5x
tips om sociaal te incasseren in de huurmarkt
jaargang 4 nummer 2 juni 2012
Nibud-directeur Wilmink: ‘De crisis werkt louterend’
Bent u een spender, risicomijder of nonchalante betaler?
voor woord
in dit nummer
Marije (28): ’Eigenlijk sta ik altijd rood’
14 Dossier huurmarkt
Kennis delen Creditmanagement werkt niet voor elke branche hetzelfde. Daar weten wij alles van. Wat in de zorg of de energiesector goed werkt, hoeft bij een juridische dienstverlener niet per se tot goede resultaten te leiden. Deze diversiteit is precies de reden dat u nu een compleet vernieuwde CreditMind leest. In de loop der jaren heeft CreditMind zich ontwikkeld tot een belangrijk tijdschrift over betalen en alles wat daarmee te maken heeft. Dit merken we aan de reacties die we van u krijgen. Maar het kon nog beter, vonden we. Daarom hebben we het blad de afgelopen maanden onder handen genomen. We hebben rubrieken geschrapt en nieuwe toegevoegd. Het kloppend hart van CreditMind is het Dossier geworden. Hier zoomen we in op steeds een ander onderwerp. Deze eerste keer uitgebreid aandacht voor de huurmarkt. Want er zijn kansen om de groeiende groep huurders met betaalproblemen te helpen. Drie experts delen met u hoe dat zit. Kennis delen, daar gaat het om in CreditMind. Wij delen onze kennis met u, en u met ons en met uw collega’s. En, niet onbelangrijk, voortaan doen we dat niet drie-, maar viermaal per jaar. Laat ons weten wat u van de nieuwe opzet en de onderwerpen vindt via
[email protected]. Henk Keizer Bestuursvoorzitter van GGN
PS: in het volgende nummer leest u een voorwoord van één van mijn collega’s.
2
18
Sociale incasso loont Elke corporatie z’n eigen aanpak Cijfers en trends Huurders vs. huiseigenaren GGN’s huurseminar
10 Gerjoke Wilmink, directeur van het Nibud, vindt dat het tijd is dat bedrijven verantwoordelijkheid nemen voor hun klanten. ’Als je weet dat een klant je eigenlijk niet kan betalen, waarom zou je hem dan toch iets verkopen?’
colofon Uitgever GGN Hoofdredactie Maxine Vanmeulebrouk Concept en realisatie ZB Communicatie & Media bv www.zbcom.nl Ontwerp en vormgeving def. Redactie Anne van den Berg, Jerry van Huuksloot, Janneke van der Loo, Oscar Pont en Astrid Rutten Verder werkten mee Ivo van der Bent, Jean Michel van Braak, Roel Determeijer, Raymond Heinsius, Jaap de Jong, Jeroen Mei, Plusworks, Janita Sassen, Mireille Schaap en Carla Stroijckens Redactieadres Postbus 1600, 5200 BR, ’s-Hertogenbosch
[email protected] www.ggn.nl CreditMind is een uitgave van GGN en verschijnt vier maal per jaar. CreditMind richt zich op relaties van GGN en personen die werkzaam zijn in de creditmanagement-branche. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie is niet aansprakelijk voor gegevens die door derden zijn verstrekt. GGN heeft de inhoud met grote zorgvuldigheid samengesteld, maar aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
CreditMind
Schuldenaren verdienen bescherming
Incassokosten aan banden
Schuldeisers laten weinig mogelijk heden onbenut om beslag te leggen. Dat moet anders.
7 juni 2012
Verder In beeld Kort nieuws Straattaal Kop of munt Cijfers & zo Zo betaalt Pamela Teves
4 6 8 13 23 24
22 3
in beeld Rode loper Ze liepen over de rode loper voor de Winkel van Sinkel in Utrecht: oud-minister Wouter Bos, regisseur Eddy Terstall en daarnaast nog eens negentig jongeren. Ze kwamen op 16 mei allemaal voor het Jongeren & Geld Event 2012, een bijeenkomst over de invloed van reclame op het bestedings gedrag van jongeren. Het event werd georganiseerd door de Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB). Later op de avond was in de naastgelegen bioscoop de première van Edgie The Movie, een film over financiële dilemma’s, gemaakt door Eddy Terstall. In de film speelt naast Bos ook Chris Zegers een belangrijke rol. Overigens werkt WWJB met GGN samen in het project MoneyTalks, dat jongeren onder meer via seminars meer inzicht moet geven in hun inkomsten en uitgaven.
5
kort nieuws
Schaamte over schuld zit in ons DNA Zelfstandige ondernemers vragen bij grote schulden veel te laat hulp. Omdat ze zich schamen. Dat moet anders, vindt Zakenvrouw van het Jaar Jacqueline Zuidweg.
#betalen Twitteraars over #betalen
de bestaande wet- en regelgeving aan te passen. Zoals het inrichten van een landelijk beslagregister, het uitbreiden van de lijst van goederen waarop geen beslag mag worden gelegd, het aanpassen van een aantal bijzondere incassobevoegd heden en het invoeren van een incassoeffectrapportage. ‘Gerechtsdeurwaarders hebben een belangrijke en centrale rol in het rechtsbestel’, weet John Wisseborn, voorzitter van de KBvG. ‘Wij zijn ook bij uitstek degenen die zien wat de uitwerking is van het beslag- en executierecht in de praktijk. Wij gaan met de aanbevelingen aan de slag, maar vinden ook dat de politiek aan zet is.’
