TNA Centrum voor volwassenenonderwijs http://www.tna.be
Vakinhouden Specifieke Lerarenopleiding (SLO)
A1 Opstap Taalvaardigheid (9 studiepunten) In het vak Taalvaardigheid van het Nederlands, wordt de mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid van de cursisten bijgeschaafd. Eerst en vooral bekwamen de cursisten zich in de nieuwe spelling. Een gevarieerd aanbod van oefeningen vergroot hun inzicht in de nieuwe spellingshervorming en beoogt de uitbreiding van hun bekwaamheid deze correct toe te passen in de alledaagse schrijfpraktijk. Daarnaast verruimen de cursisten -via een aaneenschakeling van gerichte spreekopdrachten - hun mondelinge taalvaardigheid. Spreek- en voordrachttechnieken komen uitvoerig aan bod om de leerkracht in spe (zowel verbaal als non-verbaal) klaar te stomen voor zijn communicatieve taak. Uiteraard is het vooropgestelde doel, dat de aspirant-leerkracht zijn beheersing van het Algemeen Nederlands in deze lessen op een functionele wijze intesifieert. Hij verwerft tijdens de lessen Taalvaardigheid de talige humus, die aan de basis ligt van het optimaal functioneren als lesgever. A2 Opstap Algemene Vorming (6 studiepunten) Het vak Algemene Vorming is opgebouwd uit twee delen. In een eerste deel staat het begrip 'actualiteit' centraal in de breedst mogelijke betekenis van het woord. Een diversiteit aan onderwerpen uit verschillende domeinen (politiek, economie, cultuur,...) wordt behandeld, waarbij de cursist ook zelf wordt gevraagd materiaal aan te brengen. Hierbij wordt steeds ruimte gelaten voor een eigen, kritische mening over de behandelde topics. In een tweede, meer praktisch gedeelte, leren de cursisten waar zij informatie over algemene onderwerpen vinden (hermeneutiek). Het kunnen vinden van deze informatie is onontbeerlijk voor de uiteenzetting die de cursisten over een actueel onderwerp van hun keuze dienen te geven. MBC1 Onderwijs en Maatschappij (3 studiepunten) Het vak Onderwijs en Maatschappij bestaat uit drie grote delen. In het eerste deel wordt een stukje geschiedenis over de federale staat België belicht. Er worden een aantal wetteksten en decreten die van belang zijn voor het onderwijs onder de loep genomen. In het tweede deel wordt een globaal overzicht gegeven van het huidige onderwijslandschap en worden verschillende onderwijsniveaus systematisch besproken. De klemtoon ligt hier vooral op het secundair onderwijs omdat dit het toekomstig werkveld is van het grootste deel van onze cursisten. 1
Specifieke Lerarenopleiding (SLO)
TNA Centrum voor volwassenenonderwijs http://www.tna.be
MBC2 Leerkracht en verantwoordelijkheden (4 studiepunten) Leerkrachten moeten lesgeven, dat spreekt voor zich. Maar daarnaast is het belangrijk dat ze ook op de hoogte zijn van hun wettelijke en reglementaire verantwoordelijkheden en verplichtingen. Daarom worden bij Leerkracht en Verantwoordelijkheden de verschillende bronnen van plichten voor leerkrachten bestudeerd, wordt nagegaan wat de specifieke deontologie voor leerkrachten inhoudt, wat de voorwaarden voor vaste benoeming zijn, hoe een schooldoorlichting concreet verloopt, waarvoor je als leerkracht al dan niet aansprakelijk gesteld kan worden, welke plichten leerlingen hebben, wat de geplogenheden zijn bij een deliberatie, wat de impact is van het participatiedecreet, ... We zorgen er met andere woorden voor dat je inzicht krijgt in de rechtszekerheid van de leerkracht. POC1 Communicatie en overleg (6 studiepunten) Het vak Communicatie en Overleg bestaat uit twee delen. In het eerste, theoretische deel ontwikkelt de cursist een verruimd inzicht in de structuur en de eigenheid van de taal in het algemeen, en het Nederlands in het bijzonder. Hij wordt geconfronteerd met de diversiteit van de aspecten, die de kern van zijn eigen taligheid uitmaken. Speciale aandacht wordt in dit deel geschonken aan de retorische dimensie van de taal: de manieren waarop taal kan worden aangewend om te overtuigen of te overreden. In het tweede deel staat de taalvaardigheid