Techniek Coach. handleiding

Techniek Coach handleiding

Colofon De Techniek Coach biedt de school naast boeiende technieklessen voor de groepen vijf tot en met acht ondersteuning waar dat nodig is. Leerlingen ontdekken zo techniek al vanaf hun achtste jaar en blijven dat hun hele ‘basisschoolloopbaan’ doen. Steeds een beetje dieper in de materie. Techniek Coaches zijn vroeg-gepensioneerden die voorheen werkzaam waren in de Metaal en Elektrotechnische bedrijfstakken. In totaal zijn er 115 Techniek Coaches vrijwillig actief die worden getraind en ondersteund door Bureau TOP. In deze handleiding vindt u een toelichting op de in de werkschriften behandelde opdrachten. Daarnaast vindt u tips voor de aanschaf van leermiddelen en de integratie van techniek met vakken als taal, rekenen en wereldoriëntatie. Het lesmateriaal (de werkschriften) en de handleiding kunt u ook downloaden op www.techniekcoach.nl. Bureau TOP Postbus 18 2390 AA Hazerswoude-dorp telefoon 0172-236600 fax 0172-236601 e-mail [email protected] websites www.bureautop.nl en www.techniekcoach.nl Met dank aan alle Techniek Coaches voor hun waardevolle inbreng bij het tot stand komen van deze handleiding.

Inhoudsopgave Brief aan de leerkracht Leeswijzer

Theorie De techniekles Het vierjarenplan De begeleiding van de Techniek Coach Afspraken en voorbereiding

4 5

7 13 15 17

Praktijk Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Suggesties voor integratie

21 41 63 85 103

Bijlagen Samenwerkingsovereenkomst Lijst met websites

115 116 119

Techniek Coach > Handleiding technieklessen

Brief aan de leerkracht

Bureau TOP Frankrijklaan 10-A 2391 PX Hazerswoude-Dorp [email protected]

Beste leerkracht, Uw school maakt gedurende vier jaar gebruik van de ondersteuning van een Techniek Coach met als doel dat u over vier jaar zelf de technieklessen kunt gaan geven. Ter ondersteuning is deze handleiding voor u geschreven. In de handleiding vindt u allerlei informatie over het traject en de technieklessen. Om te beginnen is het handig alvast iets te weten over de wederzijdse verwachtingen.

Wat kunt u van de Techniek Coach verwachten? De begeleiding van de Techniek Coach is vooral gericht op het ontwikkelen van een goed gevoel bij het geven van een techniekles. Vanwege het feit dat de Techniek Coach veelal een technische achtergrond heeft en geen pedagogisch-didactische, zal het accent van de coaching op de techniek liggen. Alles in goed overleg. Wat mag Techniek Coach van u verwachten? Het zelfstandig geven van een techniekles is geen automatisme. Het gaat om nieuwe kennis en vaardigheden. De Techniek Coach verwacht daarom van u een actieve (leer-) houding. Gezamenlijk maakt u afspraken over de invulling van het 4-jarenplan. Dat vergt de nodige voorbereiding, oefening en reflectie. Een belangrijk reflectief moment is de nabespreking van de les en het maken van afspraken voor het vervolg, zodat de techniekles een vaste plek in uw onderwijs krijgt. Veel succes! Met vriendelijke groet,

Uw Techniek Coach

4


Leeswijzer De handleiding bestaat uit een theoretisch en een praktisch deel. In het theoretisch deel vindt u achtergrondinformatie over: • de techniekles: opbouw, duur, thema’s, doorlopende leerlijn (hoofdstuk 1) • het vierjarenplan (hoofdstuk 2) • de begeleiding van de Techniek Coach (hoofdstuk 3) • afspraken en voorbereiding van de techniekles (hoofdstuk 4) In het praktijkgedeelte vindt u: • specifieke informatie voor uw eigen groep • een standaard lesbeschrijving voor uw eigen groep • de uitwerking van de praktische opdrachten per groep • suggesties voor integratie met andere vakken In de bijlage vindt u nog: • de samenwerkingsovereenkomst • internetadressen voor meer informatie en ideeën

5


6


Hoofdstuk 1:

De techniekles Hoe is de techniekles opgebouwd? De opbouw van de techniekles is voor de groepen 5, 6 en 7 anders dan in groep 8. Voor de groepen 5, 6 en 7 bestaat de techniekles uit drie onderdelen: • inleiding • video en • doe-opdrachten De techniekles in groep 8 bestaat alleen uit doe-opdrachten

Inleiding In het inleidende praatje behandelt u per groep twee thema’s (behalve in groep 8). Om de aandacht van de kinderen te bewaren is het de kunst de inleiding niet langer te laten duren dan maximaal 45 minuten. Enkele tips: • Houd flink tempo. In de standaard lesvoorbereiding is weinig ruimte voor het uitlopen van tijd. • Gebruik afwisselende werkvormen. Video De techniekles voor de groepen 5 t/m 7 bevatten ieder een eigen video die past bij het centrale thema van de groep. Dit onderdeel duurt ongeveer 20 minuten. Doe-opdrachten De les bestaat voor elke groep bestaat uit een flink aantal uitdagende opdrachten waar de kinderen voor kunnen kiezen. Zij maken daarbij gebruik van een werkschrift.

Welke thema’s staan centraal? In de groepen 5, 6 en 7 staan per groep 2 thema’s centraal in de inleiding.

Groep 5 • Bewustwording van techniek om ons heen / Waar is het van gemaakt? • Een eenvoudige stroomkring Groep 6 • Verbindingen en bevestigingsmiddelen • Magnetisme

7


Groep 7 • Metalen en constructies • Elektriciteit Groep 8 • De werkplaats Dit thema is gekozen als ‘grande finale’. De groep 8 leerling heeft als het goed is al drie jaar les gehad van de Techniek Coach en mag nu ‘echt aan de slag’.

Welke plek hebben de technieklessen? In 2004 hebben het ministerie van OC&W en het bedrijfsleven gezamenlijk de ambitie uitgesproken om techniek op nationale schaal te verankeren. De ambitie is uitgewerkt in het Nationaal Actieplan VTB. De twee belangrijkste motieven: 1. Techniek is bij uitstek een middel om een moderne, aantrekkelijke en motiverende leeromgeving voor kinderen te maken. Een leeromgeving die alle competenties van kinderen aanspreekt en daardoor de beste basis kan bieden voor het vervolgonderwijs. 2. Het is van groot belang om al op de basisschool kinderen een realistisch beeld te bieden van techniek en technologie als belangrijk maatschappelijk fenomeen. Op basis daarvan kunnen kinderen een gefundeerde afweging maken over een bèta-/technische oriëntatie in het vervolgonderwijs.

De nieuwe kerndoelen natuur & techniek: 42. De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijn selen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 43. De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van tem peratuur, neerslag en wind. 44. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 45. De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. De ondersteuning van de Techniek Coach sluit om meerdere redenen perfect aan bij de landelijke ambities: 1a. De techniekles is zo ingericht dat het de kinderen uitdaagt. 1b. De techniekles spreekt meerdere competenties (niet alleen kennis, ook vaardig heden en persoonlijke kwaliteiten) aan. 2a. De technieklessen van groep 5 t/m 8 geven de kinderen een realistisch beeld van techniek. 2b. Op basis van de technieklessen kunnen de kinderen een gefundeerde afweging maken voor het vervolgonderwijs.

8


Hoe ziet de doorlopende leerlijn er uit? Alle opdrachten voor de groepen 5 t/m 8 hebben een relatie met de 4 domeinen: • constructie • transport en overbrengingen • productie • energie Sommige opdrachten komen steeds op een moeilijker niveau terug in alle groepen. Voorbeelden hiervan zijn: • de fiets, • verschillende stroomkringen van eenvoudig naar complex, • constructies van voorwerpen van eenvoudig naar complex, • metaalbewerking van eenvoudig naar moeilijk.

De 4 domeinen 1. Constructie Demonteren en monteren van eenvoudig naar complex 2. Transport en overbrengingen De fiets. Van materiaalherkenning naar energieopwekking, overbrenging en tenslotte repareren 3. Productie Materialen en gereedschappen van herkennen naar ontwerpen, naar maken, gebruiken en evalueren 4. Energie Stroomkringen en energiebronnen combineren met constructies van eenvoudig naar complex

9


Doorgaande leerlijn in schema In dit schema staan de thema’s en de opdrachten per domein uitgewerkt. Het vormt een overzicht van de leerlijn van groep 5 t/m 8.

Groep 5

Groep 6

Groep 7

Groep 8

Thema’s:

Thema’s:

Thema’s:

Thema:

Bewustwording van

Verbindingen en be-

Metalen en construc-

‘De werkplaats’

techniek Waar is het

vestigingsmiddelen

ties

Toepassingen van

van gemaakt?

Magnetisme

Elektriciteit

technische principes

1 Los en vast

1 Meten op twee

05 Strandstoel

Eenvoudige stroomkring Constructie

5 Bouw zelf een schip 6 Schroefjes en vleugelmoeren: wat kan

4 Meten is weten 5 Stellen van een waterpas 9 Boren & mixen

je er mee?

manieren 3 Monteer een bakje 12 Maak een pennenhouder 13 Demowand

7 Meten is weten 11 Quad Runner Transport en overbrengingen

4 Veilig met je fiets naar school 10 Fietsbel met

7 Fietskeuring APK 8 Op zoek naar

11 De onderdelen van

04 Fietsverlichting

je fiets

evenwicht

‘wielen’ Productie

3 Maak een metaalfiguur 8 Wat vind je in een gereedschapskist

10 Paperclip buigen 11 Buttons maken

2 Meten met een weegschaal

06 Panfluit 07 Fotolijstje

5 Een hanger maken

08 Armband

7 TechniekPuzzel

09 Hanger of sleutel-

10 Een brug bouwen

hanger 10 Vlinder in evenwicht

10


Groep 5 Energie

1 Een stroomkring: laat het lampje branden 2 Ontdek elektrische

Groep 6 2 Aan de slag met elektriciteit 3 Doe de stroomproef

apparaten in huis

Groep 7 4 Weerstanden

Groep 8 02 Stroomkringen

meten 6 Elektricien gezocht 8 Elektriciteit in je eigen huis

9 Energie van de zon

9 Cijfers en letters

12 Toveren met

vormen

magneten

(schakelen)

13 Test de parkeerbaan Overig

6 Zelf een elektromagneet maken

01 Programmeren Pippin

03 Kleuren mengen

11


12


Hoofdstuk 2:

Het vierjarenplan De begeleiding van de Techniek Coach duurt vier jaar. Na die periode bent u in staat om de techniekles zelf te geven.

Hoe ziet het vierjarenplan er uit?

Eerste jaar De Techniek Coach geeft de gastles, u volgt de les en doet mee.

Tweede jaar U neemt in overleg met de Techniek Coach onderdelen van de techniekles over.

Derde jaar U geeft de techniekles, de Techniek Coach assisteert indien nodig.

Vierde jaar U geeft zelfstandig de techniekles, de Techniek Coach is op afstand beschikbaar.

13


14


Hoofdstuk 3:

De begeleiding van de Techniek Coach Wat kunt u van de Techniek Coach verwachten? De Techniek Coach streeft met zijn coaching twee doelen na. Aan het einde van het vierjarige project bent u in staat om: • zelfstandig techniekles te geven in de groep; • techniek te integreren in andere vakken. Denk aan: rekenen, taal, en wereldoriëntatie. De coaching is vooral gericht op het ontwikkelen van een goed gevoel bij het geven van een techniekles. De Techniek Coach is daarbij gericht op het ontwikkelen van zelfstandigheid bij de leerkracht. Het accent van de coaching ligt overigens nadrukkelijk op de techniek. In de meeste gevallen heeft de Techniek Coach een technische achtergrond en geen pedagogisch-didactische. De Techniek Coach stimuleert u om zelf kritisch na te denken over het geven van technieklessen in de groep. In de nabespreking van de les wordt u zich bewust van de mogelijkheden en de eventuele drempels of belemmeringen. Samen met de Techniek Coach maakt u in voorbereiding op de les een duidelijke rolverdeling, zodat u kunt experimenteren en oefenen.

Wat mag de Techniek Coach van u verwachten? Om het beoogde resultaat (het zelfstandig geven van technieklessen en de integratie met andere vakken) te bereiken mag de Techniek Coach uiteraard ook iets van u verwachten. De Techniek Coach kan het niet alleen. Echte liefde komt van twee kanten! Om te beginnen verwacht de Techniek Coach dat u zich goed voorbereidt op de tech niekles. Tijdens het eerste contact (een telefoongesprek of bespreking op school) maakt u goede afspraken. U geeft bijvoorbeeld zelf aan welk onderdeel van de les u voor uw rekening wilt nemen om te oefenen. Na de techniekles bespreekt u samen met de Techniek Coach de les. U kunt vervolgens zelf het initiatief nemen om de techniek thema’s in de praktijk toe te passen.

15


16


Hoofdstuk 4:

Afspraken en voorbereiding van de techniekles Waar maakt u afspraken over? Ruim voor aanvang van de eerste techniekles neemt de Techniek Coach contact op met de school voor een afspraak. Kennismaking tussen Techniek Coach en school staat centraal tijdens dit eerste overleg. Na afloop van de eerste les kan een overleg gepland worden met de techniekcoördinator en de leerkrachten van groep 5 t/m 8. De Techniek Coach: 1. geeft extra informatie over het project met behulp van deze handleiding; 2. beantwoordt vragen; 3. maakt duidelijke afspraken over het vervolg. De afspraken gaan onder andere over: • wederzijdse verwachtingen; • de verplichte aanwezigheid van de leerkracht bij de techniekles; • de datum, tijd en locatie van de techniekles per groep; • de rolverdeling tussen de leerkracht en de Techniek Coach; • de rol van de techniekcoördinator op school; • de voorbereiding van de leerkracht; • de ruimte waar de techniekles gegeven wordt; • het nagesprek. De techniekcoördinator van de school maakt een verslag en stuurt dit per mail naar de Techniek Coach toe.

Hoe bereidt u zich goed voor? Het is al eerder beschreven: het geven van een techniekles vraagt om nieuwe kennis en vaardigheden. Dat vergt een goede voorbereiding. Het maakt natuurlijk uit of u al eerder een techniekles heeft meegemaakt, maar al in het eerste jaar kunt u het een en ander doen.

Voorbereiding eerste jaar 1. Lezen van de handleiding; 2. Formuleren van vragen aan de Techniek Coach; 3. Nadenken over de eigen ondersteuningsbehoefte; 4. Nadenken over integratiemogelijkheden van de techniekles met andere vakken (zie suggesties hoofdstuk 9); 5. Opdoen van ideeën m.b.v. het overzicht van websites in de bijlage.

17


Voorbereiding tweede jaar Volgens het vierjarenplan is het dit jaar de bedoeling dat u zelf onderdelen van de techniekles voor uw rekening neemt. De voorbereiding die u kunt treffen: 1. Lezen van de standaard lesbeschrijving voor uw groep; 2. Kiezen van een thema voor de inleiding; 3. Kiezen van de praktische opdrachten die u wilt begeleiden; 4. Het meenemen van een technisch voorwerp of afbeelding; 5. Afspraken maken over de rolverdeling: wie doet wat? Voorbereiding derde jaar In het derde jaar is de voorbereiding gericht op het zelf geven van de techniekles. Het is de bedoeling dat de leerkracht het theoretische deel geheel voor zijn of haar rekening neemt. Het praktische deel vult de leerkracht samen met de Techniek Coach in. In samenspraak met de Techniek Coach kunt u uiteraard afspraken maken over de rolverdeling. De voorbereiding die u kunt treffen: 1. Lezen van de standaard lesbeschrijving voor uw groep; 2. Opdoen van ideeën door bekijken van de opdrachten met bijbehorende filmpjes en lesplannen op KlasseTV (www.klassetv.nl); 3. Maken van een eigen lesplan voor het theoretische deel van de les. 4. Afspraken maken over de rolverdeling bij praktijkopdrachten: wie doet wat. Voorbereiding vierde jaar In het vierde jaar verzorgen leerkrachten zelf de technieklessen gebaseerd op het lesmateriaal van de Techniek Coach, ander lesmateriaal of eigen lesideeën. De Techniek Coach trekt zich in deze fase terug uit de lespraktijk en is niet meer aanwezig tijdens de technieklessen. De Techniek Coach is voor iedere school in fase vier nog wel 2 of 3 dagdelen beschikbaar voor ondersteuning van de invulling van het techniekonderwijs. Denk bijvoorbeeld aan: - Meedenken over invulling techniekonderwijs op school. Bijvoorbeeld via één van de bouwstenen voor de invulling van techniekonderwijs (voor meer informatie over de bouwstenen: bestel het inspiratieboekje bij Bureau TOP); - Meedenken over invulling themaweken rondom Technologie en Wetenschap, Natuur en Techniek en Gezondheid; - Werkstukjes bedenken bij een bepaald thema of bij een methode; - Beantwoorden van vragen. Bedenk wel dat de Techniek Coach geen onderwijskundige is, maar een inhoudsdeskundige op het gebied van techniek. De Techniek Coach kan eventueel contact opnemen met Bureau TOP bij onderwijskundige of organisatorische vragen. Als u zelf met techniekonderwijs aan de slag wilt gaan dit jaar, kunt u gebruik maken van: 1. Lezen van de standaard lesbeschrijving voor uw groep; 2. Bekijken opdrachten, filmpjes en lesplannen op KlasseTV (www.klassetv.nl); 3. Zorgen dat alle materialen en gereedschappen aanwezig zijn (maak gebruik van Techniek Coach koffer);

18


4. Eventueel Techniek Coach vragen als iets niet duidelijk is; 5. Maken van een eigen lesplan voor het theoretische en praktische deel van de les.

