water­ overlast nu en in de toekomst te voorkomen. A. Verbeterde waterafvoer Een van de toekomstperspectieven is het optimaliseren van het huidige waterbeheer, waarbij de waterafvoer verbeterd wordt. Wellicht is het daarom noodzakelijk om een nieuwe waterverbinding te maken tussen het Inundatiekanaal, de Schalkwijkse

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Wetering en het Amsterdam-Rijnkanaal. Als de afvoer is verbeterd stijgt het peil in de boezem niet extreem meer, wat gunstig is voor de regionale keringen (dijken en kades). Ook het vergroten van de capaciteit van gemaal Blokhoven kan bijdragen aan het verkleinen van de wateropgave. B. Waterberging Als tweede toekomstperspectief zien wij de mogelijkheid om in de laagst gelegen delen van de polder, zoals in de polder Blokhoven, extra open water aan te leggen voor water­ berging. Deze polder behoorde vroeger tot het inundatielandschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Meer open water kan mogelijk de cultuurhistorische beleving van de Nieuwe Hollandse Waterlinie versterken. Daarnaast verbetert extra open water de waterkwaliteit in het gebied.

A

B

In dit toe­komst­perspectief gaan wij met andere partijen, zoals de landbouw en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, graag de uitdaging aan om zowel de waterschapstaak te realiseren als kansen te benutten. Creatieve oplossingen hebben de voorkeur van het waterschap boven oplossingen die veel ruimte vragen. Deze oplossingen moeten uiteraard wel aansluiten bij het karakter van het gebied en landschappelijk inpasbaar zijn.

water of op een gecontroleerde berging door het realiseren van extra open water, maar dat maatschappelijk geaccepteerd wordt dat er in het landelijk gebied soms water op het land staat. Ook dit perspectief kan mogelijk gecombineerd worden met de wens om het inundatielandschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie meer beleef­baar te maken.

C. Tijdelijk inundatie Een derde toekomstperspectief is dat het waterschap niet stuurt op snellere afvoer van

Als tweede opgave ziet het waterschap een knelpunt ontstaan bij de wateraanvoer. Binnen gemaakte afspraken spant het water­

Wateraanvoer tegen maatschappelijk acceptabele kosten

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

C

schap zich in om de landbouw van voldoende zoet water te voorzien. Een complex systeem van watergangen en gemalen brengt water van de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal het gebied in. Toch dreigt het waterschap in droge periodes en in periodes van nachtvorst niet genoeg water meer te kunnen aanvoeren. Dit komt door verandering van klimaat en toename van de watervraag. Het waterschap zoekt naar oplossingen om de sector te kunnen blijven voorzien van water tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Wij zien drie toekomstperspectieven voor deze opgave.

5

A

A. Wateraanvoer waterschap Het waterschap handhaaft het huidige aanen afvoerstelstel om water te kunnen aan­ voeren tijdens droogte en nachtvorst. Hierbij voorkomt het waterschap dat de peilen ontoelaatbaar stijgen. Om te voor­komen dat een nadelige situatie voor anderen ontstaat, is bij piekvraag minder water beschikbaar. De sector kan dit tekort aanvullen door zelf watervoorraden aan te leggen. B. Eigen wateraanvoer Het waterschap maakt afspraken met de sector over de maximaal gewenste hoe­veel­ heid water. Vervolgens optimaliseert het waterschap het watersysteem, zodat wij aan de vraag kunnen voldoen, vergelijkbaar met de situatie in het Kromme Rijngebied (zie tekstkader). De bestaande fruitteelt heeft hierbij de beschikking over de gewenste hoeveelheid water voor beregening binnen nader te bepalen grenzen (nulsituatie). Samenwerking is hierbij een essentiële voor­ waarde en de aanpassing van het water­ systeem vraagt om forse investeringen. C. Locatie wisseling Om de aanvoer van water in de toekomst te kunnen garanderen zorgen gebiedspartners, de agrarische sector en het waterschap er gezamenlijk voor dat de kosteneffectiviteit van de wateraanvoer voor de fruitteelt wordt geoptimaliseerd. Samenwerking is hierbij een essentiële voorwaarde. De hoogte van de investering hangt sterk samen met de lengte van aanvoerroutes en dus met de locatie van de fruitteeltbedrijven. Mogelijk is verplaat­ sing van bedrijven kostenefficiënter. Alternatieve bedrijfslocaties, bijvoorbeeld dichtbij het Amsterdam-Rijnkanaal, verkor­ ten de wateraanvoerroutes en daarmee de kosten. Zo blijven middelen beschikbaar om

