1750-1900 accenten: 1
herleving van de klassieken
2
aandacht voor het eigen nationale verleden
3
vlucht in het exotische, de eigen geschiedenis, de mystiek en de natuur
4
verhevigd gevoel
5
heroïek van het alledaagse, de harde werkelijkheid
invalshoeken: Kunst en wereldbeeld: - rationalisme, verlichting tegenover het loslaten van de ratio, - vooruitgangsidee, socialisme, - visies op geschiedenis: een voortgaand lineair proces met verschillende uitkomsten, - Darwinisme. Visies op kunst: - kunst moet het goede, het ware en het schone tonen, kunst moet verheffen, - schoonheid is relatief (afhankelijk van tijd en plaats); neostijlen; eclecticisme, - kunst moet authentiek en origineel zijn, - kunst moet van zijn tijd zijn, - l’art pour l’art; de bohémien, - Gesamtkunstwerk. Kunstenaar en opdrachtgever, politieke en economische macht: - opleiding: de rol van de académie; op zoek naar eigen leermeesters (historische voorbeelden of ‘de natuur zelf’), - opdrachtgevers: de vrije markt, de staat koopt kunst, - organisatie van de samenleving: nationaal bewustzijn; naties - staat - burgers > streven naar vrije wereldhandel, concurrentie, - verzamelingen: systematiseren van collecties naar soort en tijd / plaats. Verzamelingen ook gekoppeld aan prestige van een staat. Intercultureel: - oriëntalisme en exotisme, - effecten van kolonialisme en wereldtentoonstellingen. Wetenschap en techniek:
- het ontstaan van de historische belangstelling; het ontstaan van de kunstgeschiedenis; het ontstaan van musea, - industriële revolutie, - evolutietheorie, - fotografie, - nieuwe materialen als gietijzer, de toepassing van de combinatie gietijzer en glas. SOCIAAL
1. Vincent van Gogh Begrippen: o Engagement - Het betrokken zijn bij maatschappelijke en culturele problemen. o Sociaal – Die of dat verband houdt met de samenleving. Vincent van Gogh - tegenover realisme & sociaal engagement Omstreeks 1840 ontstaat een nieuwe stijl van schilderen, namelijk het realisme. Het realisme is een stijl van schilderen waarbij de schilder de natuur en alledaagse dingen als onderwerp kiest. Realiteit betekent werkelijkheid.
Het realisme staat voor:
- het schilderen van de werkelijkheid - het laten zien van de werkende mens - De aandacht hebben voor sociale omstandigheden - het alledaagse centraal stellen Het begrip sociaal engagement houdt in: de betrokkenheid bij anderen in woorden, gevoelens en daden. Vincent van Gogh had veel respect voor kunstenaars die een groot sociaal engagement toonden, bovenal voor de Fransman Jean-François Millet. Hierdoor raakte hij er zelf ook in de ban van. Hij schilderde realistisch, dus de gewone mens. Op welke wijze speelt engagement een rol in het betreffende werk van Vincent van Gogh ? & Hoe krijgt engagement vorm in het werk van Vincent van Gogh?
Iedereen kent Vincent van Gogh, de man die zijn eigen oor af sneed. Hij was een van zes kinderen en kreeg vaak baantjes door zijn oom. Helaas kon hij deze nooit helemaal afmaken, vaak door lichte depressies. Hij maakte deel uit van de postimpressionisten en heeft zichzelf leren tekenen. Hij werd heel erg geïnspireerd door het boerenleven. Vincent van Gogh heeft 3 maanden bij een boerengezin gewoond om ze te bestuderen en heeft daarna dit schilderij ervan gemaakt. Hij heeft het gezin geschilderd zoals ze zijn, rauw en puur. Hij heeft natuurlijke kleuren gebruikt om ze echter over te laten komen. Hij heeft dit gedaan om mensen na te laten denken over hoe deze gezinnen echt leven. Ze eten wat ze zelf telen en zelf uit de grond halen. Het thema van het schilderij is de geborgenheid van de avond, het laat de uren na de arbeid zien en vormden een
rustpunt in het zware bestaan van de familie. Hij wilde het geheel niet idealiseren zoals anderen deden en de kleuren zo dicht mogelijk bij het de werkelijkheid te houden. Hij wilde ze benadrukken als echte mensen. Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het engagement van Vincent van Gogh? Omstreeks 1850 zijn er tijden van crisis. Mensen willen iets ander en zowel in de literatuur als in de kunst gaan mensen anders denken. De normale man of arbeider wordt steeds belangrijker (zie afb. 2). Voor deze tijd was het een taboe om dit te doen en werden er vaak alleen maar reisverhalen of Bijbelse taferelen uitgebeeld .
Afbeelding 2 Bij Vincent van Gogh blijkt dit uit de onderstaande citaten van hem: “De boeren, die met handen die zij in den schotel steken zelf de aarde hebben omgespit en het spreekt dus van handenarbeid en van – dat zij hun eten zoo eerlijk verdiend hebben. lk heb gewild dat het doe denken aan een geheel andere manier van leven dan die van ons – beschaafde mensen.” “Het schilderen van het boerenleven is iets ernstigs en ik voor mij zoude zelfverwijt hebben als ik niet trachtte schilderijen te maken zo dat zij serieuze dingen te denken geven kunnen aan wie serieus over kunst en over leven denkt. Millet, de Groux, zoo veel anderen hebben voorbeelden gegeven van karakter en van zich niet storen aan de verwijten van dat ’t schande zou wezen als men ook maar twijfelde. Neen, men moet de boeren schilderen als zijnde zelf een hunner, als voelende, denkende zoo als zij zelve.” Geslaagd in zijn intenties?
Vincent van Gogh is geslaagd in zijn intenties en beroemd geworden, maar tijdens zijn leven, in de negentiende eeuw, was dat nog niet zo. Van Gogh had een moeilijk leven, met veel onrust, liefdesverdriet en geldzorgen. Wanhoop hierover dreef hem tot zelfmoord. Pas na zijn dood begon zijn ster te rijzen. Aan de ene kant was dat vanwege zijn schilderijen, want die hebben veel zeggingskracht, kleurig, eigenzinnig; veel mensen, van alle leeftijden, vinden zijn werk mooi.
Bronnen: http://snvt.taalunieversum.org/Taalunieversum/nem/artikel.php?ID=36 http://www.encyclo.nl/begrip/engagement http://entoen.nu/vincentvangogh 2. Ilja Repin 1. Een kandidaat moet in staat zijn aan te geven op welke wijze engagement een rol speelt in het werk van bovengenoemde kunstenaars. Ilja Repin schilderde sociaal-kritisch werk, socialistisch realisme. In zijn werken liet hij verschillende maatschappelijke problemen zien en stelde ze aan de kaak. Het socialistisch realisme was de officiële en ook in de praktijk toonaangevende kunst- en literatuurstroming in de Sovjet-Unie, vanaf de jaren '20 tot de opheffing van de Sovjet-Unie in 1991. Deze stroming had een aantal kenmerken. Zo moest de realiteit op herkenbare wijze afgebeeld worden zoals die zich voordeed. Ook moest de kunst duidelijk Sovjet-Russisch zijn, volksverbonden en begrijpelijk voor het simpele arbeidersvolk. Choqueren was verboden. Ilja was de belangrijkste vertegenwoordiger van De Zwervers, een Russische kunstenaarsgroep die tot het realisme behoorde. Repins werk werd, juist door zijn sociaal-kritische werk, door de Sovjetautoriteiten bestempeld tot voorbeeld van de Sovjet schilderkunst, het socialistisch realisme. Andersoortig werk was niet toegestaan. Daarom was zijn werk in de Sovjet-Unie enigszins controversieel; enerzijds werd hij als groot (zo niet de grootste) kunstschilder vereerd, anderzijds werd hij verfoeid vanwege de verplichting vanuit de Communistische Partij om te schilderen zoals Repin. Zijn werken waren kritisch op de maatschappij. Hij schilderde het gewone volk, kunst moest volgens hem het echte leven uitbeelden. Hij stelt maatschappelijke kwesties dus aan de kaak. De arbeiders zijn wel op een heroïsche manier weergegeven, wat nieuw was in die tijd. Behalve het gewone volk ging hij later ook de Russische elite en aristocraten schilderen. 2. Een kandidaat moet in staat zijn aan te geven hoe engagement vorm krijgt in het werk van bovengenoemde kunstenaars. Engagement komt terug in de schilderijen van Ilja Repin in de vorm van het gewone volk dat wordt afgebeeld op zijn werken. Deze gewone boeren en arbeiders worden eigenlijk neergezet als de
helden van de maatschappij. Ze zijn heroïsch afgebeeld en dat was dus nieuw in die tijd. Realisme was normaal in die tijd, daar was Repin niet de eerste in. In zijn werk Boerlaki beeldt hij bijvoorbeeld uit dat arbeiders nog goedkoper zijn dan paarden. Hij laat zien hoe onmenselijk het werk is wat deze mensen moeten doen. Hij laat zien dat het eigenlijk de helden van de maatschappij zijn en hoe hard deze mensen moeten werken in vergelijking tot de rijken. Het is dus eigenlijk een oneerlijke samenleving en dat laat hij allemaal terugkomen in zijn schilderij. Hij is dus kritisch tegenover deze maatschappij. Met dit schilderij begon zijn carrière eigenlijk.