Ze is er inmiddels van bekomen dat ze zich sinds maart dit jaar Zakenvrouw van het Jaar mag noemen. ‘Ik vind het een grote eer’, zegt ze over de titel. Zuidweg won onder meer omdat ze een no-nonsense ondernemer is die haar onderneming van de grond af zelf heeft opgebouwd. Ze is directeur en eigenaar van Zuidweg & Partners dat ondernemers en ex-ondernemers helpt bij schuldsanering. Haar medewerkers krijgen vaak te maken met kleine zelfstandigen die ongedekte schulden hebben van gemiddeld 120.000 euro en waar zo’n achttien schuldeisers aan de poort rammelen. ‘En dan is het dus vaak te laat. Er heerst in Nederland een taboe op schulden en faillissement, schaamte zit in ons DNA. Dus doen we er niks mee: we vrezen eeuwig loonbeslag en een duistere toekomst. In de VS ben je pas een échte ondernemer als je drie keer failliet bent gegaan, daar kunnen wij Nederlanders nog van leren. Wij inventariseren en regelen de schulden en verzorgen de communicatie tussen de schuldeisers en de ondernemer. En sinds kort helpen we namens werk gevers ook werknemers met schuld.’
Wilt u een exemplaar van het onderzoeksrapport Paritas Passé ontvangen? Stuur dan een e-mail naar
[email protected]. We hebben er vijf beschikbaar.
‘Er rust in Nederland een taboe op schulden en faillissement’
@Modernegezegden Als je denkt dat niemand weet dat je bestaat, vergeet dan je hypotheek een keertje te #betalen.
Dertig procent meer schuldsaneringen In 2011 werden weer meer schuld saneringen uitgesproken. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bedroeg die stijging dertig procent. Deze trend werd al in 2009 ingezet. In 2011 liet de rechter bijna 15.000 privé personen en (ex-)ondernemers toe tot de wettelijke schuldsaneringsregeling. Die regeling helpt bij het aflossen van problematische schulden, zodat mensen er niet jarenlang door achtervolgd worden. Volgens het CBS heeft de stijging in 2011 alles te maken met de economische situatie, waarbij meer bedrijven failliet gaan en
meer mensen hun baan kwijtraken. Er is steeds vaker sprake van langdurende dubbele woonlasten en minder coulance bij schuldeisers. In de provincie Flevoland nemen verreweg de meeste personen deel aan de schuld saneringsregeling, in Utrecht de minste. In Friesland en Zuid-Holland nam het aantal schuldsaneringen in 2011 het meest toe: in Friesland met bijna 75 procent, in Zuid-Holland met 61 procent. Verder valt op dat de rechter voor het eerst in jaren minder vaak het schuldenrestant van mensen kwijtschold.
@thomasacda Hoe bedoelt u, bakker, #betálen voor dit brood? Ik ga er vanuit dat u brood bakken leuk vindt, toch? Onkosten? We hebben allemaal onkosten!
@loestweets Ze zeggen dat liefde belangrijker is dan geld. Heb je ooit geprobeerd een rekening te #betalen met knuffels?
@DeTienersUitNL Mijn internet viel uit gisteren. Ik denk dat m’n buurman de rekening is vergeten te #betalen... Hoe onverantwoordelijk!
@nonobody Mensen die veel geld voor bier #betalen, snappen de waarde van goede champagne niet.
Nieuwe wet griffierechten van de baan De veelbesproken verhoging van de griffierechten per 1 juli 2012 is bij het vuil gezet. Eind april schortte het kabinet de behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer op. SGP-senator Gerrit Holdijk gaf namelijk te kennen dat hij het voorstel na goedkeuring in de Tweede Kamer in de Eerste Kamer alsnog zou tegenhouden. De coalitiepartijen hadden Holdijks steun hard nodig voor een nipte meerderheid. Het kabinet besloot vorig jaar tot een verhoging van de kosten voor een gang naar de rechter in een poging 240 miljoen euro te bezuinigen. De rechtspraak zou hiermee kostendekkend worden. Onmiddellijk ontstond er breed gedragen verzet. Zo gaven onder meer de Consumentenbond, MKB Nederland, de Orde van Advocaten en de Raad voor de Rechtspraak te kennen geen heil te zien in de plannen. De verhoging zou de toegang tot de rechtspraak ernstig beperken. Burgers zouden minder snel hun gelijk gaan halen bij de rechter en ondernemers zouden minder gemakkelijk vorderingen kunnen incasseren, en dus inkomsten mislopen.
6
CreditMind
’Schuldenaren beter beschermen’ De Koninklijke Beroepsorganisatie voor Gerechtsdeurwaarders (KBvG) heeft er bij de politiek op aangedrongen mensen met schulden beter te beschermen. In april bood de beroepsorganisatie het onderzoek Paritas Passé aan de Tweede Kamer aan. In dat onderzoek worden de gevolgen van de steeds verdergaande incassobevoegd heden van schuldeisers onderzocht. Mensen met schulden komen door een opeenstapeling van beslagen steeds vaker terecht op een besteedbaar bedrag dat lager is dan in de wet is vastgelegd. Vooral die opeenstapeling zorgt ervoor dat steeds meer huishoudens problematische schulden hebben; inmiddels zelfs één op de tien. Schuldeisers zetten alles op alles om zoveel mogelijk van hun vorderingen te incasseren en laten weinig mogelijkheden onbenut om beslag te leggen. De onderzoekers doen aanbevelingen om
Richard van Reijmersdal commercieel directeur GGN Richard van Reijmersdal is sinds 1 mei 2012 de nieuwe commercieel directeur van GGN. Daarmee is hij eindverantwoordelijk voor de verkoopstrategie en leidt hij de salesorganisatie. Van Reijmersdal werkt al acht jaar bij GGN. Eerder was hij operationeel en algemeen directeur van GGN Incasso en na de fusie in 2009 werd hij regiodirecteur. ‘Ik heb GGN zien ontwikkelen van juni 2012
een deurwaardersorganisatie naar een organisatie die oplossingen biedt voor de creditmanagement-vraagstukken van haar klanten’, vertelt Van Reijmersdal. ‘Een prachtige ontwikkeling, die de basis vormt voor het succes van GGN. Het is mijn ambitie om deze ontwikkeling verder vorm te geven, zodat GGN in de gehele order-to-cash-keten een goede partner is voor haar klanten.’
