Virusontdekkers ontvangen Nobelprijs

4

‘Rugtasje’ vol mogelijkheden

4

Kwaliteit in VUmc

8

Doctor 2 doctor ziekenhuis bezocht

9 oktober 2008 Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum – uitgave: dienst communicatie

nummer 21

Foto: Mark van den Brink

Eerste galadiner voor VONK groot succes

In The Factory in Amsterdam heeft op donderdag 2 oktober een groot galadiner ten bate van VONK (VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker) plaatsgevonden. Deze avond werd aangeboden door Rotary Spinoza. Samen met organisatiebureau In’tent hebben de Rotarians er een geweldige avond van gemaakt voor de ruim 350 gasten. Na een ontroerend optreden van Ramses Shaffy, een veiling en een loterij werd de opbrengst voor VONK bekend gemaakt: 150.000 euro! Kinderoncolooog GertJan Kaspers was een gelukkig mens. “Voor VONK betekent dit weer meer mogelijkheden voor onderzoek om zo meer kinderen met kanker te behandelen met minder bijwerkingen.” n JS

Virusontdekkers ontvangen Nobelprijs

het humaan papiloma virus. BarréSinoussi en Montagnier ontvangen ieder 250.000 euro voor hun vondst dat het humaan immunodeficiency virus verantwoordelijk is voor de ziekte aids.

n Monique Krinkels

Opvallend “Bijzonder”, meent internist Sven Danner. “Want over die ontdekking is heel wat commotie geweest. Zowel Barré-Sinoussi en Montagnier als de Amerikaan Robert Gallo claimden de eerste te zijn die het virus isoleerden. De ruzie liep hoog op en uiteindelijk hebben de presidenten van de VS en Frankrijk vastgesteld dat de

De Nobelprijs voor geneeskunde is toegekend aan de Duitse hoogleraar Harald zur Hausen en twee Franse wetenschappers Francoise BarréSinoussi en Luc Montagnier. Zur Hausen ontvangt 500.000 euro voor zijn ontdekking dat baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door

twee onderzoeksgroepen het gelijktijdig, onafhankelijk van elkaar hebben ontdekt. Veel wetenschappers vermoeden echter dat Montagnier het virus naar Gallo heeft gestuurd voor verder onderzoek. De Zweden laten nu duidelijk merken dat zij dit vermoeden delen.” Het onderzoek van Barré-Sinoussi en Montagnier heeft grote gevolgen gehad. Nooit eerder veranderde een ziekte binnen 15 jaar na de ontdekking van de oorzaak van een dodelijke aandoening in een chronische ziekte, tenminste in de Westerse wereld. Op dit moment kunnen Nederlandse hiv-patiënten zelfs weer

een levensverzekering afsluiten. Binnen VUmc onderzoekt Michiel van Agtmael de bijwerkingen van hiv-therapie, met name op het gebied van hart- en vaatziekten. Ook immunobiologen Yvette van Kooyk en Teunis Geijtenbeek doen onderzoek naar hiv.

Baanbrekend Het onderzoek naar het humaan papiloma virus was indertijd baanbrekend. Harald zur Hausen ging met zijn onderzoek tegen de geldende opinie in, toen hij een virus aanwees als de oorzaak van baarmoederhalskanker. Uit zijn epidemiologische

Draadloos netwerk komt eraan n Joop de Vries

Medewerkers die veilig draadloos aan het bed werken in de verpleegtorens en de ok, patiënten die draadloos op internet surfen, infuuspompen en rolstoelen die laten weten waar ze zijn, en piepers waardoor je ook kunt praten; het is slechts een kleine greep uit de mogelijkheden die een draadloos netwerk kan bieden. Maar voor het zover is moet eerst de snelweg worden aangelegd waarover al die mogelijkheden kunnen gaan rijden. Begin november is de start. “De plafonds gaan open om de antennes te plaatsen en draden te trekken. Voor een goed bereik moet er op elke 225m2 een worden geplaatst”, weet Nico Iseger van de afdeling ict: “De antennes komen zoveel mogelijk in gangen en wachtkamers, maar we kunnen ze niet allemaal in een rechte lijn hangen, want dan werkt het systeem niet. We moeten dus ook, zij het beperkt, in werkkamers en spreekkamers aan

Grenzeloos draadloos De mogelijkheden van draadloos lijken grenzeloos. Wat er in VUmc straks allemaal echt kan is nog niet uitgekristalliseerd. Maar droomt u even mee: y oplossingen voor verwerken medische gegevens en recepten ondersteunen van (mobiele) medische apparatuur y draadloze online agenda y uitbreiding van de toepassingsmogelijkheden aan het bed y optimalisering van administratie en logistiek aan het bed y alarmering/directe meldingen van noodsituaties y direct en online vastleggen van labwaarden y volwaardige tijdelijke werkplekken de slag. De plafonds liggen een paar weken open, in die tijd hebben medewerkers en patiënten op meerdere dagen enkele uren enig ongemak vanwege draden trekken en apparatuur plaatsen. Afdelingen krijgen drie à vier weken van tevoren bericht wanneer we aan de slag gaan. Zo mogelijk sluiten we aan bij andere werkzaamheden op de afdeling.”

Veilig netwerk In tal van ziekenhuizen zijn al vei-

lige draadloze netwerken die goed functioneren, desondanks is VUmc bij de aanschaf van het netwerk niet over één nacht ijs gegaan. tno heeft in opdracht van de leverancier van VUmc onderzocht of het netwerk medische apparatuur verstoort. Iseger: “Dat is niet het geval. De straling is tien keer minder dan van een mobiele telefoon. De veilige afstand van de ontvanger/zender tot medische apparatuur is 15 cm, voor een mobiele telefoon is dat 150

cm. De emc-commissie van VUmc, die alle stralende apparatuur in het ziekenhuis in de gaten houdt, heeft dan ook een ok-stempeltje gegeven.”

Infuuspompen volgen De aanleg van de draadloze netwerk infrastructuur is onderdeel van een plan dat de gehele netwerkinfrastructuur naar een hoger niveau tilt. Direct na dit project wordt gestart met het draadloos patiëntennetwerk, volgend jaar krijgen dure spullen zoals infuuspompen en rolstoelen een chip waarmee ze te traceren zijn en in 2010 wordt het piepersysteem vervangen. Deze businessprojecten gebeuren vanwege hun divisieoverschrijdende karakter onder regie van de afdeling ict. Het initiatief voor andere projecten ligt bij de divisies. Op de intranetpagina van de afdeling ict vindt u het laatste nieuws. Vragen kunt u mailen naar: [email protected] of [email protected].

onderzoek bleek echter onomstotelijk dat het om een virus moest gaan. “Begin jaren tachtig ontdekte Zur Hausen hpv type 16 in baarmoederhalstumoren”, vertelt patholoog Chris Meijer. Binnen VUmc heeft Meijer in 1986 het hpv onderzoek opgestart. Samen met moleculair biologen wijlen Jan Walboomers en Peter Snijders ontwikkelde hij een pcr techniek, die het mogelijk maakt verschillende typen hpv aan te tonen. “Uiteindelijk bleken van de ruim 100 hpv typen er 15 kankerverwekkend te zijn. De ontwikkeling van deze zogeheten gp5+/6+ pcr techniek is van groot belang geweest voor het wereldwijde onderzoek.” Zur Hausen zocht ook uit wat er zich precies in een cel afspeelt, nadat het is besmet met hpv. De afdeling pathologie heeft dankzij zijn ontdekkingen een belangrijke onderzoekslijn kunnen ontwikkelen.

Bingo! De actie van de Sponsor Bingo Loterij vorige maand is opnieuw een groot succes geworden. De oproep van Ivo Niehe en Mies 3 op één rij? Gefeliciteerd! Ga naar www.hotbingo.nl Bouwman om loten te kopen voor VUmc cca is door veel mensen ter harte genomen. Er zijn inmiddels ruim 30.000 nieuwe loten verkocht. De tv-show van Ivo Niehe trok 1,2 miljoen kijkers en ook de vijf Lingo-uitzendingen trokken de aandacht. De fondsenwerving voor de polikliniek voor sneldiagnostiek ligt hierdoor goed op schema.

Kraskaarten.indd 1

18-08-2008 17:57:17

i

Foto: Riechelle van der Valk

m a a n d b e r

c h t e n

Wilt u weten waarover de raad van bestuur wekelijks vergadert? Op intranet, bij de site van de raad van bestuur, vindt u de agenda van de vergaderingen. Daarnaast geeft een lid van de raad van bestuur in de Tracer-rubriek maandberichten een toelichting op een onderwerp dat in een van de vergaderingen aan de orde is geweest. Dit keer Elmer Mulder over het ‘rugzakje’.

‘Persoonlijk budget geeft medewerkers extra mogelijkheden’ n Monique Krinkels

De cao heeft een nieuw en nogal bijzonder element: het persoonlijk budget. Waarom is dat? “We wilden de cao voor de umc’s moderniseren en aandacht besteden aan een duurzaam personeelsbeleid voor alle leeftijden. Een werkgroep ‘Samen aan het werk’, waarin p&o directeuren, beleidsmedewerkers en kaderleden van de centrales waren vertegenwoordigd, heeft een visie opgesteld over de cao van de toekomst. Sleutelbegrippen zijn de ontwikkeling van medewerkers, ruimte voor individueel maatwerk, wederzijdse flexibiliteit tussen organisatie en medewerker, eigen verantwoordelijkheid en gezamenlijk zoeken naar oplossingen. Het persoonlijk budget voor elke medewerker is de belangrijkste pijler in deze vernieuwing.”

Waar is het geld voor bestemd? “Het budget is gedurende deze cao-periode primair gericht op de ontwikkeling van de medewerkers. Niet in hun eigen vakgebied, want de scholing die zij voor hun dagelijks werk nodig hebben, wordt op de gewone manier gefinancierd. Het gaat dus echt om iets extra’s. In de volgende cao kan dat worden verruimd tot zaken die niet alleen met de persoonlijke ontwikkeling te maken hebben. Het budget is immers gericht op duurzame inzetbaarheid van medewerkers en als iets bijdraagt aan het langer gezond, gemotiveerd en met plezier kunnen blijven werken komt het in de toekomst in aanmerking voor dit budget.”

Wat wordt er onder persoonlijke ontwikkeling verstaan? Mag ik ook een fotografiecursus volgen? “Vanaf 2010 mogen medewerkers hun budget gaan aanspreken. Wat wel en niet mag zijn we nog aan het uitzoeken, want als het om een hobbyachtige cursus gaat kan de belastingdienst het als loon in natura beschouwen, met alle gevolgen van dien. De nfu is met de belastingdienst in overleg over waar de grenzen precies liggen.

dat verhoogd naar 0,5%. Afhankelijk van leeftijd en functie kunnen er hogere percentages gelden. Ook is er voor bepaalde categorieën medewerkers een extra persoonlijk budget, dat eerder en ruimer mag worden ingezet dan alleen voor ontwikkeling. Zo ontvangen medewerkers geboren in 1950 tot en met 1957 een extra budget, dat het mogelijk maakt om de overgang naar langer werken soepeler te laten verlopen. Dat kan bijvoorbeeld worden gebruikt om de jaarurennorm te

Om hoeveel geld gaat het eigenlijk? “Dat varieert nogal, want we onderscheiden acht verschillende groepen medewerkers. Om een idee te geven: voor veel medewerkers is dit jaar elke maand een bedrag van 0,25% van het bruto salaris gereserveerd. Volgend jaar wordt

Divisie III heeft extra gedrags competenties vastgesteld

verminderen bij gelijkblijvend salaris, in de levensloopregeling worden ingezet, er kan extra pensioen mee worden ingekocht of voor ontwikkelings- en/of scholingsverlof worden aangewend. Voor senioren geldt een speciale overgangsregeling. Zij kunnen kiezen tussen het persoonlijk budget of hun oude rechten behouden. In het eerste geval krijgen zij een extra budget van 5,7% opgebouwd vanaf januari 2009.” Wanneer gaan wij er iets van merken? “Binnen VUmc wordt hard gewerkt aan het inzichtelijk maken en administratief en technisch kunnen verwerken van de verschillende budgetten en de doelen waar de medewerkers het voor willen gebruiken. Deze maand krijgt iedere medewerker een brief waarin precies staat aangegeven wat het persoonlijk budget voor hem of haar precies gaat betekenen. Ook is er informatie te vinden op het p&o intranet onder de rubriek themasites en het trefwoord ‘persoonlijk budget’. En natuurlijk moet iedere medewerker met de leidinggevende in gesprek gaan over hoe het persoonlijk budget zal worden gebruikt. Want zo’n gesprek is essentieel voor het succes van dit bijzondere cao onderdeel.”

Bouw klinisch trainingscentrum op schema

n Ellen Kleverlaan

7e jaargang, nummer 21 9 oktober 2008

Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.000. Tracer wordt gemaakt onder verantwoor delijkheid van de dienst communicatie. Het redactiestatuut vindt u op de intranetpagina’s van Tracer. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Mariet

Bolluijt, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcia Sanderse, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Lies Pelger, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Lys Bouma, Marisca Butterman, Ronald Gabel, Barbara de Graaff, Marcel van der Haagen, Peter de Haan, Maybritt Stal en, Esther van ’t Riet Vaste bijdragen Rick Dros, Armand Girbes, Piet Hoogland Redactiesecretariaat

dienst communicatie VU medisch centrum kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, fax (020) 44 43 450 email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk RotoSmeets, Utrecht Advertenties Adverteren in Tracer is mogelijk. Neem voor meer informatie contact op met het redactiesecretariaat of kijk op de website. Abonnement Het eerste half jaar is een abon nement op Tracer gratis. Daarna bedraagt de abonnementsprijs voor ex-medewerkers en andere geïnteresseerden 30,00 euro per jaar. Gepensioneerden betalen 20,00 euro per jaar. Opgave en vragen over abonnementen

Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0251-313939, fax 0251-310405 email: [email protected], www.aboland.nl Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitslui tend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden. Volgende Tracer

D e volgende Tracer verschijnt op donderdag 23 oktober. Deadline voor kopij is 15 oktober om 12.00 uur.