van de cursist centraal De vier vaardigheden van het Nederlands (spreken, luisteren, lezen en schrijven) kom aan bod, met een uitgesproken nadruk op de spreekvaardigheid. een verscheidenheid aan gespreksvormen wordt aangekaart en ingeoefend, waarbij de cursist zijn eigen communicatieve mogelijkheden exploreert en intensifieert. Gespreksvormen en technieken die daarbij zeker aan bod komen: slechtnieuwsgesprek, adviesgesprek, groepsgesprek, vergadertechnieken, feedback en assertiviteit. POC2 Begeleiding (4 studiepunten) In de didactische vakken wordt vooral de nadruk gelegd op de leerkracht als vakopleider, bij Begeleiding leggen we de klemtoon op de leerkracht als mensbegeleider. In het eerste, theoretische gedeelte wordt stilgestaan bij globale persoonlijkheidsopvoeding: ook binnen je eigen vak moet je moet je het strikte 'vakjesdenken' kunnen stappen. Opvoeding maakt deel uit van het lesgeven en mag niet beperkt blijven tot geïsoleerde lestijden. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan leerlinggericht werken, wat voor elke leerkracht de basishouding moet zijn. Het grootste deel van de cursus wordt besteed aan concrete voorbeelden van 2
Specifieke Lerarenopleiding (SLO)
TNA Centrum voor volwassenenonderwijs http://www.tna.be
mogelijke problemen voor leerlingen en hoe je daar als leerkracht best mee omgaat. Enkele voorbeelden: faalangst, drugs, agressie, pesten, holebi's,... Het is niet de bedoeling om de 'probleemleerling' als uitgangspunt te nemen, wel onderzoeken met welke vormen van probleemgedrag je als leerkracht geconfronteerd kan worden en op manier je de leerling dan kan helpen. 'Begeleiden' moet ruimer gezien worden dan dat, het gaat om het creëren van een positief leefklimaat om het welbevinden van de leerlingen te vergroten. POC3 Groepsmanagement (4 studiepunten) Om klassikaal onderwijs te kunnen geven is meer nodig dan didactische competenties. Als leerkracht moet je ook over organisatorische en agogische vaardigheden beschikken. De mate waarin je orde en tucht kan houden in ee klas worden vaak gezien als bepalende factor voor je succes als leerkracht. Daarbij wordt er vaak beweerd dat 'tucht hebben' een kwestie van feeling is, je hebt het of je hebt het, een goede leerkracht wordt niet gemaakt, maar wel geboren, .... Allemaal hardnekkige vooroordelen. Je kan leren hoe je voor de klas moet staan, leiding geven, kordaat optreden, gezag doen gelden, een kwestie van scholing. Bij Groepsmanagement werken we aan: je inzicht in hoe groepen functioneren, efficiënt klasmanagement, het vergroten van de actieve leertijd, situationeel leidinggeven, concrete interventiestrategieën om aan ordehandhaving te doen, het vermijden van pedagogische valkuilen. Verder krijg je ook een massa onmiddellijk bruikbare tips die je helpen aan doeltreffend klasbeheer te doen. PPC1 Psycho-Pedagogische Comptentie (6 studiepunten) De cursus Psycho-Pedagogische Competentie wil cursisten vanuit een wetenschappelijk psychologische invalshoek inzicht geven in verschillende topics, zoals leerpsychologie (Pavlov en Skinner, maar ook de cognitieve psychologie) ontwikkelingspsychologische kennis met speciale aandacht voor de adolescentie, motivatie van leerlingen en leerkrachten, de werking van het geheugen, leerstoornissen en de eindtermen leren leren. Telkens wordt de link gelegd met de concrete school- en klaspraktijk en het eigen pedagogische handelen van de leerkracht. DC1 Didactische Competentie Algemeen (6 studiepunten) De cursus Didactische Competentie Algemeen is de wetenschappelijke studie van het onderwijsleerproces in het algemeen en wil zo de basis vormen voor het ontwikkelen van vaardigheden die nodig zijn bij het uitvoeren van onderwijsleerprocessen. De cursisten worden geholpen om hun didactisch 3
Specifieke Lerarenopleiding (SLO)
TNA Centrum voor volwassenenonderwijs http://www.tna.be