Jacqueline Zuidweg Zakenvrouw van het Jaar
straattaal in Arnhem
GGN Kronenburgsingel 8 6831 EX Arnhem 088 - 331 50 00
[email protected]
In het Arnhemse Sonsbeekpark genieten mensen van de voorjaarszon. Hebben ze hun vakantie al geboekt? Gaan ze ver weg misschien? Of houden zij met de crisis de hand liever op de knip?
Susan Berning (33)
Henk Jongsma (72)
Saskia Groenveld (45)
Eigenaar supermarkt
Gepensioneerd econoom
Eigenaar van een praktijk voor persoonlijke vitaliteit
‘Mijn man en ik gaan met onze drie kinderen naar Mallorca. Om eerlijk te zijn: wat dat kost, valt best tegen. Vijfduizend euro voor heel het gezin. Dat doe je niet zomaar. Toen we nog met z’n vieren waren, konden de kinderen bij ons op de kamer, dat scheelt alweer. Dus deze reis is best bijzonder wat uitgaven betreft. Wij hebben een supermarkt aan de grens met Duitsland. Hoewel we geen last hebben van dalende inkomsten, gaan we toch verstandig met ons geld om.’
‘Waar ik met vakantie naartoe ga? Naar Deventer, drie dagen fietsen met studiegenoten. En in september naar Terschelling. Het is financieel een moeilijke tijd, dus ik pas mijn leefstijl aan. Het spaargeld rustig opmaken, zal ik maar zeggen. Een stapje terug is nu verstandig. Of laat ik het anders zeggen: het is verstandig om nu even te dimmen... Want ik heb niks te klagen hoor. Volgend jaar wil ik nog eens naar Oostenrijk, wandelen in de bergen. Dat kan er best nog vanaf.’
‘De droom van mijn man en van mij is met de kinderen ruim vier weken naar Australië te gaan. Maar dat geld ligt niet op de plank natuurlijk. We zijn allebei zelfstandige, mijn man is copywriter, dus we sparen. Vorig jaar zijn we met onze kinderen naar Sri Lanka geweest, dus dit jaar wordt het Europa. Naar Italië met de auto of zo. Als zelfstandige weet je nooit waar je aan toe bent. Maar wij hoeven nog niet de hand op de knip te houden.’
Ferry Schuuring (21)
Ine Schreeder (51)
Liselotte van Beek (18)
Andreas Kretschmeier (51) en Lydia Deckers (44)
Commercieel medewerker
Medewerker van het Openbaar Ministerie
Student docent Beeldende Kunst en Vormgeving
Zelfstandig ondernemer en kinderfysiotherapeut
‘Met mijn vriendin ga ik naar Egypte. Tenminste, daar zijn we voor aan het sparen. De reis kost denk ik in totaal 1.500 euro per persoon. Dat geld willen we op de bank hebben staan voor we gaan boeken. Ook al heb ik geen last van de economische crisis, ik vind het een beter idee eerst het geld ook echt te hebben.’
‘We gaan naar Thailand dit jaar, met onze twee jongens. Mijn man heeft een bedrijf voor fotografie en audio en ik heb een vaste baan. Dus zo’n lange reis kunnen we een keer wel aan. Bovendien is het leven daar goedkoop. En ik let op de boodschappen. Dingen als wasmiddel enzo halen we bij de Lidl, de rest bij Albert Heijn. Naast zo’n reis gaan we niet ook nog skiën of met meivakantie.’
‘Mijn paard is voor mij veel belangrijker, daar gaat mijn geld naartoe. Een dure hobby, ja, voor een student. Verre reizen maak ik nu niet, maar ik wil wel ooit naar Zuid Korea. Dat land wil ik zo graag zien. Ik luister nu al naar de popmuziek die er vandaan komt. Dit jaar ga ik met mijn moeder naar IJsland. Ik heb er zin in.’
‘Vakantie is voor ons echt vakantie: dan doen we waar we zin in hebben. Dit jaar gaan we naar Oost-Duitsland, Müritz. Daar hebben we een woonboot gehuurd waar je mee kunt varen, tot Berlijn aan toe. Echt heerlijk. Geld moet rollen. Maar, we wilden laatst naar New York en die tickets waren zo vreselijk duur, dat hebben we maar niet gedaan. Het is Lissabon geworden...’
8
CreditMind
juni 2012
9
Wie is Gerjoke Wilmink?
Nibud-directeur Gerjoke Wilmink:
1960 -1985 Op 11 november 1960 werd Gerjoke Wilmink geboren in het Groningse Hoogezand. Na het gymnasium studeerde ze Nederlands aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
’Je kunt wel op de stoep gaan staan en je geld opeisen, maar er zijn betere manieren.’
1987-2000 In 1987 ging ze aan de slag als uitgever bij Sdu Uitgevers in Den Haag en in 1997 als directeur van communicatiebureau Nestas in Almere.
Nibud zoekt medestanders
Gerjoke kan het niet alleen
2000-nu Sinds 2000 is ze directeur van het Nibud in Utrecht. Verder is ze onder meer lid van de Reclame Code Commissie, redactielid van het tijdschrift Schuldsanering, bestuurslid van stichting Weet Wat Je Besteed (WWJB) en lid van de raad van advies van de NVVK, de koepelorganisatie voor schuldhulp verlening en sociaal bankieren.
Schuldeisers moeten zich medeverantwoordelijk voelen voor klanten met financiële problemen. Dat vindt Gerjoke Wilmink, directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). De recessie van eind jaren zeventig van de vorige eeuw was de directe aanleiding voor de oprichting van het Nibud. Als de burger nou maar weet hoe hij zijn inkomen het best kan besteden, bereikt hij een grotere welvaart – was de gedachte. Inmiddels weet iedereen bij het Nibud dat er meer nodig is, directeur Gerjoke Wilmink voorop. ‘Niemand kiest voor financiële problemen en dus moeten we af van het idee dat je die met kennisoverdracht alleen kunt voorkomen’, betoogt Wilmink. ‘We richten ons nu ook op financieel gedrag en de mentaliteit die eraan ten grondslag ligt.’