3) Welke maatschappelijke ontwikkelingen van invloed zijn op het engagement van Ilja Repin Ilja Repin leefde in een turbulente periode in de Russische geschiedenis. Hij maakte de overgang van de oude feodale maatschappij naar de nieuwe industriële maatschappij en het bolsjewisme (onderdrukking) mee. Repin schilderde tijdens de grootste culturele bloei die Rusland tot dat moment had beleefd. Hij raakte bevriend met beroemde tijdgenoten als Moesorgskij, Tolstoi en Rubinstein en was diep betrokken bij de grote culturele en maatschappelijke veranderingen die Rusland in die tijd doormaakte.
De grote sociale betrokkenheid die in veel werken naar voren komt wordt voor een deel door verklaard door de eigen jeugdervaringen. Ilja Repin kwam uit een zeer eenvoudige familie uit de Oekraïne. Hij had zelf ondervonden wat het betekende om in een klassenmaatschappij te leven. Als zoon van een boer had hij de afschaffing van het lijfeigenschap in 1861 meegemaakt. Voor zijn vader was het onmogelijk zijn stand te ontstijgen. Ilja Repin was vast besloten dit wel te doen. Repin is naast een fenomenaal portretschilder vooral bekend door het schilderen van het Russische leven. Hij had daarbij evenveel oog voor de schrijnende armoede van de Russische boeren als voor de schittering van de upper-class. In zijn verbeelding van het leven werd hij altijd gedreven door de ambitie om de grootse en meeslepende dramatiek van de Russische werkelijkheid ook groots en meeslepend op doek te zetten. Tenslotte maakte hij stukken met een sterk nationalistisch karakter. Tot op de dag van vandaag wordt Repin als de nationale schilder van Rusland beschouwd. Een Schilderij als De Wolgaslepers zijn onderdeel van het collectieve geheugen van de Russen. Repin was een zeldzaam virtuoos kunstenaar: hij legde zijn sociale engagement met de wereld rondom hem vast in briljante, monumentale schilderijen met een grote dramatische kwaliteit. De schilderijen van Repin lijken verbazingwekkend levensecht en fris. Hij werd vooral beroemd door zijn onverbloemde realisme. Zijn werk was sociaal kritisch. Repin was de schilder van de Russische ziel. Hoewel onder het communisme religie verboden was, grijpt de kunst van het Sovjettijdperk juist op deze afbeeldingen terug. Ilya Repin wordt wegens zijn sociaal geëngageerde thematiek gezien als de grondlegger van het Socialistisch Realisme. Iedere Rus kent het schilderij de Wolgaslepers vanwege de reproducties die overal in scholen en andere openbare gebouwen te zien zijn. Maar Repins schilderij onderscheidde zich omdat het niet alleen de ellende van de Wolgaslepers liet zien, maar hun juist een heroïsche status wist te geven. Het schilderij beeldt een groep bootslepers uit die langs de Wolga een boot voorttrekken. Deze slepers stonden op de onderkant van de sociale ladder in Rusland. Het waren vaak exgedetineerden of boeren die om onduidelijke redenen hun grond waren ontvlucht. De
Wolgaslepers zouden dan symbool staan voor het verarmde Russische volk dat het schip van de Tsaristische staat voorttrok. 4) In hoeverre en op welke wijze slaagt Ilja Repin in zijn intenties? Ilja Repin was ervan overtuigd dat ware kunst het echte leven zou uitbeelden. Hij is hiermee in zijn werk “Boerlaki” geslaagd. Hij voldeed volledig aan deze intentie: het laat arbeiders zien die goedkoper waren dan paarden. Ondanks het zware werk zijn dit geen gebroken mannen, integendeel. De voorste trekker houdt het hoofd geheven terwijl aan de linkerflank iemand snaaks een pijpje rookt. Centraal staat een figuur in kleurigere kleding dan de anderen. Zijn houding is uitdagend, zijn huidskleur veel frisser dan die van zijn collega’s. Het is alsof het zware werk nog geen vat heeft kunnen krijgen op zijn karakter, alsof het bootslepen voor hem maar een spel is. Het werk is meteen aangeslagen en is nog altijd zijn bekendste werk. Ik denk dat Ilja in zoverre in zijn intenties is geslaagd, omdat hij weergeeft hoe de armoede leeft in zijn land. Hij durft weer te geven hoe groot de armoede daar nu werkelijk is. Een voorbeeld hiervan is dat Ilja Repin in zijn studententijd rebelleerde samen met een aantal medestudenten tegen de staatsinmenging in het kunstonderwijs. Kunst onder het communisme moet de maatschappij dienen. Maar Repin deed hier niet aan mee en ging zijn eigen weg. De regering beseft hoeveel invloed een populaire schilder als Repin kan hebben, en neemt hem op in Socialistisch Realisme.
Een traditie in Ruslannd: Na een dag zwaar werk, komt jong en oud bijeen in een izba, dorpshuis. Daar wordt tot in de ochtendgloren gedanst, gedronken, gelachen en gepraat. 2e naam van schilderij is dan ook Ochtendgloren. Hier beeld Ilja Repin dus een alledaags tafereel met gewone arbeiders uit.
Afscheid van de rekruut 1879 Afscheid van de rekruut op de binnenplaats dat een typerend onderdeel vormde van Russische boerderijen zoals Repin ze aantrof in het dorpje Bykovo in de buurt van Moskou, tijdens de Russische-Turkse oorlog. Hier beeld hij dus een gewone boer uit, maar toch op een heroïsche manier. Waarschijnlijk zal deze boer zijn land dienen en neemt hij daarom afscheid van zijn vrouw en kinderen. De arbeider wordt dus ook hier heldhaftig afgebeeld.
Kozakken schrijven een brief aan de Turkse Sultan. 1880
Toen de Turkse sultan voorstelde om over te lopen naar het Turkse leger, schreven de Kozakken hem een brief terug waarin ze weigerden zich te onderwerpen. De brief stond vol provocerende, ironische en voor de Turkse vorst beledigende uitspraken. Hier zie je hoe de Kozakken deze brief schrijven en er zelf de grootste lol in hebben. Ze worden hier dus niet onderworpen, maar juist machtig afgebeeld. Barones v.i. Ikskoel von Hildenbrandt. 1889 ”Varvara Ivanovna” viel niet alleen op door haar schoonheid, maar bezat een briljante geest, ze deed aan liefdadigheid en verzamelde kunst. Hieruit is te zien dat hij naast lof voor de arbeiders toch ook altijd gefascineerd bleef door de elite. Conclusie Ilja Repin komt uit een simpel gezin dat het niet breed heeft gehad. Hierdoor is hij zich erg bewust geweest van de armoede die heerste in Rusland en heeft hij een kritische houding tegenover de maatschappij aangenomen. In zijn schilderijen zijn arbeiders te zien die zich verkeren in barre situaties en desondanks er toch heldhaftig uitzien. Ilja Repin was dus erg maatschappelijk geëngageerd, hij stond voor het belang van de arbeiders, en tegelijkertijd geïntrigeerd door de elite. Bronnen •
http://www.kunstkanaal.net/kunst/ilya+repin.html
•
http://www.cultuurarchief.nl/kunstenaars/repin-ilja-1844.htm
•
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ilja_Repin
•
http://www.abcgallery.com/R/repin/repin.html
•
http://www.cultuurarchief.nl/kunstenaars/repin-ilja-1844.htm
•
http://www.ilyarepin.org/biography.html
•
http://www.ilyarepin.org/the-complete-works.html
•
http://www.artcyclopedia.com/artists/repin_ilya.html
•
http://www.weiwerd-amsweer.nl/pagina22a.html
3. Sleutelwerk: Gustave Courbet, een begrafenis in Ornans, 1850.
In het werk Een begrafenis in Ornans van Gustave Courbet speelt engagement een rol doordat hij normale mensen afbeeldt, hij vind de ‘gewone’ mensen belangrijker als onderwerp van kunst dan de grote historische helden. Bij het schilderij ‘een begrafenis in Ornans’ bijvoorbeeld is de gewone man het onderwerp, een begrafenis met daarop mensen die te herkennen zijn. Hoe krijgt engagement vorm in het werk Gustave Courbet. In het werk van Gustave Courbet krijgt engagement vorm door de beelden die hij schets en de manier waarop. Courbet schets altijd dagelijkse taferelen waardoor mensen zich goed kunnen verplaatsen in de situatie, ook schildert hij ook vaak mensen die hij zelf kent of heeft gekend, hierdoor herkende mensen uit zijn geboorteplaats deze mensen ook, wat het reëler maakte. Deze schilderijen van ‘normale mensen’ werden niet geaccepteerd door de musea, het zegt dus ook dat hij echt geïnteresseerd en geboeid was door de maatschappelijke problemen. Anders was hij wel kunst gaan maken die geaccepteerd werd door de musea.
1. Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het engagement van Gustave Courbet.
Tijdens het realisme gaan de Rijke industrielen en hoge ambtenaren tot de nieuwe leidende klassen behoren. Hierdoor ontstaan er nieuwe maatschappelijke verhoudingen. Courbet levert in zijn werk kritiek op de maatschappij waarin hij leeft en zet zich daartegen af. De rijke bovenlaag van de bevolking trekt zich niets aan van de erbarmelijke omstandigheden van de arbeiders. Courbet wilde dit veranderen. Dit deed hij door 'gewone' mensen en hun
gewone bezigheden te schilderen. Hierdoor geeft hij hen een plaats in een wereld waar ze tot nu toe niet aan bod kwamen. Courbet slaagt erin 2. In hoeverre en op welke wijze slaagt Gustave Courbet in zijn intenties.
een 'levende' kunst te
produceren. (realistische weergave). Hiermee zorgt hij voor veel reacties. Men voelde zich aangesproken. De opstand van Courbet richt zich tegen de artistieke autoriteiten. Hij vecht voor de vrijheid. Maar omdat hij in zijn schilderijen eigentijdse gewone mensen schildert wordt deze ongehoorzaamheid verbonden met verzet tegen de politieke autoriteiten. De reacties tegen het werk van Courbet worden dan ook meteen gekoppeld aan de politiek. In deze tijden van politieke instabiliteit en sociale verandering wordt het negeren van de culturele afspraak binnen de maatschappij als bedreigend ervaren.
Bronnen?
Adolf Menzel Staalwalserij 1875. (verbreding thema)
Eerste Duitse schilderij over de werkende klasse. (en dus een groot schandaal!) Een aanklacht tegen het werken met machines. Hij probeert hier zijn toekomstbeeld te verbeelden: De mens als machineonderdeel. EMANCIPATIE 4. Mary Cassatt Zij studeerde aan de Pennsylvania Academy of Fine Arts in Philadelphia. Dit was tegen haar vaders zin, die eigenlijk een meer huishoudelijk bestaan voor zijn dochter wenste. Dat was iets kenmerkends voor die tijd. Vervolgens reisde zij weer door Europa. Uiteindelijk vestigde zij zich in 1874 in Parijs.. In 1877 maakte zij kennis met Edgar Degas, met wie zij levenslang bevriend bleef. Zijn werk en inzichten hadden grote invloed op haar, hoewel zij gedurende haar loopbaan een geheel eigen stijl wist te behouden. Zij beeldde voornamelijk het dagelijkse en huiselijke leven af, met een voorkeur voor vrouwen en kinderen, het was een beetje protesterend naar de maatschappij toe. Mary Casset slaagde in haar intenties op een manier dat ze zelf het goede voorbeeld gaf. Ze vocht voor een verandering in het beeld dat de maatschappij had van vrouwen. Vrouwen werden nog gezien als minderwaardig en zouden eigenlijk niet schilder mogen zijn. Maar doordat zij wel liet zien dat ze een kunstenares was. Hielp ze indirect de anonieme vrouw achter het aanrecht die
nog steeds dacht dat vrouwen alleen voor de kinderen moesten zorgen. Ze werd eerst verguisd samen met haar vrienden in Parijs die bijna allemaal deel uitmaakten van de impressionisten. Maar tegenwoordig wordt ze positief beschouwd en is ze deel van de kunstgeschiedenis net als alle mannelijke grootmeesters voor haar.
Ze beeldde vooral vrouwen af (hier zichzelf) en huiselijke/dagelijkse leven. Een vrouw, zijzelf, die op een bank zit. Dit is typerend voor Mary Cassatt omdat zij veel en vaak vrouwen (en kinderen) zo afbeeldde. betrokkenheid met het impressionisme als gevolg van de invloed van haar vriend Edgar Degas. Je ziet de impressionistische invloed in dit schilderij door de ‘vlugge’ penseelstreken, dat het ‘snel’ is geschilderd.
het bad
blauwe kind
Bronnen: http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/20010755 http://nl.wikipedia.org/wiki/Mary_Cassatt http://www.marycassatt.org/ 5. Berthe Morisot
o Emancipatie – Het streven naar zelfstandigheid en gelijke rechten.
Levensloop Berthe Morisot Berthe Morisot werd in Bourges geboren in 1841. Ze werd geboren in een familie van goede komaf, en had een vader die een grote passie voor schilderen had. In Parijs kreeg ze onderwijs en schilderde ze mooie landschappen. Schilderen maakte deel uit van de opleiding van vrouwen uit de betere kringen, maar Morisot deed meer dan de meeste andere vrouwen, zij nam het schilderen serieus en wilde zich er volledig aan wijden. In 1868 ontmoette ze Manet en poseerde voor hem. Vervolgens ging ze ook lessen nemen bij hem. Hij introduceerde haar bij de Impressionisten. In 1874 trouwde ze met de broer van Manet.
Ze experimenteerde onder andere met zeegezichten en maakte haar belangrijkste ontwikkeling door in de jaren tachtig. Ze begon lichte kleuren te gebruiken en thema's te schilderen die deel uit maakten van haar eigen leven. Ook drong ze er bij Manet op aan om meer gebruik te maken van lichtere kleuren. Ze schilderde veel vrouwen, vaak met kinderen. Ze experimenteerde met pastel en bleef ook landschappen schilderen. Morisot stierf in Parijs in 1895. Na haar dood werd Morisot door feministen 'ontdekt' en zij zagen haar als een van de vergeten vrouwelijke schilders. Mede hierdoor
nam haar roem na haar dood sterk toe. Tegenwoordig wordt Morisot, samen met de Amerikaanse Mary Cassett, gezien als de belangrijkste vrouwelijke schilders uit de negentiende eeuw.
Op welke wijze speelt engagement een rol in het betreffende werk van Berthe Morisot ? & Hoe krijgt engagement vorm in het werk van Berthe Morisot ?
Ze heeft les gehad van de beroemde schilder Corot. Zij kon alleen doorgaan met schilderen omdat haar man rijk was en haar kon onderhouden. In tegenstelling tot vele andere vrouwen, ging ze na haar huwelijk en de geboorte van haar eerste kind door met haar carrière als kunstenaar. Ze schilderde dan ook voornamelijk vrouwen en kinderen tijdens hun dagelijkse bezigheden en dan vooral ook rijke welgestelde vrouwen, vaak haar zus of kind. Het was in die tijd voor vrouwen heel moeilijk om hun werk in tentoonstellingen te krijgen, laat staan te verkopen. Berthe Morisot deed mee aan zeven van de acht impressionistische exposities en had ook nog een solo expositie, wat heel bijzonder was voor een vrouw in die tijd. Filmpje om een indruk van haar werk te krijgen: http://www.youtube.com/watch?v=BTA-3DTRWzA Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het engagement van Berthe Morisot ?
De impressionisten maken dankbaar gebruik van de ontdekkingen in de natuurwetenschappen, dat de menselijke waarneming bepaald wordt door het licht dat op het voorwerp valt en vervolgens weer teruggekaatst wordt. De teruggekaatste lichtvlekken, die op het netvlies terechtkomen, worden door de hersenen geregistreerd als vormen en kleuren. Vanuit dit principe willen de impressionisten in hun schilderijen uitsluitend weergeven wat op hun netvlies valt: vlekjes licht en kleur. Een voorbeeld hiervan is Claude Monet: Parlementsgebouwen in Londen (zie hieronder).
De Impressionisten ontdekken ook dat de schaduwen niet per se volgens de academische traditie grijs of bruin hoeven te zijn, maar een eigen, soms zuivere kleur hebben. Verder valt het hun op dat de kleur van elk voorwerp in werkelijkheid uit een licht mengsel van diverse kleuren bestaat: de kleur van de lichtbron, de eigen kleur van het voorwerp en de weerkaatsing van kleuren uit de omgeving. De uitvinding van de fotografie heeft grote invloed op het werk van impressionisten. De fotografie stelt hen in staat onbevangen waar te nemen. Met behulp van foto’s kunnen bepaalde momenten en gebeurtenissen vastgesteld en vervolgens geschilderd worden. Dit beïnvloed de manier waarop de schilders hun onderwerpen weergeven.
Le déjeuner sur l’herbe, 1955, Manet Hier zie je in het bovenstaande schilderij dat er een naakte vrouw in een park bij twee mannen met kleren. Manet wilt de vrouw een gezicht geven. Ze is een gewone vrouw; geen bijbels of mythologisch figuur en kijkt de beschouwer recht in het gezicht. Geslaagd in haar intenties? Berthe Morisot had de intentie haar dagelijkse leven te schilderen en hier plezier in te hebben. Aangezien het een impressionistische schilderes is was haar intentie de impressie van vooral vrouwen en kinderen uit te beelden en niet specifieke personen. Ze was dus opgegroeid met het schilderen, en vond dit gewoon erg leuk en belangrijk. Ik denk dat ze hierin goed is geslaagd, aangezien ze heel veel beroemde schilderijen op haar naam heeft staan. Ook heeft ze zichzelf in haar hele schilderscarrière verbeterd.
