VOORWOORD De financieel-economische vooruitzichten voor 2012 blijven onverminderd somber. Het blijft zaak de omzetbelasting geen kostenpost te laten zijn. De 31ste editie van Elsevier BTW Almanak voor ondernemer en adviseur staat daarbij terzijde. Elsevier BTW Almanak2012 is grondig onderhanden genomen. Een complete maar ook handzame en overzichtelijke behandeling van de omzetbelasting staat voorop. Voor de dagelijkse praktijk onnodige details zijn geschrapt maar via verwijzing altijd te vinden. Het belastingplan 2012, nieuwe regels van de Belastingdienst en nieuwe rechtspraak zijn verwerkt. In het bijzonder willen wij de volgende delen onder de aandacht brengen. Deel 2, BTW-systeem, gaat in op het belang van de nieuwe btw-verordening welke anders dan de Europese richtlijnen directe werking heeft in de lidstaten. Deel 3, Aangifte omzetbelasting, Opgaaf ICT, beschrijft dat vanaf 2012 alle ondernemers verplicht zijn digitaal aangifte te doen. Deel 4, Aangeven, betalen, terugontvangen, wijst de ondernemer dat hij als te weinig omzetbelasting is betaald dat direct meldt op straffe van boete. In deel 6, Leveringen, was een verrassende uitspraak van de Hoge Raad aanleiding voor het herschrijven van de paragrafen inzake integratielevering en integratieheffing. Deel 7, Diensten, behandelt de gevolgen van de nieuwe btwverordening bij (elektronische) diensten en gaat alvast in op de nieuwe regeling bij verhuur van vervoermiddelen per 2013. Deel 8, Vergoeding, behandelt onder meer de nieuwe reisbureauregeling per april 2012. De regeling geldt niet bij reisbemiddeling. Deel 9, Btw-tarieven, combinatie van prestaties, heeft onder meer aandacht voor de toerekening van bezorgkosten bij bezorging van goederen met verschillende tarieven. Deel 10, 6%-tarief, behandelt de voorwaarden voor toepassing van het 6%-tarief bij levering van digitale educatieve informatie. Deel 12, Vrijstellingen, besteedt aandacht aan het vervallen van verschillende vriendelijke regelingen op aanwijzen van de Europese Commissie. Deel 16, Intracommunautaire leveringen, behandelt de per 1 januari 2012 aangepaste vereenvoudigde a-b-c-regeling. Deel 18, Aftrek van voorbelasting, is ingrijpend aangepast vanwege het nieuwe, uitgebreide Besluit aftrek voorbelasting. De splitsing van omzetbelasting bij ondernemershan-
delingen en overige handelingen wordt ook behandeld. Daarnaast wijzen wij ook op de gevolgen voor de aftrek van voorbelasting bij leegstand van onroerende zaken. Het is zaak de aftrekmogelijkheden scherp in de gaten te houden. Deel 20, Privégebruik goederen en diensten, gaat in op de gevolgen van het nieuwe Besluit aftrek voorbelasting voor de vermogensetikettering. Deel 21, Autokosten, bevat de nieuwe regeling voor privégebruik. De band met de inkomstenbelasting is losgelaten. Deel 22, Goederen/diensten van buitenlandse ondernemers, is naar aanleiding van de nieuwe btw-verordening grondig herschreven. Deel 29, Factuur, tijdstip verschuldigdheid, gaat in op de nieuwe factureringsregels ingaande 2013, zodat de ondernemer zich tijdig kan voorbereiden. Deel 31, Controle, behandelt de nieuwe wetgeving inzake rechtsbescherming van de ondernemer