Gemak Volgens het Nibud zijn mensen met betaalproblemen vooral te vinden in twee specifieke sociale milieus: de ‘gemaksge oriënteerden’ en ‘opwaarts mobielen’. Beide groepen houden er een moderne juni 2012
leefstijl op na, waarbij bezit en verwennen belangrijk zijn. Wilmink: ‘Gemaksgeoriënteerden zijn beïnvloedbaar. Eén poging van een verkoper en ze zijn verkocht. Ze geven gemakkelijk geld uit, lenen vaker dan gemiddeld en omdat ze vaak tot de lagere inkomensgroep behoren, krijgen ze maar moeilijk grip op hun financiën. De opwaarts mobielen zijn de jonge carrière makers die een tikje te optimistisch in het leven staan. Ze leven boven hun stand, hebben een hang naar luxe en zijn gemakkelijk te verleiden uitgaven te doen. Juist deze twee groepen hebben het door de economische crisis moeilijk gekregen.’ Wilmink vermoedt dat de groep mensen met betaalproblemen de komende tijd verder zal groeien. ‘Kinderen nemen het financiële gedrag over van hun ouders. In de jaren negentig kon dat ongestraft, maar nu is dat anders. Vandaar dat we
11
Dag Annemarie,
Nederlanders zijn volgens mij de Eskimo’s van Europa. Eskimo’s hebben meer dan honderd woorden voor sneeuw. Wij minstens het tienvoudige aan excuses om maar geen besluiten te hoeven nemen over ons staatshuishouden. Je zou kunnen zeggen dat we er met z’n allen een verkeerde levensstijl op na houden en niemand het initiatief neemt om de oorzaak van het probleem aan te pakken. Het zegt toch alles dat we spreken over het politieke spel. Ik krijg niet de indruk dat politici beseffen wat het effect van hun gedrag is op mensen in de samen leving. Waar schuldhulpverleners een gevecht leveren met groeiende wachtlijsten. Waar zij mensen moeten leren dat ze niet meer mogen uitgeven dan er binnenkomt. Dat lenen funest is en altijd te duur uitpakt. Dat discipline een voorwaarde is om je leven weer op de rails te krijgen. Wat is het goede voorbeeld van Den Haag? Weet jij het? Niemand wekt daar de indruk zich echt zorgen te maken over een staatsschuld die met achthonderd euro per seconde oploopt. Of zie ik het misschien verkeerd?
Preventie Maar het houdt niet op bij voorlichting en educatie. Preventie, daar zet het Nibud in toenemende mate op in. Als het aan Wilmink ligt, speelt het bedrijfsleven daar een prominente rol in. Die omvat meer dan alleen brieven sturen met het verzoek nu eindelijk het verschuldigde bedrag over te maken. ‘In veel gevallen wordt die brief niet eens opengemaakt. En je kunt wel bij je klant op de stoep gaan staan en je geld opeisen, maar er zijn betere manieren.’ Zo werkt het Nibud samen met bedrijven om klanten met betalingsachterstanden te helpen of – liever nog – te voorkomen dat ze in de problemen komen. Wilmink: ‘Want waarom zou je een klant niet voorlichten over de financiële gevolgen van zijn aanstaande aankoop? En als je weet dat die klant jouw product of dienst eigenlijk niet kan betalen, waarom zou je hem dan toch iets willen verkopen?’ Wilminks vragen roepen op tot een andere kijk op klanten en de verantwoordelijkheid voor hun betaalproblemen. In allerlei branches vindt ze hierin medestanders. Met telefoonaanbieder Hi ontwikkelde het Nibud prepaid-abonnementen voor kinderen. Met ING organiseert het Nibud online seminars over hoe ouders hun kinderen kunnen leren verstandig om te gaan met geld. ‘Ik zie een verschuiving bij grote bedrijven’, merkt Wilmink op. Die zien volgens haar in dat dit soort initiatieven kunnen leiden tot minder betaalachterstanden. ‘Ze zijn steeds meer vatbaar voor samenwerking. Preventie wringt soms met winstdoelstellingen op korte termijn, maar op de lange termijn levert een goede klant zonder betaalproblemen meer op. De crisis is voor niemand leuk, maar werkt wel louterend.’
Huursector De huursector noemt Wilmink als voorbeeld van hoe ver gezamenlijke preventie wat haar betreft kan gaan. ‘Veel huurders huren boven hun stand en dat kan leiden tot betaalproblemen of zelfs uitzettingen.
12
Afscheid van de slachtofferrol
kop of munt
ons steeds meer toeleggen op financiële opvoeding van de jeugd.’ Bijkomend probleem is dat geld steeds abstracter wordt. Het worden getallen in een brief of op een scherm. Wilmink: ‘Vroeger kon je zien dat je portemonnee leeg was. Tegenwoordig is dat anders. Je huis wordt minder waard, je telefoon rekening loopt op, maar je hebt het niet meteen in de gaten. Het is lastig om grip te houden op geld. Van minder geld word je niet per se minder gelukkig, maar van minder controle over je geld wel.’
Ha Henk,
Om die te voorkomen, trainen we medewerkers van woningcorporaties in het voeren van huuradviesgesprekken voor jongeren die op zichzelf willen gaan wonen. Twee op de drie jongeren krijgen in de praktijk het advies om eerst het huishoudboekje op orde te brengen voordat ze een huis huren. En we helpen corporaties ook hun huurders te wijzen op de toeslagen waarop ze recht hebben. Consumenten zien vaak door de bomen het bos niet meer, terwijl een eenoudergezin met een minimum inkomen recht heeft op wel tien toeslagen. In sommige gevallen hebben mensen al deze toeslagen ook echt hard nodig om niet onder het bestaansminimum terecht te komen. Het mooie is dat mensen al deze preventieve maatregelen niet als betuttelend ervaren, maar zien als een welgemeend advies.’