Bronnen: http://www.encyclo.nl/begrip/engagement http://nl.wikipedia.org/wiki/Berthe_Morisot http://www.helium.com/items/2317683-biography-berthe-morisot?page=2 http://www.aaronartprints.org/morisot-berthe.php http://nl.wikipedia.org/wiki/Berthe_Morisot http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/kunst/13103-impressioniste-berthe-morisot.html http://www.encyclo.nl/begrip/ZEEGEZICHT http://www.google.nl/imgres? start=88&um=1&hl=nl&biw=1280&bih=829&tbm=isch&tbnid=ijmpHOlAtpF99M:&imgrefurl=http://bl og.seniorennet.be/cate/&docid=3Yva0SIlqgKOfM&imgurl=http://www.analysys.nl/cate_kunst/ZEE GEZICHT_MET_MEEUWEN_SIEBE_JOHANNES_TEN_CATE.JPG&w=300&h=175&ei=2W1fUO _FOOXb0QW6uoCwCQ&zoom=1&iact=hc&vpx=686&vpy=460&dur=3281&hovh=140&hovw=240 &tx=96&ty=59&sig=113908872404545718315&page=4&tbnh=122&tbnw=209&ndsp=30&ved=1t:4 29,r:9,s:88,i:34 http://nutblog.wordpress.com/tag/trouw/ http://parijslive.files.wordpress.com/2010/11/museummarmottanmonet1.pdf
6. Sleutelwerk: Edmonia Lewis, de dood van Cleopatra, 1876
-
Allereerste professionele Afro Amerikaanse beeldhouwster die zowel nationaal als internationaal bekend werd
-
Liet de Neo-klassieke stijl herleven
-
Vader was “black American”, moeder Chippewa Indiaan
-
Als beeldhouwster eerste vrouw in een mannenberoep
-
emancipatie
Haar werken waren onlosmakelijk verbonden met de rassenscheiding in Amerika
Mary Edmonia Wildfire Lewis 1843-1907
Forever Free (1867) :
A black woman and black man celebrating the Emancipation Proclamation = de wet van de afschaffing van de slavernij in Amerika
Hagar in the Wilderness (1868) Hagar (uit het Oude Testament) is de Egyptische vrouw van Abraham. Hagar schonk hem zijn eerste zoon, Ismael. Abraham’s tweede vrouw, Sarah nam dit Hagar kwalijk en gooide Hagar de wildernis in. “Lewis uses Hagar to symbolize the African mother in the United States. She represented the abuse of African women.”
The Old Arrow Maker and His Daughter (1872) : Een beeltenis van Native Americans
“Lewis verlegde grenzen met de nauwkeurigheid van haar beeldhouwwerken
Sleutelwerk: 1876 Cleopatra´s dood -
gefascineerd door haar legendarische schoonheid, macht, sensualiteit, koninklijke pracht en dramatische zelfmoord.
-
Cleopatra ´s afkomst onderzocht voor raciale verklaringen : rassenproblemen VS
-
Lewis maakte dit kunstwerk om het feit dat men
moest accepteren dat Cleopatra zwart was. -
Het beeld was ook bedoeld om te laten zien dat
Lewis’ vaardigheden gelijk waren aan dat van ieder
Conclusie: Is Edmonia Lewis geslaagd in haar intenties? Ja, want: - Grote internationale bekendheid -
Een duidelijke boodschap overgebracht tegenover rassenscheiding
-
Vrouw met “mannenbaan” -> vrouwemancipatie
Marie Rosalie Bonheur
(1822 - 1899) was een Franse schilderes en beeldhouwster, bekend om haar schilderijen van dieren.
Rosa Bonheur, George Sand en Sarah Bernhardt worden beschouwd als voorlopers van het feminisme. Zij werd in 1859 als eerste vrouw bevorderd tot Officier in het Legioen van Eer.
Rosa Bonheur verwief internationale faam.
Zij schildert het boerenleven ongeromantiseerd of gedramatiseerd zoals van Gogh en Millet bijv. wel deden. De waarschijnlijk lesbische en androgyne schilderes droeg vaak mannenkleren en had haar haar kortgeknipt. Zij leefde met haar vriendin Nathalie Micas en na de dood van Nathalie in 1889 met de Amerikaanse Anna Klumpke. Het testament waarin Rosa Bonheur haar bezit aan een andere vrouw, Anna Klumpke, naliet werd aangevochten door haar familie. Het was de aanleiding voor een wijziging in het Franse recht. http://www.rosadoc.be/citytrips_parijs/bonheur.htm Tussen 1848 en 1915 waren het vooral mannen die de kans kregen om hun leven aan de kunst te wijden én er naam mee te maken. Dat wordt duidelijk weerspiegeld in het erg kleine aantal vrouwelijke kunstenaars dat in musea wordt geëerd. Een uitzondering is Rosa Bonheur (1822-1899), die wordt beschouwd als de bekendste vrouwelijke schilder van de 19de eeuw en van wie je haar beroemdste werk ‘Labourage
Nivernais’ in museum d'Orsay kunt bewonderen. Dat schilderij, in opdracht van de Franse Staat, toont ploegende ossen. Rosa schilderde immers vooral dieren, zeer realistisch en waarheidsgetrouw. Ook in haar beeldhouwkunst kwamen koeien, paarden en een heleboel andere dieren tot leven. Als dochter van kunstzinnige en vrijdenkende ouders, werd ze op zeer jonge leeftijd als enig meisje ingeschreven in een private jongensschool, erg ongewoon voor die tijd. Ze werd er echter na verloop van tijd uitgebonjourd omdat ze zich als een jongen gedroeg. Ook in haar verdere leven droeg ze altijd mannenkledij, wat in haar tijd enorm excentriek was. Om als vrouw in die tijd mannenkledij te dragen, moest je een officiële ‘toelating tot travestie’ aanvragen bij het hoofd van de Parijse politie, hetgeen ze ook kreeg. Een van de zeldzame keren dat ze vrouwenkleren droeg, werd ze zelfs gearresteerd door een agent die haar ervan verdacht een man te zijn in vrouwentravestie! Reeds tijdens haar leven werd ze niet alleen bekend om haar levensechte dierenschilderijen, maar ook om deze ongebruikelijke levenswandel. Zo maakte ze geen geheim van haar lesbische relatie met Nathalie Micas, die vijftig jaar zou duren -tot aan Nathalies dood. Bovendien koos ze als jong meisje – nog voor Camille Claudel - voor de wereld van de beeldhouwkunst, die tot dan altijd volstrekt mannelijk was geweest. In 1853 kwam haar internationale doorbraak toen ze een groot schilderij voorstelde van de Parijse paardenmarkt. Vanaf dan begonnen buitenlandse liefhebbers veel geld over te hebben voor haar schilderijen waarvan de waarde alsmaar bleef stegen. Een unicum voor een vrouwelijke kunstenaar in die tijd, zoveel is zeker. Ook al was ze de eerste Franse vrouw ooit die een onderscheiding als Ridder in het ‘Légion d’Honneur’ kreeg, toch was Rosa tijdens haar leven altijd veel populairder in het buitenland dan in Frankrijk zelf. Intussen, jaren na haar dood, heeft de Franse kunstwereld Rosa volledig omarmd.
POLITIEK 7. Eugene Delacroix Delacroix is geboren in een dorpje vlakbij Parijs in 1798. Over zijn ouders werd veel gespeculeerd, zijn vader was de minister van buitenlandse zaken, maar zijn echte vader was waarschijnlijk een andere man die nog vaak op bezoek kwam bij zijn moeder. Zijn echte vader heeft hem later gesteund bij zijn carrière. Zijn moeder was van Duitse afkomst. Hij heeft gestudeerd aan het lycée Napoleon en begon daarna zijn carrière als kunstenaar. Hij begon te werken in het atelier van Baron Guérin. Tijdens dit proces leerde hij Géricault kennen, hij
zou veel invloed hebben gehad op het werk van Delacroix. Hier zie je één van de werken van Gèricault en één van de werken van Delacroix.
Géricault
Delacroix, “de vrijheid v.h. volk”
Hierna zette hij zijn studie voort om meer te leren over technieken. Verder is er in de werken van Delacroix invloed te merken van onder meer Peter Paul Rubens (linksonder).