2

Iedere medewerker, van specialist tot verpleegkundige en van bestuursvoorzitter tot laborant, moet aan dezelfde competenties voldoen: klantgerichtheid, resultaatgerichtheid en kwaliteitsgerichtheid. De competenties dienen in feite om medewerkers aan te trekken die bevlogen zijn en die alles uit de kast halen, vertelt Koene. “Divisie III vond dat er nog twee bij hoorden, samenwerken en communicatie, in de breedste zin des woords. De vijf gedragscompetenties vormen samen een goede aanleiding om gedrag bespreekbaar te maken. En dat is waar het om draait.” Koene vertelt dat sturen op inhoud meestal wel goed loopt. Wat er tijdens een operatie gebeurt of hoe iemand omgaat met een injectienaald; dat is veel tastbaarder dan wanneer het aankomt op gedrag. “Bij gedrag is het meteen persoonlijk, het slaat terug op hoe iemand is. We hebben weer de feedbackregels van stal gehaald.”

Initiatief Het is de bedoeling dat in het jaarsgesprek tussen leidinggevende en medewerker het gedrag expliciet wordt gemaakt aan de hand van de competenties. Koene legt uit hoe het coachen in zijn werk gaat. “In het jaargesprek gaan zij zowel achteruit als vooruit kijken. Dus: waarop is iemand trots? Wat ging goed? Wat ging minder goed? Er moeten een tot twee gedragsvoorbeelden uit volgen. Deze voor-

beelden dienen om doelen voor het komende jaar te stellen. Dus iemand die in zijn communicatie weinig initiatief toont, die kan als concreet doel het volgen van een cursus opnemen, of inplannen om een paar keer het voorzitterschap van een vergadering te gaan doen.”

Trots In oktober gaat voor zowel de analisten (VUmc breed) als voor de medisch psychologen van divisie III een werkgroep aan de slag om per competentie te benoemen welke concrete gedragsnormen nodig zijn. Je hebt immers niks aan het advies dat je ‘je communicatie moet verbeteren’, legt Koene uit. “Het moet zo concreet mogelijk. Een stafadviseur heeft in zijn taakomschrijving staan dat hij visie moet ontwikkelen en moet kunnen netwerken. In het competentieprofiel kunnen we dat dan bijvoorbeeld vertalen in gedragskenmerken als ‘vakbladen lezen’ en ‘collega’s bijpraten’.” Zelf hebben Koene en haar collega Carlijn Nelis in de zoektocht naar een derde collega vorig jaar actief gebruik gemaakt van de verschillende gedragskenmerken die het team samen al had: “We hebben op basis van ons persoonlijkheidsprofiel bepaald aan welke competenties wij behoefte hadden. We werken alweer een jaar met zijn drieën, naar volle tevredenheid, dus het heeft goed uitgepakt. Daar ben ik best trots op.”

(advertentie)

Alleen voor onderzoekers en docenten! Univertaal Het wetenschappelijk vertaalbureau voor onderwijs en onderzoek. Vertalingen, correcties en redactie - voor specialisten door specialisten. Uniek www.univertaal.nl


Er waren al drie gedragscompe tenties vastgesteld die voor heel VUmc gelden. Divisie III heeft er twee competenties aan toegevoegd. Karin Koene, P&O adviseur divisie III vertelt waarom.

Studente loopt marathon voor Semmy Vierdejaars student Toke van Veelen gaat op 2 november de marathon van New York lopen om geld in te zamelen voor vonk/ Semmy. Ze hoopt sponsors te vinden die bereid zijn om haar per afgelegde kilometer minimaal een euro te betalen. vonk/ Semmy financiert onderzoek naar hersenstamtumoren bij kinderen. Het doel is om te komen tot een behandeling waarmee de levensverwachting van doodzieke kinderen die aan deze vorm van kanker lijden, wordt verbeterd en hen wellicht ooit te genezen. Dit onderzoek kost heel veel geld, ongeveer 80.000 euro per jaar. Van Veelen loopt op dit moment stage op de afdeling fysiologie in een onderzoek van de kinder intensive care afdeling. Als mensen willen sponsoren kunnen ze mailen naar [email protected], onder vermelding van ‘Sponsoring NY Marathon van Toke’.

Tr a c e r – 9 o k to b e r 20 0 8 – N i e u w s – O n d e r w i j s – O n d e r z o e k – P a t i ë n t e n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g e n – Va c a t u r e s –

De bouw van het klinisch trainingcentrum (KTC) verloopt volgens planning. De dakopbouw is nagenoeg glas- en waterdicht. Op de foto is te zien dat er een verbinding is gemaakt tussen het KTC en dakopbouw X. Binnen is het tegelen van de toiletgroepen begonnen. Het trainingscentrum wordt op 5 december opgeleverd. In het trainingscentrum kunnen medisch studenten vaardigheden oefenen voorafgaand aan hun klinische stages in het vierde jaar van de studie. n EK

Benoemingen Philip Scheltens is voor vijf jaar benoemd tot honorary professor of neurology aan het University College of London. Deze universiteit is de derde universiteit in Europa en staat op nummer 22 in de wereld volgens de Academic Ranking of World Universities (2007). Scheltens zal zich in Londen vooral op onderwijs en wetenschap richten.

Samenwerking VUmc –SBG

vUzie-bijeenkomst wil inspireren n Joop de Vries

Tijdens de fusie van De Geestgronden en GGZ BuitenAmstel liep Christien van Santen, hoofd opleidingen SBG, vast in haar werk. “Ik miste de verbondenheid met de organisatie in relatie tot wat mij drijft in mijn werk, mijn eigen geestdrift. Ik had behoefte aan nieuwe inspiratie en ben samen met collega Anita Bakuwel naar een seminar over Presence gegaan.” Presence is een boek van Peter Senge, die wereldwijd wordt beschouwd als een van de meest innovatieve denkers over management en leiderschap. De bijeenkomst was een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties door een nieuwe theorie over veranderen en leren. Op het seminar kwam Van Santen haar toekomstige collega Wanda Straatman

van de Amstel Academie van VUmc tegen. “We waren alle drie zo enthousiast over het seminar dat we onze ervaring wilden inzetten om een andere wending te geven aan de fusie tussen VUmc en sbg. Door zelf initiatief te nemen en een vUzie-bijeenkomst te organiseren over verandering. We wachten dus niet af tot ons van bovenaf wordt opgedragen elkaar op te zoeken.” De gebruikelijke manier om een fusie uit te voeren is het harmoniseren. Twee afdelingen worden bij elkaar gezet en de werkzaamheden worden op elkaar afgestemd. Van Santen: “Bij harmoniseren ontstaat veelal iets dat geen smaak heeft en mensen gaan op oude voet door.” Wij laten op deze middagconferentie zien dat een fusie van organisaties vooral een samengaan van mensen en ideeën is vanuit een visie die niet wordt gefabriceerd, maar die ontstaat, die wordt ontdekt, met elkaar. In een nieuwe organi-

satie wordt dan niet méér van hetzelfde gedaan, maar méér van het ‘andere’ waardoor 1+1 = 3! Wij schetsen een beeld van wat verandering kan opleveren. Veranderen betekent niet per se dat je dingen verliest, sterker nog: ik heb mijn verbondenheid en geestdrift terug en ik heb nieuwe collega’s ontmoet die me andere ideeën meegeven waardoor ik weer geïnspireerd mijn bijdrage kan leveren. Die ervaring wil ik delen.” Tijdens de vUzie: ‘foresee the unforeseeable, ofwel een andere kijk op fuseren’, komen aan de orde: de kracht van verhalen, het U-model, de realiteit van helder waarnemen, ruimte scheppen: niet-weten en open staan, actie: loslaten en mogelijkheden creëren. De themamiddag vUzie in het kader van dienend leiderschap vindt plaats op 11 november, 13.0017.00 uur. Meer informatie: [email protected].

Cultuurverschillen en de gezondheidszorg De groeiende groep patiënten die oorspronkelijk uit een andere cultuur afkomstig is, stelt de Nederlandse gezondheidszorg voor nieuwe uitdagingen en vragen. Vragen van patiënten over hun gezondheid kunnen voortkomen uit een verschillende visie, een verschillende ‘definitie’ van zorg. Hoe benader je als arts, verpleegkundige

Opvallend Het Nationaal Epilepsie Fonds (nef) heeft opnieuw een subsidie toegekend aan de neurologen Jaap Reijneveld en Jan Heimans, neuropsychologe Linda Douw van de afdeling neurologie en klinisch neurofysioloog Kees Stam. De wetenschappelijke adviesraad van het nef koos, net als vorig jaar, een onderzoeksvoorstel van VUmc als één van de drie onderzoeken die vanaf 2009 financieel zullen worden ondersteund. Met dit geld kan voor een aantal jaren een fulltime onderzoeker worden aangesteld. In de studie zal de kennis over functionele netwerken in de hersenen worden gecombineerd met kennis over hersentumoren en epilepsiechirurgie. De prestigieuze Basic Science Award is toegekend aan Jason Pantarotto voor het werk dat hij onder leiding van Suresh Senan op de afdeling radiotherapie heeft verricht naar de beweeglijkheid van lymfeklieren in het mediastinum. Dit gebeurde tijdens het jaarlijkse congres van de American Society of Radiation Oncology (astro). Pantarotto is tot radiotherapeut opgeleid in Ottawa, Canada en heeft aansluitend aan zijn opleiding van de Canadese organisatie voor radiotherapie een beurs ontvangen voor een buitenlandse stage van een jaar. Hij werkte tot medio 2008 in VUmc en zal over enige tijd naar Amsterdam terugkomen om zijn proefschrift te verdedigen.

of geestelijk verzorger deze patiënten? Hoe ga je om met speciale religieuze opvattingen en voorschriften? En: hoe denken andere culturen en levensbeschouwingen over ivf, orgaandonatie of beëindiging van het leven? Kortom, wat is wél en wat níet bespreekbaar? Kennen wij elkaars ‘definities’, zodat we zoveel mogelijk patiënten recht doen? VU medisch centrum wijdt twee expertsymposia aan wat er in verschillende culturen onder goede gezondheidszorg wordt verstaan. Op maandag 13 oktober staan de oosterse religies: hindoeïsme en boeddhisme centraal, op donderdag 30 oktober de islam. Meer informatie en inschrijven op www.vupodium.nl.

Jubilaris steunt KICK Ex-patiëntje Dorinde (midden) overhandigde op 18 september een cheque van 5000 euro aan kinderintensivist Frans Plötz. Het geld is bestemd voor het Kinder Intensive Care OnderzoeK (KICK). De donatie is afkomstig van het bedrijf van haar ouders, RVJ Expertises & Taxaties, die op die dag met een strandfeest in Noordwijk hun vijftigjarig bestaan vierden. KICK zal het geld gebruiken om het beademen van ernstig zieke kinderen verder te verbeteren met minder kans op bijwerkingen.

Column Ouderdag n Piet Hoogland

Oktober is voor mij altijd een fijne maand. De vakantie zit er weer op en Kerstmis en Sinterklaas zijn binnen handbereik. En als het even meezit, behoort een biertje op een zonnig terrasje ook nog wel tot de mogelijkheden. Zo niet dan zijn de donkere regenachtige avonden achter de kachel buitengewoon geschikt voor een fijn deprimerend boek van W.F. Hermans bijvoorbeeld. Of van Arnon Grunberg, die minstens even arrogant schrijft. Maar zoals ieder jaar wordt de romantiek van de herfst doorkruist door een initiatief van de MFVU. Zij organiseren een ouderdag om de ouders van de studenten iets te laten beleven van wat hun studerende kinderen dagelijks te verwerken krijgen. Er worden colleges en practica voor de ouders georganiseerd en ik moet toegeven, het is ieder jaar weer een feest. Zo’n dag krijgt dan een bepaald thema mee. En dat is wat me dit jaar wat heeft verbaasd. Het thema is namelijk: ‘Waar komen de kinderen vandaan?’ Ze hebben mij gevraagd of ik dat thema met een anatomisch practicum kan toelichten. Nu heb ik zelf twee prachtige zoons dus ik ben niet helemaal een leek op dat gebied maar echt een expert wil ik mezelf ook weer

niet noemen. Het ging min of meer vanzelf. Maar hoe komen kinderen erbij om hun ouders via een ouderdag op de medische faculteit duidelijk te gaan maken waar de kinderen vandaan komen? Hebben ze hier geleerd dat het verwekken van kinderen eigenlijk een universitaire vooropleiding vereist? Of zijn ze er achter gekomen dat hun ouders indertijd maar wat hebben zitten (liggen) knoeien zonder dat ze goed wisten waar ze mee bezig waren? Ik zou zeggen wat geweest is, is geweest. Zand erover! Waarom niet een thema dat meer aansluit bij de interesse van de ouders, zoals ‘Drank en Lever’, of ‘Leven met Alzheimer’, of ‘Knarsend Kraakbeen’ of ‘Droog achter de oren maar nat in het kruis!’ en ga zo maar door. Maar niets van dat alles, het moet gewoon gaan over kinderen krijgen. Een hoofdstuk dat voor de meeste ouders allang is afgesloten. Is het mijn taak dan om de ouders achteraf duidelijk te maken dat er meer in gezeten had als ze meer hadden geweten? Gelukkig heb ik nog even de tijd om me in het onderwerp te verdiepen en wie weet zorgen de donkere herfstavonden voor inspiratie. Ik ben vast van plan om er iets moois van te maken. Wist u bijvoorbeeld dat mannen ook een piepklein baarmoedertje hebben? Nou dan!