De parallel die jij trekt tussen de politiek en mensen met schulden is volgens mij duidelijk. Als je als gezin schulden hebt, is er maar één advies mogelijk: nu, vandaag nog, je lot in eigen hand nemen. Alles doen om van je schulden af te komen. Ga fulltime werken of zoek een bijbaan als je al fulltime werkt en gebruik je vakantiegeld om je schulden af te lossen, en vooral niet om van op vakantie te gaan. Niet iedereen wil dit horen. Er zijn mensen die liever in de ellende blijven zitten en blijven klagen, dan actie ondernemen, een financieel onbezorgd leven leiden en gelukkig worden. Ik herinner me een alleenstaande moeder die ik een paar jaar geleden probeerde te helpen. Elke keer als ik haar ontmoette, klaagde ze aan een stuk door over haar leven. Alles was haar overkomen. Wat ik ook regelde voor haar, er was altijd wel weer iets nieuws gebeurd waardoor ze niet blij kon zijn en dat ieder positief nieuws overschaduwde. Pas na een aantal ontmoetingen begreep ik: deze vrouw wil helemaal niet uit haar slachtofferrol gehaald worden. Dit is haar levensstijl. Van de Nederlanders die liever blijven klagen, zitten er helaas ook een paar in onze regering. Democratisch gekozen door diezelfde Nederlanders. Het enige wat wij kunnen doen, is ervoor zorgen dat steeds meer mensen inzien hoe fijn het is om de slachtofferrol vaarwel te zeggen, actie te ondernemen om een financieel onbezorgd leven te leiden en... anders te gaan stemmen.
Gerjoke Wilmink: ’De crisis is voor niemand leuk, maar werkt wel louterend’
Henk Keizer is bestuursvoorzitter van GGN. Annemarie van Gaal is ondernemer en is te zien in het RTL4 tv-programma Een Dubbeltje Op Zijn Kant.
CreditMind
juni 2012
13
Dossier huurmarkt
Even bijpraten? Vroegsignalering en actieve begeleiding van huurders met betaalproblemen, dat waren de centrale thema’s tijdens de twee Huurseminars die GGN in juni in Den Haag en Kaatsheuvel organiseerde. Vertegenwoordigers van woningcorporaties ontmoetten er specialisten om de laatste ontwikkelingen en nieuwste inzichten over schuldpreventie met elkaar te delen. Nibud-directeur Gerjoke Wilmink sprak over het dalende aantal huisuitzettingen en de desondanks groeiende groep huurders met een betaalachterstand. Ton ten Have van stichting Het Vierde Huis toonde aan dat het Laatste Kansbeleid echt werkt; in zeventig
Liever niet naar de deurwaarder Betalingsproblematiek? De woningbouwcorporaties weten er alles van. Ze hebben allemaal hun eigen manier om er mee om te gaan. Het verhaal van twee corporaties, over verschillen én overeenkomsten. En zijn overeenkomsten en verschillen tussen woningcorporatie Thuisvester in de regio Oosterhout en woningcorporatie Poortugaal in de gemeente Albrandswaard onder de rook van Rotterdam. Wat de verschillen betreft: waar Thuisvester meer dan 13.500 ‘verhuurbare eenheden’ in zijn bezit heeft, komt Poortugaal tot zo’n 1.200. De eerste moet 2.000 klanten achter de broek zitten als het gaat om betaalproblemen, de tweede kent er, naast de zogenoemde slepers, vijf tot zes per maand. Wat ze allebei doen:
14
zo snel mogelijk in contact komen met de klant – en waar nodig de zaak uiteindelijk in handen geven van de deurwaarder.
realiseert. ‘Maar we houden de risico’s nauwkeurig in de hand; we gaan pas bouwen als we zeventig procent van de woningen hebben verkocht.’ Thuisvester heeft dus te maken met 2.000 klanten die niet op tijd betalen. ‘Maar daar zijn ook mensen bij die een week te laat zijn’, zegt Van Loon. ‘Ik schat dat we gemiddeld slechts in twee procent van alle gevallen kunnen spreken van wanbetaling.’ Als er iemand te laat is met betalen, begint er een standaard traject. Na één maand krijgt de klant een nette brief. Twee weken daarna volgt een wat strengere brief – inclusief 25 euro extra aan admini stratiekosten. Tien dagen later volgt een derde brief en wie dan nog niet betaalt, krijgt de deurwaarder op de stoep. ‘We hebben een extra brief aan de reeks toegevoegd, om te voorkomen dat iemand net op vakantie is geweest en dan komt wel heel snel de deurwaarder in actie’, aldus Van Loon. Thuisvester heeft er vorig jaar voor gekozen in te zetten op schuldhulpverlening voor klanten, waar meerdere instanties bij betrokken zijn. De corporatie heeft een extra medewerker in dienst genomen, die in een vroegtijdig stadium bij klanten langsgaat. ‘Als we merken dat iemand een paar keer te laat is met betalen, en we vermoeden dat er iets aan de hand is, proberen we een afspraak te maken. Wanneer de klant dat wil, maken we tijdens het gesprek een inschatting van de omvang van de problemen. In veel gevallen is er sprake van meerdere problemen: niet alleen huurachterstand, maar ook problemen met de kinderen of een dreigende scheiding.’ Als de klant ermee instemt, stelt Thuisvester een contract op, waarin afspraken over betalingen worden vastgelegd. Er wordt nauw samengewerkt met de gemeente en de Kredietbank. ‘Belangrijk onderdeel van de afspraken is dat de klant de lopende huur blijft betalen, anders wordt het water naar de zee dragen.’ De regeling draait nu een half jaar en werkt goed, aldus Van Loon. ‘In de helft van de gevallen komen we tot een oplossing. Zo hebben we aan alle kanten winnaars. Sinds de regeling hebben we ook veel minder ontruimingen.’