Hierna begon hij werken te publiceren, alleen niet iedereen was enthousiast over zijn werken, zijn werk ‘Bloedbad op Chios’ werd spottend genoemd door velen . De Griekse onafhankelijkheidsoorlog wordt hier afgebeeld, het schilderij hangt in het Louvre. stadhuis, en de Saint-Anges-kapel in de Saint-Sulpice. Door zijn benadrukking van kleuren en de werking van licht en de soms verkeerde perspectiefwerking, waar Delacroix minder belang aan hechtte, lijken zijn werken modern. Aan de andere kant zijn er duidelijk barokinvloeden van bijvoorbeeld Rubens in aan te tonen 3. Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het werk van Eugene Delacroix? Delacroix’ vader was minister van Buitenlandse Zaken en later ambassadeur in de Bataafse Republiek tijdens de Franse revolutie. Het was een welvarende man. Ondanks dat Delacroix qua geld niets te klagen had, hij had immers een niet te zuinige erfenis gekregen toen zijn vader overleed, nam hij het toch in zijn schilderijen op voor de onderdrukten, en de minder welvarenden. Één van de maatschappelijke gebeurtenissen die een grote invloed heeft gehad op het werk van Delacroix is de julirevolutie in 1830 in Frankrijk. Dit zie je terug in zijn meesterwerk: ‘De vrijheid van het volk’ .De vrijheid wordt hier afgebeeld als Marianne, het nationale symbool van Frankrijk, die de revolutionaire aanvoert. Delacroix was sterk voor de vrijheid van het volk. Marianne is hier als een heldin afgebeeld, in het midden de vlag hoog in de lucht houdend. Ze heeft alleen ontblote borsten, was zeer provocerend was voor die tijd aangezien het een andere naaktheid was dan de naaktheid die bij de klassieken gebruikt werd. Delacroix wou hiermee aantonen dat de vrouw kwetsbaar was en dus moed had. Vandaag de dag is deze afgebeelde vrouw het symbool van het moderne vrije Frankrijk. Ze komt overal op terug: geld, flessen, postzegels noem het maar op. In 1986 protesteerden studenten tegen de plannen van Jancques Chirac, toen premier, om de universiteit te hervormen. Deze poster werd toen der tijd gebruikt bij hun protest. Hier zie je Marianne met een schilderspalet in haar hand en in plaats van de vlag rijst zij een kwast. ‘De vrijheid van het volk’ heeft Delacroix gemaakt toen hij 32 jaar oud was. Hij was enorm onder de indruk van de revolutionaire gebeurtenissen op hem heen. In 1789, bij de grote Franse Revolutie, was de Franse trots weggevallen. In juli 1830 herstelde het Franse nationalisme zich weer. Dit is te zien aan de tricolore in het schilderij. Blauw wit en rood komen veelvoudig terug. Delacroix was net zo wanhopig als de onderlaag van de
bevolking. Een uitspraak van hem: ‘Als ik niet heb gevochten voor mijn land, zal ik op zijn minst voor hem schilderen.’. Het is een enorm schilderij. Delacroix heeft het in slechts drie maanden geschilderd. De snelheid van het proces is terug te zien in het schilderij. Er zijn vlotte penseelstreken te zien. Daarom werd het werk als voorbeeld gebruikt bij de impressionistisch. Hij was dus vooruitstrevend. Het was heel vernieuwend voor die tijd. Men kwam net uit de neoclassicistische periode, waar personen zeer verfijnd, er bijna van marmer gemaakt uitzagen. Delacroix was dus in enig opzicht rebels. Delacroix was enigszins bang voor de revolutie en durfde niet zo goed naar buiten te komen. Hierom heeft hij voor de lichamen in zijn schilderij andere schilderijen als voorbeeld genomen. Voor de anatomie keek hij naar dit schilderij van Antoine-Jean Gros.
Hier is Napolion te zien op een slagveld in Rusland. Een van zijn andere grote voorbeelden is Theodore Gericault. In dit schilderij is Delacroix als model genomen. Hij is de man met het hoofd naar beneden centraal op het vlonder. Dit schilderij heeft Delacroix als inspiratie genomen voor één van zijn eigen werken: De bark van Dante 1822
Zowel Gericault als Delacroix werken vaak met klassieke composities: driehoekscomposities. Een andere maatschappelijke ontwikkeling die Delacroix sterk heeft beïnvloed is de opstand van de Grieken tegen de bezetting van de Turken. De Grieken streden voor vrijheid tegen de Turken. Deze opstand van de Grieken verliep alleen niet meteen zoals voor hen gewild. Ze wonnen het niet van de Turken, en kregen veel tegenslagen te verduren. Dit is terug te zien in dit schilderij.
Ook is dit terug te zien in het volgende schilderij:
Hier is een Griekse vrouw hopeloos afgebeeld in een ravage. Dit is geen klassieke godin, het schilderij brak de regels en zorgde voor kritiek. Ze was geen marmerachtig Venus figuur. Het is een mediterrane vrouw met een olijfkleurige huid, het is een echte vrouw. In hoeverre is Eugène Delacroix geslaagd in zijn intenties? Delacroix is zeer geslaagd in zijn intenties. In zijn schilderijen is opstand te zien, de strijd om vrijheid. Hij beeldt dappere mensen uit die opkomen voor de vrijheid van hun land. Dit doet hij door ook vaan de nationale kleuren terig te laten komen. Buiten de vrijheid van de Franse bevolking, houdt hij zich ook bezig met de vrijheid van volkeren op andere plekken in de wereld, zoals bij de Grieken. Hij is zeer politiek geëngageerd en dit is op vele manieren terug te zien in zijn werk. Hiernaast houdt hij zich ook bezig met de emancipatie van de vrouw. Hij beeldt de vrouw
vaak puur en strijdlustig uit in zijn werken. De naaktheid die terugkomt is voor die tijd zeer provocerend. In deze tijd worden vrouwen vaak afgebeeld met een wapen in de hand, voorop in de revolutie. De emancipatie is geboren. Ondanks dat Delacroix uit een welvarend gezin komt, houdt hij zich alsnog bezig met het welzijn van de rest van het volk, en hun vrijheid. Het thema vrijheid staat centraal in zijn werken en dit doet hij op een duidelijke, strijdlustige manier.
8. Francis Goya. Francisco Goya: Het werk van Francisco Goya behoort tot de rococo en romantiek. Hij liep vooruit richting het expressionisme en het surrealisme. Hij schilderde subjectief. Zijn nadruk op een scherpe voorgrond en een vagere achtergrond loopt vooruit op de kunst van Manet. Door de werken uit zijn latere periode wordt Goya gezien als een voorloper van de moderne kunst. Goya was vooral portretschilder van de Spaanse koninklijke familie. Zo was hij hofschilder van Karel IV van Spanje en schilderde hij ook Ferdinand VII van Spanje. Als je portretten schildert denk je vooral aan realistische weergaven daarvan. Bij Francisco is dit niet altijd het geval. Onder andere in zijn serie etsen Los Caprichos liet hij zijn afschuw zien voor de corrupte heerschappij van met name de kerk, waar hij niettemin veel voor werkte. Toen napoleon Spanje bezette schilderde hij ook dit. Het was zijn intentie om dit wreed af te beelden, dit is goed gelukt. Los desastres de la guerra (De gruwelen van de oorlog), waarin hij de gruwelen weergaf die aan beide kanten werden begaan. Het engagement was dus goed te zien. Hij werkte dus als portretschilder voor de Spaanse Koninklijke familie. Dit was wel een beetje raar, omdat hij nogal anti-koningshuis was. Maar juist door hem te laten werken voor hen, zou hij minder snel anderen willen beïnvloeden met zijn ideeën over hun, was het idee. Ook de kerk had een grote invloed in deze tijd. Maar ook hier was hij het niet op alle vlakken met hen eens. In zijn serie etsen “Los Caprichos” is duidelijk te zien hoe hij tegen de kerk aankijkt. Toch werkte hij ook hier voor de kerk. Hier wordt de paus in de serie etsen “Los Caprichos” belachelijk gemaakt door hem als een papagaai wordt afgebeeld.
De slaap van de rede brengt monsters voort.
Begraaf ze en wees stil
Fransisco Goya’s werk werd voornamelijk beïnvloed door de verlichting. Hij schilderde ook veel historische gebeurtenissen (bijvoorbeeld over de tijd toen Napoleon Spanje binnenviel). Daarnaast schilderde hij ook vrolijke taferelen in rococo stijl, dus van rijke mensen. Hieronder een voorbeeld van één van deze werken.
the Parasol Een van de belangrijkste kunstwerken van Goya is “Maja”, een benaming voor een knap volksmeisje. Hij heeft 1 schilderijen 2 keer geschilderd. De ene keer heeft ze kleding aan, de andere keer is ze naakt. Het was niet de bedoeling dat mensen dit schilderij allemaal zouden zien, omdat er dan ophef over zou komen. Want ze kijkt recht in de “camera” wat heel erg ongewoon was voor die tijd, dat was iets onzedelijks. Ook omdat ze geen Griekse godin was maakte het schokkend omdat alleen deze vrouwen tot die tijd naakt werden afgebeeld en de toeschouwer aankeken. Het schilderij was eigenlijk gewoon bedoeld om binnen in een huis te hangen en niet openbaar te worden.