tegen door de Belastingdienst opgelegde informatieverplichtingen in het kader van controles. De Belastingdienst moet een informatiebeschikking afgeven en kan worden verplicht tot kostenvergoeding als ten onrechte informatie is gevraagd. Deel 33, Heffingsrente, bespreekt de veranderingen inzake de heffingsrente in 2013. Het begrip ‘heffingsrente’ zal dan worden vervangen door ‘belastingrente’. Deel 34, Boeten, besteedt aandacht aan de invoering van een vergrijpboete nadat al een verzuimboete is opgelegd en aan de boete bij niet doen van de voortaan verplichte suppletieaangifte. Deel 35, Bezwaar en beroep, gaat in op de verhoging van het griffierecht en het verkrijgen van een kostenvergoeding als de Belastingdienst ten onrechte een administratieverplichting oplegt. Deel 36, Betaling naheffingsaanslag, aansprakelijkheid, behandelt de informatieverplichting van de ondernemer jegens de ontvanger. Bij een onterechte informatievraag bestaat recht op een kostenvergoeding maar bij weigeren informatie te geven is een boete mogelijk van € 4920! Of de gebruiker Elsevier BTW Almanak 2012 raadpleegt in boekvorm of digitaal, hij of zij kan vertrouwen op meer dan dertig jaar ervaring met actuele, volledige en onafhankelijke btw-advisering. Amsterdam, februari 2012 de auteurs
ISBN 978 90 352 5005 5 © 2012 Reed Business bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Alle in Elsevier BTW Almanak 2012 opgenomen informatie is naar beste kunnen samengesteld en verwerkt. De juistheid en volledigheid van deze informatie kunnen echter niet worden gegarandeerd. De uitgever aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Eindredactie: mw. drs. K.M. Beukers en I.J.P.M. Hartendorp > Uitgever: T. de Jong > Vormgeving binnenwerk en omslag: Studio Jos Willemse, Diemen > Druk: Kon. Wöhrmann, Zutphen Tot onze spijt kunnen individuele vragen niet worden beantwoord. Schriftelijke suggesties zijn echter welkom (Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam). Elsevier BTW Almanak is verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij Reed Business bv via telefoonnummer 0314–35 83 58 en via www.elsevierfiscaal.nl. Meer informatie over de Elsevier BTW Almanak en andere producten van Elsevier Financieel en Fiscaal kunt u vinden op www.elsevierfiscaal.nl.
I N HOUD 1 2
3
4
5
6
7
ALGEMEEN INLEIDING 1.1 Ter introductie BTW-SYSTEEM 2.1 Omzetbelasting volgens btw-systeem AANGEVEN EN BETALEN AANGIFTE OMZETBELASTING EN OPGAAF ICP 3.1 Digitale of schriftelijke aangifte 3.2 Prestaties binnenland 3.3 Verleggingsregelingen binnenland 3.4 Prestaties naar/in het buitenland 3.5 Prestaties uit het buitenland aan de Nederlandse ondernemer 3.6 Voorbelasting, kleineondernemersregeling, schatting en eindtotaal 3.7 Model aangifte 3.8 Opgaaf intracommunautaire prestaties (Opgaaf ICP) 3.9 Biljet Opgaaf omzetbelasting intracommunautaire prestaties AANGEVEN, BETALEN EN TERUGONTVANGEN 4.1 Algemeen 4.2 Periodieke aangevers 4.3 Incidentele aangevers
13 13 14 15 16 16 18 20 20 24 25 25 26 31
ONDERNEMER BELASTINGPLICHTIGE 5.1 Wie is belastingplichtig? 5.2 Ondernemerschap 5.3 Fiscale eenheid 5.4 Bijzonderheden ondernemerschap 5.5 Buitenlandse ondernemers/ fiscaal vertegenwoordiger