Wat bespreekt u in het nagesprek? Na de techniekles deelt u samen met de Techniek Coach uw ervaringen in het nagesprek. Zie het als een soort reflectie om van te leren. De meeste gesprekken zullen spontaan verlopen, niet via een leidraad. Toch een aantal suggesties van vragen die u van de Techniek Coach kunt verwachten:

Vragen in het eerste jaar De les - Wat heeft u gedaan in de voorbereiding? - Is de handleiding duidelijk en bruikbaar? De leerlingen 1. Hoe waren de reacties van de kinderen? 2. Is dit een motiverende leeromgeving voor kinderen? Waarom? 3. Wat hebben uw leerlingen ervan geleerd? 4. Welke competenties (kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten) van de kinderen worden tijdens de techniekles aangesproken? De leerkracht 5. Hoe hebt u de techniekles zelf ervaren? 6. Aan welke vorm van ondersteuning heeft u de meeste behoefte? Het vervolg 7. Hebt u zelf ideeën opgedaan om meer met techniek in uw onderwijs te gaan doen? Wat wel / niet? 8. Ziet u mogelijkheden om de technieklessen te integreren met andere vakken (rekenen, taal, wereldoriëntatie, …) 9. Hebt u concrete plannen om de komende periode zelf technieklessen te organiseren? Welke? 10. Welk onderdeel kunt u volgend jaar zelf voor uw rekening nemen?

Vragen tweede en derde jaar Naast een herhaling van de vragen van het eerste jaar, ligt het accent in het tweede jaar nog meer op de eigen ervaring en ondersteuning: 1. Bent u tevreden over (het onderdeel van) de les die u heeft gegeven? 2. Wat vindt u dat heel goed ging? 3. Waarvan denkt u: ‘Dat had beter gekund?’ 4. Wat vond u echt moeilijk? 5. Hebt u nog vragen aan de Techniek Coach? 6. Zijn er dingen waarbij u geholpen zou willen worden?

19


Fase drie wordt afgesloten met een evaluatiegesprek tussen de Techniek Coach en de techniekcoördinator en eventueel een lid van de schoolleiding. Naast het evalueren van de samenwerking van de afgelopen drie jaar wordt geïnformeerd naar de plannen van de school aangaande techniekonderwijs in de komende jaren. Tevens wordt de school gevraagd om een vragenlijst in te vullen die toegankelijk is via internet.

Gesprekken vierde jaar In het eerste gesprek (liefst team of bouwvergadering) in het vierde jaar overhandigt de Techniek Coach de Techniek Coach koffer. Hierin zitten de volgende onderdelen: - Diverse voorwerpen en attributen; - Catalogi van leveranciers materialen; - Kortingsvouchers voor materialen; - Literatuur; - Websiteoverzicht; - Het lesmateriaal. Het doel van dit gesprek is het krijgen van commitment voor techniekonderwijs in het algemeen en worden in gezamenlijkheid afspraken gemaakt over techniekonderwijs in dat jaar en welke rol de Techniek Coach hierin eventueel kan innemen. Hierbij kan men denken aan het verlenen van assistentie of het geven van adviezen. Tijdens dit gesprek komen ook de volgende onderwerpen aan bod: 1. De bouwstenen voor het inrichten van techniekonderwijs; 2. Hoe denkt u het techniekonderwijs verder in te richten? 3. Waar loopt u vast met het techniekonderwijs? 4. Wat kan de Techniek Coach voor u betekenen in deze laatste fase? De eventuele vervolggesprekken in het vierde jaar vinden plaats op initiatief van de school. Deze gesprekken kunnen bijvoorbeeld gaan over het meedenken over thema weken, werkstukjes, invulling techniekonderwijs, etc. Speciaal voor de fase 4 scholen is er op de website www.techniekcoach.nl een vraag module beschikbaar. U kunt hier al uw vragen over techniekonderwijs stellen. De medewerkers van Bureau TOP en enkele Techniek Coaches bekijken uw vraag en geven een reactie.

20


Hoofdstuk 5:

Groep 5 Algemeen

Doel: Aan het eind van de les kunnen de kinderen: • Met voorbeelden uitleggen dat techniek zich overal om ons heen bevindt; • benoemen van welke materialen technische voorwerpen worden gemaakt; • een eenvoudige stroomkring maken. Naar keuze hebben de kinderen ervaring opgedaan met activiteiten rond de vier domeinen: constructie, transport en overbrenging, productie en energie. Naast het opdoen van technische kennis en vaardigheden is een belangrijk doel dat kinderen plezier beleven aan de techniekopdrachten.

Thema’s: In groep 5 staan de volgende thema’s in de inleiding centraal: • Bewustwording van techniek om ons heen. Waar is het van gemaakt? • Een eenvoudige stroomkring Begeleiding In de praktijk is gebleken dat bepaalde activiteiten/opdrachten iets meer begeleiding vergen dan gemiddeld. Voor groep 5 zijn dat: Opdracht 3 – Maak een metaalfiguur Opdracht 4 – Veilig met je fiets naar school Opdracht 6 – Schroefjes en vleugelmoeren: wat kan je er mee? Opdracht 8 – Wat vind je in een gereedschapskist Het is handig een extra begeleider bij de techniekles te betrekken (techniekcoördinator, stagiair, onderwijsassistent, ouder, grootouder)

21


Duur van de opdrachten Naar schatting duren de opdrachten in groep 5 gemiddeld 10 – 15 minuten. Het is een richtlijn en een hulpmiddel om aan kinderen die langer bezig zijn met de opdracht te vragen hoe het gaat en/of wat ze moeilijk vinden. Opdracht

5 min

10 min

15 min

1. Een stroomkring: laat het lampje branden 2. Ontdek elektrische apparaten in huis 3. Maak een metaalfiguur 4. Veilig met je fiets naar school 5. Bouw zelf een schip 6. Schroefjes en vleugelmoeren: wat kan je er mee? 7. Meten is weten 8. Wat vind je in een gereedschapskist 9. Energie van de zon 10. Fietsbel met ‘wielen’ 11. Quad Runner 12. Toveren met magneten 13. Test de parkeerbaan

Organisatie Als de kinderen in tweetallen werken aan 13 opdrachten, kunnen zeker 26 kinderen tegelijkertijd aan een opdracht werken (een aantal opdrachten kunnen uitgevoerd worden zonder materiaal of met behulp van het werkschrift). Voor grotere groepen zou dat betekenen dat kinderen moeten wachten. Een drietal oplossingsmogelijkheden: • Maak groepjes van 3 i.p.v. 2; • Zorg voor een parkeeropdracht, bijvoorbeeld een techniekopdracht waar kinderen met tussenpozen aan kunnen werken. De lijst met websites biedt genoeg aan knopingspunten; • Laat kinderen extra informatie (tekst, filmpjes, plaatjes) opzoeken over enkele techniekonderwerpen die aan bod komen of laat ze enkele oefeningen op internet doen (zie voor suggesties hoofdstuk 9.4); • Laat kinderen die moeten wachten, kijken hoe andere kinderen de opdracht uit voeren. Ruimte Het is aan te raden om twee afzonderlijke ruimtes te gebruiken: een ruimte voor de inleiding en een ruimte voor de praktijkopdrachten. U kunt beter het overzicht bewaren en de kinderen worden tijdens de inleiding niet afgeleid door de spullen.

22


Lesvoorbereiding • Zet een video-/ Dvd-recorder klaar. • Zet de praktijkopdrachten uit. • Selecteer uit de praktijkopdrachten een aantal materialen voor de inleiding. • Leg de materialen klaar voor de inleiding (zie: lesbeschrijving). Thuisopdracht Er zijn ook twee thuisopdrachten opgenomen bij de opdrachten. Deze opdrachten zijn in eerste instantie bedoeld voor de kinderen om thuis te maken. U kunt ze echter ook gebruiken als vervolg op of verdieping van de les van de Techniek Coach in fase 1 tot en met 3 of eventueel in fase 4. Tips voor invulling bouwstenen In hoofdstuk 9 staat beschreven hoe techniek worden geïntegreerd in de hoofdvakken taal en rekenen. Dit past binnen bouwsteen Techniek met taal & rekenen. Hier volgen enkele tips voor invulling van de andere bouwstenen gerelateerd aan de thema’s die dit leerjaar centraal staan. Voor meer informatie over de bouwstenen kunt u een inspiratieboekje bestellen bij Bureau TOP. Omgevingsgericht techniekonderwijs: - Organiseer een excursie naar een elektrotechnisch bedrijf in de buurt of naar een energieleverancier zoals Essent of Nuon. - Nodig een elektricien uit op school. Techniek doen in projecten: - U kunt de techniekopdrachten inbedden in een thema of projectweek gericht op het onderwerp (groene) energie of de stroomkring. - U kunt het onderwerp energie breder trekken naar bijvoorbeeld sport of afvalverwerking. Hoe wordt hier omgegaan met energie? - Organiseer een wedstrijd met het bouwen van voertuigen werkend op zonnen- en/ of windenergie (föhn).

23


Een standaard lesbeschrijving voor groep 5

Wat Opening

Hoe en welke hulpmiddelen Neem een pakkend technisch voorwerp mee. Vraag

Tijd 2 minuten

wat het is en vertel dan dat deze ochtend een techniekochtend is. Doel

Leg het doel van de technieklessen uit.

1 minuut

Het doel van de technieklessen is de kinderen te laten ervaren hoe veelzijdig en boeiend techniek is. Tijdens de technieklessen kun je ontdekken of je talent hebt voor techniek en of je later een technisch beroep wilt kiezen. In de groepen 6, 7 en 8 krijg je ook een techniekles. Vandaag is de eerste kennismaking. Programma

Vertel wat er deze ochtend gaat gebeuren:

1 minuut

eerst een praatje, dan een plaatje (video) met iets wat heel spannend is en dan zelf aan de slag met allerlei techniekopdrachten. Afspraken

Maak goede afspraken over de werkhouding van de

1 minuut

kinderen om er een leuke les van te maken, maar ook voor de veiligheid! Inventari-

Meteen daarna stel je de vraag:

seren van

Probeer in 1 minuut met je groepje zoveel mogelijk

technische

voorwerpen of apparaten te bedenken die met techniek

apparaten en

te maken hebben. Schrijf deze op een papiertje.

voorwerpen Teken een woordspin op het bord en inventariseer het aantal antwoorden. Maak een rondje langs de groepjes en laat ieder een of twee voorwerpen noemen. Het gaat om een eerste inventarisatie, niet om volledigheid. Houd bij aanvang ook tempo in de les! Schrijf of teken aan ieder pootje van de spin het apparaat of het technische voorwerp.

24

5 minuten


Wat

Hoe en welke hulpmiddelen

Tijd

Zorg ervoor dat er ook een lamp en een fiets aan één van de pootjes getekend of geschreven wordt. Als de kinderen de lamp en de fiets niet noemen, voeg ze dan zelf toe.

Soorten meta-

Stel de vraag:

len en eigen-

Van welk materiaal zijn deze apparaten en/of voor

schappen van

werpen gemaakt?

5 minuten

metalen Laat de kinderen weer per groepje in 1 minuut een lijst met materialen opschrijven. Verken op interactieve wijze met de kinderen de verschillende soorten metalen en schrijf de woorden, ijzer, aluminium, enz. bij de voorwerpen die aan de pootjes van de spin hangen. Voeg deze ook toe aan ‘de fiets’ op het bord: staal of aluminium, plastic (kunststof), glas, rubber, textiel. 5 minuten Elektriciteit.

Ga dan verder met de lamp

5 minuten

Vraag de kinderen naar de onderdelen van een zaklamp: het lampje, de batterij (en) en de schakelaar. Of: vraag naar de onderdelen van een fietsverlichting: dynamo, draadjes, lamp. Vertel vervolgens dat in de techniek met symbolen wordt gewerkt. Schrijf het woord ‘symbolen’ op het bord. Teken vervolgens het symbool van een lampje, de batterij en de schakelaar. Als kinderen de schakelaar een aan/uit-knopje noemen, vraag dan naar een ander woord.

25


Wat


Tijd

Vraag de kinderen of ze nog meer plekken weten waar met symbolen wordt gewerkt en waarom dat handig is? (verkeerstekens, plattegronden, label in je kleding, muzieknoten, computerspelletjes, bureaublad van je computer, MSN-logo, winks ;-) Neem eventueel verschillende lampjes, batterijen en schakelaars mee om aan te tonen waarom het handig is om met symbolen te werken. Zonder taal te gebruiken weten we allemaal wat er mee bedoeld wordt. Het symbool van de schakelaar lijkt op een brug die open of dicht staat. Als de brug dicht is kan er stroom door. Als de brug open staat niet. Stroomkring

Vraag aan de kinderen hoe het lampje kan branden.

10 minuten

Laat ze dat zelf tekenen en help ze daarbij.

Introduceer het woord stroomkring. Als de stroomkring gesloten is brandt het lampje. Als de stroomkring open is brandt het lampje niet. Verwijs nog eens naar de brug of vergelijk de stroomkring met

Materiaal:

een kring van kinderen die elkaar een hand geven.

Werkboek

Verwijs nu naar de opdracht met de stroomkring. Pak

Demonstra-

het werkboek erbij en leg nog eens uit wat de kinderen

tiemodel

moeten doen.

stroomkring

Vertel ze dat u straks nog meer gaat vertellen over de

(in bezit van

opdrachten in het werkboek, maar dat jullie nu eerst

Techniek

iets heel spannends gaan doen.

Coach)

Video Raket

Laat de video zien.

5 minuten

lanceren

Vraag na afloop van de video of de kinderen zin hebben om zelf het experiment te doen.

Naar buiten!

Neem de kinderen mee naar buiten en tref alle voorbe-

Kinderen

reidingen om de raket de lucht in te ‘pompen’.

lanceren zelf

Vul van tevoren een emmer met water.

een raket

Houd de kinderen op een veilige afstand door ze in een

26

20 minuten


Wat


Tijd

halve cirkel om de flesraket plaats te laten nemen.

Materiaal:

Laat steeds twee kinderen naar voren komen om met

Limonadefles

de fietspomp de raket te lanceren. De andere kinderen

Emmer met

blijven op hun plaats. Zij mogen niet achter de flesraket

water

aan rennen. Pas op bij het pompen dat je vinger niet

Lanceerplat-

klem komt te zitten. En let op de dat de wind in de rug

form

waait.

Fietspomp

Uitleg

Ga terug naar het lokaal. De kinderen gaan aan de slag

10 minuten

werkboek

met de opdrachten. Bespreek de opdrachten kort aan de hand van het werkboek. Besteed extra aandacht aan de veiligheid: - de veiligheidsbril bij opdracht 3 - de rolmaat bij opdracht 7 Maak eventueel gebruik van de filmpjes, tips en lesplannen op www.klassetv.nl

Werken in

Vertel de kinderen dat ze met z’n tweeën mogen werken

tweetallen

aan de opdrachten.

Coaching en

Als de opdracht klaar is mogen ze een volgende op-

begeleiding

dracht kiezen. Niet alles hoeft af. Kinderen kunnen ook elkaar helpen.

Lezen en doen

De kinderen gaan naar de ruimte waar de opdrachten

115 minuten

staan opgesteld en gaan aan de slag. De Techniek Coach en de leerkracht (+ extra begeleiding) begeleiden de leerlingen waar nodig. Vertel de kinderen dat ze even de tijd nemen om goed de opdracht te lezen. Neem de kinderen vijftien minuten voor het eind van de

5 minuten

les mee naar hun eigen lokaal. Laat ze vertellen wat de uitkomst is van de puzzel. Laat ze samen de oplossing roepen: ‘Techniek is boeiend!!!’ Verrassing

Dan volgt nog een verrassing. Alle leerlingen krijgen een

10 minuten

aandenken. Afsluiting

Vertel de kinderen dat ze volgend jaar in groep 6 weer een techniekles krijgen van de meester of juf en de Techniek Coach. En ook in groep 7 en 8!