Omdat Fransisco zoveel totaal verschillende onderwerpen schilderde, vallen zijn schilderijen ook onder meerdere kunststromingen, namelijk de rococo (the parasol) en de romantiek (maja) De invloed van Goya op latere kunst is van belang, omdat zijn kunst de tradities van destijds ondermijnde.. In 1806 liet Napoleon Bonaparte een groot leger Spanje in marcheren Frankrijk was op dat moment nog te vriend met Spanje en het leger zou eigenlijk Portugal aanvallen wat vrienden was met Groot Brittannië. Maar onderweg veranderde napoleon van gedachte en liet het leger de Spaanse Koning afzetten. Hierdoor raakte Spanje in een lange oorlog die uiteindelijk de peninsular War ging heten. Fransico Goya was in deze tijd al hofschilder aan het Spaanse hof. Toen de Broer van Napoleon de nieuwe koning werd bleef Goya onzijdig hij bleef de notabelen schilderen en schilderde zelfs Fransen.
Wel schilderde hij een paar grote werken die toch aanstoot gevend zouden zijn voor de Fransen. Bovenstaande die de represailles van het Franse leger laat zien( de executie van de opstandelingen). Ondanks dat Goya afzijdig bleef en zijn kritiek uitte in de afbeelding van de opstand werd zijn schilderkunst naarmate hij ouder werd en meer geweld zag in de oorlog steeds depressiever en gruwelijker. Dit is te zien in zijn werken die ook wel de zwarte schilderijen worden genoemd.
Bronnen: http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/biografie/11807-francisco-de-goya.html http://www.fantastisch.nu/pages/goya.php http://www.allposters.nl/-sp/The-Parasol-Poster_i8652596_.htm
9. Jacques louis David – De dood van Marat David was opgegroeid in een welgesteld gezin. Hij had een spraakgesprek, en deed het dus ook niet zo best op school. Hierdoor ging hij in opleiding bij de schilder Boucher. Dit ging erg goed, en hij werd doorgestuurd naar andere schilders. Hij schilderde toen veel zelfportretten. In 1766 ging hij studeren aan de Parijse kunstacademie waar hij de Prix de Rome won en hij dus naar Rome mocht en hier van alles zag aan antieke kunst. Hier veranderde zijn stijl in de neoklassieke stijl en vanaf toen schilderde hij met modellen, uitgebalanceerde composities, sterke lineariteit en sobere kleuren. Hij zette zich af tegen de rococo stijl. David was betrokken bij de Franse revolutie, in het begin van de revolutie werd hij lid van de Jakobijnen. De Jakobijnen vormden een Franse politieke beweging tussen 1789 en 1794, die zich inzette voor volkssoevereiniteit en de ondeelbaarheid van de Franse Republiek. De volkssoevereiniteit houdt in: De macht van de staat wordt gebaseerd op het volk en niet op een erfelijke koning; het volk vertrouwt de staatsmacht toe aan een gekozen regering. Hier raakte hij bevriend met Marat, waarvan hij dus later de dood heeft geschilderd. In 1792 werd David verantwoordelijk voor alle revolutionaire campagnes. David schilderde monumentale, geïdealiseerde taferelen en belangrijke gebeurtenissen uit die tijd in opdracht van Napoleon Bonaparte. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN In deze tijd kwam het volk op voor hun rechten, dmv protesten en de bestorming van de Bastille. Dit werd gezien als het begin van de Franse revolutie. Het was eind 18 e eeuw en hierbij werd de Eerste Franse republiek opgericht. De macht en de privileges van adel en Kerk werden teruggedrongen, maar dat was vooral ten gunste van de burgerij. Voor het volk verbeterde er dus weinig. In heel Europa was er verandering te merken door de Franse revolutie.
HET SCHILDERIJ Dit schilderij behoort tot het neo-classicisme. Het is tenminste in die periode geschilderd, maar het laat eigenlijk een destijds hedendaags onderwerp in een destijds hedendaagse setting. Wel zie je de neoclassicistische elementen terug, de rust en soberheid als reactie op de drukke rococo. Hij
heeft de Grieken en Romeinen bestudeerd voor de spieren en te drukke afleidingen weggelaten om het hoofdonderwerp goed uit te laten komen. Het laat de moord op Jean-Paul Marat zien, vandaar de titel de dood van Marat. Marat was een journalist en politicus die fel over de misstanden in de samenleving schreef. Hij werd met een mes in zijn borst gestoken door Charlotte Corday die het niet eens was met wat hij schreef. Marat was een zeer gewaardeerd schrijver van die tijd en daarom werd aan Jacques-Louis David gevraagd om hem te vereeuwigen in een schilderij. Marat en David waren goede vrienden en David heeft dan ook erg zijn best gedaan om hem zo goed mogelijk weer te geven. Hij heeft Marat in zijn tijdsbeeld geschilderd en ook zoals hij hem heeft gevonden, terwijl hij aan het schrijven was. Als je goed kijkt zie je dat hij in een bad zit, Marat zat vaak in een bad omdat hij last had van een nare huidziekte. Marat is dus naakt, dit heeft David gedaan zodat hij geen kleding aan hoefde en er dus geen tijdsperiode aan het schilderij gebonden zou zitten. Hij heeft ook alleen de minimale benodigdheden gebruikt zoals het mes waarmee hij is vermoord, dat staat voor een heroïsche dood, de brief, die voor zijn werk staat, en het bad dat voor zijn lijden staat. Deze laten hem overkomen als een held die is gestorven voor zijn idealen en probeert men beter te late nadenken over de politiek situatie. ZIJN INTENTIES Zijn intentie was dus om Marat als held af te beelden die is gestorven voor zijn idealen. Als je naar de details in het werk kijkt en het achtergrondverhaal kent, kan je wel zeggen dat hij in zijn intenties geslaagd is. Op het briefje op het houten kistje staat dat hij zijn geld nalaat aan een oorlogsweduwe, wat weer getuigd van zijn goedwillendheid.
Bronnen: http://www.googleartproject.com/collection/royal-museums-of-fine-arts-ofbelgium/artwork/marat-assassinated-jacques-louis-david/559206/#details http://nl.wikipedia.org/wiki/Neoclassicisme http://www.vavo-tekenen.nl/Neo-Classicisme.html
http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bronnenbundels/1991/h1991_6.htm http://melanchthonschiebroek.smartschool.be/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Jakobijnen http://www.kunstkanaal.net/kunst/jacques+louis+david.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Jacques-Louis_David http://www.encyclo.nl/begrip/volkssoevereiniteit http://nl.wikipedia.org/wiki/Franse_Revolutie#De_rol_van_vrouwen UTOPIE 10 William Morris, •
wilde vroeger geestelijke worden
•
Beschouwd als de grondlegger van
het fantasy-genre •
belangrijkste ontwerper en utopisch denker van het 19deeeuwse Engeland
•
veelzijdig man: betrokken bij literatuur, ontwerpen, drukken en uitgeven van boeken, het ontwerpen van o.a. interieurs
•
Arts and Crafts movement:opstand tegen het tijdperk van de industriële revolutie en een afschuw van de goedkope en lelijke massaproducten uit het Victoriaanse tijdperk.
Waarom Utopisch denker? William Morris was de belangrijkste ontwerper en utopisch denker van het 19de-eeuwse Engeland. Omstreeks 1870 worden er steeds meer producten machinaal gemaakt en als reactie hierop Morris protesteert door een eigen beweging op te richten tegen de stijlloze fabrieksproducten, die de ambachtelijke producten lijken te verdringen. Hij idealiseert de middeleeuwse wereld van eenvoud schoonheid en ambachtelijkheid. Dit is een door hem verzonnen en gewenste werkelijkheid, die nooit helemaal uit zou komen. Hier komt zijn utopische denken goed naar voren.
William Morris –The Woodpecker Tapestry, 1885 • Vogel en specht zitten in een boom die versierd is met bloemen en bladeren •
Het slaat op Ovidius’ Metamorphosen (Latijnse dichter) -> verwijst naar het liefdesverhaal van Picus , (een van de koningen van Italie) die weigerde zich te laten verleiden door Circe en uit wraak werd Picus veranderd in een specht.
•
Het wandtapijt “Woodpecker” heeft het thema van de onbeantwoorde liefde
•
Morris was gefascineerd door mythen en sprookjes
Arts and Crafts movement laatste helft 19e eeuw in Engeland •
Simpele, lineaire vormen
•
Eenvoudig ontwerp
•
Ze wilden terug naar de eenvoud, schoonheid en ambachtelijkheid
•
Geïnspireerd op natuurlijke vormen (planten en dieren) en op middeleeuwse en mythologische motieven
“Ware kunst moet tegelijk mooi en nuttig zijn en in dienst van de samenleving staan.” (William Morris) Voorbeelden Arts & Crafts movement
"The Peacock Skirt", Aubrey Beardsley (1892 Werken van William Morris
Een kandidaat moet in staat zijn aan te geven welke maatschappelijke ontwikkelingen van invloed zijn op het engagement van bovengenoemde kunstenaars. •
Industrialisering -> Morris had een negatieve visie hierop die hij vertaalde in politiek engagement.