3

Kwaliteit in VUmc

Verbeterproject cardiologie komt van binnenuit n Marieke Sjerps

Beter communiceren, minder langs elkaar heen werken en op een goede manier met patiënten omgaan. Er wordt veel over gepraat, maar waar begin je en hoe pak je dat aan? Cardiologie bleef niet hangen in dit soort vragen, maar ging er gewoon mee aan de slag. Sinds een half jaar doet iedereen op de afdeling mee met Beter maken, beter worden, beter zijn, met inmiddels duidelijke resultaten.

Time-out procedure op de OK getest n Annemarie van den Hoven

De pilot met de time-out procedure op de OK is afgerond. Wat gebeurt er tijdens een time-out? Waar is het goed voor? En hoe beviel het? Tracer vroeg het aan Toon van Galen, unitleider OK.

Er moest een omslag komen, daarvan was iedereen van cardiologie wel overtuigd. De sfeer was niet prettig, er waren irritaties en fricties. Daarom organiseerden de werkplekmanagers medio februari een grote bijeenkomst. Een van hen, cardioloog Marco Götte vertelt: “Driekwart van het personeel was hierbij aanwezig en er ontstond gelijk al een gevoel van saamhorigheid. Daarna zijn we op meerdere fronten begonnen met verbeteringen.” Zo waren er voor iedereen workshops over het bejegenen van patiënten – hoe ga je met elkaar om? hoe vertel je iets? Götte: “Het kan voorkomen dat iemand druk is met zijn werk en de patiënt niet groet of aanspreekt. Dat is voortaan wel de bedoeling. Voor

volgens Götte vooral ook veel aandacht voor hoe personeel onderling met elkaar omgaat. “Als mensen beter begrijpen waarom dingen gebeuren en duidelijkere werkafspraken maken, leidt dat tot betere patiëntenzorg, en daar gaat het uiteindelijk toch om.”

Patiëntperspectief Wat is er inmiddels veranderd? Cardioloog en werkplekmanager Yolande Appelman: “Medewerkers mopperen minder en hebben meer geduld. Belangrijk in dit proces is dat de subunits zelf problemen kunnen signaleren en daar oplossingen voor bedenken. Dit heeft er onder andere toe geleid dat de bewegwijzering wordt verbeterd, zodat mensen hier beter hun weg kunnen vinden.” Voor de komende tijd staat

de een is dat natuurlijk gedrag, de ander moet dat aanleren.” Ook letten de medewerkers er beter op dat de inhoud van de informatie aan de patiënt consistent is. Marco Götte: “De patiënt voelt zich onzeker. Wat gaat er gebeuren? Als hij steeds andere informatie krijgt, wordt zijn gemoedstoestand er niet beter op.” Er is

Waarom een time-outprocedure? “34 procent van alle chirurgische fouten blijkt achteraf vermijdbaar, zo leert wetenschappelijk onderzoek. Het operatieve proces bevat vele stappen, verdeeld over meerdere schakels. Het vergeten of foutief uitvoeren van één stap kan zich vermenigvuldigen in het verdere verloop. Standaardisatie kan dit sterk beperken. In 2007 hebben we met de veiligheidsprocedure ook al een standaardisatie ingevoerd. De time-outprocedure is een logisch vervolg daarop.”

uit de preoperatieve checklist: de patiënt moet zijn naam en geboortedatum zeggen en aangeven aan welke kant van het lichaam de ingreep plaatsvindt. Het gebied dat geopereerd gaat worden, moet gemarkeerd zijn. Tot slot loopt de chirurg een checklist door om eventueel nog ontbrekende patiëntgegevens, informatie en/of benodigde materialen te achterhalen. De operatie mag pas starten als bij alle betrokkenen overeenstemming is over elk onderdeel van de time-out procedure.”

Wat gebeurt er tijdens de time-out? “De chirurg herhaalt op de operatiekamer de identificatieprocedure

Wie deden er mee aan de pilot? “Orthopedie en mondheelkunde. Momenteel wordt de procedure

ook ingevoerd bij alle specialismen die opereren in 0Q, ook wel de tuin-ok’s genoemd.” Hoe nu verder? “Allereerst gaan we met de deelnemende partijen rond de tafel om hun ervaringen te bespreken. Sommige onderdelen uit de procedure zullen misschien wat moeten worden aangescherpt. Daarna rollen we de procedure verder uit naar alle specialismen die op de ok opereren. Wanneer we op de ok’s een digitaal planning- en registratiesysteem hebben, zal de time-outprocedure digitaal kunnen. Dat zou ideaal zijn, maar zal nog wel even duren.”

Thema ondervoeding uitgerold

SNAQ op alle zorgeenheden

vooral de betrokkenheid van de artsen met dit project op het programma en is er een grote bijeenkomst gepland in november over bejegening. Appelman: “We nodigen daar sprekers voor uit die verschillende kanten van communicatie zullen belichten, zeker ook het patiëntperspectief.” Hoewel het niet uniek is dat de afdeling aandacht besteed aan communicatie, benadrukt Marco Götte dat er wel een groot verschil is met andere initiatieven. “Het komt van binnenuit en is niet opgelegd. Daardoor is er veel draagvlak voor.” Het project Beter maken, beter worden, beter zijn duurt tot komend jaar februari, maar levert zoveel op dat de initiatiefnemers nu al denken over manieren om het te continueren.

‘Het onderstreept de gezamenlijke verantwoordelijkheid’ Orthopeed Arthur de Gast over de procedure: “Vroeger werd een patiënt een dag voor de operatie al opgenomen en had je als chirurg de tijd iedereen die onder het mes ging van te voren te zien. Dat is niet meer zo. De voorbereiding op de operatie vindt plaats op de poli. Met de time-outprocedure neem je als operatieteam even de tijd om stil te staan bij wat je gaat doen voor welke patiënt. Het onderstreept de gezamenlijke verantwoordelijkheid. En het is een stok achter de deur om op tijd te komen. We mogen namelijk pas beginnen als het hele team compleet is. Binnenrennen terwijl de patiënt al onder narcose is, kan echt niet meer!”

n Mariet Buddingh’

4

Eerst nog even het ideaalplaatje. Dat ziet er als volgt uit: Alle patiënten die in VU medisch centrum worden opgenomen, worden tijdens de digitaal afgenomen verpleegkundige anamnese beoordeelt op ondervoeding, met behulp van de daarin opgenomen snaq vragen. Scoort een patiënt twee punten of hoger op de snaq-lijst, dan krijgt deze drie keer per dag een calorie- en eiwitrijke snack uitgedeeld. Patiënten die drie punten scoren, of hoger, krijgen daarnaast binnen 48 uur een consult en een behandelplan van de diëtiste. Op dag vier van de opname wordt een lijst bijgehouden waarop staat hoeveel de patiënt werkelijk inneemt van de voorgeschreven voeding. Dit evaluatiemoment stelt de diëtiste in staat om, waar nodig, de behandeling bij te sturen. Diëtist Caroline Panis is de interne begeleider van het Sneller Beter-thema ondervoeding. Zij is tevreden over het percentage ingevulde screeningslijsten. “We zien dat het invullen bij opname, zeker bij de digitale anamneses, goed loopt. De verpleegkundige komt de ondervoedingsgerelateerde vragen automatisch tegen, en blijkt ze in bijna alle gevallen ook in te vullen.” Minder soepel verloopt het bijhouden van de voedingsinname op de vierde dag na opname. Panis: “Dat is echt nog wel een ‘bottle-neckje’. Hoewel ik me voor kan stellen dat het lastig is om bij te houden, omdat niet alle ‘vierde dagen’ op eenzelfde dag vallen, moet dat punt echt verbeteren.” Dit komt mede voort uit een ander lastig punt, volgens de diëtist, namelijk de

multidisciplinaire samenwerking. “De verpleegkundige, de diëtist, de assistent zorgeenheid en de arts; allemaal hebben ze hun eigen verantwoordelijkheid in de voedingsconditie van patiënten. Het valt nog niet overal mee om al die schakels goed op elkaar af te stemmen.”

Aandacht verscherpt De zorgeenheden neurologie en heelkunde/oncologie waren de eerste afdelingen waar ‘ondervoeding’ werd uitgerold. De hoofden van de betreffende zorgeenheden, Ans Kupper en Marjan Ouwens, zijn – met hun team – inmiddels al een jaar bezig met snaq. Kupper: “Het onderwerp staat bij ons weer verscherpt op de kaart. We hebben de al bestaande werkgroep voeding vorig jaar opgepoetst. De leden van deze werkgroep vervullen een belangrijke adviserende en controlerende rol. In de werkgroep zit ook één van de assistenten van de zorgeenheid. De assistenten ze zorgen, in samenspraak met de verpleegkundigen, iedere dag voor een adequate voedingsinname van de patiënten.” Ook bij Ouwens op de afdeling is het werken met snaq inmiddels onderdeel van de normale gang van zaken. Zij merkt wel op dat het zaak is ervoor te waken dat het onderwerp niet weer aan aandacht verliest. “Ondervoeding is zo belangrijk voor de conditie van de patiënt. De aandacht daarvoor mag niet ten onder gaan in de waan van alledag.” Lijnverantwoordelijkheid Over een half jaar rondt Panis ‘het uitrollen’ af, en ligt de verantwoordelijkheid voor ondervoeding ‘in de lijn’. Diëtist Panis hoopt dat de hoofden van de zorgeenheid tegen die tijd de snaq-cijfers terug kunnen lezen op de focuspagina. “Zij kunnen dan een vinger aan de pols houden en meteen actie ondernemen als bijvoorbeeld de snaqof dag vier-lijsten niet zijn ingevuld.”


De meeste dieetboeken gaan over afvallen. Diëtiste Suzanne Bader schreef het boek ‘Kom op kom aan’ voor mensen die juist willen aankomen. Ze helpt al jaren mensen die kampen met een gebrek aan eetlust en ondervoedingsverschijnselen. Door een verkeersongeval verloor ze zelf in korte tijd heel wat gewicht. Ze merkte aan den lijve dat ondervoeding werkelijk iedereen kan overkomen en schreef daarom deze praktische gids. Het is het eerste publieksboek om weer plezier in eten te krijgen en op een gezonde manier aan te komen. In Nederland kampen naar schatting bijna een half miljoen mensen met ondervoeding. Oorzaken zijn ziekte, ouderdom, een gebrekkige eetlust of een onregelmatig eetpatroon. Bader geeft in haar boek aan hoe iemand het beste zijn voedingsgewoonten kan veranderen om voldoende kilo’s te winnen én gezond te blijven. Ze heeft een handige receptengids bijgevoegd, waarmee iemand snel wat kilo’s kan aankomen. ‘Kom op kom aan’ is uitgegeven door Uitgeverij Lannoo en kost 17,95 euro.

Het Sneller Beter-thema ‘ondervoeding’ is, met de implementatie van de SNAQsystematiek op de laatste zorgeenheden, uitgerold over VU medisch centrum. Tracer is benieuwd hoe een en ander loopt.


Peter Huijgens wil mensen met lef en gezag

Servicepagina’s Vacatures VU medisch centrum De volledige vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O, direct naar, vacatures VUmc’, en af te halen bij het loopbaancentrum in de polikliniek.