27


Opdrachten GROEP 5

Opdracht 1: Een stroomkring: laat het lampje branden Doel

Leerlingen weten wat een open en gesloten stroomkring is en kennen het principe van een schakelaar.

Duur

5 minuten

Domein

Energie

Tips

• Verwijs naar het praatje en het schema op het bord

Veiligheid

• Pas op voor kortsluiting! • Verbind nooit rechtstreeks een snoertje met de aansluitcontacten van de batterij. Verbind er altijd een voorwerp aan: lamp, zoemer

Mate van

Laag

begeleiding Technisch

Het opwekken van energie

principe Waar vind je

Elektriciteit in huis, op school

het principe

Zaklamp

nog meer?

Walkman Afstandsbediening (batterij) Mobiele telefoon

KlasseTV

Voorbeelden, tips en filmpjes op: www.klassetv.nl

Waar te koop?

Techno Behaviour BV www.vkmoweb.nl

28

Artikelnummer

product:

GR5STROOM

1 paneel inclusief batterijen en 3 snoeren


Opdracht 2: Ontdek elektrische apparaten in huis Doel

Leerlingen weten dat elektriciteit nodig is voor het dagelijkse gebruik van verschillende elektrische apparaten. Zij beseffen dat we veel missen zonder elektriciteit (‘Zonder elektriciteit gaan we terug naar het stenen tijdperk.’)

Duur

10 minuten (kan dienen als parkeeropdracht)

Domein

Energie

Tips

• Verwijs naar de woordspin op het bord. • Laat onbekende woorden van apparaten opzoeken in het woordenboek of op internet. • Bij deze oefening hoort een antwoordblad

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

laag


Vele voorwerpen in en om het huis werken op energie: op stroom of op

principe

batterijen.

Waar vind je het principe nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

29


Opdracht 3: Maak een metaalfiguur Doel

De kinderen: • ervaren hoe metaal kan worden bewerkt, zonder het gebruik van een warmtebron; • leren omgaan met enkele gereedschappen.

Duur

15 minuten

Domein

Productie

Tips

- Buig het draad bij het pinnetje (‘Zet je vinger achter de pin en buig het draad’) - Maak een slalombeweging tussen de pinnen. - Verbind na het buigen de uiteinden aan elkaar door de draad door het oogje te halen.

Veiligheid

Gebruik een veiligheidsbril. Maak van het uiteinde van het staaldraad een oogje.

Mate van

Hoog


Het koud bewerken van staal


Spaken fiets

Fitnessapparatuur

het principe

Bevestiging spatbord

(bijv. de handknijper)

nog meer?

Achterkant schoolbord

Oogjes voor netophanging van doel

Deurdranger

Sluitingen sieraden

(deur gaat altijd dicht hierdoor)

Batterijhouder (veertje)

KlasseTV


Waar te koop?

Techno Behaviour BV www.vkmoweb.nl Artikelnummer

product:

GR5STER

Bodemplaat gefreesd en geboord

GR5HART


GR5DOLFIJN


VA02001

Veiligheidsbril monteurmodel Tech

TA02009

Rondbektang 160mm Tech

TA02003

Monteertang 220mm staal gesmeed Tech-

GR5VZST1.21000 Verzinkte staaldraad 1,2mm L=1000

30

gebundeld per 100


Opdracht 4: Veilig met je fiets naar school Doel

Kinderen • kunnen verschillende onderdelen van de fiets benoemen; • kennen de functies van deze onderdelen (bijv. dynamo geeft licht, ketting zorgt voor overbrenging trapper naar wiel).

Duur

10 minuten (kan dienen als parkeeropdracht)

Domein

Transport en overbrengingen

Tips

• Bij deze oefening hoort een antwoordblad • Geef evt. de eerste twee antwoorden cadeau (begin geven H en D). • Laat onbekende onderdelen van de fiets opzoeken in het woordenboek of op internet.

Veiligheid

Nvt

Mate van

Laag


De fiets is een dankbaar voorwerp om allerlei technische principes uit

principe

wte leggen: Constructie: de vorm van de fiets Productie: waar is de fiets van gemaakt (zie inleiding) Transport en overbrenging: de ketting, tandwielen en derailleur.

Waar vind je

Andere transportmiddelen

het principe

Verschil tussen gemotoriseerd/ ongemotoriseerd

nog meer?

In de sport

KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

31


Opdracht 5: Bouw zelf een schip Doel

De kinderen: • monteren een schip; • leren stapsgewijs werken; • herkennen de basisvormen van een schip (scheepsromp = kielbalk met spanten).

Duur

10 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Bevestig eerst de plaatjes van de kielbak • Daarna de spanten

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

laag


De constructie van een schip.

principe

De vorm van de scheepsromp is gestroomlijnd. Methodisch werken.

Waar vind je

Vormen in de natuur: vissen

het principe

Formule 1 autoraces

nog meer?

Sport: innovatie schaatspakken, Calimero-helm bij tijdrit wielrennen, skiën Windtunnels om stroomlijn te testen

Waar te koop?

32


product:

GR5SCHIP

17-delig schip gesneden


Opdracht 6: Schroefjes en vleugelmoeren: wat kan je er mee? Doel

De leerlingen • monteren het bakje op correcte wijze; • weten waarom stapsgewijs werken belangrijk is.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Bevestig de vleugelmoeren met de schroef aan de binnenkant en de vleugelmoer aan de buitenkant. Anders heb je geen ruimte om de vleugelmoer aan te draaien. • Je kunt het bakje maar op één manier in elkaar zetten • Let op dat de opdracht niet té lang duurt, zodat de kinderen niet meer aan andere opdrachten toe komen.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Monteren en demonteren


Meubels in elkaar zetten (IKEA)

het principe

Speelgoed

nog meer?

Boekenplanken De montage van elektronica: radio, dvd-speler

KlasseTV


Waar te koop?


product:

GR5BAKJE

Aluminium bakje bestaande uit 5 delen

inclusief 14 inbusboutjes M5 x 20 en Vleugelmoer M5

33


Opdracht 7: Meten is weten Doel

Leerlingen: • passen het metriek stelsel toe (centimeters, millimeters); • meten de afstand van rechte vlakken op de millimeter nauwkeurig.

Duur

10 minuten

Domein

Constructie

Veiligheid

- Zet de rolmaat ‘op de rem’ om terugschieten te voorkomen. - Pas op voor je vingers, de rolmaat kan scherpe zijkanten hebben.

Mate van

laag


Het nauwkeurig meten van rechte vlakken is van belang bij vele

principe

constructies

Waar vind je

Je kunt ontzettend veel meten. Zoals:

het principe

Lengte en breedte van je kamer, je stoel, je tafel

nog meer?

Meten van je eigen lengte, kledingmaten, schoenmaatw Framehoogte van je fiets Vraag: Wanneer is het handiger om een meetlat te gebruiken en wanneer een rolmaat?

KlasseTV


Waar te koop?


34

Artikelnummer

product:

GR5MEETTRAP

Gesneden en beletterd

LAF0045802

Maatlat RVS liniaal 300mm


Opdracht 8: Wat vind je in een gereedschapskist Doel

Leerlingen: • leren gereedschappen en materialen herkennen; • benoemen de gereedschappen en materialen; • kunnen bij de gereedschappen aangeven waar het voor wordt gebruikt.

Duur

10 minuten

Domein

Productie, constructie

Tips

• Laat de kinderen het gereedschap bij de letters leggen. • Vraag ook waar je het gereedschap voor gebruikt. • Laat de kinderen de slagzin roepen bij de afsluiting.

Veiligheid

Gebruik de gereedschappen alleen voor de opdracht: het herkennen en benoemen.

Mate van

gemiddeld


Bij techniek maak je gebruik van diverse gereedschappen en materialen.

principe

Dat hangt af van de toepassing. Het is handig om de namen te kennen en te weten waar ze voor worden gebruikt

Waar vind je

Bij klussen in en om het huis

het principe nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

Kinderen kunnen gereedschap van thuis meenemen. De gereedschappen zijn bij een willekeurige bouwmarkt te koop.

35


Opdracht 9: Energie van de zon Doel

De leerlingen: • weten en ervaren dat energie opgewekt kan worden door gebruik te maken van zonlicht; • kunnen aangeven waar zonne-energie voor gebruik wordt.

Duur

5 minuten

Domein

Energie

Tips

Vraag de kinderen ook naar de toepassingen van zonnecellen. - Waar wordt het voor gebruikt? - Welke vormen van groene stroom heb je nog meer? Wijs kinderen erop dat ze over dit onderwerp veel meer informatie kunnen vinden op het internet (zie bijlage)

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Het opwekken van (groene) energie.


Het Solarproject: de snelste auto op zonnecellen.

het principe

Tuinverlichting

nog meer?

Satellieten Moderne drinkbak voor koeien

KlasseTV


Waar te koop?


36

Artikelnummer

product:

KNSP655100

Knijpspot met flexarm 300mm

KNP2010569

Hoogrendement transparant kogellampje

GR5ZON

compleet geleverd ex. Knijpspot


Opdracht 10: Fietsbel met ‘wielen’ Doel

De leerlingen: • weten hoe een tandwiel werkt en waar deze voor wordt gebruikt; • kunnen uitleggen hoe een fietsbel werkt.

Duur

10 minuten

Domein


Tips

• Demonteer de onderdelen voorzichtig en leg de gedemonteerde onderdelen op volgorde, zodat het monteren straks zonder problemen verloopt. • Teken de tandwielen op een vel papier met pijlen erbij.

Veiligheid

N.v.t.

Mate van

Laag


In veel constructies wordt gebruik gemaakt van tandwielen.


Kettingkast van je fiets

het principe

Knijpkat

nog meer?

Boormachine

KlasseTV


Waar te koop?


product:

onbekend bij het

Bel

ter perse gaan Opitec www.opitec.nl Artikelnummer

product:

841.198

tandwielen 20 mm, 20 tanden, 10 stuks

841.213

tandwielen 40 mm, 40 tanden, 10 stuks

37


Opdracht 11: Quad Runner Doel

De leerlingen: • weten wat assembleren betekent; • hebben ervaren hoe je stapsgewijs werkt; • hebben ervaren hoe een autootje wordt geassembleerd.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

-

Veiligheid

N.v.t.

Mate van

Laag


Assembleren van producten


De quad is een voorbeeld van een bouwpakket. Met behulp van een

het principe

beschrijving zet je iets in elkaar. Bij Ikea koop je vaak meubels die nog

nog meer?

in elkaar moeten worden gezet, bijvoorbeeld een kast of bureau.

KlasseTV


Waar te koop?

Te koop bij de speelgoedwinkel. Bestellen: Knex-doosje 10236

38


Opdracht 12: Toveren met magneten Doel

De leerlingen: • ervaren wat een magneet is en kan; • ervaren dat de sterkte van een magneet kan verschillen en hoe je dat kunt meten.

Duur

5 minuten

Domein

Energie

Tips

Markeer noorden zuidpool op de magneten.

Veiligheid

Wijs de kinderen op het gebruik van materialen met scherpe punten (zoals spijkers) om onderzoek te doen naar magnetisme.

Mate van

gemiddeld


Veel ijzerlegeringen (=mengsel van ijzer met ander metaal) vertonen

principe

magnetisme. Naast ijzer vertonen ook nikkel en kobalt magnetische eigenschappen.

Waar vind je

Koelkastdeur, koelkastmagneetjes

het principe

Kompas

nog meer?

Vishengel-spelletjes Bij afvalverwerking om bijvoorbeeld glas en ijzerhoudend materiaal te scheiden

KlasseTV


Waar te koop?

Overal te koop

39


Opdracht 13: Test de parkeerbaan Doel

De leerlingen: ervaren dat een magneet een noorden zuidpool heeft; ervaren dat de polen van magneten elkaar aantrekken of afstoten

Duur

10 minuten

Domein

Energie

Tips

Knip de strookjes papier voor de magneetbaan van tevoren op maat. Kopieer eventueel een liniaal op strookjes papier.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld


Veel ijzerlegeringen (=mengsel van ijzer met ander metaal) vertonen

principe

magnetisme. Naast ijzer vertonen ook nikkel en kobalt magnetische eigenschappen.

Waar vind je

In havens worden ook containers getransporteerd met magneten

het principe

Autosloop: hijskraan met elektromagneet.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

Techno Behaviour BV www.vkmoweb.nl Artikelnaam en nummer onbekend bij druk.

40


Hoofdstuk 6:

Groep 6 Algemeen Doel inleidend praatje Thema 1: Verbindingen en bevestigingsmiddelen Aan het eind van de les kunnen de kinderen: • drie permanente en drie losneembare verbindingen noemen; • verschillende verbindingen vervaardigen met het daarbij behorende hulpmiddel; • verbindingen aanwijzen in de nabije omgeving. Thema 2: Magnetisme Aan het eind van de les kunnen de kinderen: • vertellen wat magnetisme doet; • de verschillende verschijningsvormen en toepassingen van magneten benoemen; • eventueel onderscheid maken tussen een permanente magneet en een niet permanente magneet. Naar keuze hebben de kinderen ervaring opgedaan met activiteiten rond de vier domeinen: constructie, transport en overbrenging, productie en energie. Naast het opdoen van technische kennis en vaardigheden is een belangrijk doel dat kinderen plezier beleven aan de techniekopdrachten.

Duur van de lesonderdelen Inleiding – 40 minuten (uitleg, interactie, demonstratie) Video – 15 minuten (de video over de magneettrein) Opdrachten – 100 minuten Afsluiting – 15 minuten De opdrachten in groep 6 duren naar schatting circa 5 tot 30 minuten. Het is een richtlijn en een hulpmiddel om aan kinderen die langer bezig zijn met de opdracht te vragen hoe het gaat en / of wat ze moeilijk vinden.

41


Opdracht

Duur in aantal minuten 5 10 15 20 25

30

1. Los en vast 2. Aan de slag met elektriciteit 3. Doe de stroomproef 4. Meten is weten 5. Stellen van een waterpas 6. Zelf een elektromagneet maken 7. Fietskeuring APK 8. Op zoek naar evenwicht 9. Boren & mixen 10. Paperclip buigen 11. Buttons maken

Begeleiding In de praktijk is gebleken dat bepaalde activiteiten / opdrachten iets meer begeleiding vergen dan gemiddeld. Voor groep 6 zijn dat: Opdracht 1 – los en vast (scharnierbevestiging op plaat) Opdracht 6 – Zelf een elektromagneet maken Opdracht 10 – Paperclip buigen Opdracht 11 – Button maken Een extra begeleider is niet noodzakelijk, wel handig. In het bijzonder bij opdracht 11 – Het maken van een button.

Organisatie Als de kinderen in tweetallen werken aan 11 opdrachten, kunnen 22 kinderen tegelijkertijd aan een opdracht werken. Voor grotere groepen zou dat betekenen dat kinderen moeten wachten. Een drietal oplossingsmogelijkheden: Maak groepjes van 3 i.p.v. 2; – Zorg voor een parkeeropdracht, bijvoorbeeld een techniekopdracht waar kinderen met tussenpozen aan kunnen werken. De lijst met websites biedt genoeg aan knopingspunten; – Laat kinderen extra informatie (tekst, filmpjes, plaatjes) opzoeken over enkele techniekonderwerpen die aan bod komen of laat ze enkele oefeningen op internet doen (zie voor suggesties hoofdstuk 9.4); – Laat kinderen die moeten wachten, kijken hoe andere kinderen de opdracht uitvoeren; – Laat kinderen overigens niet wachten op een opdracht die nog lang duurt.

42


Ruimte Het is aan te raden om twee afzonderlijke ruimtes te gebruiken: een ruimte voor de inleiding en een ruimte voor de praktijkopdrachten. U kunt beter het overzicht bewaren en de kinderen worden tijdens de inleiding niet afgeleid door de spullen. Lesvoorbereiding • Bekijk de opdrachten en suggesties op www.klasstev.nl • Zet een video-/ Dvd-recorder klaar. • Zet de praktijkopdrachten uit. • Selecteer uit de praktijkopdrachten een aantal materialen voor het inleidend praatje. • Leg de materialen klaar voor het inleidende praatje (zie: lesbeschrijving): de fiets Thuisopdracht Er is ook een thuisopdracht opgenomen bij de opdrachten. Deze opdracht kunt u bijvoorbeeld inzetten in het programma tijdens fase vier van Techniek Coach of als extra opdracht voor snelle leerlingen. Tips voor invulling bouwstenen In hoofdstuk 9 staat beschreven hoe techniek worden geïntegreerd in de hoofdvakken taal en rekenen. Dit past binnen bouwsteen Techniek met taal & rekenen. Hier volgen enkele tips voor invulling van de andere bouwstenen gerelateerd aan de thema’s die dit leerjaar zijn behandeld tijdens de les van de techniekcoach, namelijk magnetisme en verbindingen. Voor meer informatie over de bouwstenen kunt u een inspiratieboekje bestellen bij Bureau TOP. Omgevingsgericht techniekonderwijs: Geef de leerlingen bijvoorbeeld een wegwerpcamera mee en laat ze in de buurt (in een winkelcentrum, rondom huis, in de speeltuin, etc.) foto’s maken van verbindingen. Bespreek de foto’s na in de klas. Hoeveel verschillende verbindingen zijn er gevonden? Zijn er nog meer te bedenken? Komt het meer voor dan jullie dachten? Laat de leerlingen een collage maken over verbindingen met behulp van de gemaakte foto’s of door middel van het uitknippen van plaatjes uit folders. Techniek doen in projecten: U kunt de techniekopdrachten over magnetisme bijvoorbeeld inbedden in een thema of projectweek gericht op magnetisme. Ook is het mogelijk de rol van magnetisme te bekijken binnen thema’s als productieprocessen (verplaatsen van grote massa’s met magneten) of vervoer (magnetische zweeftrein), etc. In deze groep staat tevens het thema verbindingen centraal. Ook dit thema is zeer geschikt voor een projectweek waarin naast techniek, ook andere vakken aanbod kunnen komen zoals taal (voegwoorden) en verzorging (werking bloem en maïzena).