Hij creëerde een socialistisch systeem ter vervanging van het kapitalisme. Dit systeem was, onder invloed van Ruskin, voornamelijk op kunst gericht. Morris verlangde naar een kunst die voor en door het volk gemaakt werd Zijn ideaal was een maatschappij zonder klassenonderscheid : marxisme Een kandidaat moet in staat zijn aan te geven in hoeverre en op welke wijze bovengenoemde kunstenaars slagen in hun intenties. •
William Morris is niet geheel geslaagd in zijn intenties. Hij is bekend om bijvoorbeeld zijn behang, maar niet om zijn socialistische en marxistische ideeën.
•
De Arts-and-craftsbeweging heeft wel veel voor elkaar gekregen en heeft veel invloed gehad in de westerse cultuur. Het uiteindelijke doel, om kunst en handwerk met elkaar te verbinden, later door kunst en industrie is deels gelukt. Maar het feit dat de beweging de werkende klasse wilde optillen is mislukt, vaak is nu nog de prijs van meubels verre buiten het bereik van de arbeidersklasse. Het is in dit opzicht een elitaire beweging gebleven.
Bronnen: •
http://nl.wikipedia.org/wiki/Arts-and-craftsbeweging
•
http://nl.wikipedia.org/wiki/William_Morris
•
http://www.marxists.org/archive/morris/bio/index.htm
•
http://www.artsandcrafts.nl/? p=n&i=11&x=&PHPSESSID=0a5507c5dfb71a376ed 59bec6538957b
•
http://www.metmuseum.org/toah/hd/acam/hd_acam.htm
•
http://www.havovwo.nl/vwo/vte/bestanden/vtesyl13.pdf
•
http://www.bbc.co.uk/ahistoryoftheworld/objects/tS6FciVNStOx2oJ_PLnenw
•
http://www.marxists.org/archive/morris/
11. Dante Gabriel Rosetti
Dante Gabriel Rosetti was een Engelse dichter en kunstschilder. Zijn vader was de van oorsprong Italiaanse dichter Gabriele Rossetti. Samen met William Holman Hunt en John Everett Millais stichtte hij de Pre-Raphaelite Brotherhood. De Prerafaëliten zetten zich af tegen de academische kunst als toen voorgeschreven door de Roya; Academy of Arts. Prerafaëliten wilden terugkeren naar de eenvoud: eenvoudige composities en een nauwkeurige, realistische werkwijze. Rosetti hanteerde een symbolisch-
decoratieve stijl, die al de kant op ging van de Jugendstil.
Voorbeeld Jugendstil:
Kunstwerk Rosetti waar Jugendstil kenmerken zijn: Zijn vrouw was Elizabeth Siddal: Rossetti heeft haar in bijna al zijn schilderijen als model gebruikt. Vanaf het moment dat zij stierf was zijn onderwerp in zijn schilderijen vooral de vrouw. 1.Op welke wijze speelt engagement een rol in Rossetti’s werk? Rossetti creëerde een utopie in zijn schilderijen. Hij beeldde vaak bijbelse of mythologische taferelen uit. Hij zette zich af tegen alle regels die de academie hem opdroeg en schilderde zijn
ideale wereld. Voorbeeld van kunst van de academie:
2.
Op welke wijze krijgt engagement vorm in Rossetti’s werk?
Rossetti gebruikt verfijnde schildertechnieken (The Blessed Damozel)
Hier zie je hoe precies hij te werk gaat. Alles is zeer nauwkeurig in al zijn gedetailleerdheid
weergegeven.
(A Vision of Fiammetta) Hier is te zien hoe realistisch Rosetti schilderde. Het was voor hem echter belangrijker om de symboliek over te brengen dan zijn compositieopbouw ook realistisch te laten ogen. De driedimensionaliteit werd opgeofferd aan het detail. Het was een bewust streven naar platheid waarbij de hoofdactiviteit plaatsvond op de voorgrond. Dit deden de prerafaeliten express om zo in tegenstrijd te zijn met de academie. Rossetti’s eerste schilderij voor de Pre-raphaelite brotherhood was The Girlhood od Mary Virgin:
Hier is de heilige maagd Maria afgebeeld als een jonge vrouw, aan een borduursel werkend met haar moeder. Haar vader is in de tuin bezig. Dit schilderij zit vol symbolische verwijzingen. De palmtakken op de vloer en de roos met doornen op de vensterbank verwijzen naar passie. De lelies naar puurheid en de boeken naar hoop, geloof en liefdadigheid. De duif staat voor de heilige geest. Dit was Rossetti’s eerste olieverf schilderij. PUNT 3: Rossetti was de belangrijkste ontwerper en utopisch denker van het 19de-eeuw. Rond 1800 kwam de industriële revolutie opgang en door de uitvinding van de stoommachine werd het steeds makkelijker materialen te bewerken. Men startte massaproducties en niet meer het decoratieve maar het functionele deel kreeg de prioriteit. Vanuit verschillende groepen ontstond protest. Zo ontstond bijvoorbeeld de Arts-and-Crafts beweging en zo startte Rossetti de Pre-Rafaeliten. Hiermee protesteert hij tegen de stijlloze fabrieksproducten, die de ambachtelijke producten lijken te verdringen. Hij idealiseert de middeleeuwse wereld van eenvoud schoonheid en ambachtelijkheid. Dit is een door hem verzonnen en gewenste werkelijkheid, die nooit helemaal uit zou komen. Hier komt zijn utopische denken goed naar voren.
figuur 1: voorbeeld van product met functie als prioriteit
Figuur 3: schilderij van Rossetti PUNT 4: Enerzijds is Rossetti wel geslaagd in zijn intenties en anderzijds niet. Hij protesteerde tegen de stijlloze fabrieksproducten, die de ambachtelijke producten lijken te verdringen. Zoals wij tegenwoordig leven zijn er nog absoluut ambachtelijke producten te koop. Op die manier is hij geslaagd in zijn intenties, maar Rossetti kreeg na enige tijd ook wel door dat hij niet op kon tegen de goedkope massa productie. Hij heeft absoluut invloed gehad op het behouden van de ambachtelijke k Bronnen?
12 Robert Owen: Robert Owen werd in 1771 als zesde kind geboren in Newtown, Wales. Roberts vader was zadelmaker en hoefsmid. Robert was een zeer intelligent kind en heel leergierig. Na negen jaar op school te hebben gezeten ging hij in een plaatselijke winkel werken. Hier heeft hij een jaar gewerkt,. Hij verhuisde naar Manchester en begon hier een eigen weverij met 3 werknemers. Deze onderneming ging erg goed. Dit stelde Robert in de gelegenheid manager te worden van een grote weverij en hierna werd hij "meester katoenspinner" en uiteindelijk werd hij partner in de Chorlton Twist Company. Toen Robert zesentwintig was trouwde hij met Caroline Dale wier vader David Dale een grote weverij bezat. Robert nam na enige tijd de weverij over en begon alles op te knappen. Er werkten 1500 à 2000 mensen, waarvan 500 kinderen. De werkomstandigheden waren slecht. De kinderen die er werkten waren niet of nauwelijks opgeleid. Daarom bedacht Robert iets nieuws voor deze kinderen: hij liet ze leerling-wever worden en legde de verantwoordelijkheid bij hun leermeesters. Maar dit leidde aanvankelijk niet tot resultaat waardoor de leefomstandigheden van de leerlingen slecht bleven. Ook de omstandigheden van de arbeiders waren slecht en het alcoholmisbruik lag hoog. Robert wilde een experiment beginnen, maar moest daarvoor het vertrouwen hebben van de arbeiders. Dit kreeg hij toen de Amerikanen geen katoenvezels meer leverden. De weverij lag 4 maanden stil, maar Robert Owen betaalde zijn arbeiders gewoon door. Hiermee had hij veel vertrouwen gewonnen en nu kon hij beginnen met zijn experiment. Als eerste probeerde hij de werkdagen te verkorten van 13 naar 10 uur. Minimum leeftijd werd verandert . Deze was minimaal 10 jaar en er werden alle kinderen uit de omgeving aangenomen. Hij liet ook de arbeidershuizen opknappen en liet de straten betegelen. Er werd ook een kosteloze school geopend. Het experiment was geslaagd, zijn werknemers mochten hem en werkten hard door. Wel staat vast dat Owen veel invloed heeft gehad op het schoolsysteem, in de fabriek en in de maatschappij. Wat hij allemaal deed in die tijd was heel vernieuwend. Veel mensen, vooral andere fabriek eigenaren waren het niet met hem eens. Je zou bijna kunnen stellen dat hij een bijna zelfvoorzienende stad bouwde waart zijn arbeiders leefde. Mensen waren de manier van architectuur nog niet gewend.