Amstel Academie

Vacatures van 26 sept. t/m 2 okt. Uiterlijke reactiedatum 12 oktober 2008

Assistent zorgeenheid D1.2008.00055 afdeling/dienst longziekten, divisie I werktijd 24 uur per week salarisschaal 4 inlichtingen Mw. I. Pomstra , hoofd zorgeenheid, e-mail: [email protected], tst. 0204442170

Onderzoeksassistent b D6.2008.00072 afdeling/dienst emgo/sociale geneeskunde, divisie VI werktijd 28,8 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen M. Driessen, e-mail: m.driessen@ VUmc.nl, tst. 49658

Verpleegkundige D1.2008.00056 afdeling/dienst zorgeenheid longziekten, divisie I werktijd 32 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen mw. Ilona Pomstra, hoofd zorgeenheid, e-mail: [email protected], tst. 0204442170, *987515

Wetenschappelijk onderzoeker a D6.2008.00074 afdeling/dienst epidemiologie en biostatistiek/ gezondheidswetenschappen VU, divisie VI werktijd 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen dr. B. van den Berg, e-mail: bernard. [email protected], tel. 020 598 6917

Wetenschappelijk onderzoeker a D6.2008.00076 afdeling/dienst EMGO instituut i.s.m. psychiatrie VUmc-GGZ buitenamstel, divisie VI werktijd 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen dr. R.M. Dröes, e-mail: [email protected], tst. 0207885623

1e administratief medewerker D3.2008.00065 afdeling/dienst poliklinische zorgeenheid klinische genetica, divisie III werktijd 24 uur per week salarisschaal 8 inlichtingen mw. M. Staalberg, e-mail: [email protected], tst. 42050

Gediplomeerde apothekerassistent D5.2008.00106 afdeling/dienst klinische farmacologie en apotheek, divisie V werktijd 24-36 uur per week salarisschaal 6 inlichtingen Mw. dr A.I. Veldkamp, ziekenhuisapotheker, e-mail: [email protected], tst. 0204443523

Wetenschappelijk onderzoeker a D6.2008.00075 afdeling/dienst emgo, divisie VI werktijd 32 – 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen mw. mr.dr. B. Frederiks, e-mail: [email protected], tst. 45695 Vacatures van 30 sept. t/m 13 okt. Uiterlijke reactiedatum 20 oktober 2008. Logistiek planner (32 uur) D5.2008.00103 afdeling/dienst radiotherapie, divisie V werktijd 32 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen mevr. drs. S.C.B. Esveld, teamleider administratie radiotherapie, e-mail: [email protected], tst. 0204440437

Cursist intensive care verpleegkundige D4.2008.00069 afdeling/dienst intensive care, divisie IV werktijd 32-36 uur per week salarisschaal 7 inlichtingen G. van Tricht, e-mail: [email protected], tst. 0204443932 Onderzoeker/postdoc D4.2008.00070 afdeling/dienst urologie, divisie IV werktijd 36 uur per week salarisschaal 10 inlichtingen dr. A.A. Geldof, e-mail: aa.geldof@ VUmc.nl, tst. 0204445104

Polikliniekassistente (27 uur) D5.2008.00104 afdeling/dienst radiotherapie, divisie V werktijd 27 uur per week salarisschaal 5 inlichtingen mevr. drs. S.C.B. Esveld, e-mail: [email protected], tst. 0204440437

De gezondheidszorg blijft in beweging, dus ook ons opleidingsaanbod! Bij de volgende scholingen zijn nog plaatsen beschikbaar. Medium Care op 3 november (dag), Doelstelling van deze scholing is het verdiepen en verbreden van kennis, inzicht en vaardigheden m.b.t. het verplegen van de MC patiënt. Voor verpleegkundigen die een opleiding Medium Care hebben afgerond en werkzaam zijn op een Medium Care. Psychiatrische gedragsstoornissen op 3, 4, 5 november (3 hele dagen) en 21 januari (middag) U leert kenmerkend gedrag van patiënten met psychische dan wel psychosociale stoornissen te herkennen en vaardigheden toe te passen om gedragsproblemen van een patiënt beheersbaar te houden c.q. te krijgen. Bestemd voor verpleegkundigen, werkzaam in een ziekenhuis. Rekenen in de gezondheidszorg op 11 november (middag) Voor iedereen die werkzaam is in de gezondheidszorg en regelmatig te maken heeft met het berekenen van hoeveelheden van een medicament, oplossing of een verdunning. Computertrainingen PowerPoint 2003 op 6 november 2008 Met PowerPoint kunt u uw informatie structureren en illustreren. In één dag leert u de principes van dit programma door veel te oefenen. U krijgt de tijd om aan uw eigen presentatie(s) te werken, met daarbij alle mogelijke ondersteuning en aanwijzingen. Taal en schrijftrainingen Hoe schrijf je dat ook alweer? op 5 november 2008 In deze training leert u in een middag de belangrijkste spellingsregels. Leidinggevende vaardigheden Workshops Beginnend leidinggeven, in samenwerking met de Universiteit Leiden. Alle begin is moeilijk, maar een goed begin is wel het halve werk. Reden genoeg om als beginnend leidinggevende een aantal workshops te volgen om inzicht te krijgen in de eigen kwaliteiten en te leren die kwaliteiten in te zetten Workshop ‘De leidinggevende als persoon’ op 30 oktober Workshop ‘De leidinggevende en de individuele medewerker’ op 6 november Workshop ‘De leidinggevende en het team’ op 13 november Workshop ‘De leidinggevende in de organisatie’ op 20 november

Amstel Academie De Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam telefoon (020) 444 4229 Bedrijfsopleidingen M. van Nieuwenhoven telefoon (020) 444 4253 Bij- en nascholingen M. van Nieuwenhoven telefoon (020) 444 4253 Verpleegkundige vervolgopleidingen telefoon (020) 444 2020 Paramedische opleidingen telefoon (020) 444 4569 www.VUmc.nl/amstelacademie De eerste workshop is verplicht, de overige drie zijn facultatief. NB. Deze workshops vinden plaats op een locatie van de Universiteit Leiden Open aanbod VUmc In goed overleg met de Unit Human Resource Management van de stafdienst P&O is een aantal trainingen ontwikkeld dat direct aansluit bij het beleid van het VUmc, vanuit de visie dat de werkgever faciliterend is in de ontwikkeling van goed medewerkerschap en goed leiderschap. Deze trainingen worden door P&O betaald. Leiderschap Module Coachen op competentieontwikkeling op 12 november (ochtend). U krijgt handvaten aangereikt voor het coachen als vaardigheid om eigenaarschap te stimuleren en ondersteunen. Tevens krijgt u de gelegenheid hiermee te oefenen. Let op: voor deze module kunt u zich alleen inschrijven indien u de Basistraining Competentie-management gevolgd heeft. Medewerkerschap VUmc Agressievrij: omgaan met agressie op 13 november. U heeft in uw werksituatie te maken met agressief of grensoverschrijdend gedrag van patiënten en cliënten. Workshops Persoonlijk leiderschap: vinden ’s morgens plaats, met aansluitend een lunch. Luisteren op 31 oktober. Hoe krijg ik mijn hoofd leeg zodat ik écht kan ontvangen? Empathie op 5 november. Kan ik tegelijkertijd respectvol zijn en grenzen stellen? Helend vermogen op 14 november. Hoe blijf ik zelf in balans en hoe kan ik anderen daar bij helpen? Commitment aan groei van medewerkers op 19 november. Hoe stimuleer ik mensen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen ontwikkeling? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marjolein van Nieuwenhoven of Bianca Zincken. Zij staan u graag te woord. Tel. 44213 / 45084, e-mail [email protected]

Oproepen en advertenties In de rubriek ‘oproepen en advertenties’ kunnen medewerkers en vrijwilligers van VU medisch centrum gratis een advertentie plaatsen. De tekst mag niet meer dan 25 woorden bevatten en moet voorzien zijn van een achternaam en toestelnummer. De prijs van de te koop aangeboden goederen mag niet meer dan 2250 euro bedragen. Advertenties bij voorkeur aanleveren via e-mail: [email protected]

Gevraagd ervaren gespreksleiders patiëntenbijeenkomsten Heeft u ervaring met het leiden van groepsgesprekken met patiënten, bijvoorbeeld voor een spiegelgesprek of focusgroep? Graag nemen wij u dan op in de pool ‘gespreksleiders patiëntenbijeenkomsten’. Misschien heeft u geen ervaring, maar ziet u het wel als een serieuze uitdaging en zou u bereid zijn om deel te nemen aan een training. Ook dan horen wij graag van u. De pool ‘gespreksleiders patiëntenbijeenkomsten’ is beGrote Secretaressebijeenkomst doeld om het afdelingen gemakkelijk te maken een 6 november 2008 gespreksleider te vinden. Locatie: Atrium Steeds vaker worden in Medische Faculteit, VUmc gesprekken met 1e etage patiënten georganiseerd, Aanvang: 12.00 uur hetzij een spiegelgesprek, Einde: 16.00 uur een focusgroep of anders. Gastheer: Een ontwikkeling die de Sander Peet coördinatiegroep patiëntwaardering van harte 12.00-12.30 uur: Inlooplunch met luxe broodjes ondersteunt, immers PROGRAMMA alleen de patiënt zelf kan ‘met een lach en een traan’ het beste vertellen wat hij ! Collegiale opvang – presentatie Martin Kersloot, dienst P&O van onze zorg en dienst! Interactieve workshop: verlening vindt en welke HUMOR en creativiteit in de organisatie door: Martha Jong, Jobtraining & Consultants wensen hij heeft. Bij Aanmelden via e-mail: [email protected] deze gesprekken wordt meestal een gesprekslei-

der ingezet. Om het voor afdelingen gemakkelijker te maken om een bepaalde vorm van patiëntbijeenkomsten te organiseren en daarbij een gespreksleider te regelen wil de coördinatiegroep patiëntwaardering graag een overzicht krijgen van alle medewerkers die ervaring hebben in het voeren van groepsgesprekken met patiënten en dat in de toekomst ook willen doen. Zo kan er op intranet een lijst beschikbaar gemaakt worden van waaruit afdelingen gemakkelijk een gespreksleider kunnen benaderen. Heb je interesse en ben je bereid een aantal keer per jaar een groepsgesprek te leiden geef jezelf dan op bij Marcia Sanderse, marcia. [email protected], 020 444 42083. Ook voor vragen kun je hier terecht. Van Walree Fonds congresbezoek promovendi Het VUmc kan maximaal 3 promovendi voordragen voor een stipendium (€1250) voor congresbezoek. Belangrijke voorwaarden zijn dat de promovendi in het (voor) laatste jaar van hun aanstelling zijn en in staat zijn eigen werk te presenteren. Elke afdeling mag 1 kandidaat voordragen. De voordrachten vanuit de afdelingen moeten bij de directeur van het betreffende on-

derzoekinstituut ingediend worden. Het onderzoekinstituut geeft de prioriteit in de voordrachten aan en dient de hoogst geprioriteerde in. Deze aanvragen kunnen per e-mail naar [email protected] verstuurd worden. (Hilde Mattes, Bestuursbureau, uiterlijk 5 december). De Vaste Commissie voor de Wetenschapsbeoefening (VCW) van het VUmc beoordeelt en prioriteert de aanvragen tijdens de vergadering van maandag 15 december. De decaan besluit vervolgens welke aanvragen bij de KNAW worden ingediend. De aanvraagformulieren zijn elektronisch beschikbaar en op te vragen via Internet, zie http://www.knaw.nl (subsidies  snelkeuzemenu  Van Walree Fonds). De deadline voor definitieve indiening bij de KNAW is 1 januari 2009. De aanvragen worden door het bestuursbureau ingediend bij de KNAW, met een begeleidende brief van de decaan. Informeer voor de procedure van het onderzoekinstituut waar de aanvraag onder valt altijd even bij de beleidsmedewerker van het betreffende onderzoekinstituut. Voor vragen kunt u contact opnemen met: Drs. M. Houben, tel.nr. 020 - 44 444 62, [email protected]

Titel voorbeeld titel

Het Heilig VU-UUR Donderdag 16 oktober 2008 in de Amstelzaal, VUmc

Dr. Maarten Simons SEH opleider OLVG

“De rol van de SEH-arts bij spoedeisende zorg van de toekomst”

5 a c e r Tr Tr –a 9 coekrto–b9e ro 20 k to0b8er 20 0 8 – N i e u w s – O n d e r w i j s – O n d e r z o e k – P a t i ë n t e n z o r g – O r g a n i s a t i e – M e d e d e l i n g e n – Va c a t u r e s –

Voor de discussie vast een tweetal stellingen: Stelling I De SEH-arts wordt in de toekomst een Medisch Specialist Stelling II De SEH-arts opleiding in een academisch ziekenhuis starten is zo simpel nog niet De lezing is bedoeld voor alle medewerkers. Aanvang: 12.00 uur (met broodjes, koffie, thee, etc.). Begin voordracht: 12.30 uur (duur voordracht is 25 tot 30 minuten met aansluitend 10 minuten discussie).

5

Menu Informatie over het Menu vindt u ook op de startpagina van intranet donderdag 9 oktober groente-kip curry, groente-curry, zilvervlies rijst, gebonden aspergesoep heldere groentesoep, gebonden vegetarische aspergesoep, heldere vegetarische groentesoep vrijdag 10 oktober gebakken vis, remouladesaus, tomaat-komkommer salade, frituuraardappelen, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere vegetarische tomaat-vermicellisoep zaterdag 11 oktober, kipfilet, omelet champignons, jus, spinazie, gekookte aardappelen, geb. goulashsoep, held. vermicellisoep, gebonden vegetarische .paprikasoep, heldere vegetarische vermicellisoep zondag 12 oktober, kipkarbonade, groenteloempia, jus, snijbonen, frituur aardappel, gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere vegetarische groentesoep maandag 13 oktober, rookworst, vegetarische worst, stampot zuurkool, jus, vegetarische jus, bruine bonensoep, heldere kerriesoep, vegetarische bruine bonensoep, vegetarische heldere kerriesoep dinsdag 14 oktober, kip Marrakesh, quorn Marrakesh, doperwten, cous cous, gebonden champignonsoep, heldere Madrileense soep, vegetarische gebonden champignonsoep, vegetarische heldere Madrileense soep woensdag 15 oktober, varkenslapje, groenten gehaktbal/tomaten chutney, champignonsaus, doperwten, aardappelpuree, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden mosterdsoep, vegetarische heldere aspergesoep donderdag 16 oktober, gebakken vis, remouladesaus, wortelen, frituur aardappelen, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere Chinese soep vrijdag 17 oktober, Bolognaisesaus, vegetarische Bolognaisesais, komkommersalade, spaghetti, gebonden aspergesoep, heldere Groentesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, vegetarische heldere groentesoep zaterdag 18 oktober, Wienerschnitzel, groente-kaas medaillon, jus, Koninginne melange, Frituur aardappel, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaat-vermicelli, vegetarische gebonden kerriesoep, vegetarische heldere tomaat-vermicelli zondag 19 oktober, Italiaanse visfilet, gebonden boterjus, bloemkool + bechamelsaus, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, heldere vermicellisoep, vegetarische gebonden paprikasoep, vegetarische heldere vermicelli maandag 20 oktober, Engelse runder Pie, vegetarische Pie, Rauwkost, frituur aardappel, gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere groentesoep dinsdag 21 oktober, gepaneerde karbonade, vegetarische schnitzel, jus, tuinbonen, gekookte aardappelen, gebonden linzensoep, heldere Mulligatawnysoep, vegetarische gebonden linzensoep, vegetarische heldere Mulligatawnysoep woensdag 22 oktober, gestoofde zalm, Hollandaisesaus, spinazie, gekookte aardappelen, gebonden champignonsoep, heldere Madrileensesoep, vegetarische gebonden champignonsoep, vegetarische heldere Madrileensesoep Wijzigingen voorbehouden. Maaltijden zijn verkrijgbaar van 11.30 tot 14.30 uur en van 16.30 tot 19.00 uur. In weekenden en op feestdagen van 16.30 tot 19.00 uur.