43



Wat Opening


Tijd

Schrijf ‘techniek’ midden op het bord.

Opdoen van

Vraag de kinderen wat ze nog weten van de technie-

voorkennis

kles van vorig jaar. Welke onderwerpen zijn aan bod

5 minuten

geweest? (kennismaking techniek, stroomkring) Welke activiteit hebben ze buiten uitgevoerd? (de flesraket) En welke opdrachten hebben zij gedaan? Doel

Vraag of de kinderen nog weten wat de bedoeling was

2 minuten

van de technieklessen. Het doel van de technieklessen is de kinderen te laten ervaren hoe veelzijdig en boeiend techniek is. Tijdens de technieklessen kun je ontdekken of je talent hebt voor techniek en of je later een technisch beroep wilt kiezen. In de groepen 7 en 8 krijg je nog een techniekles. Programma


1 minuut

eerst een praatje, dan een plaatje (video) en dan zelf aan de slag met allerlei techniekopdrachten. Afspraken


1 minuut

kinderen om er een leuke les van te maken, maar ook voor de veiligheid! Definitie van

De kinderen hebben vorig jaar kennis gemaakt met

techniek

techniek. Maar wat betekent het precies? Vraag de kin-

2 minuten

deren wat het woord ‘techniek’ volgens hen betekent. (Een verklaring: ‘Techniek is alles wat de mens heeft bedacht en gemaakt om het zichzelf makkelijker te maken’). Noem maar eens een voorwerp waardoor we het onszelf makkelijker hebben gemaakt. Dat is techniek! Leergesprek:

Zet een fiets in de klas. Hiermee is het makkelijker en

losneembare

sneller dan lopen om van de ene naar de andere plek

verbindingen en

te komen. Vertel de kinderen dat we het vandaag gaan

bevestigings-

hebben over twee onderwerpen:

middelen

• Verbindingen en bevestigingsmiddelen • Magneten en wat doen ze?

44

10 minuten


Wat


Tijd

We beginnen met de fiets. Daarop zitten een heleboel

Materiaal:

losse onderdelen vastgemaakt.

De fiets

Vraag de kinderen enkele losse onderdelen te noemen. Vraag vervolgens hoe of waarmee de onderdelen zijn vastgemaakt. Schrijf deze op het bord: schroefjes, boutjes, moertjes. Vertel erbij dat deze onderdelen ‘bevestigingsmiddelen’ worden genoemd en dat ze ook weer ‘losneembaar’ zijn. Teken twee kolommen op het bord en schrijf de losneembare bevestigingsmiddelen in de linkerkolom. Vraag de kinderen of ze nog een aantal voorbeelden kunnen noemen van losneembare bevestigingsmiddelen op de fiets. Welke onderdelen van de fiets zijn ‘losneembaar’ en hoe zijn ze bevestigd. Denk aan: - bout en moerverbinding; - schroefverbinding - klemverbinding (uitneembaar voorwiel, zadel, stuurpen) - scharnierverbinding (balhoofd van de fiets, waarmee het voorwiel kan draaien) Vraag de kinderen of ze nog een aantal algemene losneembare verbindingen kunnen noemen. Denk aan: - vetersluiting - gesp op riem of schooltas - ritssluiting - knopen - klittenband - schroefdeksel van jampot - trekhaak Schrijf deze woorden ook op het bord in de linkerkolom. Vraag waarom het handig is dat de verbindingen losneembaar zijn. Leergesprek:

Vraag vervolgens naar enkele voorbeelden van ‘niet-los-

niet-losneem-

neembare’ bevestigingsmiddelen op de fiets en schrijf

bare verbin-

deze in de rechterkolom. Denk aan:

dingen

- een gelast frame

5 minuten

- klinknagels (meestal bij spatborden)

45


Wat


Tijd

Vraag naar enkele algemene ‘niet losneembare verbindingen’. Denk aan: lijm, kit, cement, soldeer, spijkers, nietjes, naaigaren. Om te controleren of de kinderen de begrippen losneembare verbindingen en niet losneembare verbindingen hebben begrepen, legt u het volgende probleem voor: Ik wil twee velletjes papier aan elkaar bevestigen op twee manieren: losneembaar en niet losneembaar. Hoe kan ik dat doen? Laat de kinderen eerst voor zichzelf nadenken. Vervolgens kunnen ze het in hun groepje kort bespreken, waarna u een aantal groepjes vraagt naar hun oplossing (Een paperclip is losneembaar, een nietje of lijm niet losneembaar, zonder het papier te beschadigen). Vraag nu wat het verschil is tussen losneembare en niet losneembare verbindingen. De niet losneembare verbindingen zijn alleen weer los te halen door ze te beschadigen. Door te slijpen, branden, knippen, hakken, verwarmen, zagen e.d. Vraag tot slot waarom het handig dat sommige verbindingen niet losneembaar zijn. Demonstratie

Demonstreer de losneembare verbindingen aan de

5 minuten

Losneembare

hand van een scharnier, bout en moer, (hout)-schroef.

Materialen:

verbindingen

Leg het verschil uit tussen een bout en een schroef. Een

Scharnier

bout heeft een zeskantige kop, een schroef een kruiskop

Bout en moer

of een gleuf.

Schroef

Demonstratie

Demonstreer vervolgens de niet losneembare verbin-

Demonstratie

niet-losneem-

dingen aan de hand van het aluminium koker profiel.

kokerprofiel

bare verbin-

Leg de klinknagelverbinding en de popnagelverbinding

dingen

uit door een tekening op het bord. Vertel dat bij de Eiffeltoren, oude treinstations en oude stalen schepen gebruik is gemaakt van klinknagels.

46


Wat


Tijd

Leergesprek:

Vraag waar magneten voor worden gebruikt (om me-

5 minuten

Magneten en

moblaadjes vast te houden, kastdeuren dicht te doen,

wat doen ze?

de koelkast af te sluiten, tasjes dicht te doen, magneetjes op het bord) Vraag waar magneten nog meer voor worden gebruikt: autosloperij of recyclingbedrijf om zware metalen op te tillen, deurbellen, dynamo). Vraag naar de werking van een magneet. Wat doet een

Materialen:

magneet? De magneet trekt aan of stoot af.

Verschillende

Vertel over de noorden de zuidpool en dat gelijke polen

magneten

elkaar afstoten en ongelijke polen elkaar aantrekken. Demonstreer dit ook. Vertel dat magneten kunnen verschillen in vorm (staaf, vierkant, rond, hoefijzer), maar ook in sterkte. Vraag welke materialen door de magneet worden aangetrokken: alle ijzerhoudende metalen. Niet in alle metalen zit ijzer (koper, tin, aluminium, brons en messing worden niet door een magneet aangetrokken). Introduceer het kompas door te vragen of er wel eens

Kompas

iemand is verdwaald of een dropping heeft meegemaakt. Hoe kwam je weer op de goede plek terecht?

Ronde

Hoe deed men dat vroeger of hoe doe je dat op zee?

magneet

Een eenvoudig kompas is een (ronde) magneet aan

touwtje

een touwtje. Als de magneet is uitgedraaid, kun je zien welke kant het noorden en het zuiden is. Uitleg elektro-

Vertel dat een Deense uitvinder, Hans Christiaan Oersted,

magneet

in 1820 ontdekte dat je van een batterij ook een

5 minuten

magneet kunt maken. Hij verbond de – en de + pool van de batterij met een draadje en hield dit draadje in de buurt van een kompas. Hij merkte dat het kompas bewoog! De draad onder spanning was een magneet! De draad moet dan wel opgewonden zijn als een spoel. Rondom de spoel onder spanning ontstaat een magnetisch veld. (Via Google kunt u een Engelstalig filmpje bekijken met een vergelijkbare demonstratie over magnetisme en de werking van een elektromotor: http://video.google.com/videoplay?docid=6789885958250085638&q=magnetism)

47


Wat


Tijd

Bespreek met de kinderen dat ze in groep 5 hebben geleerd dat je een stroomkring open of dicht kunt zetten (het voorbeeld van een open of gesloten brug is genoemd). Dat openen of sluiten van de stroomkring doe je met een schakelaar. Daarmee zet je de stroom aan of uit. Bij een elektromagneet gaat dat net zo. Als je de stroom aanzet werkt het als een magneet en trekt het metalen aan. Als je de stroom afzet, valt het metaal naar beneden. Zo werkt dus de elektromagneet bij een autosloperij of recyclingbedrijf. Demonstratie

Demonstreer de eenvoudigste elektromotor ter wereld!

elektromotor Benodigdheden: - Een batterij, type AA 1,5 volt - Een schroefje - Een kleine ronde, sterke magneet - Een snoertje waardoor elektriciteit kan lopen Let in het eerste jaar goed op de demonstratie van de Techniek Coach! Video:

Vertel dat de kinderen straks naar een video gaan kijken

de zweeftrein

over de magneettrein. Vraag de kinderen eerst wie er wel eens met de trein heeft gereisd? Hoe komt de trein vooruit? Wat is het verschil met een auto? De trein rijdt op rails. Daar heeft de NS nog wel eens problemen mee. Wie kan bedenken wat er lastig is aan een trein op rails? De wielen slijten door de wrijving. Leg het begrip wrijving uit door de kinderen zich voor te laten stellen hoe het is om te fietsen met de rem in geknepen. Vertel dat hele knappe technische mensen (technici met een moeilijk woord) daar iets op hebben bedacht! Ze wilden een snelle en zuinige trein zonder slijtage die bovendien bijna geen geluid maakt: De magneettrein!

48

5 minuten


Wat


Vraag de

(Ter informatie: De magneettrein wordt o.a. in China

kinderen

en Duitsland gebruikt, nog niet in Nederland. Snelheid:

enkele losse

400 km / uur. Een model van deze trein staat bij Drach-

onderdelen te

ten langs de snelweg A7. Misschien kennen kinderen de

noemen.

trein van de reclame van Disney World)

Tijd

Deze trein zweeft een stukje boven de grond. Hoe dat kan? Demonstreer nu het model van de zwevende magne-

Materiaal:

ten en vertel dat de magneettrein op dezelfde manier

Model

op een magnetisch veld zweeft, zodat er maar weinig

zwevende

wrijving is en de trein heel hard, zuinig en geluidloos

magneten

kan rijden. Vertel dat de trein niet alleen door een magneet wordt opgetild, maar ook door magneten wordt aangetrokken om te rijden. Hoe werkt dat? Vertel dat de uitvinding van Hans Christiaan Oersted hier wordt gebruikt! Denk ook maar aan de elektromagneet van de autosloperij of het recyclingbedrijf. Op de banen waarop de trein rijdt liggen spoelen die met elektriciteit aan of uitgezet kunnen worden. Een spoel onder spanning werkt als een magneet, weet je nog? Onder de trein zitten langwerpige platte magneten. Die worden door de spoel aangetrokken of afgestoten. Hoe meer stroom door de spoel, hoe sneller de trein gaat. Demonstreer nog eens het aantrekken en afstoten van

Materiaal:

twee staafmagneten.

Twee staaf-

Vertel dat de video die de kinderen nu gaan bekijken

magneten

veel moeilijke woorden bevat. Daar gaat het niet om.

Video

Het gaat om het zien van de zweeftrein. Bekijk de video over de magneettrein. Bespreek de video kort na. Wat hebben de kinderen gezien? Hoe werkt de magneettrein? Hoe blijft hij zweven? Hoe komt het vooruit?

49


Wat


Tijd Opengewerkt model dynamo

Tot slot kunt u een opengewerkt model van een dynamo laten zien en aangeven dat daar ook een magneet en een spoel in zitten. Om te controleren of de kinderen het principe van de elektromagneet begrijpen, kunt u hen vragen aan de hand van het model de werking van de dynamo uit te leggen. Laat de kinderen eerst de onderdelen benoemen: magneet en opgewonden draad = spoel). Wat gebeurt er als je harder trapt? Hoe harder je trapt, hoe meer elektriciteit, hoe meer licht. Uitleg werk-

Bespreek de opdrachten kort aan de hand van het werk-

10 minuten

boek

boek. Verwijs bij de bespreking naar uw inleiding en het

Werkboek

bord bij de activiteiten waar het gaat over verbindingen en magnetisme. Werken in


tweetallen

aan de opdrachten.

Coaching en


begeleiding

dracht kiezen. Niet alles hoeft af. Kinderen kunnen ook elkaar helpen.

Lezen en doen

De kinderen gaan naar de ruimte waar de opdrachten staan opgesteld en gaan aan de slag. De Techniek Coach en de leerkracht (+ eventueel extra begeleiding) begeleiden de leerlingen waar nodig.

50

90 minuten


Wat


Tijd

Nabespreking

Neem de kinderen vijftien minuten voor het eind van

5 minuten

de les mee naar hun eigen lokaal en bespreek bepaalde opdrachten kort na: • Opdracht 3, pagina 19, elektrische geleiding: welke materialen geleiden wel/niet? Waarom? • Opdracht 4, pagina 23 - 28: vergelijk de omtrek van de kubus met die van het voorwiel. • Opdracht 7, pagina 45: Wie heeft er verbeterpunten ontdekt? Verrassing


10 minuten


Vertel de kinderen dat ze volgend jaar in groep 7 weer een techniekles krijgen van de meester of juf en de Techniek Coach. En ook nog in groep 8!

51


OPDRACHTEN GROEP 6

Opdracht 1: Los en vast Doel

De leerlingen: • leren het verschil tussen losneembare en permanente verbindingen; • kunnen 3 voorbeelden noemen van losneembare en permanente verbindingen in de klas; • kunnen voorbeelden van verbindingen noemen aan de kleding; • kunnen een scharnier (= voorbeeld van een verbinding) op een plaat bevestigen; • kunnen een technische tekening lezen.

Duur

15 minuten

Domein

constructie

Tips

Verwijs naar de inleiding Specifieke tips voor de oefening met het scharnier: • deze opdracht lijkt niet zo moeilijk, maar vraagt veel begeleiding; • et op dat er 4 paar verschillende schroeven zijn; • leg eerst de verschillende schroeven bij elkaar; • leg vervolgens de verschillende gereedschappen bij de schroeven (steeksleutel, inbussleutel, kruiskopschroevendraaier, gewone schroevendraaier). Help de kinderen bij het lezen van de technische tekening: waar zitten de verschillende schroeven? Waar komen de sluitring, de veerring en de borgring?

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

laag

begeleiding Technisch principe

Belangrijk verschil tussen losneembare en permanente verbindingen moet duidelijk zijn. Een scharnier is een draaibaar verbindingsstuk tussen twee delen. Deuren en ramen worden met ten minste twee scharnieren in een kozijn afgehangen.

Waar vind je

- Zie lesplan

- Scharnier

het principe

- Fiets

• Pianoklep

• Heup

nog meer?

- Voorwerpen thuis

• Autodeur

• Elleboog

- Voorwerpen in en rond de school

• Koffer

• Brug

KlasseTV


Waar te koop?

De gebruikte scharnieren en gereedschappen zijn te koop bij de meeste bouwmarkten.

52


Opdracht 2: Aan de slag met elektriciteit Doel

De leerlingen: - bouwen een gesloten stroomkring met magneetschakelaar om een lamp te laten branden en een ventilator te laten draaien; - bouwen een serieverbinding en een parallelle verbinding en ervaren het verschil; - weten dat er verschillende soorten schakelaren en stroomcircuits zijn; - leren dat techniek eigen symbolen kent die internationaal gelden.