Ondernemend Om te beginnen met Thuisvester. Een ondernemende, klantgerichte corporatie, zegt Hoofd Bedrijfsbeheer Ad van Loon. Het ondernemende zit ‘m onder meer in het feit dat Thuisvester – ondanks moeilijkheden op de woningbouwmarkt – nog volop nieuwbouwprojecten CreditMind
Betalingsmoraal Ontruimingen zijn er ook weinig bij Poortugaal, zegt directeur René Kouters. Dat heeft niet alleen te maken met de omvang van de Zuid-Hollandse woningcorporatie, maar ook vanwege de betalingsmoraal. ‘In het algemeen hebben we te maken met juni 2012
procent van de gevallen wordt ermee voorkomen dat huurders op straat komen te staan. De Rotterdamse advocate Erica Schruer ging in op veranderende weten regelgeving. De aangepaste wet buitengerechtelijke incassokosten en steeds verdergaande incassobevoegdheden van schuldeisers hebben gevolgen voor de manier waarop corporaties vorderingen innen.
Was u er niet bij, maar wilt u wel graag worden bij gepraat? Ga naar ggn.nl/huurseminar en download de samenvatting van het GGN Huurseminar.
‘Sinds de nieuwe regeling hebben we veel minder ontruimingen’ wat oudere klanten. Bovendien zijn we een plattelandsgemeente. We kennen bijzonder lage betalingsachterstanden. Dat komt ook omdat we iedereen persoonlijk kennen. We staan dicht bij de mensen. Ik schat dat we op jaarbasis een bedrag van 3.000 euro als niet-inbaar afboeken. En dat op een omzet van zo’n 6,5 miljoen euro.’ Dat wil niet zeggen dat de huurders altijd betalen. Buiten de slepers, de mensen die betaling uitstellen tot het einde van de maand, is er zo’n zes keer per maand sprake van een niet-betalende klant. Twee van de tien mensen van de organisatie houden zich met de begeleiding van niet-betalende huurders bezig en kunnen bij de mensen op bezoek gaan. Ook Poortugaal kent een vast traject. ‘We proberen eerst met de klant in contact te komen, telefonisch, bij hem thuis of bij ons op kantoor. Als dat niet lukt, volgt na tien dagen de eerste brief. Twee weken later een tweede brief met de uitnodiging voor een gesprek. Als daar geen reactie op komt, volgt een derde brief en daarna gaat het dossier naar de deurwaarder. Ik schat dat de deurwaarder zo’n tien tot vijftien keer per jaar in actie komt.’ Ook Kouters merkt dat huurders met betalingsmoeilijkheden vaak meer problemen hebben. ‘Het staat zelden op zichzelf.’ Poortugaal kent een hulpverleningstraject in het kader van schuldhulpverlening, én de corporatie zit maandelijks om tafel met de gemeente en maatschappelijke instellingen, zoals zorginstanties. Kouters: ‘Daar worden heel concrete gevallen besproken: wie zorgt er voor overlast, wie vereenzaamt er, waar is mogelijk sprake van mishandeling? En ook, voor de ernstigste gevallen bij wie tevens een meervoudige problematiek speelt: wie betaalt zijn huur slecht? Daar kan de hulpverlening dan in actie komen. Ik krijg er echt energie van als we zo’n probleem kunnen oplossen. Dat werkt beter dan deurwaarders.’
15
Huurders in Nederland (Bron: Nibud)
72
%
Samenwerken voor minder ontruimingen
Sparen
72% van de huurders spaart, 64% heeft spaargeld. 38% geeft aan grote uitgaven niet direct te kunnen betalen, zelfs geen bedragen tot 100 euro. 13% van de huurders kan een uitgave van 5000 euro of meer opvangen.
Als woningcorporaties het aantal huurders met een betalingsachterstand willen terugdringen, is het slim om samen te werken. Zowel intern als met externe instanties. Dat zegt Jolanda van Exel van Koeveringe, zelfstandig senior woonconsulente.
67
%
Rondkomen
Van Exel van Koeveringe werkt met haar bedrijf MensFirst voor corporaties op het gebied van sociaal beheer. Sociale incasso is daar een onderdeel van. ‘Ik pleit voor een brede aanpak van huurders met betaalproblemen’, zegt Van Exel van Koeveringe. ‘Binnen één gezin is er vaak meer aan de hand dan alleen een acuut financieel probleem waardoor de huur niet kan worden betaald. Vaak zijn er ook relationele problemen, werkloosheid, psychische klachten of een verslaving. Door de economische crisis en bezuini gingen op de gezondheidszorg zie ik het aantal ontruimingen toenemen. Mensen krijgen niet meer de begeleiding en zorg die ze nodig hebben. Er zullen steeds meer mensen overlast veroorzaken, vervuilen en uiteindelijk op straat belanden.’
67% van de huurders komt elke maand uit met zijn geld, 58% zegt moeilijk rond te komen door: - hoge vaste lasten (39%) - inkomensterugval (29%) - gebeurtenis die afgelopen jaar heeft plaatsgevonden (12%) - graag geld uitgeven (5%) - te weinig inkomsten (5%)
52
%
Lenen en roodstaan
52% van de huurders heeft een lening. 53% van de huurders staat nooit rood, 25% af en toe en 22% vaak.
53
%
Termijn
53% van de huurders geeft aan meer te leven voor de dag van vandaag dan te denken aan de toekomst. Hoger opgeleide huurders zijn minder op de korte termijn gericht (35%). 44% van de huurders vindt geldzaken lastig tegenover 37% van de huiseigenaren.