Tr a c e r – 9 o k to b e r 20 0 8

Personeel & Organisatie Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘personeel’ Een goed gesprek over uw persoonlijk budget Misschien zonder dat u het in de gaten heeft, bouwt u op dit moment een budget op dat bestemd is voor uw persoonlijke ontwikkeling. Dit is afgesproken in de CAO UMC 2008-2011. De vraag is waar u dit persoonlijk budget voor gaat gebruiken. Om dit succesvol te laten zijn, is afstemming met uw leidinggevende van groot belang. Hiervoor is een goed gesprek met uw leidinggevende noodzakelijk, waarin u de wederzijdse belangen op elkaar afstemt. Dat is op dit moment nog niet voor iedereen even gemakkelijk, maar daar moeten we wel naartoe. Samen met de werknemersorganisaties werken de universitair medische centra nu de mogelijkheden en de randvoorwaarden rondom het (extra) persoonlijk budget uit. In oktober ontvangt u een brief met nadere informatie over de hoogte en de mogelijkheden van uw persoonlijk budget. In dit artikel leest u al vast de eerste plannen op hoofdlijnen. Een goed gesprek Het succes van uw persoonlijk budget staat of valt met een goede afstemming met uw leidinggevende. Daarom is het van belang dat u met elkaar een goed gesprek aangaat over de besteding van uw persoonlijk budget. Er moet een interne cultuur ontstaan die gesprekken tussen u en uw leidinggevende mogelijk maakt en stimuleert. De UMC’s pakken deze verantwoordelijkheid met beide handen op. Maar deze verantwoordelijkheid moet ook op de werkvloer opgepakt worden door u en uw direct leidinggevende. De juiste cultuur ontstaat immers alleen als we ons daar allemáál voor inspannen. Uw eigen (extra) persoonlijk budget Als u op of na 1 januari 1950 bent geboren, ontvangt u over de komende drie jaar een persoonlijk budget van in totaal 1,75% over uw salaris. Sommigen van u ontvangen bovendien een extra persoonlijk budget, afhankelijk van uw geboortejaar. De opbouw van het persoonlijk budget start met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2008. Het budget is bestemd voor uw persoonlijke ontwikkeling, en u kunt het gebruiken in 2010, tenzij u hierover andere afspraken heeft gemaakt met uw leidinggevende. Doel ervan is dat u zo lang mogelijk gemotiveerd en gezond blijft werken. De salarissystemen van de UMC’s worden zo aangepast, dat voor iedere medewerker het individuele persoonlijke budget kan worden berekend. U ontvangt in oktober 2008 een brief met het percentage waarop u recht heeft qua (extra) persoonlijk budget.

Gebruik van uw persoonlijk budget Gezien de hoogte van het persoonlijk budget, is het in eerste instantie bestemd voor uw persoonlijke ontwikkeling. Dat kunnen cursussen of trainingen zijn die niet of niet helemaal op uw vakgebied liggen maar die u wel leuk, nuttig of interessant vindt. De huidige scholings- en opleidingsbudgetten blijven gewoon bestaan. Het gaat dus om iets extra’s, of iets wat voorheen in ieder geval niet door het UMC werd vergoed. Bij de onderhandelingen voor de CAO vanaf 2011 zullen de UMC’s en de werknemersorganisaties onder meer spreken over de verdere verhoging van het budget. Naast de persoonlijke ontwikkeling kunt u het dan ook ruimer inzetten voor andere doeleinden die passen bij uw levensfase. Als u uit dienst gaat zijn er verschillende mogelijkheden om vóór het beëindigen van uw dienstverband gebruik te maken van uw budget. Mogelijkheden (extra) persoonlijk budget De UMC’s en de werknemersorganisaties bekijken op dit moment welke formele mogelijkheden en beperkingen er zijn rond het invoeren van het (extra) persoonlijk budget. Hoe kan het extra budget bijvoorbeeld worden gebruikt voor de levensloopregeling en extra pensioen? Met welke andere afspraken binnen de CAO moet rekening worden gehouden? Wat is er mogelijk op het gebied van belastingen? En op welke wijze kunt u over het opgebouwde saldo worden geïnformeerd? In oktober hoort u meer over de antwoorden op deze vragen. Leeftijdsuren De seniorenregelingen zijn beëindigd op basis van vorige CAO-afspraken. De leeftijdsgebonden verlofuren komen in 2009 te vervallen. Bent u geboren in de periode 1958 tot en met 1962, dan kunt u met uw persoonlijk budget uw leeftijdsuren terugkopen. Medewerkers geboren in 1950 tot en met 1957 hebben onvoldoende tijd om hun persoonlijk budget op te bouwen. Daarom ontvangen zij een extra persoonlijk budget. Dit kunnen zij meteen al aanwenden voor bijvoorbeeld ontwikkeling, scholingsverlof, levensloopregeling, zorgverlof, arbeidsduurvermindering en extra pensioen. Hiermee kunt u het verlies aan leeftijdsuren compenseren. Vragen over uw (extra) persoonlijk budget De UMC’s en de werknemersorganisaties werken de komende maanden hard aan het realiseren van het (extra) persoonlijk budget. Over nieuwe ontwikkelingen wordt u zo spoedig mogelijk op de hoogte gesteld. Dit gebeurt via een persoonlijke brief, via een artikel in het medewerkersblad en/of mogelijk via een speciale nog op te zetten website. Op die manier willen we u zo goed

UITNODIGING 11-11-08 – Collegezaal OZW gebouw, De Boelelaan 1109

Middagconferentie vUzie in het kader van Dienend Leiderschap een andere kijk op fuseren en op veranderen in het algemeen VUmc en SBG zijn aan het fuseren. Een aantal stappen is al gezet op weg naar een nieuwe situatie voor beide organisaties. Niets nieuws - fusies zijn aan de orde van de dag. Niets bijzonders - alles verandert voortdurend zonder dat we ook maar iets doen, niets is vandaag precies hetzelfde als gisteren. We kunnen het niet eens tegen houden al zouden we dat (soms) willen. Maar hoe gaan we om met een bewuste, geplande verandering? Wat zijn we gewend en kan het ook anders? Kunnen we iets nieuws creëren met oude patronen, denkkaders en strategieën? Of moeten we leren om onze gewoontes en zekerheden los te laten? Geïnspireerd door een seminar over “Presence”, het boek van Joseph Jaworski, Betty Sue Flowers en Peter Senge, willen wij onze ervaringen en kijk op veranderen met u delen. Programma: 13.00 Ontvangst De kracht van verhalen en introductie U-model De realiteit: helder waarnemen 15.15 Korte pauze Ruimte scheppen: niet-weten en open staan Actie: loslaten en mogelijkheden creëren 16.45 Afronding met drankje We hopen u te zien de 11e! Anita Bakuwel Christien van Santen Wanda Straatman U kunt zich per omgaande opgeven bij Ellen Jonkeren van de stafdienst p&o VUmc: [email protected]

mogelijk informeren. We vragen u ook hierin uw eigen verantwoordelijkheid te nemen en deze informatie goed te bestuderen. Sommige vragen zult u daarbij wellicht niet beantwoord zien. Daarom is het ook de bedoeling per UMC een contactfunctionaris aan te wijzen die u uitleg kan geven over uw individuele situatie. Vertrouwen Er moet nog flink wat werk worden verzet om het persoonlijk budget en het extra persoonlijk budget in te voeren. Om het budget vervolgens succesvol te gebruiken zult u hierover met uw leidinggevende moeten overleggen. Dit vraagt om wederzijds vertrouwen. De werknemersorganisaties en de UMC’s doen er alles aan om dit tot een succes te maken. Digitale CAO-UMC 2008-2011 beschikbaar op KwaliteitsNet Op 31 juli jl. is overeenstemming bereikt met Centrales over de vertaalslag van het CAO UMC akkoord 2008-2011en daarbij behorende bijlage naar concrete CAO teksten. Hiermee zijn de formele teksten voor de CAO vastgesteld en is de digitale uitgave CAO UMC 2008-2011 een feit. De uitgave van de CAO boekjes laat nog even op zich wachten omdat gewerkt wordt aan de uitgave van een populaire versie van de CAO UMC. De nummering van de artikelen is vrijwel niet veranderd. Belangrijkste wijzigingen op dit terrein zijn: - In hoofdstuk 3 zijn drie nieuwe artikelen ingevoerd met betrekking tot persoonlijk budget (artikel 3.2), extra persoonlijk budget (artikel 3.3) en keuzerecht (artikel 3.4) waardoor de bestaande artikelen 3.2 (loopbaanadvies) en 3.3 (loopbaanvorming) zijn opgeschoven naar de artikelen 3.5 en 3.6. - In hoofdstuk 15 zijn twee nieuwe artikelen tussen gevoegd, te weten 15.10 (persoonlijk budget) en 15.11 (extra persoonlijk budget) zodat dit alleen gevolgen heeft voor de overgangsbepaling 15.10 (wordt nu 15.12). - Bij de bijlagen A en D wordt niet langer een onderscheid gemaakt tussen A-1 en A-2 en D-1 en D-2. U kunt de nieuwe CAO-UMC in de documentmanager op KwaliteitsNet bekijken. P&O formulieren en documenten nu op KwaliteitsNet! Alle documenten van de stafdienst personeel en organisatie –formulieren, procedures, regelingen, instructies et cetera –zijn overgeheveld naar het nieuwe documentensysteem in KwaliteitsNet. Overheveling P&O documenten en formulieren Alle documenten van de stafdienst personeel en organisatie –formulieren, procedures, regelingen, instructies et cetera –zijn overgeheveld naar KwaliteitsNet. Vanaf 27 augustus kunt u dan ook geen documenten en formulieren meer vinden op het P&O intranet maar alleen op KwaliteitsNet. De informatie die wel op P&O intranet blijft staan zijn: de thema- en projectsites, interne vacatures, informatie over werving en selectie en PeopleSoft, management informatie en berekeningen. Contact over P&O documenten en formulieren Heeft u vragen, opmerkingen over de P&O documenten en formulieren dan kunt u contact opnemen met de medewerkers voorlichting van P&O centraal: Marianne Boerland (tst. 42734) en Alice Buhrmann (tst. 41996). Per e-mail: intranet.personeel@ vumc.nl Aanpassingen P&O intranet Er is een aantal belangrijke aanpassingen gedaan op P&O intranet! - Het menu item documenten en formulieren bestaat niet meer omdat alle formulieren en documenten overgeheveld zijn naar de documentmanager in KwaliteitsNet. Twee formulieren zijn niet overgezet omdat deze niet in het documentensysteem in KwaliteitsNet terecht kunnen. Het zijn zogenoemde ASP formulieren. Deze staan nu onder het item invulformulieren. - Ook het document ‘wie wat waar’ is verplaatst. Deze gegevens worden vaak geraadpleegd en staan nu opgenomen onder menu item Contact.

- De CAO UMC staat alleen nog in de documentmanager in KwaliteitsNet. De CAO NU voor promovendi is door een link opgenomen onder menu item CAO op P&O intranet. Nieuw declaratieformulier medewerkers niet in loondienst Er is een nieuw formulier voor declaraties van medewerkers die geen dienstverband hebben met VU medisch centrum, de zogenaamde Nillers (niet in loondienst). Om het invullen en verwerken gemakkelijker te maken, is het nieuwe declaratieformulier in drie delen gesplitst. Eén deel voor de declarant, één deel voor de opdrachtgever en/of budgethouder en één deel voor de personeelsadministratie. Als alle onderdelen volledig zijn ingevuld en de originele bewijsstukken zijn toegevoegd, wordt de declaratie zo snel als mogelijk uitbetaald. bron: Origineel Bericht van Loyalis: ‘Mij kan niks gebeuren want ik ben goed verzekerd!’ Eigenlijk is arbeidsongeschiktheid als regen: het gebeurt gewoon. En altijd op een moment dat het niet uitkomt. Het enige wat je kunt doen, is je goed voorbereiden. VUmc vindt het belangrijk dat werknemers goed verzekerd zijn, mochten ze onverwachts arbeidsongeschikt worden. Dit om te voorkomen dat werknemers er financieel flink op achteruit gaan. VUmc zorgt er samen met Loyalis voor dat werknemers goed voorbereid en beschermd zijn. Daarom geven wij nieuwe werknemers een paraplu cadeau. En een aanvullende verzekering bij arbeidsongeschiktheid (IPAP). Gratis. 2 maanden lang. Bovendien willen we werknemers die minder dan 12 maanden in dienst zijn van dit voordeel mee laten genieten. Vaak hebben mensen die starten met een nieuwe baan genoeg aan hun hoofd. Ze moeten veel (administratieve) dingen regelen. Het is lastig om juist in die drukke periode mensen te overtuigen van het belang van een goede aanvullende verzekering. Loyalis heeft het idee opgevat om nieuwe werknemers die minder dan een jaar bij ons in dienst zijn twee maanden “bedenktijd” te geven. Bedenktijd om wel of niet te kiezen voor IPAP, een aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering. Deze twee maanden maken het mogelijk om op een rustiger moment, op het huisadres, bij de nieuwe werknemer terug te komen op het belang van een aanvullende verzekering bij arbeidsongeschiktheid. De werknemer heeft dan twee maanden tijd gehad om hier rustig over na te denken Na die twee maanden bedenktijd kan de werknemer er voor kiezen om de verzekering voor onbepaalde tijd te laten doorlopen. De eerste twee maanden blijven gratis. Hij hoeft zich dan geen zorgen meer te maken over zijn inkomen bij arbeidsongeschiktheid, want dat blijft goed. IPAP biedt namelijk een aanvulling op de WIA-uitkering en het arbeidsongeschiktheidspensioen. Stelt een nieuwe VU MC collega geen prijs op een aanvullende verzekering, dan hoeft hij niks te doen. De verzekering loopt na de twee gratis maanden vanzelf af. Simpel. IPAP van Loyalis. Want regen kun je niet voorkomen. Nat worden wel! E-mailadres PeopleSoft Met ingang van vandaag is er een nieuw emailadres voor vragen en opmerkingen betreffende het gebruik van PeopleSoft: [email protected]. Het oude emailadres komt hiermee te vervallen.