Het utopische dorp, droom dorp: Het arbeidersdorp zag er als volgt uit: De fabrieken in het midden, daar om heen stonden de
huizen in een kring. Voor de rest was er nog een school en er was tijd voor ontspanning. Het engagement speelt hierin een rol, omdat ze voor het eerst als mensen werden gezien. Ze kregen hun eigen plaats in de maatschappij en hoorde er nu ook bij. Dit was een hele rare gedachten voor sommige mensen omdat ze anders gewend waren. Robert Owen leefde in een onrustige tijd hij kwam oorspronkelijk uit Wales en was een betrokken mens. Hij was eigenlijk schrijver en schreef verschillende boeken betreffende de sociale vraagstukken die in die tijd in Groot Brittannië speelde . Groot Brittannië was het eerste land dat industrialiseerde, overal ontstonden fabrieken en groeide de steden. Deze groei van de stedelijke bevolking had tot gevolg dat er grote problemen kwamen met de leef omstandigheden van de arbeiders die in de steden woonden. Zij konden niet goed voor zichzelf opkomen omdat ze heel arm waren en dus hadden ze de hulp nodig van rijkere mensen die medelijden hadden met de arbeiders. Robert Owen was een van de mensen die de situatie van de arbeiders wilde verbeteren. Hij schreef dus boeken en ontwierp utopische steden die tot doel hadden goedkope maar goede huisvesting voor arbeiders te verschaffen. Robert Owen slaagde in zijn intenties de leef omgeving voor arbeiders te verbeteren op verschillende manieren. Hij was de mede eigenaar van een weverij hij had hier dus de leiding over een groot aantal arbeiders rond zijn weverij liet hij een dorp bouwen dat zo ingericht was dat de arbeiders daar goed konden wonen en hij stelde regels in die het werk minder zwaar maakte voor de arbeiders. Hij had ook na zijn dood nog invloed op de wereld want zelf nu nog wordt zijn dorp New lanark als voorbeeld gebruikt van utopisch bouwen. In de buurt van New lanark is namelijk een nieuw dorp gebouwd door moderne architecten en filosofen die met dat dorp een nieuwe manier van bouwen nastreven. Robert Owen had dus zelfs na zijn dood Succes. Bronnen: http://specialcollections.vassar.edu/exhibits/owen/communities.html http://www.urbanrealm.com/news/1696/New_New_Lanark.html http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Owen http://en.wikipedia.org/wiki/File:New_Harmony_by_F._Bate_(View_of_a_Community,_as_propose d_by_Robert_Owen)_printed_1838.jpg
John Everett Millais
richtte in 1848 in Londen samen met zes andere kunstenaars en een schrijver de PreRafaëlitische Broederschap op. Naast Millais speelden William Holman Hunt (1828-1910), Dante Gabriel Rossetti (1828-1882) en kunstcriticus John Ruskin (1819-1900) een belangrijke rol in deze beweging. De Pre-Rafaëlieten keerden zich tegen de heersende schilderkunst. De academische schilderkunst was naar hun mening te gestileerd en te oppervlakkig. De Pre-Rafaëlieten pleitten voor een terugkeer naar de natuur en wilden terug naar de schilderkunst van vóór de
Renaissance. Zij zetten zich af tegen de academische kunst als toen voorgeschreven door de Royal Academy of Arts. Prerafaëlieten wilden terugkeren naar de eenvoud zoals die bestond bij kunstenaars levend vóór Raphaël. Ze streefden eenvoudige composities en een nauwkeurige, realistische werkwijze na. Door de natuur en haar symbolische boodschappen zo getrouw mogelijk weer te geven streefden ze het hogere doel van de schilderkunst na. De kunst van de Pre-Rafaëlieten kenmerkt zich door een nauwkeurig kleurgebruik, het weergeven van details en het nastreven van een zo groot mogelijke natuurgetrouwheid. De Pre-Rafaëlieten maakten hun werk bij voorkeur in de natuur.
Christus in het huis van zijn ouders, 1850,
Ophélia, 1852, olieverf,76 x 112 cm,Tate gallery, Londen De toneelstukken van Shakespeare waren een inspiratiebron voor de Pre-Rafaëlieten. Millais schilderde Ophelia kort na de oprichting van de Broederschap. Hij logeerde met twee vrienden (William Holman Hunt en Charlie Collins) in een huisje in Ewel, Surrey, circa 35 kilometer van Londen. Het landschap schilderde hij vermoedelijk aan de rivier de Hogsmill. De vele realistisch weergegeven bloemen hebben elk hun eigen symboliek en verwijzen naar Shakespeares tekst in Hamlet. Zo staan madeliefjes symbool voor onschuld, rozen voor liefde en schoonheid en verwijzen de violen naar Ophelia’s maagdelijkheid.
Het personage Ophelia voegde Millais in zijn atelier toe aan het doek. Elizabeth Siddal, een van de vaste modellen van de Pre-Rafaëlieten, stond ook voor dit werk model. Om de drijvende Ophelia zo goed mogelijk na te bootsen, nam Elisabeth plaats in een bad dat aan de onderkant werd verwarmd door olielampen. Het lukte echter niet het water constant warm te houden. Elisabeth vatte een fikse kou en haar vader dreigde Millais voor de rechter te slepen. Millais betaalde daarop de doktersrekeningen voor Elisabeth. Het verhaal speelt zich af in Denemarken. Hamlets vader (Hamlet de Oude) is koning, maar wordt vermoord door zijn broer Claudius die vervolgens met de koningin, Hamlets moeder Gertrude, trouwt. Hamlet wil Claudius vermoorden maar vermoordt per abuis Polonius: hij is de adviseur van Claudius en vader van zijn geliefde Ophelia. Hamlet vertrekt naar Engeland. Ophelia is krankzinnig geworden door het verlies van haar vader en het vertrek van Hamlet. Ze zingt flarden van liedjes en plukt bloemen langs de oever van een rivier, maar valt en verdrinkt. Haar verdrinkingsdood wordt beschreven door koningin Gertrude in de zevende scène van het vierde bedrijf. De oorspronkelijke Engelse tekst luidt als volgt: Ze rekte zich om aan de wilgentakken haar krans te hangen Een jaloerse twijg brak af Ze viel met haar verworven schatten in het wenend beekje Wijd lag op het water haar jurk die als een meermin haar deed drijven Zo zong ze brokstukken van oude liedjes alsof ze zich van geen gevaar bewust was Of was geboren in dat element, ermee vertrouwd Lang heeft het niet geduurd Haar jurk trok zwaar van het gedronken water de stakker Van haar klank omspoelde bed naar het moddergraf.
Charles Fourier
Charles Fourier De phalanstère is door Fourier gedacht als een woon-, werk- en leefgemeenschap. Het geheel bestaat in zijn idee uit een woongebouw (een coöperatief appartementengebouw, toebehorend aan een ‘vereniging van eigenaren’ en waarin alleen leden zijn gehuisvest) en uit ateliers, industriële gebouwen, een school, een crèche, enzovoort. Aldus kan in alle behoeften van de bewoners worden voorzien. Binnen de phalanstère bestaan ten behoeve van die voorzieningen diverse coöperatieve instellingen, reden om over een integrale coöperatie te spreken. Het geheel berust op de uitgifte van aandelen. De bedoeling is de loonarbeid af te schaffen, door de inrichting van de phalanstère als een arbeidersparticipatie maatschappij te begrijpen. Fourier zelf is niet tot uitvoering van het idee gekomen. De rijk geworden Franse kachelsmid en negentiende eeuwse industrieel Godin (1817-1888) is een van de mensen die echter naar het voorbeeld van de phalanstère de Familistère heeft laten bouwen. Daarmee hoopte Godin een bijdrage te leveren aan de verbetering van de sociaal-economische omstandigheden van de arbeidende bevolking.
Dwarsdoorsnede Familistère Het functioneren van de phalanstère berust naar de ideeën van Fourier op drie pijlers: Arbeid, Kapitaal, Talent. Arbeid verwijst naar de fysieke deelname van de leden binnen de phalanstère, Kapitaal naar de financiële deelname en Talent naar de deelname aan de vernieuwing. Fourier hechtte aan het belang van het individuele bezit van het kapitaal van de onderneming door de leden/arbeiders. Het idee van de drie pijlers Arbeid, Kapitaal, Talent zal een kleine eeuw de slogan zijn van de (Franse) coöperatieve beweging.
Dat de gedachte van deze leerstelling niet verloren is gegaan, althans niet bij iemand als de gezaghebbende Franse econoom en historicus Jean-Marc Daniel blijkt uit het slot van een interview met hem over de aanpak van de huidige (2012) financiële crisis in Frankrijk. De discussie moet volgens hem niet gaan over de tegenstelling rijk / arm maar over de tegenstelling renteniers / arbeiders en wel de getalenteerden en anderen. Waarbij hij afsluit met: ‘Het verdedigen van talent correspondeert trouwens met de notie van rechtvaardigheid (justice), verdedigd door eerste socialisten als Charles Fourier’ (Le Monde van 14-15-16 juli 2012).