Duur

10 minuten

Domein

Energie

Tips

- Verwijs naar de uitleg over de symbolen van het lampje, de batterij? Welk symbool blijft er dan nog over voor de magneetschakelaar? - Laat kinderen elkaar helpen

Veiligheid

De elektradoos nodigt uit om te experimenteren. Maak daarbij geen kortsluiting (!!!) door rechtstreeks de plusen de minpool van de batterijpack te verbinden zonder dat daar een apparaat (lamp, ventilator) tussenzit.

Mate van

gemiddeld


De werking van een stroomkring

principe

Geleiding en voeding

Waar vind je

Dokter bibber

het principe

Zenuwspiraal

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

Een Spektrodoos is onder andere te koop bij Productief BV www.productief.nl

53


Opdracht 3: Doe de stroomproef Doel

Leerlingen: - weten wat elektrische geleiding is; - ontdekken welke materialen stroom kunnen geleiden; - kunnen een uitspraak doen over de verschillende materiaalsoorten die wel / niet geleiden.

Duur

5 minuten

Domein

Energie

Tips

Bespreek het verschil tussen staal en aluminium. Laat de kinderen het materiaal uit de klemmetjes halen. En vraag waar vliegtuigen van worden gemaakt. Waarom? (Antwoord: Aluminium, omdat het veel lichter is dan staal.)

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

laag


Elektrische geleiding


Trein

het principe

Hoogspanningsdraden

nog meer?

Schrikdraad

KlasseTV


Waar te koop?


54

Artikelnummer

product:

GR6GELEIDING

paneel incl. batterijen, materialen en 2 snoeren


Opdracht 4: Meten is weten Doel

De leerlingen: • leren het begrip omtrek; • meten de omtrek van een kubus en een wiel; • ontdekken het verschil in aantal omwentelingen tussen een klein en een groot wiel om een bepaalde afstand af te leggen; • kunnen een uitspraak doen waarom zij harder moeten fietsen dan hun ouders.

Duur

10 minuten

Domein

Transport

Tips

• Leg het meten van de omtrek uit bij de bespreking van de opdrachten. • Leg het meten van de omtrek uit bij de bespreking van de opdrachten. • Zet een grote en een kleine fiets in de klas. • Laat kinderen ook de afstand van hun eigen fietswiel meten op het schoolplein door een streepje te zetten bij het begin en het eind. Neem het ventiel als startpunt.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Meten van de omtrek

principe

Verhouding tussen omwenteling grote en kleine (tand-)wielen

Waar vind je

Grote en kleine tandwielen

het principe

Fiets

nog meer?

Klok

KlasseTV


Waar te koop?


product:

GR6FIETS

fiets compleet afgemonteerd

GR6KUBUS

kubus van messing 50x50

AF0045802

RVS liniaal 300 mm

AF0045802

Centimeter

55


Opdracht 5: Stellen van een waterpas Doel

Kinderen kunnen werken met een waterpas en weten waarom deze wordt gebruikt.

Duur

5 minuten

Domein

Constructie

Tips

Praat met de kinderen over het nut van een waterpas. Kunnen zij dingen opnoemen waarbij het belangrijk is dat ze precies horizontaal of verticaal staan?

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Plaats het waterpas op het te controleren oppervlak en kijk vervolgens

principe

naar de bel in het buisje. Staat de bel in het midden van het buisje dan noemen we de stand waterpas.

56

Waar vind je

Een waterpas wordt veelvuldig gebruikt bij de bouw voor stellen van

het principe

deuren, kozijnen, muren etc. en in de installatietechniek voor opstellen

nog meer?

van toestellen en aanleg van leidingdelen.

KlasseTV


Waar te koop?


product:

GR6WATERPAS

stelplaat inclusief stelplaatjes 3x2mm, 1x1mm,

1x3mm

AF06002

waterpas 225 mm kunststof


Opdracht 6: Elektromagnetisme: Zelf een elektromagneet maken Doel

De leerlingen het principe uitleggen van elektromagnetisme. Tijdens inleidend praatje: laten zien en uitleggen wat er nodig is om elektriciteit op te wekken nl. koperdraadspoel met ijzeren kern een magneet en beweging. (relatie fietsdynamo, windmolen, centrale ) * basale uitleg over wat is spanning en stroom * laten ervaren en onderzoeken, wat is een elektromagneet * sterkte elektromagneet d.m.v. regelbare spanning met verschillende proefjes 1) spijkers aantrekken van verschillende afmetingen

hierbij moet de leerling zelf de spanning (Volt) instellen en dan de afstand meten waarbij de spijker wordt aangetrokken en daarbij de stroomsterkte (Ampére) aflezen en noteren.

2) paperclip laten zweven in magnetisch veld en daarna een gewichtje optillen, aflezen en noteren bij welke spanning en stroom het gewichtje wordt opgetild. 3) hoe sterk is een elektromagneet: met dezelfde elektromagneet een gewicht van 400 gram aantrekken. Aflezen en noteren bij welke spanning en stroom het gewicht omlaag valt. Duur

20 – 30 minuten

Domein

Energie

Tips

Inleidend praatje is belangrijk om begrippen uit te leggen. Je kunt het spannend maken, een magnetisch veld (straling) is eigenlijk magisch. Je kunt het niet zien en toch is het overal om ons heen. Als je een speciale bril zou hebben die alle magnetische velden zichtbaar kan maken zou je schrikken. In de muren, vloer, plafonds, overal zitten elektrische leidingen waaromheen een magnetisch veld is, maar ook van telefoons, TV’s wasmachines en alle denkbare elektrische apparaten.

Veiligheid

voldoende

Mate van

gemiddeld


elektromagnetisme


afvalscheiding, het scheiden van metaal uit vuilnis.

het principe

elektromotor.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

57


Opdracht 7: Fietskeuring APK Doel

Kinderen kunnen aan de hand van een keuringsrapport bepalen of hun fiets goedgekeurd is of verbeteringen bevat.

Duur

15 – 20 minuten

Domein

Transport

Tips

Gebruik naast het leerlingenboek de vragenlijst. Laat de kinderen goed lezen om te bepalen of een onderdeel goedgekeurd kan worden of niet.

Veiligheid

Niet zo zeer van toepassing op de les zelf, maar op de veiligheid in het verkeer. Bespreek met de kinderen het belang van een keuring voor de veiligheid (denk bijvoorbeeld aan verlichting).

Mate van

Laag


Materialen zijn aan slijtage onderhevig. Dat vergt onderhoud.


Het veiligheidsprincipe geldt niet alleen voor de fiets, ook voor andere ver-

het principe

voersmiddelen als de step, skeelers, rollerskates, etc.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

58


Opdracht 8: Op zoek naar evenwicht Doel

De leerlingen ervaren de werking van een balans door het met gewichtjes steeds weer in evenwicht te brengen.

Duur

10 – 15 minuten

Domein

Constructie

Tips

Let op de duur van de opdracht. Als kinderen te lang hiermee bezig zijn, laat ze dan rouleren. Zie ook: www.rekenweb.nl. Zoek naar het probleem van de maand juni 2006 of de spelletjes ‘fruitpuzzels’ en ‘dieren wegen’.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Een balans (ook wel twee-armige balans) is een meetinstrument met

principe

twee armen. Het dient om de grootte van een onbekende massa aan een van de twee armen te bepalen. Dat doe je door aan de andere arm bekende gewichten te plaatsen, totdat de balans in evenwicht is. Een ander principe is de hefboomwerking. Een hefboom is een mechanis– me waarmee een kleine kracht in combinatie met een grote beweging wordt omgezet in een kleine beweging die een grote last verplaatst, waarvoor een grote kracht nodig is.

Waar vind je

Balans: evenwichtsbalk, koorddansers.

het principe

Hefboom: bruggen, slagbomen, wip, kruiwagen, hark, koevoet,

nog meer?

klauwhamer, papiersnijmachine, nietmachine.

KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

59


Opdracht 9: Boren & mixen Doel

De leerlingen: - monteren en demonteren een boor of mixer; - leren omgaan met een schroevendraaier en schroefjes; - leren inzien dat het gebruik van meerdere tandwielen leidt tot sneller draaien van boor of mixer.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

-

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld


Monteren en demonteren

principe

Principe van het gebruik van tandwielen

Waar vind je

Tandwielen kom je op veel plekken tegen. Bijvoorbeeld bij je fiets (versnel-

het principe

lingen), in gereedschap (boor of mixer), in auto’s (wielaandrijving) of in

nog meer?

fabrieken om bijvoorbeeld een lopende band aan te drijven.

KlasseTV


Waar te koop?

Flec Nederland B.V. www.flecnederland.nl

60

Artikelnummer

product:

20502016

Handboor en Mixer bouwpakket


Opdracht 10: Paperclip buigen Doel

De leerlingen maken met een mal van een metaaldraad een eigen paperclip.

Duur

10 minuten

Domein

Productie

Tips

• Leg deze opdracht uit tijdens de klassikale instructie. Vertel de leerlingen dat ze de instructie heel nauwkeurig moeten volgen. • Deze oefening leent zich goed voor samenwerking: de één leest, de ander voert uit. • Buig met je vingers zo dicht mogelijk tegen de cilinder (het buigpunt) aan en buig het draad ietsjes door (de draad veert anders terug).

Veiligheid

Pas op voor de uiteinden van de draad.

Mate van

Laag


Het koud vervormen van metaal is een manier van metaalbewerken.


Een paperclip is een voorbeeld van een losneembare verbinding.

het principe

Een ander voorbeeld is een veertje in je pen.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


product:

GR7PAPERCLIP

Gezaagde en gelaste paperclipmal

GR7GPL234527

Geplastificeerd staaldraad

ø 2x345 GL, RD & GR p/100

61


Opdracht 11: Buttons maken Doel

De leerlingen maken kennis met de felstechniek (het omvouwen van metaal/randje) en ervaren de werking van de hefboom

Duur

10 minuten

Domein

Productie

Tips

• Bij deze opdracht is extra begeleiding wenselijk. Laat kinderen ook samenwerken. De één leest voor, de ander voert de handeling uit. daarna wisselen. • Verwijs naar het onderwerp verbindingen dat ik groep 6 centraal staat. Een button is een permanente verbinding. • Vraag of de kinderen verschillende soorten verbindingen kennen. De speld van de button is overigens een losneembare verbinding. • De folie van het plaatje kan statisch worden door de rode kunststof ring. • Verwijder de zwarte ring bij de plaatsing van de speld. Zet het zwarte kruis in de vrije stand. • Houd tempo bij deze populaire opdracht, zodat alle kinderen aan bod kunnen komen.

Veiligheid

Gebruik bij het omlaag duwen van de buttonpers twee handen

Mate van

Hoog


Het omvouwen (felsen) geeft sterkte aan het materiaal (pan, dakgoot).

principe

Koud metaal bewerken is sterker. De werking van de hefboom.

Waar vind je

Spatbord fiets, deksel van jampot, kroonkurk, frisdrankflesjes.



Waar te koop?


62

Artikelnummer

product:

BUT10552021

Buttonpers met reserve aandrukmatrijs

BUT10775621

Cirkelsnijder t.b.v. papier in button ø 56

BUTTON5621

Boven- en onderblik met ingestoken speld en folie per 100


Hoofdstuk 7:

Groep 7 Algemeen

Doel inleidend praatje Thema 1: Metalen en constructies Leerlingen: • Kunnen enkele metalen benoemen • Weten dat metalen verschillende kenmerken en toepassingen hebben. • Kunnen een aantal materialen van een fiets benoemen. • Weten dat een driehoeksconstructie steviger is dan een vierkantsconstructie • Kunnen het woord constructie uitleggen Thema 2: Elektriciteit Leerlingen: • Kunnen vertellen waar elektriciteit vandaan komt en hoe elektriciteit gemaakt wordt. • Kunnen de werking van een elektriciteitscentrale natekenen. Naar keuze hebben de kinderen ervaring opgedaan met activiteiten rond de vier domeinen: constructie, transport en overbrenging, productie en energie. Naast het opdoen van technische kennis en vaardigheden is een belangrijk doel dat kinderen plezier beleven aan de techniekopdrachten.

Duur van de lesonderdelen Inleiding – 45 minuten (uitleg, interactie, demonstratie) Video – 25 minuten (de video over Mister T en nabespreking) Doe-opdrachten – 100 minuten Afsluiting – 15 minuten Begeleiding In de praktijk is gebleken dat bepaalde activiteiten / opdrachten iets meer begeleiding vergen dan gemiddeld. Voor groep 7 zijn dat: Opdracht 1 Opdracht 3 Opdracht 8 Opdracht 12

– Meten op twee manieren – Monteer een bakje – Elektriciteit in je eigen huis – Maak je eigen pennenhouder

63


Duur van de opdrachten De opdrachten in groep 7 duren naar schatting circa 5 tot 15 minuten. Het is een richtlijn en een hulpmiddel om aan kinderen die langer bezig zijn met de opdracht te vragen hoe het gaat en / of wat ze moeilijk vinden. Opdracht

5 min

10 min

15 min

1. Meten op 2 manieren 2. Meten met een weegschaal 3. Monteer een bakje 4. Weerstanden meten 5. Een hanger maken 6. Elektromonteur gezocht! 7. Techniek Puzzel 8. Elektriciteit in je eigen huis 9. Cijfers en letters vormen (schakelen) 10. Een brug bouwen 11. De onderdelen van je fiets 12. Maak een pennenhouder 13. Demowand

Organisatie Als de kinderen in tweetallen werken aan 13 opdrachten, kunnen 26 kinderen tegelijkertijd aan een opdracht werken. Voor grotere groepen zou dat betekenen dat kinderen moeten wachten. Een drietal oplossingsmogelijkheden: - Maak groepjes van 3 i.p.v. 2; - Zorg voor een parkeeropdracht, bijvoorbeeld een techniekopdracht waar kinderen met tussenpozen aan kunnen werken. De lijst met websites biedt genoeg aanknopingspunten; - Laat kinderen extra informatie (tekst, filmpjes, plaatjes) opzoeken over enkele techniekonderwerpen die aan bod komen of laat ze enkele oefeningen op internet doen (zie voor suggesties hoofdstuk 9.4) - Laat kinderen die moeten wachten, kijken hoe andere kinderen de opdracht uitvoeren. - Laat kinderen overigens niet wachten op een opdracht die nog lang duurt Ruimte Het is aan te raden om twee afzonderlijke ruimtes te gebruiken: een ruimte voor de inleiding en een ruimte voor de praktijkopdrachten. U kunt beter het overzicht bewaren en de kinderen worden tijdens de inleiding niet afgeleid door de spullen.

64


Lesvoorbereiding • Zet een video-/ Dvd-recorder klaar. • Zet de praktijkopdrachten uit. • Selecteer uit de praktijkopdrachten een aantal materialen voor het inleidend praatje. • Leg de materialen klaar voor de inleiding (zie: lesbeschrijving). Tips voor invulling bouwstenen In hoofdstuk 9 staat beschreven hoe techniek worden geïntegreerd in de hoofdvakken taal en rekenen. Dit past binnen bouwsteen Techniek met taal & rekenen. Hier volgen enkele tips voor invulling van de andere bouwstenen gerelateerd aan de thema’s die dit leerjaar zijn behandeld tijdens de les van de techniekcoach, namelijk Metalen & constructies en Elektriciteit. Voor meer informatie over de bouwstenen kunt u een inspiratieboekje bestellen bij Bureau TOP. Omgevingsgericht techniekonderwijs: - Laat leerlingen in hun omgeving op zoek gaan naar metalen constructies (van groot tot klein: van bruggen tot knoopjes). Leerlingen kunnen zowel foto’s maken als plaatjes uitknippen van constructies. Bespreek de gevonden constructies na in de klas. Hoeveel verschillende constructies zijn er gevonden? Zijn er nog meer te bedenken? Wie heeft deze gemaakt? - Ga op bezoek bij een elektrotechnisch bureau of een metaalbedrijf. - Nodig een ingenieur of andere technische medewerker van een metaal- of elektrobedrijf uit in de klas. Techniek doen in projecten: - De thema’s van groep 7 lenen zich prima voor een thema- of projectweek. Bijvoorbeeld elektriciteit: Hoe ziet de wereld er uit zonder elektriciteit? Wat kun je dan allemaal niet meer? Op school? Op werk? In winkels? Thuis? - Laat de kinderen filosoferen hoe de wereld er uit ziet als zij 25 jaar oud zijn. Laat ze oplossingen bedenken voor problemen die ze nu signaleren.

65



Wat Opening


Tijd

Schrijf ‘techniek’ midden op het bord.