Verhuizingen Met ingang van 30 september is de sectie Farmacotherapie van de afdeling Klinische Farmacologie en Apotheek verhuisd naar de polikliniek. De telefoonnummers en emailadressen blijven onveranderd. Prof. dr. Th.P.G.M. de Vries PK 1X76 AWM Glaudemans, secr. PK 1X74 Stafkamer PK 1X72 Dr SD Borgsteede , Drs SJA Pans, Drs MC Richir, Dr AJ Schneider, J Tichelaar Student-assistent/flexkamer PK 1X77 TAI Jaf, W Stuijfzand, W Swagerman, S den Uil, R van Unen

n Marieke Sjerps

Vierduizend Amerikaanse dollars, dat is de prijs die de afdeling IC-volwassenen heeft gekregen voor het ontwikkelen van een voedingsondersteunend systeem binnen het elektronisch patiëntendossier Metavision. Met dit systeem kan onder- en overvoeding van IC-patiënten worden voorkomen. Vooral het algoritme dat internist Rob Strack van Schijndel bedacht voor de te geven sondeen intraveneuze voeding, is hierbij een belangrijk handvat. Het bedrijf iMD-soft, dat deze prijs heeft uitgeloofd, promoot initiatieven die de patiëntveiligheid vergroten door technolo-

gie optimaal te gebruiken.

Ondervoed Veel patiënten op ic-afdelingen worden onder- of overvoed. Zo kan de crisis waarin de patiënt verkeert zijn opname van voedingsstoffen ontwrichten en spelen factoren als leeftijd en gewicht een belangrijke rol bij voedselopname en energieverbruik. Het is daarom belangrijk om nauwkeurig en regelmatig in kaart te brengen wat de patiënt nodig heeft. Naast Rob Strack van Schijndel is een van de betrokkenen bij dit project klinisch it-specialist Ronald Driessen. Hij vertelt: “Het systeem dat we in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld, bestaat uit vier onderdelen. Toen we vijf jaar geleden het patiëntendossier

Metavision op de afdeling introduceerden, hebben we er direct de ingrediënten van voeding en infusen bij ingevoerd, waardoor duidelijk is wat de patiënt binnenkrijgt. Daarnaast zijn we de NutriScan gaan gebruiken waarmee elke IC-patiënt dagelijks automatisch onderzocht wordt op allerlei parameters. We meten de energie die hij verbruikt, bepalen de benodigde hoeveelheid eiwit en controleren of hij adequaat gevoed wordt. De resultaten gaan per automatische mail naar intensivisten en het voedingsteam.” Het derde element in het systeem is een advies dat gegeven wordt op basis van het recent uitgedachte algoritme, wat met één knop binnen het patiëntendossier kan worden opgeroepen.

Kwaliteit binnen VUmc

Decentraal incidenten melden

Veel bereikt, maar nog lang niet klaar

Op naar de 10.000ste melding

n Annemarie van den Hoven


De programmagroep kwaliteit is niet meer. Eind september was de laatste vergadering. Wat is er bereikt? En hoe gaat VUmc nu verder met het onderwerp?

Dit advies waarborgt volgens Ronald Driessen dat een patiënt voldoende energie krijgt en voldoende eiwitten voor een zo goed mogelijk herstel. Driessen: “Als laatste element hebben we in de dagelijkse verslaglegging van artsen nog een controlemoment ingebouwd: de voeding van die dag staat beschreven en er wordt aangegeven of die conform het advies is. Als het nodig is kan de arts meteen actie ondernemen.” Al met al heeft het VUmc-team een zeer toepasbaar systeem ontwikkeld dat overal ter wereld kan worden toegepast. Het prijzengeld gaat volgens Ronald Driessen naar verder onderzoek op het gebied van voeding.

Kwaliteit in VUmc

Voedingsupport systeem IC-volwassenen wint prijs

n Annemarie van den Hoven

“Zo’n vier jaar geleden kwamen er binnen VUmc steeds meer initiatieven op het gebied van kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid en ontstond er behoefte aan coördinatie. Welke activiteiten passen bij elkaar, hoe zorgen we ervoor dat mensen van elkaar weten waar ze mee bezig zijn en hoe voorkomen we dat we dingen dubbel doen? Het was de aanleiding om een programmagroep kwaliteit op te richten.” Aan het woord is Peter Huijgens, vanaf het begin voorzitter van de groep. Van elk kwaliteitsinitiatief werd een vertegenwoordiger uitgenodigd. “Ons doel was verbindingen te maken; de structuur was heel open.”

Bas Geerdes houdt de lijnen kort

Erkend begrip “Inmiddels kun je constateren dat kwaliteit een erkend begrip is geworden binnen VUmc”, aldus Huijgens. “En er is samenhang tussen de verschillende activiteiten ontstaan door ze op te hangen aan zorgpaden.” Hij vergelijkt zorgpaden met snelwegen waarlangs patiënten met een bepaalde diagnose door het pand gaan. “Dwars op die wegen staan projecten als patiëntveiligheid en medicatieveiligheid; op die kwaliteitsaspecten moet elk zorgpad immers worden getoetst.” In het begin was het wel eens ‘een rommeltje’ met al die initiatie-

ven. “De truc is dan net te doen alsof dat niet zo is. Als je mensen die heel actief zijn allerlei regels gaat opleggen, stopt de ontwikkeling. Bij sommige initiatieven dacht ik wel eens: moeten we daar blij mee zijn? Maar als je het een tijdje aanziet, kom je er vanzelf achter of iets zin heeft nuttig is of niet. Zo was er ooit een idee om naar sterftecijfers te kijken. Maar als je veel doodzieke mensen behandelt omdat je daar goed in bent, heeft het weinig zin om daar streefwaarden voor te bepalen. Ook vond ik het niet nodig om in een ziekenhuis waarin bijna geen mensen doorliggen het percentage decubituspatiënten omlaag te brengen. Mijn insteek is: laat je niet gek maken en wees argwanend tegenover de waan van de dag. Goede gewoontes stollen vanzelf in afspraken. Dan denk ik aan de initiatieven op het gebied van patiëntveiligheid, met name die op het gebied van medicatieveiligheid. En aan de projecten voor hemodialyse en stamceltransplantatie.”

Brainstormgroep De programmagroep is opgeheven omdat ze op een gegeven moment te veel met operationele kwaliteitsactiviteiten bezig was. Huijgens: “Die zijn nu ondergebracht in het instituut ondersteuning patiëntenzorg (iop). Daarnaast is er een nieuwe onafhankelijke brainstormgroep opgericht die de raad van bestuur gaat adviseren over de strategie van onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg. Waar vallen er gaten, waar moeten we aan denken? Bas Geerdes, directeur van het iop zit er ook in; dat houdt de lijnen kort. Ik mag de voorzitter zijn.” Gevraagd naar de belangrijkste aanbevelingen voor de toekomst komt Huijgens weer uit op de zorgpaden. “Ze zijn nog lang niet af; sommige liggen er nog maar gedeeltelijk. Ook de definiëring van de zorgpaden – voor welke groepen patiënten maken we er één – behoeft veel aandacht. En we moeten binnen VUmc gaan bepalen wie voor welk zorgpad verantwoordelijk is, met andere woorden: wie eigenaar is. We hebben mensen nodig met lef en gezag, die over afdelingen heen kunnen kijken. Ik vind dat je het eigenaarschap het beste in handen kunt leggen van het specialisme dat het meest voor de patiënt kan betekenen. Dat kan chirurgie zijn, maar ook interne geneeskunde of neurologie. Last but not least moeten we ons onderzoek een plaats geven in de zorgpaden, zodat ook dat aan kwaliteitseisen kan worden getoetst. Het onderzoek naar nieuwe vormen van diagnostiek bij borstkanker moet bijvoorbeeld in het zorgpad voor borstkankerpatiënten worden gehangen. Zo worden de zorgpaden steeds completer.”

Gaat er iets mis op de afdeling, dan meld je dat. Want van fouten kun je leren. Dat is de filosofie achter het decentraal incidenten melden, kortweg: dimmen. Aan de dim-teams de taak ervoor te zorgen dat dit ook echt gebeurt. Hoe pakken gynaecologie en neurologie dat aan? Bij gynaecologie bestaat het dim-team uit twee artsen, een leidinggevende en een seniorverpleegkundige. Verder sluit er altijd een verpleegkundige aan. “We proberen elke twee weken bij elkaar te komen”, vertelt Jolanda Brugman. “Om het probleem breder en efficiënter aan te pakken clusteren we de meldingen. Medicatiefouten is bijvoorbeeld voorbeeld van een cluster. Vervolgens zorgen we ervoor dat de meldingen op de agenda van de werken teambesprekingen komen. Maandelijks maken we een dim-journaal, met meldingen én oplossingen.”

Vaste momenten Soms schiet het dimmen er bij in. “Het invullen van het digitale formulier kost vrij veel tijd, dus als het druk is, komt het er niet altijd van. Ik zie het als mijn taak te blijven benadrukken dat je het doet voor de patiëntveiligheid.” Vaste momenten en routine helpen. “Stel bij de overdracht bijvoorbeeld standaard de vraag of er nog iets gedimd moet worden.” Brugman benadrukt dat incidenten melden veilig moet zijn: “Het moet gewoon zijn om samen met je collega’s na te gaan wat er mis ging en hoe dat in de toekomst kan worden voorkomen.” Een andere succesfactor is snelheid. “Een dag na de melding krijg ik het formulier. Ik maak dan zo snel mogelijk een afspraak met de melder. Daarna komt het in het dim-overleg.” Kwetsbaar “Onze afdeling doet er alles aan het proces van opname tot ontslag zo goed mogelijk te laten verlopen. We stellen ons daarbij steeds de vraag: welke patiënten zijn kwetsbaar, welke maatregelen moeten we voor hen treffen?” Aan het woord is Marieke Visser, arts en voorzit-


ter van het dim-team neurologie. “In de dim-systematiek constateer je achteraf dat er, ondanks je inspanningen, toch kwetsbare momenten zijn geweest. De benaderingswijzen sluiten goed op elkaar aan.” “Het grote voordeel van de aanpak is dat we patronen in de incidenten ontdekken. Die geven richting bij het zoeken naar oplossingen.” Met een nieuwsbrief en via internet informeert het dim-team de hele afdeling over de meldingen én de verbeteracties. Senior verpleegkundige Ad Vendrig: “Dat motiveert mensen om door te gaan met melden.” Volgens Vendrig verbetert niet alleen de veiligheid. “Goed dimmen en de resultaten die het oplevert, geven ook een positieve impuls aan de werksfeer.” Momenteel heeft VUmc vijftig dim-teams. Visser hoorde onlangs dat er in de Zwolse Isala klinieken per jaar meer dan 10.000 meldingen worden gedaan. “Omgerekend naar VUmc gaat het om 200 meldingen per dim-team. Dat moeten we kunnen halen! Zeker als de dim-teams meer aan kennisuitwisseling gaan doen, bijvoorbeeld via intranet.” Oplossingen naar aanleiding van meldingen – een paar voorbeelden Bij gynaecologie Nieuwe diabeteslijst, waarop de hoeveelheid gespoten insuline eenvoudig is af te lezen. Zes spuitenpompen voor patiënten met het HELPsyndroom, standaard op de afdeling aanwezig. Voorheen moest daar nog wel eens naar gezocht worden.

• •

Bij neurologie

• Twee beugels in de douche. Toen er nog maar één was steunden patiënten die links verlamd waren noodgedwongen op de thermostaatkraan. De telefoon gaat op de speaker als een arts van de Eerste Hulp een instructie doorgeeft. Wanneer twee mensen luisteren, is er minder kans op misverstanden.