16
Mogelijkheden
Huurders vs. huiseigenaren* Huur/hypotheek wel eens te laat betaald Afgesloten van energie Loonbeslag gelegd Aanmaning ontvangen Automatische incasso geweigerd
Huurders Huiseigenaren 17% 7% 3% 3% 8% 2% 31% 22% 22% 12%
*gemeten over de periode mei 2011 tot mei 2012 CreditMind
Om echt iets te bereiken, kiest ze voor een persoonlijke aanpak. ‘Ik probeer uit te zoeken wat het echte probleem is. Dit doe ik door op huisbezoek te gaan en niet door een huurder uit te nodigen voor een gesprek op kantoor. Het liefst neem ik een maatschappelijk werker of iemand van de GGD mee, want samen kom je sneller tot een goede aanpak. Of ik breng eerst de problematiek in kaart en schakel dan een externe instantie in. De mogelijkheden onderzoeken om de probleemsituatie te verbeteren, daar gaat het om. Want de onmogelijkheden van de huurder kennen we immers al.’ juni 2012
Woningcorporaties kunnen ook intern beter samenwerken. ‘Vaak is de afdeling die de huurincasso doet een andere dan de afdeling die zich bezighoudt met de aanpak van overlast of verhuur. Als je daar even over nadenkt, is dat best gek. Het heeft namelijk alles met elkaar te maken. De corporaties waarbij ik betrokken ben geweest, heb ik steeds geprobeerd in te zetten op verregaande samenwerking tussen die afdelingen. Zo kun je echt het aantal ontruimingen naar beneden krijgen. De huurder kan blijven wonen en de corporatie bespaart per ontruiming zo’n 7.000 euro.’
Rood, groen of oranje Van Exel van Koeveringe is een voorstander van het financieel screenen van nieuwe huurders. ‘Als je investeert aan de voorkant, kun je aan de achterkant besparen’, vat ze samen. Daarvoor gebruikt ze Check Sociaal van GGN. ‘Al vóór het intake gesprek heb je met zo’n check in de gaten wat je als verhuurder van een kandidaat huurder kunt verwachten. De check werkt met kleurcodes. Bij groen is alles in orde, bij oranje is extra aandacht vereist. Krijgt een huurder de kleurcode rood, dan is er sprake van financiële problemen. Dat is geen reden om iemand af te wijzen, maar je weet wel dat je serieuze afspraken moet maken. Dankzij de check voorkom je dat iemand een slechte start maakt. Bovendien werkt het preventief. Er zijn mensen die afhaken als ze weten dat ze gescreend worden.’
5x Vijf tips van Jolanda voor een preventief en sociaal incassobeleid:
Werk samen met gemeente, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en GGD Zorg voor samenwerking tussen eigen afdelingen Kijk verder dan alleen de financiële problematiek van een huurder Signaleer de problematiek van een kandidaat huurder Speel in op maatschappelijke ontwikkelingen
Jolanda van Exel van Koeveringe, woonconsulente
17
profiel
Iedereen betaalt anders. Toch laat betaalgedrag zich kwalificeren. Bij GGN onderscheiden we drie typen betalers: de gemakzuchtige spender, de spaarzame risicomijder en de zorgeloze nonchalante betaler. Meer weten? Kijk op: www.zobetaaltnederland.nl
’Als ik 600 euro in de min sta, heb ik nog 400 euro over, toch?’ 18
‘Ik heb gewoon een hekel aan geld verspillen’ Valentin van Nattem, 28 jaar IT- consultant, Amsterdam
‘Ik heb graag zicht op wat er per maand binnenkomt en uitgaat. Ik probeer mijn geld ook zo zinvol mogelijk uit te geven. Niet te veel ineens en geen impulsaankopen. Ik heb gewoon een hekel aan geld verspillen. Je zou dus kunnen zeggen dat ik een risicomijder ben. Alleen vakantie en mooie kleding vind ik belangrijk genoeg om wat meer aan uit te geven. Toch neem ik wel risico’s met geld, hoor, maar dan wel gecontroleerd. Een derde van m’n salaris gaat naar een spaarrekening. Daarvan sluis ik weer een derde door naar een beleggings rekening. Maar als ik ouder word, ga ik minder beleggen. Je wilt natuurlijk niet op je 65ste je spaargeld op de beurs verliezen.’ CreditMind juni 2012
‘Eigenlijk sta ik altijd rood’ Marije Uiterwijk, 28 jaar Accountmanager reclamebureau, Amsterdam
‘Ik ben wel een spender, ja. Maar een gat in m’n hand, dat klinkt zo onverantwoord. Ik ga gewoon pas bedachtzaam met geld om als het bijna op is. En dan komt het wel eens voor dat ik aan het einde van de maand in de knel kom. Bijvoorbeeld als er ineens iets mis is met de wasmachine. Of als ik zo’n vervelende brief krijg van de belastingdienst. Eigenlijk sta ik altijd rood. Dat kan ik tot maximaal duizend euro, dus als ik zeshonderd euro in de min sta, heb ik nog vierhonderd euro over, toch?’
‘Die hele financiële crisis; ik eet er geen boterham minder om’ Bert Walenberg, 57 jaar Directeur beheer- en administratiekantoor vastgoed, Eindhoven
‘Vroeger was ik zeker niet de nonchalante betaler die ik nu ben. Dat kon ook niet, want ik moest een vrouw en twee dochters onderhouden. Nu dat niet meer hoeft, houd ik geld over. Als ik kleren nodig heb, koop ik ze. Als de wasmachine stuk is, koop ik een nieuwe. Die hele financiële crisis; ik eet er geen boterham minder om. Ik geniet van het leven, dat vind ik belangrijk. Ik hou van lekker eten, tennis, golf, volleybal. En ik wil met een jaar of wat met m’n vriendin in een warm land gaan wonen. Nee, ik ben zeker niet van plan tot m’n 65ste door te werken.’
cijfers & zo Elk jaar onderzoekt GGN het betaalgedrag van Nederlanders. Meer weten? Kijk op: www.zobetaaltnederland.nl
68 pnt
77
Buitengerechtelijke incassokosten
Nederlanders betalen steeds slechter. Dat blijkt uit de daling van de Betaal gedragindex (BGX), waarin allerlei betaalgegevens zijn verwerkt tot één getal. Dit jaar staat de BGX op 77 punten, drie punten lager dan in 2011.