6

B

te investeren in de land­schappelijke kwaliteit van het Eiland van Schalkwijk. Deze mid­ delen kunnen ook fungeren als kostendrager voor (particuliere) initiatieven die de duur­ zaamheid van het watersysteem en de ruimtelijke kwaliteit van het Eiland van Schalkwijk ondersteunen. Voor de realisatie van dit toekomst­perspectief is het water­ schap sterk afhankelijk van de ontwikke­ lingen in de ruimtelijke ordening en de ontwikkelingen binnen de fruitteeltsector.

Behoud en versterking van een gezond watersysteem Het verbeteren van de waterkwaliteit zien wij als een toekomstige opgave. Daarom

C

willen we het watersysteem ecologisch gezond houden en versterken. Mogelijke toekomstperspectieven voor deze opgave staan hieronder genoemd. A. Europese Kaderrichtlijn Water Het waterschap zet zich in om de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water te realiseren en de bestaande ecologische verbindingszone in te richten en te beheren. Het gaat hierbij om de Schalkwijkse Wetering en het Inundatiekanaal. Bij de keuze voor oplossingsrichtingen voor de andere wateropgaven geldt de voorwaarde dat de oplossing bijdraagt aan de ver­sterking van gezonde watersystemen.

Nachtvorstschadebestrijding In perioden van nachtvorst moeten fruitbomen worden beregend om de oogst te beschermen. De watervraag in deze perioden is fors, circa 30 m³ per uur per hectare, gebaseerd op de huidige fruitteelt. Deze watervraag is continu voor het hele gebied en voor een periode van circa 9 uur. Voor de huidige fruitteeltpercelen in het Kromme Rijngebied is de zogenaamde nul­ situatie vastgelegd. Onder de nulsituatie vallen de fruitpercelen die op 20 maart 2007 aanwezig waren of op dat moment waren toegedeeld in het kader van de RAK (Ruil­ verkaveling met Administratief Karakter). Nieuwe fruitpercelen, die geen onttrekkings­ vergunning hebben en niet behoren tot de nulsituatie, moeten een eigen watervoor­ raad aanleggen voor beregening. Het algemeen bestuur van het waterschap heeft in het watergebiedsplan ‘Tussen Kromme Rijn en Amsterdam-Rijnkanaal’ inrichtingsmaatregelen voor verbreding van watergangen in het gebied vastgesteld. Hierdoor voldoet het gebied aan de afvoer­ normen én is genoeg water aan te voeren voor nachtvorstbestrijding op de huidige fruitpercelen, zonder hiervoor waterpeilen op te hoeven zetten boven het zomerpeil. Ook binnen het Eiland van Schalkwijk is fruitteelt aanwezig. Op dit moment verstrekt het waterschap vergunningen aan de fruitteelt voor het onttrekken van water. Om kosten­ effectieve maatregelen binnen het waterbeheer te kunnen doorvoeren is samenwerking met de sector en medeoverheden van belang. Het is noodzakelijk om een inzicht te krijgen in de dynamiek van de sector: de groei of krimp in het aantal fruitteeltpercelen en de (toekomstige, gewenste) locatie van deze percelen. Zo is het mogelijk om samen tot maatregelen te komen die kosteneffectief en maatschappelijk wenselijk zijn.

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

De geplande natuurvriendelijke oevers langs deze wateren vormen, waar dat mogelijk is, paaiplaatsen voor vis, hebben een positief effect op de waterkwaliteit en vergroten de beleving vanaf de kant of het water. B. Gezond watersysteem In dit perspectief is de inspanning van het waterschap om een gezond en sterk water­ systeem te realiseren groot. De belasting van het watersysteem mag niet worden vergroot of moet zelfs verminderen. Naast de maat­ regelen die uitgevoerd worden om te voldoen aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water zal het water­schap in dit perspectief delen van het overig water natuur­vriendelijk inrichten en beheren en meer migratie­mogelijkheden tussen de verschillende water­systemen en natte natuurkernen realiseren. In dit per­ spectief kunnen kwel­afhankelijke systemen zich door inrichtings- en beheermaatregelen ont­wikkelen. Het waterschap gaat onder­ zoeken of we de kwel kunnen benutten.