handelen doelgericht voor te bereiden. Zodoende wordt een kader geboden waarbinnen op een zinvolle manier het eigen didactisch handelen kan worden geëvalueerd. De verschillende componenten van het didactisch proces worden bestudeerd. Aan de hand van het module van Van Gelder krijgen de cursisten een inzicht in de verschillende aspecten van het lesgeven zoals het bestuderen van de beginsituatie, het formuleren en classificeren van doelstellingen, het hanteren van didactische werkvormen, het evalueren van het leerproces en het beschouwen van het mens- en maatschappijbeeld. DC2 Didactische Competentie Praktijkinitiatie (10 studiepunten) Op een ervaringsgerichte manier leren de cursisten naast de klassieke ook nieuwe media efficiënt en doelgericht gebruiken. Een aantal oefenmomenten zorgen ervoor dat bij de cursisten leer- en ontwikkelingsprocessen op gang worden gebracht met betrekking tot het didactisch handelen. Via het verwerken van de verschillende didactische principes (ASA, GAS, motivatie, integratie, geleidelijkheid en beperking) in het structuurschema voor lesvoorbereiding die ze voor hun medecursisten uitvoeren. Daarnaast wordt geleerd om zichzelf (selfassessment) en medecursisten (peer-assessment) te evalueren aan de hand van vooropgestelde criteria. Didactische Competentie Oefenlessen (10 studiepunten) De eenheid Didactische Competentie Oefenlessen biedt de cursisten de mogelijkheid om de leerinhouden van Didactische Competentie Algemeen concreet op het eigen vakgebied toe te passen en de praktijkervaring opgedaan bij Didactische Competentie Praktijkinitiatie en te verfijnen. De lessen worden volledig opgevat als praktijklessen, voorafgaand aan de stage. Tijdens deze oefenlessen wordt voorbereid op het daadwerkelijk lesgeven, het ontwerpen, realiseren en evalueren van krachtige leeromgevingen. Centraal staat dus het maken van een lesvoorbereiding, het uitvoeren van een les en het reflecteren hierover. Cursisten krijgen de kans om de verschillende aspecten van de taak van de leraar te toetsen in twee zelf gegeven lessen (zowel een theorie- als een praktijkles). Het formuleren van doelstellingen, opstellen van lesvoorbereidingen, kiezen van werkvormen en het toepassen van methodisch-didactische principes op een zelfgekozen leerinhoud worden met een kritisch ook bekeken. Ook effectieve gedragingen als helderheid van presentatie, taakgerichtheid, interactie en ondermeer enthousiasme worden geobserveerd en achteraf besproken. Na elke gegeven les worden de collega-cursisten immers op een constructieve wijze 4
Specifieke Lerarenopleiding (SLO)
TNA Centrum voor volwassenenonderwijs http://www.tna.be
betrokken in een feedbackgesprek dat een rijke verzameling aan suggesties en methodische weken zal opleveren. Lesgeven leer je vooral door het te doen: veel training en oefening gevolgd door reflectie levert interessante inzichten op en is onontbeerlijk om onderwijsvaardigheden te verwerven! Didactische Competentie Stage (7 studiepunten) De stage is een praktische eenheid, in een stagschool naar keuze, onder begeleiding van de stagebegeleider(s) en de mentor(en). De cursisten krijgen zo een grondige training in het inoefenen van de vaardigheden die ze moeten beheersen als ze voor de klas staan. Hierbij gaan we ervan uit dat ze hun vak inhoudelijk goed kennen zodat in de stage vooral aandacht kan uitgaan naar de manier waarop de lessen worden gegeven. De nadruk ligt hierbij op het inoefenen van vaardigheden en het kunnen toepassen en integreren van een hele reeks didactische tips en werkvormen die in diverse cursussen in de voorgaande modules aan bod kwamen. Ook worden cursisten gestimuleerd om te leren van de ervaring van hun mentor door het bijwonen van en reflecteren op de zelf gegeven lessen. Tijdens de stageperiode moeten de cursisten ook een stagebundel samenstellen waarin tot uiting komt hoe ze hun verschillende opdrachten (opstellen jaarplan, evaluatie-opdrachten, buitenklasactitiveit, ...) hebben verwerkt. opgelet: je wordt pas tot Didactische Competentie Stage toegelaten als je eenheid Didactische Competentie Oefenlessen met succes beëindigd hebt.
5
Specifieke Lerarenopleiding (SLO)