Opdoen van

Vraag de kinderen wat ze nog weten van de technie-

voorkennis

kles van vorig jaar. Welke onderwerpen zijn aan bod

5 minuten

geweest? (Verbindingen en bevestigingsmiddelen bij de fiets, magneten en wat doen ze) Welke video hebben ze bekeken? (de magneettrein) En welke opdrachten hebben zij gedaan? Doel

Vraag of de kinderen nog weten wat de bedoeling was

2 minuten

van de technieklessen. Het doel van de technieklessen is de kinderen te laten ervaren hoe veelzijdig en boeiend techniek is. Tijdens de technieklessen kun je ontdekken of je talent hebt voor techniek en of je later een technisch beroep wilt kiezen. Als je voor techniek wilt kiezen is het handig wanneer je er iets van af weet. In groep 8 krijg je nog een techniekles, waarin je kunt laten zien wat je allemaal geleerd hebt. Programma


1 minuut

eerst een praatje, dan een plaatje (video) en dan zelf aan de slag met allerlei techniekopdrachten. Afspraken


1 minuut

kinderen om er een leuke les van te maken, maar ook voor de veiligheid! Introductie

Stel de kinderen drie opdrachten:

techniek

1. Bedenk een aantal technische voorwerpen waar je vanmorgen mee te maken hebt gehad. 2. Bedenk een aantal voorwerpen in de klas; 3. Bedenk welke technisch beroepen jullie ouders hebben; Laat de kinderen gedurende 3 minuten samen enkele voorwerpen en beroepen opschrijven. Het gaat niet om de volledigheid, maar om hun eerste ingevingen. Wissel daarna kort de ideeën van de kinderen.

66

10 minuten


Wat


Tijd

Bespreek nog een paar vragen klassikaal: - Stel je voor als er geen techniek zou zijn. Wat dan? - Waarom is techniek zo belangrijk? Vragen die verwijzen naar de techniekles in groep 6: - Hoe heten de mensen die steeds iets nieuw uitvinden? (Denk groep 6: Hans Christiaan Oersted, de uitvinder van de elektromagneet) - Weten jullie nog wat techniek betekent?(Een definitie: ‘Techniek is alles wat de mens heeft bedacht om het zichzelf makkelijker te maken’) - Kun je een voorwerp noemen, waardoor we het onszelf makkelijker maken? Dat is techniek! Leergesprek

Vertel dat we het vandaag tijdens het praatje over twee

metalen

onderwerpen gaan hebben:

5 minuten

- metalen en constructies - elektriciteit Eerst metalen. Laat voorwerp zien van een metaal (van bijv. brons of aluminium) dat de nieuwsgierigheid van de leerlingen wekt. Vertel er iets over. Laat de leerlingen raden waar het van is gemaakt. Vraag of ze nog meer metalen op kunnen noemen. Schrijf deze op het bord: ijzer, staal, koper, tin, zink, chroom, nikkel, aluminium, zilver, goud, brons, lood. Let er op dat kinderen koper noemen. Noem zelf: titanium (brilmontuur en beugel) en wolfraam (gloeidraadje in een gloeilamp en darts). Vraag of er iemand titanium bij zich heeft. Van titanium zijn horloges, brilmonturen en beugels gemaakt. Waarom zouden ze dat van titanium hebben gemaakt? Het is een sterk en licht metaal en het roest niet. Stel je voor dat een beugel of bril van lood zou zijn gemaakt. Het is wel een duur metaal!

67


Wat


Tijd

Vraag wie er wel eens wolfraam heeft gezien? Teken een gloeilamp op het bord. Het gloeidraadje is van wolfraam. De eigenschap hiervan: het geeft licht als er een elektrische stroom doorheen gaat. Laat de kinderen voorwerpen opnoemen die gemaakt zijn van metaal. Schrijf deze ook op het bord: fiets, tafel- en stoelpoten, lantaarnpalen, hekken, auto’s, deurklink, scharnieren, schroeven, een robot, de Eiffeltoren, een spoorbrug, treinrails, brilmontuur, beugel, horloge, klok, hijskraan, elektriciteitsmasten, etc. Leergesprek

Teken een puzzel op het bord en vraag de kinderen te

constructies

raden wat het voorstelt. Teken van links naar rechts: eerst een driehoek met de punt omhoog. Daarnaast een driehoek met de punt omlaag. U krijgt zo een parallellogram.

Puzzel op het

Teken nog een driehoek met de punt naar boven. Weten de

bord

kinderen het al. Teken een wiel. Ah, een fiets!!! Teken het andere wiel, het zadel en het stuur. Teken nu de spaken.

Demonstratie

Vraag aan de kinderen welke vorm het meest in de fiets

stevigheid

voorkomt: de driehoek (het frame en de spaken). Vraag

vierkant -

waarom dat zo is? Een driehoeksvorm is een stevige vorm.

driehoek Toon dit met behulp van het aluminium model aan door de vierkante vorm te verstevigen met dwarsverbindingen. Een vierkant zonder dwarsverbindingen scharniert/ wiebelt alle kanten op. Vertel dat alle sterke constructies een driehoeksvorm hebben. Als voorbeeld kunt u nog de Eiffeltoren noemen of een brug in de buurt. Vraag voor het goede begrip: Waarom is een damesfiets minder sterk dan een herenfiets? Laat het begrip ‘constructie’ nog eens vallen en vraag of de kinderen kunnen uitleggen wat dit woord betekent. Kunnen de kinderen voorbeelden noemen van stevige en slappe constructies?

68

5 minuten


Wat


Tijd

Leergesprek

Nu iets anders. Het tweede onderwerp van vandaag:

10 minuten

Elektriciteit

elektriciteit. Wat is dat? Laat de kinderen hun ideeën verwoorden. Verwijs naar de inleiding van groep 5. Vertel dat we het hebben gehad over de stroomkring. Vraag of de kinderen nog weten wat je daarvoor ook alweer nodig hebt: batterij, draad, schakelaar en iets wat je wilt laten werken: een lamp, zoemer of motortje. Verwijs ook naar de elektromotor in groep 6. Hoe werkte die ook alweer? (zie lesplan groep 6). Verwijs tot slot naar de onderdelen van de dynamo (ook groep 6). Leidt vervolgens de werking van een elektriciteitscentrale in door te vertellen dat onze huizen of onze school natuurlijk niet op een batterij of een fietsdynamo. Je zou je suf trappen! Maar hoe werkt dat dan? Waar komt de elektriciteit vandaan? En: hoe wordt het gemaakt? Laat de kinderen vertellen wat ze weten / denken te weten hoe elektriciteit in hun huis of de school terecht komt. Misschien kennen de kinderen het elektriciteitshuisje (transformatorhuisje) in de buurt en de elektriciteitsmasten in het weiland. In huis heb je de meterkast en lopen er ook allerlei draden naar de verschillende stekkerdozen. Maar hoe wordt het gemaakt?! Leg uit dat elektriciteit o.a. wordt gemaakt in een elektriciteitscentrale. Teken op het bord een pan zonder deksel met een laagje water erin. Daaronder tekent u een vuurtje. Wat gebeurt er nu? Het water verdampt. We krijgen stoom (waterdamp). Maak nu de pan dicht (niet met een deksel, maar echt potdicht). Vraag aan de kinderen wat ze denken dat er zal gebeuren? Als je het water blijft verhitten zal er druk ontstaan in de pan. De pan zal exploderen!

69


Wat


Tijd

Teken nu aan de bovenzijde van de dichte pan een leiding die naar een turbinewiel (een schoepenrad van een oude watermolen of een zandmolentje) gaat. Teken ook de stoom uit de leiding die tegen de turbinewiel aan blaast. Dit wordt een turbine genoemd. Aan de achterkant van deze turbine zit een hele grote dynamo. Deze wekt de stroom op. De centrale wordt op kolen, aardgas, aardolie of huisvuil gestookt (en energie van de kernsplitsing = kernenergie). De centrale levert gemiddeld 380.000 Volt (380 kiloVolt). Dat moet teruggebracht worden tot 230 Volt. De stroom gaat eerst onder de grond of via de elektriciteitsmasten naar de steden en dorpen toe. Dat gaat via de transformatorhuisjes. (In werkelijkheid zit er nog een verdeelstation tussen, herkenbaar aan de grote isolatoren en hoge hekken in moeilijk bereikbare gebieden). Een eenvoudig kompas is een (ronde) magneet aan een touwtje. Als de magneet is uitgedraaid, kun je zien welke kant het noorden en het zuiden is. Video: Mister T

Vertel dat de kinderen naar een video gaan kijken over

25 minuten

Mister T. Vertel waar de film over gaat: ‘Je krijgt te zien hoe een groepje kinderen zelf een robot ontwerpt en in elkaar zet. Met deze zelfgemaakte robot houden zij een wedstrijd. Geef aan dat u na de video nog wat vragen heeft:

Film:

- Wat komt er allemaal bij kijken als je een robot wilt

18 minuten

maken? - Welke technische beroepen heb je gezien?

Bespreking:

- Welke technieken heb je gezien?

7 minuten

- Waarvoor gebruiken mensen robots?

70


Wat


Tijd

Uileg werk-

Bespreek de opdrachten kort aan de hand van het

10 minuten

boek

werkboek. Verwijs bij de bespreking naar uw inleiding en het bord bij de activiteiten waar het gaat over verbindingen en magnetisme

Werken in


tweetallen

aan de opdrachten.

Coaching en


begeleiding

dracht kiezen. Niet alles hoeft af. Kinderen kunnen ook elkaar helpen. Organiseer de les wel zo dat iedereen met een hangertje naar huis gaat (opdracht 5).

Lezen en doen

De kinderen gaan naar de ruimte waar de opdrachten

100 minuten

staan opgesteld en gaan aan de slag. De Techniek Coach en de leerkracht (+ eventueel extra begeleiding) begeleiden de leerlingen waar nodig. Vertel de kinderen dat ze even de tijd nemen om goed de opdracht te lezen. Nabespreking

Neem de kinderen vijftien minuten voor het eind van

10 minuten

de les mee naar hun eigen lokaal en bespreek bepaalde opdrachten kort na. Verrassing


5 minuten


Vertel de kinderen dat ze volgend jaar in groep 8 de laatste techniekles van de meester of juf en de Techniek Coach. Dan mogen ze laten zien wat ze de afgelopen jaren allemaal geleerd hebben!

71


OPDRACHTEN GROEP 7

Opdracht 1: Meten op twee manieren Doel

De leerlingen: • leren wat een schuifmaat is en hoe je er heel nauwkeurig mee kunt meten; • weten waar graden voor worden gebruikt. Met behulp van de gradenboog kunnen ze deze meten.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Het is handig de werking van de schuifmaat klassikaal uit te leggen. Laat de kinderen bij nul aflezen. • Het is handig de werking van de gradenboog klassikaal uit te leggen. Gebruik taartpunten om uit te legen wat graden en hoeken zijn. Leg eventueel de relatie naar de kompasroos van de scheepvaart (koers). • Begeleiding bij de uitvoering van de opdracht is gewenst. Zeker in het begin. Daarna kunnen de kinderen elkaar uitleg geven.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld


De maatvoering in millimeters is belangrijk om heel nauwkeurig te kunnen

principe

meten. Het verschil met een meetlat, duimstok of meetlint is dat het met een schuifmaat mogelijk is om bij een cilindervorm de buitenmaten, binnenmaten en dieptes te meten. Een gradenboog is een meetinstrument dat wordt gebruikt voor meetkunde, het wordt gebruikt om verschillende hoeken te berekenen. Ze worden net als een geodriehoek gebruikt om de positie van een hoek te bepalen.

Waar vind je

Gradenboog:

het principe

• Een gradenboog wordt veel in het middelbaar wiskundeonderwijs toege-

nog meer?

past als lesmateriaal. • 360 graden: kompas, breukentaart, klok • Plinten zagen in een verstekbak • Het berekenen van hellingen: knikkerbaan, heuvel, berg, skatebaan. Schuifmaat: • Een gaatje boren en een passend schroefje vinden. • De loodgieter die de juiste maat pijp nodig heeft.

KlasseTV

72



Waar te koop?


product:

GR7MEETTOREN

Gedraaide meettoren

GR&MEETHUIS

Meethuis gesneden en uitgevoerd met gelaseerde letters

AF0045802

Maatlat RVS liniaal 300 mm

AF1007602

Schuifmaat

AF110GR01

Gradenboog

Opdracht 2: Meten met een weegschaal Doel

Het herkennen van het (soortelijk) gewicht van materialen Door te wegen ontdekken kinderen spelenderwijs dat materialen met dezelfde lengtes en afmetingen verschillend van gewicht kunnen zijn.

Duur

5 minuten

Domein

Constructie en productie

Tips

• Voor de kinderen is het soms lastig om de materialen te herkennen. Verwijs naar de inleiding waar de diverse kenmerken van materialen worden verteld. • De weegschaal weegt maar tot 2 kilo, dus geen zware voorwerpen erop zetten. • Let op notatie weegschaal 100.4 gram (met een punt – (‘een tiende achter de komma’). Sommige leerlingen zullen 1004 gram opschrijven.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


In de natuur- en scheikunde geeft de dichtheid of soortelijke massa van een

principe

materiaal aan hoeveel massa van dat materiaal aanwezig is in een bepaald volume. De dichtheid van vaste stoffen wordt weergegeven in kg/dm3 bij een kamertemperatuur (20 °C). Zo weegt aluminium 2,755 kg/dm3 en hout gemiddeld 0,8 kg/dm3.

Waar vind je

Waarom wordt een bril en een beugel niet van staal gemaakt?

het principe

Het gewicht van een fiets.

nog meer?

Vliegtuigbouw.

KlasseTV


Waar te koop?

Overal te koop.

73


Opdracht 3: Monteer een bakje Doel

Leerlingen lezen de instructie en monteren en demonteren een bakje.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Voor sommige leerlingen is dit een lastige opdracht. Het lukt ze niet het bakje in elkaar te zetten. Met name het plaatsen van het profielstuk is moeilijk. Als de opdracht te lang duurt mogen ze verder. • Link met groep 6: soms het handig dat iets weer los kan voor reparatie, vandaar dat een verbinding soms niet permanent is.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Hoog


Niet permanente verbinding

principe

Ruimtelijk inzicht

Waar vind je

Veel voorwerpen in het dagelijks leven bestaan uit meerdere onderdelen

het principe

die aan elkaar bevestigd zijn: motor, klimrek, computer, bouwdozen, tafel,

nog meer?

stoel, kast, etc., etc.

KlasseTV


Waar te koop?


74

Artikelnummer

product:

GR7BAKJE

Aluminium Bakje bestaande uit 4 kokerprofielen,

achter- en voorplaat en twee driehoekige zijkanten

incl M4x25 en moertjes M4 per set van 14

SH1039002

Normaalschroevendraaier 5x100

MR9230080303

Steekringsleutel 8mm


Opdracht 4: Weerstanden meten Doel

Leerlingen kunnen een meter aflezen en weten de relatie te leggen tussen stroom/ spanning en de lichtopbrengst (lichtsterkte).

Duur

5 minuten

Domein

Energie

Tips

• Leg uit dat 1 streepje op de meter een half volt is. • Leg uit wat een weerstand is (zie technisch principe)

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Elektrische weerstand is de elektrische eigenschap van materialen om

principe

de doorgang van elektrische stroom te “bemoeilijken”. Vloeit door een materiaal een elektrische stroom, dan gebeurt dit niet ongehinderd, er is energie voor nodig: de stroom ondervindt “weerstand”.

Waar vind je

Als je de televisie aan laat staan zie je een lampje branden. Dat noemen

het principe

we een led, een klein lampje. Ledjes gebruiken heel weinig stroom en gaan

nog meer?

bijna niet kapot. Een led heeft dus een hele lage weerstand. Toch is het beter je televisie niet op de stand-by stand te laten staan. Het kost je toch stroom. Dimmerschakelaar in huis Druk: de waterkraan, een waterpistool met pomp Een spuitje: veel vloeistof door een smal buisje Ventiel/ vinger voor tuinslang

KlasseTV


Waar te koop?

Voor informatie neem contact op met Bureau TOP

75


Opdracht 5: Een hanger maken Doel

De leerlingen bewerken een rondje aluminium met slagpen of spijker in een mal en bevestigen het met een kabelklem.

Duur

15 minuten

Domein

Productie

Tips

• Bij deze opdracht is permanente begeleiding wenselijk. Om alle kinderen aan bod te laten komen, is het belangrijk het tempo in de gaten te houden. • Schrijf van tevoren de figuren van de slagletters op het bord. De kinderen kunnen alvast een keuze maken. Laat de leerlingen ook alvast kiezen of ze een ketting of sleutelhanger willen maken. • Als je het koordje schijn afknipt en het een beetje natmaakt, past het makkelijker door de kabelklem.

Veiligheid

Deze opdracht veroorzaakt veel geluid. Door vilt matten onder de mat te leggen, kun je de herrie verminderen en daarmee draaglijk maken.

Mate van

Hoog


Metaalbewerking zonder warmte (slagletters).

principe

Klembevestiging.

Waar vind je

Sieraden bij de juwelier.

het principe

Slagletter: ouderwetse typemachine.

nog meer?

Etsen, linoleum. Graveermachines voor sieraden, pennen, glas.

KlasseTV


Waar te koop?