33 33 36 44 48 52
PRESTATIES LEVERINGEN 6.1 Inleiding 6.2 Leveringen van goederen 6.3 Plaats van levering 6.4 Afstandsverkopen 6.5 Schema plaats van levering DIENSTEN 7.1 Inleiding 7.2 Diensten (art. 4,1 W.) 7.3 Plaats van dienst 7.4 Diensten aan ondernemers (B2B) 7.5 Diensten aan niet-ondernemers (B2C)
58 58 59 67 69 72 73 73 74 80 82 87
VERGOEDING EN TARIEVEN VERGOEDING 8.1 Wat hoort tot de vergoeding? 8.2 Vergoeding bij onttrekking voor privédoeleinden, fictieve intracommunautaire verwerving en integratieheffing 8.3 Zegels, waardebonnen e.d. 8.4 Reisbureauregeling t/m 31 maart 2012 8.5 Reisbureauregeling vanaf 1 april 2012 9 BTW-TARIEVEN EN COMBINATIE VAN PRESTATIES 9.1 Tarieven 9.2 Wijziging btw-tarieven 9.3 Combinatie van prestaties 10 6%-TARIEF 10.1 Inleiding 8
7 7 9 9
99 99 113 116 119 122 127 127 128 128 132 132
INHOUD
10.2 Tabel I, onderdeel a, 6%-goederen 10.3 Tabel I, onderdeel b, 6%-diensten 11 NULTARIEF 11.1 Algemeen 11.2 Tabel II, onderdeel a: goederen 11.3 Tabel II, onderdeel b: diensten 11.4 Diplomaten/internationale organisaties/NAVO-strijdkrachten 11.5 Beleggingsgoud
132 151 166 166 166 172 175 176
VRIJSTELLINGEN 12 VRIJSTELLINGEN 12.1 Algemeen 12.2 Wettelijke vrijstellingen 12.3 Niet-wettelijke vrijstellingen 13 ONROERENDE ZAKEN 13.1 Algemeen 13.2 Levering van onroerende zaken 13.3 Zakelijke rechten 13.4 Samenloop van omzetbelasting en overdrachtsbelasting 13.5 Verhuur van onroerende zaken 13.6 Schema samenloop overdrachtsbelasting en btw
179 179 180 220 221 221 223 234 237 250 260
IN- EN UITVOER 14 INTRACOMMUNAUTAIRE VERWERVINGEN 14.1 Btw verschuldigd bij intracommunautaire verwerving 14.2 Onbelaste verwervingen 14.3 Nieuwe vervoermiddelen 14.4 Schema Intracommunautaire Verwerving 15 INVOER UIT NIET-EU-LANDEN 15.1 Invoer, douaneprocedure 15.2 Verleggingsregeling bij invoer 16 INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN 16.1 Leveringen aan afnemers in andere EU-landen 16.2 Overbrengen van eigen goederen naar ander EU-land 17 UITVOER NAAR NIET-EU-LANDEN 17.1 Ondernemer voert uit 17.2 Uitvoer als reizigersbagage
261 261 265 267 269 270 270 278 283 283 293 297 297 301
AFTREK EN TERUGGAAF 18 AFTREK VAN VOORBELASTING 302 18.1 Algemeen 302 18.2 Aftrek van op factuur in rekening gebrachte btw 311 18.3 Aftrek van verschuldigde btw 316 18.4 Gemengd gebruik belaste en onbelaste handelingen, herzieningsregels 318 19 BIJZONDERE TERUGGAVEN 330 19.1 Diverse teruggaven Nederlandse btw 330 19.2 Teruggaaf Nederlandse btw aan in andere EU-landen gevestigde ondernemers 334 19.3 Teruggaaf Nederlandse btw aan buiten de EU gevestigde ondernemers 336 19.4 Teruggaaf omzetbelasting uit andere EU-landen aan Nederlandse ondernemers 337 20 PRIVÉGEBRUIK GOEDEREN EN DIENSTEN 341 20.1 Algemeen 341 20.2 Goederen onttrekken aan bedrijf 345 20.3 Bedrijfsgoederen en diensten voor privé gebruiken, gratis diensten 347 20.4 Privégebruik personeel, relatiegeschenken en giften (bua) 352 21 AUTOKOSTEN 359 21.1 Algemeen 359 21.2 Privégebruik auto 360
INHOUD