Veiligheid Op diverse plaatsen in het gebied zorgen keringen ervoor dat er geen overstroming plaatsvindt. Een deel van de keringen bevindt zich langs het Inundatiekanaal, dat onderdeel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Water­ linie. Om de veiligheid te garanderen moeten de keringen worden versterkt. De keringen ma­ken onderdeel uit van het mu­se­ale land­ schap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarom is een reguliere verhoging van de keringen niet wenselijk. Het water­schap heeft nog geen zicht op de mogelijke toekomst­ perspectieven om de veiligheid te kunnen blijven garan­deren. Het waterschap gaat onderzoeken hoe de kering langs het Inundatie­kanaal kan worden versterkt zonder aantasting van het karakter van de Waterlinie.

A

De Kaderrichtlijn Water is een Europese richtlijn die voorschrijft dat de waterkwaliteit van de Europese wateren vanaf 2015 aan bepaalde eisen moet voldoen. Nederland is opge­ deeld in vier stroomgebieden waarvoor stroomgebiedbeheerplannen zijn opgesteld. Elk stroomgebied bestaat uit een hoeveelheid waterlichamen. Per waterlichaam zijn doelen en maatregelen omschreven om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van het water in het stroomgebied goed is in 2015. Op het Eiland van Schalkwijk vormt het Inundatiekanaal samen met de Schalkwijkse Wetering een waterlichaam. Ook voor dit waterlichaam zijn maatregelen opgesteld om de waterkwaliteit te verbeteren: het waterschap zal circa 1,6 kilometer van de oevers van de Schalkwijkse Wetering en het Inundatiekanaal natuur­ vriendelijk inrichten en beheren. Daarnaast is vismigratie tussen het Inundatiekanaal, de Schalkwijkse Wetering en het Amsterdam-Rijnkanaal inmiddels mogelijk.

Peilbeheer Een complex stelsel van watergangen, stuwen en gemalen voorziet het Eiland van water en voert het wateroverschot af. Om ook in de toekomst genoeg water aan en af te kunnen voeren moet het waterschap het peilbeheer mogelijk aanpassen. Het water­ schap ziet hiervoor twee toekomst­ perspectieven. Om de consequenties van deze perspectieven goed in beeld te krijgen doet het waterschap nog onderzoek naar het in de toekomst te voeren peilbeheer. A. Optimalisatie huidig watersysteem Het waterschap optimaliseert het huidige watersysteem. Het waterschap handhaaft het complexe, relatief versnipperde water­ systeem met het daaraan gekoppelde peil­ beheer, om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de wensen van de water­ gebruikers in het gebied. Het waterschap streeft naar maatwerk en baseert daarbij de waterpeilen op functionele wensen en op landschaps- en bodemtypen. Daarbij han­ teren we lagere peilen in de winter en hogere peilen in de zomer.

B. Optimalisatie diverse functies In het tweede perspectief streeft het water­ schap naar grotere peilgebieden waarbij het energiegebruik geminimaliseerd is (minder bemalen). Dit betekent dat niet aan alle wensen voldaan kan worden. Robuustheid weegt in dit perspectief zwaar­der dan het creëren van de optimale water­peilen voor alle watergebruikers in het gebied. Het waterschap optimaliseert het watersysteem voor de natuur in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur en de Kader­ richtlijn Water. In de Schalkwijkse Wetering en het Inundatiekanaal voeren we de principes van een natuurlijk peilbeheer door.

Innovatie en optimalisatie in de waterketen Op dit moment voeren gemeente en water­ schap de maatregelen uit die zijn vastgelegd in het afvalwater­akkoord dat zij in november 2010 sloten. De maat­regelen zijn gebaseerd op de toenmalige prognoses voor woning­ bouw- en bevolkingsgroei, waarbij gezocht is naar een optimale in­richting van het afvalwatersysteem. De toename van afval­ water resulteert in een opgave voor de waterketen. Hierbij zijn twee toekomst­ perspectieven denkbaar.