76

Artikelnummer

product:

GR6HALS

Mal t.b.v. stuiken Aluminium ring

AF1004

Centerpons 10-4mm

TX00003

Centimeter

HA02001

Duitse Bankhamer 300 gr Tech*

MC02001

Slagletter-cijferset 4 mm Tech* (36-delig)

TA02005

Combinatietang 180mm Tech*

AF03001


KN0102

Schaar


GDVILT10010AMS

Viltmat 100X100X10 36 grams grijs gemêleerd

GR6RING25

Auminium special ring verpakt per 100

GRWAXK328

WaxKoord per 100 m

GR6KABEL201

ALU Kabelklemmen per 100 st

Opdracht 6: Elektromonteur gezocht! Doel

Leerlingen werken met stroomkringen en elektrisch schema’s. Zij nemen kennis van de toepassingen van stroomkringen in huis en denken na over de functie van de meterkast thuis.

Duur

15 minuten

Domein

Energie

Tips

Een voorbeeld is getekend in het schrift. Laat kinderen deze verbinding aanwijzen op het paneel en maak deze stroomkring.

Veiligheid

Pas op voor kortsluiting als kinderen vrij gaan experimenteren. De plusen de minpool van de krachtbron mogen niet direct met elkaar verbonden worden. Er moet altijd een ‘apparaat’ tussen zitten.

Mate van

Gemiddeld


Een stroomkring is een gesloten elektrisch circuit. Met gesloten wordt

principe

bedoeld dat er een weg is waarlangs de elektrische stroom in staat is om vanuit één pool van de bron terug te keren naar de andere. Voorbeeld: door een lichtschakelaar te sluiten ontstaat een stroomkring vanuit het lichtnet via de bedrading, de schakelaar en de lamp. Er kan een stroom gaan lopen.

Waar vind je

De meterkast

het principe

Menselijk lichaam: bloedsomloop, energie

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


77


Opdracht 7: Techniek Puzzel Doel

Leerlingen herkennen diverse gereedschappen die nodig zijn voor het maken en repareren van producten.

Duur

10 minuten

Domein

Productie

Tips

• Geef zonodig de beginletter van de slagzin cadeau (spijker is T). • Geef in het vervolg niet te snel het antwoord, maar stel een wedervraag. • De slagzin wordt: ‘Techniek is boeiend!’

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Een gereedschap is een hulpmiddel om de bewerkingen uit te kunnen

principe

voeren die een mens (of dier) met zijn lichaam zelf niet of moeilijk kan uitvoeren.

Waar vind je

In de natuur. Mensen en mensapen kunnen gereedschap gebruiken, maar

het principe

ook bij andere dieren is het gebruik van gereedschap gezien.

nog meer?

Geschiedenis: Hoe deden mensen dat vroeger? In de prehistorie en andere geschiedenisperioden?

KlasseTV


Waar te koop?

De gebruikte gereedschappen en onderdelen op dit paneel kunt u kopen bij de meeste bouwmarkten.

78


Opdracht 8: Elektriciteit in je eigen huis Doel

Leerlingen kunnen apparaten in huis benoemen die energie nodig hebben om te werken. Zij beseffen dat energie erg belangrijk is om comfortabel te leven in huis.

Duur

10 minuten

Domein

Energie

Tips

• Deze opdracht kan goed gebruikt worden als parkeeropdracht. • Bespreek het antwoordblad na aan het einde van de les.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Energie is haast onzichtbaar, maar van groot belang om comfortabel te

principe

leven.

Waar vind je

Thuis, op school, de sportclub, etc.



Waar te koop?

N.v.t.

79


Opdracht 9: Cijfers en letters vormen (schakelen) Doel

De leerlingen ervaren dat de digitale cijfers en letters bestaan uit individuele karakters.

Duur

15 minuten

Domein

Energie

Tips

• De tabel invullen is lastig. Leg de tabel daarom goed uit. De horizontale kolom geeft de nummers van de schakelaars aan. Om het cijfer 1 te maken moet je een aantal schakelaars omzetten. • Sluit altijd met een punt (6 omgedraaid is een 9). • De digitale cijfers staan in de verticale kolom. • Geef een voorbeeld. Geef een voorbeeld: het cijfer 1 bestaat uit de schakelaars 2 en 3 plus 8 is de punt. • Zet een kruisje bij de schakelaars die je gebruikt hebt.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag (na goede instructie)


Een 7-segmentdisplay wordt gebruikt om cijfers (en soms letters) aan

principe

te geven. Met de 7 segmenten zijn alle cijfers en letters A, b, C, d, E en F redelijk leesbaar te vormen. Elk segment kan afzonderlijk ‘aan’ of ‘uit’ gezet worden. Soms is er een decimale punt aanwezig (waardoor er eigenlijk acht segmenten zijn).

Waar vind je

Benzinestations, scoreborden, wekker, klok, rekenmachine, loopkrant.



Waar te koop?


80


Opdracht 10: Een brug bouwen Doel

De leerlingen: • bouwen een stabiele hangbrug met behulp van metalen strips en kabelverbindingen; • ervaren dat een driehoeksconstructie stabieler is dan een hangbrug zonder de driehoeksverbindingen; • werken volgens werktekening.

Duur

15 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Test de hangbrug door het tussen twee stoelen te hangen. • Vestig de aandacht op de stabiliteit van de brug door de driehoeksverbinding te benoemen / aan te laten wijzen.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Door gebruik van de driehoekconstructie in de kabelverbindingen bouw je

principe

een stabiele brug

Waar vind je

Hangmat, grote bruggen, spoorbruggen, hijskraan, achtbanen en de

het principe

Eiffeltoren

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


81


Opdracht 11: De onderdelen van je fiets Doel

De leerlingen kunnen de fietsonderdelen en de functies daarvan benoemen.

Duur

10 minuten

Domein


Tips

• Een fiets in de klas bevordert het begrip van de functies. De kinderen kunnen het dan uitproberen. • Verwijs ook naar groep 5. Daar hebben ze deze oefening in eenvoudigere vorm (met de antwoorden in willekeurige volgorde erbij) eerder gedaan.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


De fiets


Andere transportmiddelen



Waar te koop?

n.v.t.

82


Opdracht 12: Maak een pennenhouder Doel

Instructie lezen en opdracht in volgorde afwerken. Laten kennis nemen van materiaal eigenschappen, buigzaamheid verschillende draaddiameters. Het werken met verschillende mallen als hulpmiddel om product te kunnen maken.(o.a. spiraalveer). Het monteren in de juiste volgorde van verschillende onderdelen Samenwerken in twee teams.

Duur

20 minuten

Domein

constructie / productie

Tips

Leg de opdracht uit tijdens de klassikale instructie. Vertel dat ze de instructie heel nauwkeurig moeten volgen. Doe het desnoods één keer voor. Omdat het om meerdere mallen gaat kunnen er twee teams aan een opdracht werken. Hierdoor leent deze oefening zich goed voor samenwerken.

Veiligheid

Voldoende

Mate van

Gemiddeld tot hoog


koud vervormen, buigen.


paperclips, veren etc.



Waar te koop?

Techno Behaviour BV www.vkmoweb.nl Artikelnummer en naam onbekend bij het ter perse gaan.

83


Opdracht 13: Demowand (demonstratie) Doel

De leerlingen leggen de relatie tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik van de demowand. Ze benoemen de driehoeksconstructie en kunnen iets zeggen over het materiaalgebruik en (soortelijk) gewicht.

Duur

5 minuten

Domein

Constructie

Tips

• Demonstreer de demowand. • De verbindingsstukken (koppelingen) zijn kwetsbaar. • Het lijkt alsof de demowand zwaarder is als deze is ingeklapt dan uitgevouwen. Dat is natuurlijk niet zo, maar wel verwonderlijk. Vergelijk de uitgevouwen en ingeklapte demowand met een persoon die zichzelf groot en klein maakt op een weegschaal. De vorm verandert, het gewicht blijft hetzelfde.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld, demonstratie


Bij de demowand is een duidelijke relatie tussen de werking, de vorm en

principe

het materiaalgebruik. Dit is een van de kerndoelen natuur en techniek (kerndoel 46)

Waar vind je

Op de camping: (lichtgewicht) tenten en andere spullen, tentstokken,

het principe

klapstoelen, klaptafels van aluminium, parasol, paraplu.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

84


Hoofdstuk 8:

Groep 8 Algemeen Doel Het voornaamste doel van de werkplaats is kinderen via de uitdagende opdrachten te interesseren en enthousiasmeren voor techniek. Het is de afsluiting van een 4-jarig traject en daarom raadzaam nog eens te kijken naar de ambities van het Nationaal Actieplan VTB, zoals beschreven in hoofdstuk 2. Thema De werkplaats Dit thema is gekozen als ‘grande finale’ ter afsluiting van het 4-jarige Techniek Coach Programma. Deze afsluitende les biedt de kinderen uitdagende lesstof, waarvoor in de voorgaande gastlessen (in de ideale situatie) in de groepen 5 t/m 7 de basis is gelegd. Duur van de lesonderdelen De opbouw van de les ziet er anders uit dan in de groepen 5 t/m 7. Er is geen theoretische inleiding en video. Wel een introductie, waarbij de veiligheid, de samenwerking en de mogelijke keuzes voor de kinderen worden besproken. Daarna een korte uitleg van de opdrachten. De duur van deze opdrachten is aanzienlijk langer dan de opdrachten in de groepen 5 t/m 7. Reken gemiddeld 45 minuten per opdracht. Begeleiding Deze les vraagt om een intensievere begeleiding dan de voorgaande groepen. Gemiddeld is een begeleider op 5 à 6 leerlingen wenselijk. Per tafel een begeleider. Ruimte en inrichting werkplaats In de werkplaats wordt onder andere getimmerd, gesoldeerd en geboord. De meest ideale werkplaats is daarom een handenarbeidlokaal met werkbanken en oude tafels die tegen een stootje kunnen. Mocht dat niet lukken dan kunnen de tafels beschermd worden met platen hardboard of karton. Houd bij de indeling van de werkplekken rekening met de veiligheid en dat tafels waar getimmerd wordt gescheiden zijn van tafels waar nauwkeurig gewerkt wordt. Wat betreft de veiligheid, houd vooral de stroomvoorziening in de gaten. Het is belangrijk dat een begeleider het gebruik van de elektrische apparatuur in de gaten houdt.

85


Een mogelijke opstelling:

Tafel 1: Solderen en plaatwerken Opdracht

10 Vlinder in evenwicht

Gereedschappen

o.a. verlengsnoer, soldeerbouten met toebehoren, staaldraad, punttangen, blikschaar, potloden, veiligheidsbrillen

Tafel 2: Metaalbewerking 1 Opdracht

07 Fotolijstje 09 Hanger of sleutelhanger van aluminium

Gereedschappen

o.a. bankschroef, boormachine(s), stappenboor, boortjes, draadsnijgereedschap, centerpons, hamer, zaagmal hangertje

Tafel 3: Metaalbewerking 2 Opdracht

08 Armband

Gereedschappen

o.a. hamer, zagen, bankschroef, schuurmateriaal

Tafel 4: Verbindingstechniek Opdracht

06 Panfluit

Gereedschappen

o.a. zaagmal, lijmmal, zagen, schuurpapier

Tafel 5: Overigen Opdracht

01 Programmeren Pippin 02 Stroomkringen 03 Lichtkleuren mengen 04 Fietsverlichting 05 Strandstoel

Gereedschappen

o.a. Pippin, een dunne stift, regelpaneel, kleurpijp, kruiskopschroevendraaier en liniaal

86


Tips voor invulling bouwstenen In hoofdstuk 9 staat beschreven hoe techniek kan worden geïntegreerd in de hoofdvakken taal en rekenen. Dit past binnen bouwsteen Techniek met taal & rekenen. Hier volgen enkele tips voor invulling van de andere bouwstenen gerelateerd aan het thema dat dit leerjaar is behandeld tijdens de les van de techniekcoach, namelijk ‘de werkplaats’. Voor meer informatie over de bouwstenen kunt u een inspiratieboekje bestellen bij Bureau TOP. Omgevingsgericht techniekonderwijs: - Nodig vaders, moeders, opa’s of oma’s uit die een technisch beroep uitoefen(d)en. Laat hen iets vertellen hierover: wat vinden ze leuk, wat minder leuk? Wat doen ze de hele dag op het werk? - Een groepsopdracht is erg leuk in de dit jaar, eventueel uitgebreid met leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Techniek doen in projecten: - In groep 8 wordt veel geoefend met technieken uit technische beroepen. Ook is dit het laatste leerjaar van het basisonderwijs waarna een overstap volgt naar het voortgezet onderwijs. Een project gericht op (technische) beroepen en benodigde opleidingsniveaus ligt voor de hand. Welke beroepen zijn er? Welke (voor-)opleiding heb je daarvoor nodig? Moet je daarvoor naar vmbo, havo of vwo?

87



Wat Opening

Hoe en welke hulpmiddelen Vertel wat er deze ochtend gaat gebeuren en besteed

Tijd 5 minuten

kort aandacht aan de herinneringen van de kinderen met betrekking tot de technieklessen van voorgaande jaren. Vertel dat deze les er anders uitziet dan de techniekles van groep 5 t/m 7: geen praatje (technisch verhaal), geen plaatje (video), maar een werkplaats met opdrachten. Vraag de kinderen naar hun beelden bij een werkplaats. Hoe ziet het eruit? Hoe werkt het? Waar moet je rekening mee houden in een werkplaats? Vandaag is het eigenlijk een beetje feest! Je kunt laten zien wat je de afgelopen jaren allemaal van techniek hebt geleerd. Keuze maken

Vertel de kinderen dat de opdrachten in een circuitvorm

10 minuten

staan opgesteld. En dat de 10 opdrachten gemiddeld 45 minuten per opdracht duren. Dat betekent dat je een keuze moet maken. Vertel dat je van de 10 opdrachten 5 dingen kunt kiezen die je mee kunt nemen: • Een panfluit • Een fotolijstje • Een armband • Een ketting of sleutelhanger • Een soldeeropdracht: ‘Vlinder in evenwicht’ Laat de kinderen twee ‘meeneemopdrachten’ kiezen.

Materiaal:

Gebruik daarvoor de (in voorgaande jaren door u zelf

Zelfgemaakte

gemaakte?) voorbeelden, zodat de kinderen weten waar

voorbeelden

ze voor kiezen. Instructie:

Maak goede afspraken over de veiligheid. Naast de werkhou-

veiligheid

ding die heel belangrijk is, een aantal specifieke opmerkingen: • Gebruik de boormachine alleen als er toezicht is. Desnoods boren kinderen samen met de begeleider. Gebruik de boormachine niet als pistool. • Gebruik bij het buigen van staaldraad een veiligheidsbril. Dat is verplicht! Wijs / prik niet in de richting van anderen! • Let op de hitte van de soldeerbout. Leg de soldeerbout zorgvuldig weg. Leg de bout niet op een snoer, die kan smelten.

88

2 minuten


Wat


Tijd

Instructie:

Maak tweetallen.

1 minuut

samenwerken

Samenwerken is in de techniek heel belangrijk. Twee weten meer dan één en samen zijn er vier handen. Wijs bij de opdrachten op deze samenwerking. Één kind kan lezen en de ander uitvoeren.

Uitleg op-

Loop met de kinderen de opdrachten af. Leg kort uit wat

drachten

de bedoeling is en waar je op moet letten.

10 minuten

Geef uitleg over de materialen die de kinderen nodig hebben voor de ‘meeneemartikelen’ en geef aan waar ze deze kunnen vinden. Geef aan dat de kinderen maar 1 messing plaatje krijgen om de armband van te maken. Leg daarom ook niet meer plaatjes neer dan het aantal kinderen dat voor deze opdracht heeft gekozen. Let voor de begeleiding van de opdrachten goed op de tips in de opdrachtbeschrijvingen. Coaching en


begeleiding

dracht kiezen. Niet alles hoeft af. Kinderen kunnen ook

10 minuten

elkaar helpen. Organiseer de les wel zo dat iedereen twee meeneem artikelen naar huis gaat. Instructie:

Vertel de kinderen dat ze even de tijd nemen om goed

Lezen en doen

de opdracht te lezen. Dat is ook een belangrijke vaar-

100 minuten

digheid bij techniek: het lezen van de handleiding. Kinderen kunnen elkaar ook helpen. Een leerling leest, de ander voert uit. Aan de slag!

De kinderen gaan aan de slag in de werkplaats. Naast technische kennis en vaardigheden is het in de techniek belangrijk om goed te overleggen, goed de handleiding te lezen en goed samen te werken. Als een gereedschap in gebruik is moet je bijvoorbeeld even overleggen wanneer jij het kunt gebruiken.