De redelijkheid is terug Bijna tweehonderd euro buitengerechtelijke incassokosten betalen voor een niet-betaalde rekening van honderd euro? Dat kan straks niet meer. De kosten zijn vanaf 1 juli 2012 aan banden gelegd. Het kabinet heeft nieuwe regels vastgesteld voor de zogeheten buitengerechtelijke incassokosten. Die gaan in per 1 juli 2012. Dit betekent dat de vergoeding die voor incassowerkzaamheden in rekening mag worden gebracht, een percentage wordt van het bedrag dat is verschuldigd. Met de nieuwe regelgeving worden vooral consumenten en kleine bedrijven beter beschermd. Nu staat namelijk onomstotelijk vast hoeveel incassokosten ze verschuldigd zijn. De regelgeving is simpel: over de eerste 2.500 euro een percentage van ten hoogste vijftien procent. Oftewel een bedrag van
22
maximaal 375 euro met een minimum van veertig euro. Naarmate het bedrag oploopt, neemt het percentage af. Zo is de schuldenaar over de tweede 2.500 euro maximaal tien procent verschuldigd, over de volgende 5.000 vijf procent, over de volgende 190.000 euro één procent en alles daarboven 0,5 procent, met een maximum van 6.775 euro. Bij een vordering van één miljoen euro betaal je dus net zoveel als bij een vordering van tien miljoen euro. De schuldeiser wordt door de nieuwe wetgeving ook verplicht eerst een aanmaning te sturen voordat hij incassokosten in reke-
%
ning mag brengen. Dat geeft de schuldenaar de kans om binnen veertien dagen alsnog de rekening te betalen. Pas na die termijn mogen de kosten in rekening worden gebracht. GGN zegt blij te zijn met de nieuwe regelgeving. ‘Het is goed dat er nu duidelijkheid komt voor de debiteuren en voor de schuldeisers’ zegt Rinus van Etten, lid van de Raad van Bestuur van GGN. ‘Tot dusver waren er vaak lange en vervelende discussies bij de rechter over de hoogte van de kosten. Dat is vanaf 1 juli verleden tijd.’ De werkwijze voor de schuldeisers verandert door de komst van de aanmaning wel. ‘Bedrijven zullen hun processen daarvoor opnieuw moeten inrichten. Daar willen we ze overigens graag bij helpen. Wij informeren onze klanten via diverse media over de impact van de nieuwe regels. Mochten zij nog vragen hebben dan kunnen zij hiervoor terecht bij hun contactpersoon binnen GGN.’ Meer weten? Kijk op: www.ggn.nl/wetincassokosten CreditMind
De Nederlandse huishoudens die hun inkomen zagen dalen, gingen er in 2011 gemiddeld 398 euro op achteruit. Zij die hun inkomen zagen stijgen, gingen er gemiddeld 285 euro op vooruit.
28 285
652
+/– juni 2012
Er zijn dit jaar twee keer zoveel Nederlanders die denken dat de economie zal verslechteren dan vorig jaar. Volgens 68 procent gaat het de verkeerde kant op. Slechts één op de tien is positief en denkt dat nog dit jaar het herstel inzet.
Jongeren tot 24 jaar staan het minst vaak rood, 35- tot 44-jarigen het vaakst. In het afgelopen jaar stond men gemiddeld 652 euro in de min. Dat is 41 euro minder dan een jaar eerder.
Nederlanders van wie het komende jaar het inkomen stijgt, zullen voornamelijk extra geld uitgeven aan kleding. Daalt het inkomen, dan bezuinigt ‘de’ Nederlander het eerst op uitgaan.
%
Het aantal Nederlanders dat zegt niet te kunnen sparen omdat aan het einde van de maand het geld op is, is 28 procent. Acht procent komt zelfs geld tekort. De gelukkigen die wel kunnen sparen, zetten dit jaar gemiddeld 417 euro per maand opzij.
35
%
Sinds 2010 daalt het aantal telaatbetalers. Op dit moment betaalt 35 procent wel eens een rekening te laat. Die groep is pessimistisch over de toekomst. Zeventien procent van hen denkt komend jaar vaker een rekening te laat te zullen betalen.
23
Zo betaalt Pamela Teves Pamela Teves is te zien als Madam Akaber in de grootste musical van dit moment, Wicked. Daarvoor speelde ze zeventien seizoenen lang de genadeloze ziekenhuis-directrice Bettina Wertheimer in de soap Onderweg naar Morgen.
Zodra een rekening binnenkomt, maak ik het geld over. Dat komt doordat ik een verschrikkelijke hekel aan schulden heb. Dat zit op een of andere manier bij mij ingebakken. Als kind had ik al een oude sok.’
Waar spaar je voor? Hoe ga jij met geld om? ‘In de fabel over de krekel en de mieren ben ik de mier, met af en toe spontane aanvallen van ‘krekeligheid’. Ik ben zeer behoudend, maar kan schandelijk uit de band springen als ik het erg naar mijn zin heb. Denk aan gezellig uit eten gaan met vrienden. Dan wil ik niet knijperig zijn en volop genieten.’
Betaal jij wel eens te laat? ‘Ik ben een gruwelijk stipte betaler.
‘Ik spaar al vele jaren voor mijn oude dag. Acteurs in het vrije circuit krijgen geen cent pensioen, dus als je later niet alleen wilt leven op een boterham en een kopje thee, zal je behoorlijk wat bij elkaar moeten sprokkelen.’
Hoeveel geld geef je aan goede doelen? ‘Ik gaf behoorlijk veel aan goede doelen, maar nu eerlijk gezegd steeds minder. Door verhalen over slecht
financieel beheer, hoge salarissen van bestuurders en televisieshows waar minstens een derde aan de strijkstok blijft hangen, ben ik minder scheutig geworden.’ Heb je wel eens een deurwaarder aan de deur gehad? ‘Nee, niet persoonlijk. Wel eens voor mijn toenmalige partner, die in tegenstelling tot mijzelf een gat in zijn hand had. Heel gênant…’
Wat was de grootste uitgave ooit? ‘Mijn geliefde auto, een Hyundai Coupé. Hij kostte 27.000 euro en na inruil van mijn oude wagen 12.000. Intussen rijd ik er al tien jaar in, maar nog steeds ben ik zo blij als een klein kind.’