B

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

7

A. Optimalisatie huidig afval­ watersysteem We zetten in op de maatregelen die genoemd staan in het afvalwaterakkoord en baseren de oplossingen op het bestaande afvalwatersysteem.

B. Innovatieve waterketen Nu het toekomstbeeld van het Eiland van Schalkwijk op een integrale manier wordt vormgegeven, ontstaat de mogelijkheid om met de afvoer van afvalwater meer doelen te realiseren. Het waterschap wil onderzoeken hoe kleinschalige, innovatieve oplossingen

toe te passen zijn bij de nieuwbouw. Het waterschap heeft ervaring opgedaan met een dergelijk onderzoek bij de ontwikkeling van de polder Rijnenburg. Te denken valt aan vormen van decentrale afvalwaterzuivering en het terugwinnen van energie uit afvalwater.

3. Agenda voor integraal gebieds­proces, uw inbreng is van belang okt 2011 - nov 2011

Wateragenda

nov 2011 - mrt 2012

Uitwerken van varianten

voorjaar 2012

Ontwerp raamplan

najaar 2012

2012 - 2018

Reageren?

Raamplan Deelplan

Wilt u na het lezen van deze Wateragenda uw vragen of opmerkingen kwijt? Of wilt u uw mening geven? Neem dan contact op met Telma Rath van het waterschap, via telefoon­ nummer (030) 634 57 76 of e-mail [email protected]

Deelplan

Input vanuit organisaties en betrokkenen

Krachtige spelers bij gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk Met een aantal partijen geven we de gebieds­ontwikkeling van het Eiland van Schalkwijk vorm. Voorgaande tekst maakt duidelijk dat veel ontwikkelingen met water samenhangen en omgekeerd. Het water­ schap heeft een globale agenda opgesteld om met u van gedachten te wisselen over de wateropgaven en de toekomstscenario’s van de wateraspecten bij gebiedsontwikkeling. Procedure uitwerken scenario’s • In november 2011 is het waterschap aangeschoven bij de huiskamer­ bijeenkomsten die het Streekhuis Kromme Rijn heeft georganiseerd. Naar aanleiding van deze bijeenkomsten stelt de LTO een landbouwvisie op voor het Eiland van Schalkwijk. Ook is het voor het waterschap duidelijk geworden welke waterknelpunten er leven. • In februari/maart 2012 organiseert het waterschap een informatiebijeenkomst over het raamplan. Het waterschap houdt u hiervan op de hoogte via de website, de lokale huis-aan-huiskrant of u ontvangt een uitnodiging. • In de periode t/m maart 2012 werken we varianten op visieniveau nader uit. Dit

8

Formele inspraak

Deelplan

stemmen we af met een klankbord­groep van vertegenwoordigers uit de streek. • Vervolgens kiest het bestuur de voorkeursvarianten. Deze varianten komen in het ontwerp-Raamplan. • Daarna gaat het ontwerp-Raamplan de inspraak in en wordt het plan definitief vastgesteld. Uitvoering deelplannen De gekozen voorkeursvarianten monden uit in deelplannen die het waterschap vanaf eind 2012 uitvoert. Bij de voorbereiding van de deelplannen zullen wij u als burger intensief betrekken. Peilbesluit Bij bestudering van deze agenda kan de vraag ontstaan hoe de planning van het peilbesluit voor het Eiland van Schalkwijk zich tot de Wateragenda en het Raamplan verhoudt. Het peilbesluit is geldig tot januari 2013. Het waterschap kiest er voor om voorlopig de huidige praktijkpeilen te verankeren in een nieuw peilbesluit. Naar verwachting heeft de uitwerking van het Raamplan consequenties voor de peilen in het gebied. Met uitvoering van de deelplannen in de komende jaren worden delen van het peilbesluit herzien en na inspraak opnieuw vastgesteld.

Wateragenda Eiland van Schalkwijk

Colofon De Wateragenda Eiland van Schalkwijk is een uitgave van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Poldermolen 2 Postbus 550 3990 GJ Houten Telefoon Fax Internet E-mail

(030) 634 57 00 (030) 634 59 99 www.destichtserijnlanden.nl [email protected]

Samenstelling en redactie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Grontmij Ontwerp en vormgeving Bruksvoort Design & Content Illustraties p. 2, 5 ,6, 7 © Johan de Putter (Tauw) Januari 2012