•

7

Agenda De rubriek agenda staat ook op de startpagina van intranet. De eerste plaatsing in Tracer wordt gemarkeerd met een *. Promoties vrijdag 10 oktober - aula, 13.45 uur, G.C. Ligthart-Melis, ‘The metabolic pathway of (alanyl-)glutamine into citrulline and arginine in surgical patients’ promotor: prof.dr. P.A.M. van Leeuwen; copromotor: dr. C.H.C. Dejong dinsdag 14 oktober - aula, 10.45 uur, M.F.C. Jong, ‘Relative adrenal insufficiency in the critically ill. The role of ACTH testing’ promotoren: prof.dr. A.B.J. Groeneveld, prof.dr. A.R.J. Girbes; copromotor: dr. A. Beishuizen woensdag 15 oktober - aula, 13.45 uur, R. Nijveldt, ‘Myocardial function and microvascular injury after percutaneous coronary intervention for acute myocardial infarction. Evaluation by cardiovascular magnetic resonance’ promoter: prof.dr. A.C. van Rossum; copromotor: dr. M.B.M. Hofman vrijdag 31 oktober - aula, 13.45 uur, C.J. Hess, ‘Genetic and epigenetic signatures in AML, concepts to drive therapeutic strategies’ promotor: prof.dr. G.J. Ossenkoppele; copromotoren: dr. Q. Waisfisz, dr. G.J. Schuurhuis Oraties vrijdag 24 oktober – aula, 13.45 uur, prof. dr. R.R.J.M. Vermeiren, ‘Van verre is de wereld rond’ Symposia dinsdag 14 oktober - Amstelzaal, 13.3018.00 uur (n.a.v. promotie drs. M.F.C. de Jong), ‘Hormonen op de intensive care’ Meer informatie: Feikje Cramer, tst. 43697, [email protected] donderdag 16 oktober – Amstelzaal, 14.3018.00 uur, ‘Vakmanschap is meesterschap’, symposium ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van Marlene Meester Meer informatie: werkeenheid infectiepreventie, tst. 42921 of 42922, [email protected]. *vrijdag 21 november - Stadsschouwburg Amsterdam, 13.00-16.00 uur, MS-symposium, ‘MS-onderzoek en MS-zorg in verleden, heden en toekomst’ Meer informatie: Bureau MS Centrum Amsterdam, tst. 49088, [email protected] *dinsdag 2 december – Atrium, 14.0017.00, ‘Heb het lef’, symposium ter gelegenheid van de start van het VUmc vrouwennetwerk FeMale Meer informatie: Ellen Jonkeren, tst. 42743, [email protected] *vrijdag 23 januari - Het vierde Valeriussymposium met als thema de bipolaire stoornis Cursussen 21-24 oktober - 10th Anniversary Congress EFCAP Meer informatie: Paog cursus- en congresorganisatie, mw. Van Baardwijk, tst. 48444 4 december - VUmc-Huisartsendag: Twee handen op één buik Meer informatie: Paog cursus- en congresorganisatie, mw. Reddingius, tst. 48444 15 december - Screening op diabetische retinopathie Meer informatie: Paog cursus- en congresorganisatie, mw. Bottelier, tst. 48444 Overig woensdag 29 oktober - aula, 15.45 uur, afscheid van prof.dr. H.M. Pinedo, ‘Het is hoogtij’ *donderdag 6 november – atrium, 12.0016.00 uur, Secretaressedag Aanmelden: [email protected] *dinsdag 11 november - collegezaal OZW gebouw, 13.30-17.00 uur, ‘vUzie’, middagconferentie in het kader van Dienend Leiderschap Meer informatie: Ellen Jonkeren, tst. 42743, [email protected]

8

Elmer Mulder bezoekt Doctor 2 Doctor ziekenhuis in Kenia VU medisch centrum steunt sinds 2006 via het project Doctor 2 Doctor het MOI Teaching and Referral Hospital in Kenia. Steun die vooral bestaat uit kennisoverdracht van VUmc kinderartsen. Reden voor hoofd kinderkliniek John Roord, manager bedrijfsvoering Kees Klarenbeek en bestuursvoorzitter Elmer Mulder om een tweedaags bezoek aan het ziekenhuis te brengen. “Een confronterende en aangrijpende ervaring”, vertelt Mulder. n Edith Krab

‘Toen ik vijf vondelingen zag liggen, ben ik even weggelopen’ Een bedbezetting van 150%, één verpleegkundige op dertig patientjes en beperkte medische middelen, faciliteiten en accommodatie. Mulder schetst in een keer de situatie in het Keniaanse ziekenhuis. Hij heeft de beelden van het moi hospital nog scherp op zijn netvlies: “Wat ik zag was heel confronterend; meerdere kinderen in een bed, hulpeloze moeders, nauwelijks verpleeg-

kundigen en het meest aangrijpend; vijf vondelingen in een bak. Toen ben ik even weggelopen.”

Vertrouwen Doel van de reis was om kennis te nemen van de omstandigheden in het Keniaanse ziekenhuis, maar ook om met het management verdere hulpmogelijkheden te bespreken. Mulder: “Het moi hospital is een stevig ziekenhuis,

we hebben het vertrouwen getoetst en uitbreiding van onze steun besproken. Het ziekenhuis heeft een duidelijke visie en een activiteitenplan voor de lange termijn. Ik vind het heel erg belangrijk dat we vanuit onze verworvenheden een bijdrage leveren aan de gezondheidszorg daar. Het past bij onze kernwaarde betrokkenheid. Door dit project kunnen we dat verbreden tot plekken waar het nodig is.”

Patiëntjes kregen primeur Cars Tour

En in Kenia is het nodig? Mulder: “Als VUmc richten we ons op kennisoverdracht en uitwisseling, we geven geen direct geld. Kennisoverdracht als steunvorm is minder kwetsbaar, de deskundigheid blijft bij de mensen zelf. We stellen ons daarbij niet paternalistisch op. We gaan die uitwisseling intensiveren. Nu gaan onze kinderartsen en kinderverpleegkundigen naar Kenia en komen hun Keniaanse collega’s bij ons op bezoek, maar in de toekomst gaan we dit uitbreiden naar andere afdelingen binnen VUmc.”

Ambassadeur Mulder is door zijn bezoek versterkt in het nut van het project. “Door de samenwerking met klm Health Services in dit project kan 1 euro inzet van onze kant, daar voor de volle 100% worden gebruikt onder andere omdat klm ons vervoer en een deel van het verblijf in Kenia financiert. Daarnaast hebben we in de Keniaanse hardloopster Lorna Kiplagat een geweldige ambassadeur zowel in Kenia als hier. Zij is bekend met de omstandigheden in Kenia en weet als geen ander mensen zover te krijgen om Doctor 2 Doctor te steunen.”

Voordat de hoofdrolspelers uit de populaire Disney-Pixar film Cars aan hun tour door Nederland begonnen, brachten Bliksem McQueen, Sally, Takel en Mack op 25 september eerst een bezoek aan de kinderafdeling. VU medisch centrum had hiermee de primeur van de echte Cars in Nederland. Patiënten kregen de kans om de animatiesterren in het echt te ontmoeten en met ze op de foto te gaan. Cars is een animatiefilm over de sympathieke maar verwaande raceauto Bliksem McQueen, die door ontmoetingen met andere autokarakters leert dat het in het leven om de reis gaat die je aflegt en niet om de prijzen. n MK

Wetenswaardig Genetische test op basis van etniciteit Een grote meerderheid van paren met een kinderwens blijkt voorstander te zijn van genetische testen naar ziekten die onder hun bevolkingsgroep vaker voorkomen. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van klinisch geneticus in opleiding Phillis Lakeman. Zij adviseert om – in een proeffase – de dragerschaptesten op grotere schaal aan te bieden afhankelijk van etniciteit. De testen zouden kunnen worden uitgevoerd door verloskundigen of in de geplande toekomstige centra voor preconceptieadvies. Aanstaande ouders kunnen zonder het te weten drager zijn van ernstige erfelijke aandoeningen, zoals taaislijmziekte, sikkelcelziekte en thalassemie. Taaislijmziekte komt vooral voor bij Nederlanders, Turken en Marokkanen. Afrikanen, Surinamers en Antillianen hebben een verhoogde kans op sikkelcelziekte. Terwijl mensen uit het Middellandse Zeegebied en Azië vaker drager zijn van thalassemie. Wanneer zij vooraf weten of zij drager zijn, hebben ‘risico’-paren met een kinderwens meer keuzes. Zo kunnen zij niet alleen kiezen voor

een vlokkentest of het risico accepteren, maar ook voor afzien van het krijgen van (meer) kinderen, voor adoptie, gebruik maken van donorzaad of – eicel, of voor preimplantatie genetische diagnostiek.

Onbehandelde psychiatrische problematiek De meeste tienermeisjes in justitiële jeugdinrichtingen kampen met ernstige psychiatrische problemen en hebben vaak traumatische gebeurtenissen meegemaakt. Daarnaast vertonen veel van hen seksueel risicogedrag. Eén op de vijf is al eens zwanger geweest. Psychiater in opleiding Sannie Hamerlynck pleit voor meer aandacht voor deze – vaak behandelbare – problemen. Hamerlynck onderzocht 271 in justitiële jeugdinrichtingen opgenomen Nederlandse en Belgische tienermeisjes van 12 tot en met 18 jaar. Zij vond een duidelijke relatie tussen psychiatrische problemen, trauma en agressief gedrag van de meisjes, alsook tussen psychiatrische problemen en seksueel risicogedrag en zwangerschap. Ze pleit ervoor de meisjes bij opname psychiatrisch te onderzoeken en specifieke behandeling in te

zetten op de gevonden problematiek, met aandacht voor psychiatrische stoornissen, agressie, trauma en seksueel risicogedrag.

maanden stopt met bewegen. Bij georganiseerde beweegactiviteiten voor senioren was de uitval slechts 15% en bij mbvo zelfs maar 10%.

Ouderen in beweging Uit promotieonderzoek van Maarten Stiggelbout blijkt dat deelnemers die minimaal twee keer per week het beweegprogramma Meer Bewegen voor Ouderen - gymnastiek (mbvo*) volgen blijken een betere kwaliteit van leven te hebben. Dit is een verzamelnaam van diverse beweegvormen, zoals gymnastiek, zwemmen, fitness en yoga, specifiek voor mensen met ouderdomsverschijnselen. Ze blijken ook zelfredzaam te zijn en beter in staat om dagelijkse activiteiten, zoals wassen en boodschappen doen, uit te voeren. Lichamelijke inactiviteit is een groot volksgezondheidsprobleem, ook bij ouderen. Minder dan 50% van de ouderen voldoet aan de norm van een half uur bewegen per dag, minstens vijf dagen in de week. Stiggelbout onderzocht daarnaast de uitval van deelnemers bij vormen van georganiseerd bewegen voor ouderen. Standaard blijkt dat de helft van de deelnemers na zes

Kans op hartziekten verdubbelt na depressie Tussen depressie- en hartziekten, in de toekomst de twee meest belangrijke volksziekten, bestaat een opmerkelijke samenhang. Uit bevolkingsonderzoek van psychiater Marijke Bremmer blijkt dat ouderen met een depressie een ruim twee keer zo hoog risico lopen om een hartaanval te krijgen. Dat geldt ook voor ouderen die op het eerste gezicht weinig mankeren. De precieze oorzaken voor deze lichamelijke afwijkingen bij depressieve ouderen zijn onbekend. Het zou een direct effect van de depressie zelf kunnen zijn. In die visie lokken depressieve gevoelens rechtstreeks een hartaanval uit. Maar veel waarschijnlijker is dat bij depressieve ouderen veel nog niet onderkende ziekten een rol spelen. Bremmer adviseert dan ook dat huisartsen en ouderenpsychiaters meer aandacht moeten hebben voor de lichamelijke gesteldheid van hun depressieve patiënten.


Oratie Robert Vermeiren

VUmc-ers in het nieuws

Van verre is de wereld rond betrokkenen, inclusief mijzelf, een winsituatie en maakt het mogelijk om gezamenlijk mooie en relevante onderzoeksactiviteiten te ontplooien. lumc concentreert zich op het hulpverleningstraject, monitoring van kinderpsychiatrische behandelingen en neuroimaging, dat is het visualiseren van hersenactiviteit. VUmc focust op de ontwikkelingspathologie van antisociaal gedrag, de basisscreening van jeugdige delinquenten en neurobiologisch onderzoek. De onderzoeksgebieden tonen grote raakvlakken en lopen deels in elkaar over.” U bent opgeleid in België. Hoe bent u bij VUmc verzeild geraakt en wat doet u precies? “Tijdens mijn opleiding heb ik bij de Tulpenburg in Alkmaar gewerkt, sindsdien heb ik affiniteit met Nederland. Later kwam ik in contact met Theo Doreleijers, hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie VUmc. Theo heeft de forensische kinderen jeugdpsychiatrie in Nederland op de kaart gezet en het pad voor mij geëffend. Eigenlijk zou deze leerstoel de Theo Doreleijersleerstoel moeten heten. Met mijn medewerkers hou ik me onder andere bezig met klinische epidemiologie. We onderzoeken bijvoorbeeld welke jongeren in een justitiële jeugdinrichting terechtkomen en hoe zij zich op de lange termijn ontwikkelen. Onderzoek naar hersenactiviteit middels neuroimaging voor delinquente jongeren is in voorbereiding. Mogelijk kan deze techniek op termijn als diagnostisch instrument worden ingezet, momenteel is het nog basaal onderzoek.”

n Ursula Wopereis

U bekleedt twee leerstoelen, bent directeur patiëntenzorg van CuriumLUMC en vice-voorzitter van het EFCAP. Is dat te combineren? “Natuurlijk, waarom niet? Ik doe dit niet alleen en heb een goede ploeg om mij heen. Al is het momenteel met de voorbereiding van het efcapcongres en de oratie wel druk. Forensische kinderen jeugdpsychiatrie is een niche. De samenwerking tussen lumc en VUmc is voor alle Congres De oratie van Robert Vermeiren is tevens de afsluiting van het tiende efcap-congres dat van 21-24 oktober onder de titel ‘Mental health, delinquency and juvenile justice’ in Amsterdam plaatsvindt. De start van het congres is op dinsdag 21 oktober in de Oude Kerk in Amsterdam. efcap-eu is de Europese vereniging van jeugdforensische psychiaters en gedragsdeskundigen. Nederland kent een eigen efcapnl dat de organisatie op zich genomen heeft van dit congres. Meer info: www.efcapcongress2008.com

Hoe ziet u de Nederlands forensische kinderen jeugdpsychiatrie? “Nederland is uniek! Er moet natuurlijk nog veel gebeuren, maar Nederland staat internationaal aan


Robert Vermeiren is hoogleraar algemene kinderen jeugdpsychiatrie van LUMC en directeur patiëntenzorg van het Academisch Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie Curium-LUMC. Hij verenigt deze combinatiefunctie sinds oktober 2006 met het hoogleraarschap forensische kinderen jeugd psychiatrie aan VUmc. Op 24 oktober spreekt Vermeiren zijn oratie uit na afloop van het tiende congres van de European Association for Forensic Child and Adolescent Psychiatry, Psychology and other involved professions (EFCAP).

