15 maart 2013
Wat hebben jonge kinderen nodig?
Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer
Studiedag 15 maart 2013
Cito scores in groep 8 “De lat moet omhoog” Marja Van Bijsterveld
Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep 0) Hugo de Jonge
Studiedag Kinderen ons Vak
1
15 maart 2013
Centrale vragen • Hoe kunnen kinderen uitgroeien tot mensen die zelfstandig keuzes kunnen maken?
• Leidt taalonderwijs aan peuters tot betere Ciotoscores voor taal in groep 8?
Antwoorden vinden in de neurobiologische ontwikkeling • Bij de geboorte zijn de hersenen nog niet af.
• 0-7 jaar: primair sensorische gebieden
• 7-12 jaar: associatiegebieden
• Puberteit: prefrontale cortex.
Studiedag Kinderen ons Vak
2
15 maart 2013
Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden • Deels algemeen – mijlpalen in motorische en taalontwikkeling
• Deels specifiek – een of tweetalig waarden/normen
• Niet even snel • Ontwikkeling gaat lang door
Ontwikkeling van de associatiegebieden • Installatie soft ware:
• lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc.
• Didactische aansturing van groot belang
Studiedag Kinderen ons Vak
3
15 maart 2013
Ontwikkeling prefrontale cortex • Verdere ontwikkeling van motivatie, waarden en normen
• Komen tot zelfverantwoordelijke zelfbepaling
Kind
Interactie
Omgeving
Temperament, karakter en Kindvolgend tempo van ontwikkeling. Hier valt voor de ouders niet te kiezen
Hier valt voor het kind niet te kiezen
Taalontwikkeling Motorische ontwikkeling Denkontwikkeling
Taal - keuze Waarden/normen Geloof
Studiedag Kinderen ons Vak
Emotionele stabiliteit
4
15 maart 2013
Spontane ontwikkeling • Didactische aansturing versus vrij spel
• Führen oder Wachsen lassen
• Biologie versus educatie
Studiedag Kinderen ons Vak
5
15 maart 2013
Moedertaal is geen schooltaal Spontaan proces
Versus gerichte didactiek
Peuters en kleuters zijn nog geen leerlingen en taal is niet los te verkrijgen • Sensomotorisch denken
• 1e levensjaar
• Pre-reflexief denken –
• Peuters
meedoen en zeker weten
• Magisch denken en
• Kleuters
aarzelende reflexie
• Concreet operationeel denken
Studiedag Kinderen ons Vak
• Leerlingen groep 3
6
15 maart 2013
Spelen • Sociale ontwikkeling (waarden en normen)
• Ontwikkeling van de motoriek
• Ontwikkeling van probleemoplossend vermogen
Eerste levensjaar • Klankherkenning (1) • vanaf 6 maanden taalspecifieke klankherkenning en intonatiepatronen
• Klankproduktie (4) • vanaf 6 maanden Voorwaarden: Gehoor Emotionele stabiliteit
Studiedag Kinderen ons Vak
taalspecifiek brabbelen • de tongval
7
15 maart 2013
Objectconstantie Zoeken naar iets dat niet in het blikveld is.
Kiekeboespel
Symboolbewustzijn Verwijzende functie van taal
Taal:
Appel
Kijk!
Uitdrukking
Au!
Verwijzing
Bloem
Studiedag Kinderen ons Vak
8
15 maart 2013
Tweede levensjaar • Woordbegrip (2) • persoonlijk woordenboek
• Woordproductie (5)
Voorwaarden Leervermogen Taalinput
Taalontwikkeling • Tractor, amen
• Sherry, tapas
• Acuoor, fufa, hame
Studiedag Kinderen ons Vak
9
15 maart 2013
Grote druk van buitenaf • Valt echter niet te dwingen
• Kinderen volgen hun eigen tempo
De doorgaande leerlijn: 1-2;6 jaar • Woordenschatontwikkeling
• Benoemen, aanwijzen, vertellen.
• Eenvoudige prentenboeken.
Studiedag Kinderen ons Vak
10
15 maart 2013
Derde levensjaar
• Zinsbegrip (3)
• Zinsproductie (6)
Voorwaarden Leervermogen; taalinput Medisch gezond
Zinsproductie • Tweewoordzin
papa auto; mij boek; tevisie niet
•
ca. 2 – 2;6 jaar
• Drie- tot vijfwoordzin • • •
Studiedag Kinderen ons Vak
ik ben so dorst ik doe zo laten staan mama vin ik lastig ben?
11
15 maart 2013
• Expressief en uitgebreid taalgebruik alleen in fantasiespel en in interacties met groepsgenoten.
• Interactie met leerkrachten responsief
Doorgaande leerlijn: 2;6 – 3;6 jaar • Start literaire beleving
• Eén boekje moet vaak voorgelezen worden
• Interactief?
Studiedag Kinderen ons Vak
12
15 maart 2013
Prentenboeken lezen als literatuur Goed voorlezen – er spanning in brengen
Interactief voorlezen, maar dan anders (achteraf)
Beleving, identificatie en verbeelding
Versnelling door VVE? (Schatkist of Starblokken) • 123 kinderen
Alleen allochtone kinderen gaan vooruit (44% met taalachterstand) Autochtone kinderen blijven op hun eigen ontwikkelingslijn (5% met taalachterstand)
Studiedag Kinderen ons Vak
13
15 maart 2013
Lezen: als associatiegebieden zich gaan ontwikkelen is trots op zichzelf staat concreet in de wereld kan een logisch opgebouwd en verstaanbaar verhaal vertellen. heeft beheersing over de grove en fijne motoriek kan de wereld los van zichzelf beschouwen en analyseren kan aandachtig met een werkje bezig zijn (20 minuten) kan aandachtig luisteren naar instructies kan zich aan regels houden kan in een groep functioneren
Studiedag Kinderen ons Vak
14
15 maart 2013
At risk for dyslexia • Vier jaar onderzoek leverde het inzicht op dat het waarschijnlijk effectiever is de leesvaardigheid zelf te trainen, i.p.v. de kleuter met risico voor dyslexie te trainen op leesgerelateerde vaardigheden.
• Eleveld, 2005.
Zijn kleuters toetsbaar? • 4 jarigen – nauwelijks medewerking • 5 jarigenmedewerking van 50% • 6 jarigen – goede medewerking
(v.d. Heijden, 2012).
Studiedag Kinderen ons Vak
15
15 maart 2013
VVE Soft ware pakketten al introduceren als de hard ware nog niet af is
Met name zwakke kinderen lopen vast
35% van de klinische populatie
Onderzoek in New York en LA • Taalinstructie
42-50%
• Voorbereidend rekenen
27%
• Testen
12-15%
• Vrij spel
5–16%
Studiedag Kinderen ons Vak
16