HEFFING BIJ AFNEMER 22 GOEDEREN/DIENSTEN VAN BUITENLANDSE ONDERNEMERS 363 22.1 Heffing btw bij Nederlandse afnemer 363 22.2 Schema verleggingsregeling 364 23 VERLEGGINGSREGELINGEN BOUW, SCHEEPSBOUW, CONFECTIE, AFVALSTOFFEN 366 EN CO2-EMISSIERECHTEN 23.1 Bouw, scheepsbouw en confectie 366 23.2 Afvalstoffen 370 23.3 CO2-emissierechten 370 BIJZONDERE REGELINGEN 24 KLEINEONDERNEMERSREGELING 24.1 Algemeen 24.2 Vermindering voor kleine ondernemers 24.3 Ontheffing van administratieve verplichtingen 25 LANDBOUWREGELING 25.1 Werking landbouwregeling 25.2 Optie voor belast ondernemerschap 25.3 Bijzondere regelingen 25.4 Veehandelsregeling 25.5 Subsidies, premies e.d., overdracht en exploitatie van rechten 25.6 Overdracht landbouwbedrijf 25.7 Levering van gas en olie aan tuinbouwers 26 KANTINES 26.1 Bedrijfskantines 26.2 Kantines van verenigingen en instellingen 27 GEBRUIKTE GOEDEREN: MARGEREGELING 27.1 Margeregeling 27.2 Globalisatie 27.3 In- en uitvoer, intracommunautaire transacties 27.4 Bijzondere regelingen 28 BEDRIJFSBEËINDIGING EN FAILLISSEMENT 28.1 Algemeen 28.2 Staking onderneming 28.3 Faillissement 28.4 Overdracht van onderneming
372 372 372 378 380 380 388 391 393 395 397 398 400 400 401 404 404 413 419 421 424 424 424 425 427
FACTUUR EN ADMINISTRATIE 29 FACTUUR EN TIJDSTIP VERSCHULDIGDHEID 430 29.1 Belang van de factuur 430 29.2 Inhoud van de factuur 433 29.3 Tijdstip verschuldigdheid belasting 438 30 BTW-ADMINISTRATIE 441 30.1 Administratieve verplichtingen 441 30.2 Forfaitaire berekeningsmethoden ter bepaling van de verschuldigde belasting 443 CONTROLE, NAHEFFING, BEZWAAR EN BEROEP 31 CONTROLE 31.1 Boekenonderzoek 31.2 Rechten en verplichtingen 32 NAHEFFING 32.1 Aanslag 32.2 Algemene beginselen 33 HEFFINGSRENTE 33.1 Betalen en ontvangen van heffingsrente 33.2 Belastingrente (vanaf 1 januari 2013) 34 BOETEN 34.1 Verzuim- en vergrijpboeten 34.2 Waarborgen bij het opleggen van boeten 34.3 Verzuimboeten 34.4 Vergrijpboeten 34.5 Strafverzwarende en strafverminderende omstandigheden
449 449 451 453 453 455 459 459 461 463 463 463 465 467 469
INHOUD
34.6 Schema voor boete als te weinig is betaald wegens onjuiste aangifte 35 BEZWAAR EN BEROEP 35.1 Algemeen 35.2 Bezwaar 35.3 Beroep 35.4 Hoger beroep 35.5 Cassatie 35.6 Kostenvergoeding bezwaar en beroep 36 BETALING NAHEFFINGSAANSLAG EN AANSPRAKELIJKHEID 36.1 Betaling en invordering 36.2 Aansprakelijkheid
471 472 472 473 477 479 480 481 483 483 485
WETTEKSTEN 37 TEKSTBIJLAGEN 490 37.1 Wet op de omzetbelasting 1968 490 37.2 Uitvoeringsbesluit omzetbelasting 1968 525 37.3 Besluit uitsluiting aftrek omzetbelasting 1968 535 37.4 Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 536 37.5 Uittreksel uit de Wet op belastingen van rechtsverkeer 557 37.6 Uittreksel uit de Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen 1994 559 38 GEGEVENS VOORGAANDE JAREN 562 38.1 Tarieven 562 38.2 Vrijstellingen 563 HULP 39 EU-LANDEN 39.1 Landen en gebieden van de EU 40 ADRESSEN 40.1 Regiokantoren bevoegd voor de omzetbelasting 40.2 Directeur van de Belastingdienst 40.3 Belastingdienst/Central Liaison Office 40.4 Belastingdienst/Brieven en beleidsbesluiten 40.5 Ministerie (algemeen) 40.6 Buitenlandse belastingdiensten voor informatie belastingplicht e.d. REGISTER
564 564 565 565 566 567 567 567 567 569