‘Bij de meisjes die ik tussen 2002 en 2004 heb onderzocht, zijn alle zwangerschappen afgebroken. Kortgeleden is de helft van deze meisjes opnieuw geïnterviewd. Gezien de manier waarop ze met anticonceptie omgaan, is de kans groot dat ze daadwerkelijk tienermoeders worden.’ Psychiater in opleiding en promovenda Sannie Hamerlynck over haar onderzoek waaruit blijkt dat bijna alle meisjes in jeugdinrichtingen lijden aan een psychiatrische stoornis en dat zij geen adequate hulp krijgen. De Volkskrant, 23 september.

Robert Vermeiren: ‘De volwassenenen kinderen jeugdpsychiatrie zijn vaak nog te gescheiden werelden’

de top en is prominent in beeld met de omslag naar evidence based practice en het academisch uitbouwen van het vakgebied. Ik heb grote bewondering voor het feit dat deze leerstoel er is gekomen en wil deze gebruiken om de ‘goesting’ in het veld voor intensievere samenwerking en meer wetenschappelijk onderzoek te versterken. In Nederlands wordt op alle niveaus veel gedacht, nieuwe plannen worden in de praktijk uitgewerkt en vervolgens door verschillende instellingen kritisch gevolgd. Daarvan getuigen de vele onderzoeksrapporten van de laatste jaren. Dat gebeurt in België veel minder. Ook wat betreft de in-

zet van justitiële inrichtingen en het Ministerie van Justitie: chapeau!” Wat verwacht u van de samenwerking tussen SBG en VUmc? “Stichting BuitenAmstel Geestgronden heeft veel expertise in huis, met name op het gebied van continuïteit van psychiatrie van de adolescentie naar de volwassenheid. Daar kunnen we veel van leren. De volwassenenen kinderen jeugdpsychiatrie zijn vaak nog te gescheiden werelden, zowel wetenschappelijk als in de praktijk. Deze samenwerking maakt het makkelijker om een brug te slaan. Dat komt de forensische psychiatrie ten goede.”

Overvolle Amstelzaal tijdens Verpleegkundig Symposium

Dagvoorzitter Felix Rottenberg opende de bijeenkomst met een persoonlijke noot. Hij vertelde dat hij de auto-immuunziekte sarcoïdose heeft, waardoor hij een winter in een ziekenhuis heeft doorgebracht. Rottenberg hield de aanwezigen voor hoe diep zo’n opname ingrijpt op een gezin. “Het is een revolutie in het leven van een patiënt en zijn familie”, stelde hij vast. “De emoties kunnen hoog oplopen en iedereen wil maar één ding: terug naar hoe het leven was. De verpleegkundigen en de artsen vormen bondgenoten van de patiënt en er ontstaan vertrouwensbanden en tijdelijke vriendschappen.” Het Theater Aspekt zorgde voor het intermezzo. Twee verpleeg-

‘De spiermassa neemt toe en de hoeveelheid lichaamsvet neemt af, het totale lichaamsgewicht blijft daardoor hetzelfde. Van sporten val je dus niet af, maar je blijft op hetzelfde lichaamsgewicht. Afvallen hoeft ook niet perse, want we weten inmiddels uit onderzoek dat als je een beetje te dik bent, je niet hoeft af te vallen, maar dat je wel in beweging moet komen.’ Hoogleraar sociale geneeskunde Willem van Mechelen reageert op de stelling: ‘Van sporten val je af’. Op uw gezondheid, eo, 24 september. ‘Wat me verraste in mijn onderzoek was niet zozeer de samenhang tussen hartziekten en depressie, maar vooral dat het ging om een twee tot drie keer zo’n groot risico op hartinfarcten. Belangrijk is daarom dat ouderen aandacht hebben voor hun depressie, er mee naar de huisarts gaan en tegelijkertijd ook laten kijken of er lichamelijk iets meespeelt.’ Marijke Breemer, promovenda en psychiater bij Stichting Buitenamstel Geestgronden. De Praktijk, avro, radio 1, 30 september. ‘Sterfte aan borstkanker is de laatste decennia mede gedaald doordat vrouwen zich bewust zijn van hun borsten. Maandelijks en op de juiste wijze zelf de borsten onderzoeken, is juist van groot belang.’ Chirurgisch oncoloog Sybren Meijer vindt zelfonderzoek wel degelijk zinvol. De Gelderlander, 1 oktober.


Tot en met de laatste stoel van de Amstelzaal was bezet op 2 oktober. Sterker nog, zelfs de traptreden waren in gebruik genomen. Ze waren afkomstig uit heel Nederland, van Groningen en Zwolle tot Tilburg en Nijmegen. Met meer dan 360 deelnemers, waarvan zo’n 60 van VU medisch centrum, was het Verpleegkundig Symposium ‘Het theater van de zorg’ duidelijk een groot succes.

‘Die zijn nu anders dan tijdens de Spaanse griep in 1918-1919, waaraan wereldwijd 50 miljoen mensen stierven. Ook anders tijdens de pandemieën in 1957 en 1968 die aan 1 tot 4 miljoen mensen het leven kostte. Bovendien is de kennis van het voorkomen, het ontstaan en het verloop van een grieppandemie nu een andere dan die van destijds. De geschiedenis herhaalt zich nooit.’ Volgens Leo van Bergen, universitair docent medische geschiedenis, is Nederland niet klaar voor een grieppandemie. Het is volgens hem geen medisch, maar een maatschappelijk probleem met onzekere gevolgen. Reformatorisch Dagblad, 26 september.

Andries Baart en Felix Rottenberg

kundigen die een patiënt naar een kamer brengen en meer aandacht hebben voor de verbouwing van een keuken dan voor de patiënt.

Aandachtigheid Een van de vier sprekers, Andries Baart, hield een voordracht over ‘presentie’ als grondslag van goede verpleegkundige zorg. Hij is hoogleraar presentie en zorg aan de universiteit van Tilburg. De kern van de term ‘presentie’ is aandach-

tigheid. De zorgverlener moet niet over, maar aan iemand denken. Zich proberen voor te stellen wat iemand doormaakt, wat een bepaalde gebeurtenis voor iemand betekent. Het staat voor zorg waarbij de zorgverlener zich in alle opzichten, zoals bijvoorbeeld taal, ritme van werken, interesse, werkvormen aanpast aan de mensen met wie hij werkt. Baart baseerde zijn theorie op zijn ervaringen in achterstandswijken en met kansarme jongeren die niet

meer thuis kunnen wonen. Samen met Mieke Grypdonck vertaalde hij in hun boek ‘Verpleegkunde en presentie’ de aanpak naar de zorg. Het middagprogramma bestond uit een viertal workshops. “Het was een hele geslaagde dag”, vindt Nel Hensen, hoofd zorgeenheid polikliniek kindergeneeskunde. “We zijn met zeven collega’s van onze zorgeenheid naar het symposium geweest. Vooral de eerste spreker, Andries Baart sprak mij erg aan.”


‘Een professionele hulpverlener heeft een wettelijke zorgplicht voor mensen in een noodsituatie, maar een penning is een weigering met juridische betekenis. Die ontheft hem van die zorgplicht.’ Hoogleraar gezondheidsrecht Johan Legemaate over het wel of niet respecteren van de anti-reanimatiepenning. NRC Handelsblad, 3 oktober. ‘Onverantwoord. Dit is niet zoals het zou moeten. Een draagmoeder komt in een emotionele rollercoaster terecht. Het is zwaar voor een vrouw om een baby direct na de geboorte af te staan.’ Roel Schats, hoofd van het ivf-centrum reageert op de commerciële draagmoederschappraktijken in Amerika. NRC Handelsblad, 4 oktober. 9

Aan de muur – Wat hebben VUmc medewerkers op hun werkplek aan de muur hangen? Waarom hebben zij voor dat schilderij of die foto gekozen? En heeft het een speciale betekenis?

Wat hangt er aan de muur bij Albert Pater, hoofd patiëntenadministratie kliniek? • Amsterdam (2007) van Joseph Klibansky n Ursula Wopereis

Foto mark van den brink

“Er is hier het afgelopen half jaar grondig gerenoveerd”, vertelt Albert Pater bij de balie van de patiëntenadministratie op 0A54. “We zitten tussen de hoofdingang van de kliniek en Het Plein. Er komen dagelijks heel veel mensen langs en we wilden de herkenbaarheid vergroten. In de nieuwe balieruimte moest een opvallend, bijzonder en aansprekend kunstwerk komen.” Iets specifieks had Pater echter niet voor ogen. Budget had hij evenmin. Dus informeerde hij bij de kunstcommissie naar de mogelijkheden. “José de Boer dacht aan Joseph Klibansky. In het WTC hangen vier grote stadsportretten van hem. We zijn samen gaan kijken. Mijn eerste indruk was: wel grappig. Ik was niet direct super enthousiast, maar na een paar keer kijken ging het me steeds meer aanspreken. De samenwerking met de kunstcommissie was heel prettig; José weet goed welk kunstwerk op een bepaalde plek past.”

Amsterdam is exemplarisch voor de stijl van Klibansky (24), die sterke grafische beelden van fors formaat maakt. De kunstenaar laat zich inspireren door architectuur, het leven in de stad, mode, design en popcultuur en combineert fotografie met sjablonen, computerprints en handmatig schilderwerk. “Dit doek is wellicht te groot en te veel voor thuis aan de muur, maar bij de balie komt het goed tot zijn recht”, vindt Pater. “Het is kleurrijk. Je kunt ernaar blijven kijken en je ontdekt telkens wat nieuws. Dat is prettig als je even moet wachten. De plattegrond van het centrum is bijvoorbeeld gespiegeld en tussen de skyline van de Zuidas zit een ambtenaar verstopt. Mensen in de gang blijven regelmatig staan met een blik van: hé, wat is dat? En de medewerkers vinden het ook leuk. Al onze werkplekken beschikken tegenwoordig over kamerbrede beeldschermen. De papierwinkel van vroeger is daardoor grotendeels verleden tijd. We zijn een heel moderne afdeling. Dat straalt dit schilderij ook uit.”

Kinderen fleuren radiologie op

verjaardag vieren datum en tijdstip foto 6 oktober, 20.00 uur afdeling studievereniging geneeskunde MFVU waar Havelaar, Voetboog straat 22-24, Amsterdam uitzicht het Amsterdamse stadscentrum en friettent Felix gelegenheid viering 57e verjaardag vereniging

Koffiepauze, een overleg, een afscheidsborrel of een verjaardagsfeestje. Er zijn veel momenten om als collega’s ff bij elkaar te komen. Tracer legt ze vast.

Tijdens de feestelijke verjaardagsborrel van de medische faculteitsvereniging van VU medisch centrum (mfvu) neemt het bestuur de vele felicitaties en cadeaus in ontvangst. De buit bestaat uit flessen wijn, een Sesamstraatboek, geitenwollen

sokken en een koektrommel waar figuurlijk gezien alle mooie herinneringen in gestopt kunnen worden. De hele week vieren de studenten geneeskunde het 57-jarig bestaan van hun studievereniging mfvu. Met het oog op de toekomst als medisch

specialist is besloten de week in het teken te zetten van een goed doel. Dit jaar is gekozen voor de instantie ‘Spieren voor Spieren’. De opbrengst van de lotenverkoop zal aan dit doel worden geschonken. Op het programma staan naast een borrel en groots Sportgala ook andere activiteiten die de verschillende kanten van de vereniging laten zien. De week is op 6 oktober van start gegaan met gastsprekers Joost Wijnhoud, directeur Spieren voor Spieren, en sportarts Evert Verhagen. Als welkome verrassing werd aan het eind van de opening namens het VUmc-onderzoeksteam een cheque van ruim 1700 euro overhandigd aan het goede doel. “Een beter begin van onze verjaardag hadden wij ons niet kunnen wensen. Iedereen bedankt”, aldus bestuurslid Youri Poelemeijer.

Lorenzo

Het houten stofschot bij radiologie is door patiëntjes van de kinderafdeling met vrolijke afbeeldingen beschilderd. Ze zijn er twee dagen voor in de weer geweest. Het kunstwerk is tot eind november bij receptie F op de begane grond van de poli te bewonderen. Het stofschot is daar geplaatst wegens een ingrijpende verbouwing bij radiologie. De oude kamers waren niet geschikt voor de tegenwoordig gangbare apparatuur en er wordt meer ruimte gecreëerd om ergonomisch te kunnen werken. In de toekomst kan een patiënt van alle kanten worden benaderd zonder dat het bed hoeft te worden verplaatst of de patiënt omgedraaid. De nieuwe wachtruimte wordt direct aan de raamkant gesitueerd. De gang wordt daar ook twee maal zo breed. Hierdoor neemt het ruimtelijk aspect toe.

10


Virusontdekkers ontvangen Nobelprijs

Recommend Documents