89


Wat


Tijd

Nabespreking

Neem de kinderen vijftien minuten voor het eind van de

10 minuten

les mee naar hun eigen lokaal en bespreek het werken in de werkplaats en bepaalde opdrachten kort na. Hoe hebben de kinderen het werken in de werkplaats ervaren? Wat vonden ze het leukst? Wat kon beter? Wat hebben ze er van geleerd? Oorkondes


uitdelen

oorkonde. De namen worden voorgelezen en ieder kind neemt zijn eigen oorkonde in ontvangst.

Afsluiting

Vertel de kinderen nogmaals wat het doel was van de technieklessen: het interesseren en enthousiasmeren van kinderen voor techniek. In kindertaal: ‘dat kinderen het leuk vinden om iets met techniek te gaan doen.’ Wat vind je van techniek? Wie lijkt het leuk om later een technisch beroep te hebben? Wat lijkt je daar leuk aan?

90

5 minuten


OPDRACHTEN GROEP 8

Opdracht 1: Programmeren Pippin Doel

De leerlingen ervaren op welke manier je een elektronisch apparaat kunt programmeren.

Duur

30 minuten

Domein

Productie

Tips

- Let op dat Pippin niet van de tafel valt tijdens de oefeningen. Eventueel kan Pippin in een bak (A3-formaat) met opstaande rand worden gebruikt, of op de grond. - Gebruik een stift die verwijderbaar is van tafels, of gebruik een zacht potlood met potloodhouder. - Laad Pippin na ieder gebruik opnieuw op (voor eerste gebruik 12 uur opladen).

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld


Programmeren


Programmeren komt veel voor, bijvoorbeeld bij:

het principe

- computers,

nog meer?

- computerprogramma’s (software), - robots, - machines in fabrieken.

KlasseTV


Waar te koop?


91


Opdracht 2: Stroomkringen Doel

In groep 5 en 6 hebben leerlingen al voor het eerst spelenderwijs kennisgemaakt met elektronische schakelingen. De leerlingen: – bouwen gesloten stroomkringen met gebruikmaking van zeer verschillende onderdelen (nu ook met geluid); – bouwen een serieverbinding en een parallelle verbinding en ervaren het verschil; – ervaren dat er verschillende soorten schakelaars en stroomcircuits zijn.

Duur

20 minuten

Domein

Energie en overbrengingen

Tips

-Verwijs naar gebruikte symbolen, leg deze eventueel klassikaal uit. Laat leerlingen elkaar helpen.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Stroomkring: ieder elektronisch apparaat kan pas werken als de

principe

stroomkring ‘gesloten’ is. Overbrengingen

Waar vind je

Elektrische apparaten.

het principe

Voorbeeld van tandwiel snaarverbinding noemen.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?

De spectrodozen zijn te koop bij verschillende leveranciers, o.a. Productief BV.

92


Opdracht 3: Lichtkleuren mengen Doel

De leerlingen: - ervaren dat zowel gekleurd licht als wit licht uit de kleuren rood groen en blauw zijn opgebouwd; - bedienen een regelpaneel.

Duur

30 minuten

Domein

Overig

Tips

- Verwijs naar gebruikte symbolen, leg deze eventueel klassikaal uit. - Laat leerlingen elkaar helpen.

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Laag


Samenstelling van licht, kleurenspectrum

principe Waar vind je het principe

- Televisie- en computerbeeldschermen zijn ook opgebouwd uit drie kleuren.

nog meer?

- Bij de regenboog zie je uit welke kleuren wit licht bestaat.

KlasseTV


Waar te koop?

FLEC Nederland

93


Opdracht 4: Fietsverlichting Doel

De leerlingen: - monteren en demonteren fietsverlichting; - leren inwendige bedrading van fietsverlichting aan te sluiten; - leren elektrische bedrading door te meten.

Duur

20 minuten

Domein

Constructie en energie

Tips

-

Veiligheid

n.v.t.

Mate van

Gemiddeld


Energieopwekking door menskracht

principe

Stroomkring

Waar vind je

- Energieopwekking met (natuurlijk) hulpbronnen

het principe

- Knijpkat

nog meer?

- Handmatig aangedreven sirene

KlasseTV


Waar te koop?

n.v.t.

94


Opdracht 5: Maak een handleiding voor de strandstoel Doel

De leerlingen: - monteren of demonteren stapsgewijs een strandstoel; - maken een montagehandleiding voor een strandstoel; - denken na over de instructies die je nodig hebt bij het monteren van een meubelstuk.

Duur

20 minuten

Domein

Constructie

Tips

Laat kinderen elkaars handleiding testen. Wat missen ze nog aan uitleg?

Veiligheid

Pas op dat vingers niet bekneld raken tussen de draaiende delen van de strandstoel.

Mate van

Laag


Montagehandleiding bij ongemonteerde meubels.


Omdat het veel ruimte bespaart, worden veel meubels ongemonteerd

het principe

aangeleverd. Bij Ikea krijg je de meeste meubels bijvoorbeeld ongemon-

nog meer?

teerd mee naar huis. Aan de hand van de montagehandleiding kun je het meubelstuk thuis dan zelf in elkaar zetten.

KlasseTV


Waar te koop?

Techno Behaviour BV www.vkmoweb.nl Artikelnummer en naam onbekend bij het ter perse gaan.

95


Opdracht 6: De panfluit Doel

De leerlingen: - doen ervaringen op met het metrisch stelsel; - kunnen verschillende maten meten, aftekenen en op maat zagen; - weten hoe ze een zaag hanteren; - weten dat lijm een vorm van permanente verbinding is.

Duur

20 minuten

Domein


Tips

• Dopjes plaatsen voordat je gaat lijmen. • Pvc pijpjes opruwen voordat je gaat lijmen. • Pijpje voor pijpje lijmen. • Postbode-elastieken ombinden. • Minimaal 15 minuten drogen. • Je kunt ook een rechte panfluit maken door een mal te maken van hardboard, waarbinnen je de panfluit klemt.

Veiligheid

• Voldoende luchtcirculatie i.v.m. lijmen (open ramen). • Waarschuw de leerlingen dat de zagen alleen bedoeld zijn om mee te zagen en niet om als aanwijsstok te gebruiken.

Mate van

Gemiddeld


- Meten en aftekenen

principe

- Zagen - Lijmen en klemmen

Waar vind je

Rekenen, muziek



Waar te koop?


product:

GR8PNFLLIJMMAL

lijmmal

HO02003

Lijmklem 200x50 Tech*

ALPVC100ML

PVC-lijm in PE knijpflesje 100 ml

GR8PNFLZAAGMAL Zaagmal BSCH60TKLEM02

96

Bankschroef 60 mm met tafelklem


ZA01008

Juniorzaag 228

ZA01009

Setje zaagbladen (per 10 stuks)

AF1057002

Rolmaat 2 mtr. Bandmaat 13 mm

MO0812

Potlood

SULINK120

Schuurlinnen K 120 (per 5 vellen)

GR8PVC5/8100018 5/8 PVC elektra-installatiebuis p/100 GRAFSLDOP5/818

Afsluitdop 5/8 PVC buis p/800

Opdracht 7: Fotolijstje maken Doel

De leerlingen: - leren een technische tekening lezen en de bijbehorende stappen uit te voeren. - hebben kennis van het metrisch stelsel; - leren om draad te snijden en verschillende technische vaardigheden uit te voeren (meten, zagen en boren).

Duur

30 minuten

Domein


Tips

- Tappen: plaats de tap met het wringijzer rechtop in het geboorde gat. Oefen er druk op uit en draai rechts om net zolang dat de tap is verzonken in het gat (tot het niet verder kan). Draai dan de tap eruit door linksom te draaien. Vervolgens kan het schroefje worden bevestigd. - Gebruik bankschroefbekjes /spanplaten om beschadiging van het materiaal te voorkomen. - Laat leerlingen elkaar dingen uitleggen. - Begeleider noodzakelijk bij het boren.

Veiligheid

- Veiligheid boren: recht naar beneden boren. Wanneer de boor door het materiaal is, gelijk stoppen met boren. Niet te veel druk uitoefenen. Je kunt ook de handboor gebruiken. - Let op snoer boormachine - Lijmklem goed klemvast zetten

Mate van

Gemiddeld


- Technische tekeningen lezen.

principe

- Meten, zagen en boren.

97


Waar vind je

Technische tekeningen worden overal in de techniek gebruikt. Ook meten,

het principe

zagen en boren zijn veel gebruikte technieken.

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


product:

AF0045802


AF03011

Blokhaak 150 mm Vögel

SU01001

Waterproof schuurpapier K400 5 vel

ST1751640401

Staalwol 175 gram 1

AF01010

Centerpons 10-10

HA02001


KM5802019

Handboormachine

VA02001

Veiligheidsbril monteurmodel Tech*

BO03013

Boortje 4,5mm

BO2004402

Soevereinboortje 12 mm

SH1039002

Normaalschroevendraaier 5 x 100

KNWRGR103

Wringijzer verstelbaar gr.1

KNTAPM4M03

Tap hss 4 mm

MOCRPT19MM01

Master Crêpe tape 19mm 25 mtr.

MO0812

Potlood

GR8ALU106032

Alu ø10 x 60 met gat D=25 ø3,2 p/100

MTSDIN84M41201 Metaal schroef din 84 cil/G M4x12 p/100 GR8ARCL1501002 Acrylaat 150x 100 x2 mm p/100 GR8LB15010032

Lakboard plaatje 150x100x3,2 p/100

Opdracht 8: Armband maken Doel

De leerlingen: - leren verschillende manieren van (koude) metaalbewerking (vijlen, knippen, slagletters (ponsen); - leren stapsgewijs werken.

Duur

30 minuten

Domein

Productie

98


Tips

- Gebruik schilderstape zodat leerling de naam recht op het messingstripje kan aanbrengen en het midden van de armband wordt gegeven. - Punten van armband kunnen het beste door de leerkracht/ Techniek Coach op 45 graden afgeknipt worden, daarna bijvijlen. - Bij knippen het materiaal achter in de schaar brengen (meeste kracht kan hier worden gezet). - Hamer met kunststof doppen gebruiken voor kloppen armband. - Merk de voorzijde van de slagletter, zodat leerlingen weten dat ze de letter goed inslaan.

Veiligheid

- Wijs de leerlingen erop voorzichtig om te gaan met de gereedschappen. Een schaar, een vijl en hamer kunnen verwondingen opleveren.

Mate van

Gemiddeld


Vijlen, buigen, ponsen, knippen


Juwelier, siervoorwerpen, link leggen met andere

het principe

materiaalbewerkingen (hout)

nog meer?

Materiaalkennis: wat is messing?

KlasseTV


Waar te koop?


product:

KN03001

Blikschaar universeel

AF03003

Kraspen Vögel

GR8BGMALARM

Buigmal

HO02003

Lijmklem( 200x 50 Tech*

VIJ01020

Halfrondvijl 6” 1/2 zoet

SULINK120


AF01010

Centerpons 10-10

HA02001


HA02005

Kunststofhamer

MC0201

Slagletters & cijfersset 4 mm

MOCRPT19MM01

Master Crêpe tape 19mm 25 meter.

GDVILT210010AMS Viltmat 200X100X10 36 grams grijs gemêleerd GR8MP150201

Messing plaatje 150x20x1 p/100

99


Opdracht 9: Hanger of sleutelhanger van aluminium Doel

De leerlingen: - leren technische werktekening lezen; - werken stapsgewijs; - leren verschillende manieren van koud metaal bewerken.

Duur

30 minuten

Domein

Productie

Tips

- laat de leerlingen de werkbeschrijving aandachtig lezen en volgen. - Assisteer de leerlingen door de boor voor hen rechtop te houden en de uitgeoefende druk te controleren. - Gebruik de boor en zaagmal om een mooie zaagsnede te krijgen en het gat op de juiste plaats te maken. - Poets het aluminium op met een stukje fijne staalwol tot het glimt. - Meet de omtrek van je hoofd en tel daar ongeveer 10 cm bij op.

Veiligheid

Laat iemand altijd toezicht houden bij het boren. Kinderen spelen hier vaak mee alsof het een pistool is en richten daarbij op medeleerlingen.

Mate van

Hoog


Zagen, vijlen, boren, netjes werken, meten


Aardrijkskunde delfstoffen (bauxiet)

het principe

Sieraden

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


100

Artikelnummer

product:

GR8ZGBRMALALU

Zaag- en Boormal (Sleutel)Hanger

KN01012

Schaar

BSCH60TKLEM02

Bankschroef 60 mm met tafelklem

ZA1066802

Metaalbeugelzaag 300 mm Tech*

ZA01002

Zaagblad

BO2004402

Soevereinboortje 12 mm

KM5802019

Boormachine

VA02001



BO03012

Boor 4 mm

SUFLINTK240

Schuurpapier K240 (per 5 Vel)

SUFLINTK400

Schuurpapier K400 (per 5 Vel)

ST1751640401

Staalwol 175 gram 1

SULINK120


VIJ01001

Blokvijl 6” zoet 1/2

MOCRPT19MM01

Master Crepetape 19mm 25 mtr.

GR8ALU1050

Alu ø10 x 50 p/100

GRWAXK328

WaxKoord per 100 m

GR8SLRING2501

Sleutelring ø25 p/100

Opdracht 10: Vlinder in evenwicht Doel

De leerlingen krijgen vaardigheid in diverse vormen koude en warme metaalbewerking. (knippen, vijlen, buigen en solderen).

Duur

30 minuten

Domein

Productie en constructie

Tips

- Voorkom dat leerlingen het soldeertin laten smelten op de tip van de soldeerbout. - Je moet het werkstuk verhitten en niet het tin. Soldeertin leg je tegen het warme werkstuk aan. - Als het soldeer vloeit dan glimt het mooi. Waneer soldeer afkoelt dan is het dof en is de verbinding klaar. - Blik eventueel ontvetten (spiritus) - Gebruik sjablonen of maak eigen ontwerp.

Veiligheid

- Laat iemand altijd toezicht houden bij het solderen. - Zorg voor voldoende luchtcirculatie (ramen open). - Let erop dat de leerlingen op de juiste wijze met de soldeerbout omgaan, d.w.z. niet wijzen in andere richtingen dan het te solderen werkstuk en veilig wegleggen als ze hem niet gebruiken (niet op aansluitsnoeren en brandbare ondergrond).

Mate van

Hoog


Solderen is een permanente verbinding (als je het goed doet), de

principe

verbinding komt tot stand als beide materialen de smelttemperatuur van solderen hebben bereikt.

101


Waar vind je

Elektronica (printplaten)

het principe

Lassen

nog meer? KlasseTV


Waar te koop?


product:

MOCRPT19MM01

Master Crepetape 19mm 25 mtr.

SOTN1145.7501

Soldeertin 0,75 0,1 KG

ST1751640401

Staalwol 175 gram 1

KN01012

Schaar

KNGOD48B01

Allesknipper D48-D

SULINK120


TA02003

Moneertang 220 mm staal gesmeed Tech*

TA02006

Platbektang 160 mm Tech*

TA02009

Rondbektang 160 mm Tech*

AF01010

Centerpons 10-10

HA02001


SO30040

Soldeerbout 40 W 230V

VA02001


GR8ELKVR8080.25 Blikken plaatje 80 x 80 x 0.25 p/100 GR8GALVA1.2500

102

Gegalvaniseerd ijzerdraad l=500 x ø1,2 p/100


Hoofdstuk 9

Suggesties voor integratie Integratie met andere vakken De Commissie Wijnen, de adviescommissie die de herziene kerndoelen heeft opgesteld, bepleit leerdoeloverstijgend en geïntegreerd onderwijs. Scholen worden gestimuleerd om de leerprocessen afwisselend vakgericht en vakoverstijgend in te richten. Techniek biedt heel veel kansen om vanuit de vakken het onderwijs rijker en betekenisvoller te maken. Het heeft een relatie met alle andere vakken in de school. Techniek komt immers overal voor. In dit hoofdstuk worden vooral suggesties gedaan voor de integratie met taal, rekenen/wiskunde, wereldoriëntatie en ict. Voor taal en rekenen zijn de kerndoelen Nederlands en Rekenen/Wiskunde als leidraad genomen voor de indeling van de integratiemogelijkheden.

9.1 Taal en techniek Woordenschat Kerndoel 12 De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Onder ‘woordenschat’ vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken.

De wereld van techniek zit boordevol technische begrippen voor apparaten, voorwerpen, materialen, eigenschappen en gereedschappen. Wanneer je deze woorden kent en daarbij kunt gebruiken in bepaalde situaties, dan ben je beter in staat om over de wereld van techniek te denken en te spreken. Met andere woorden: je begrijpt de wereld van techniek beter. In dit deel is per groep aangegeven om welke technische begrippen het gaat en welke opdrachten expliciet gericht zijn op het verwerven van een technische woordenschat.

Informatievaardigheden Kerndoel 4 De leerlingen leren informatie achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen.

In de werkschriften komen de kinderen veel instructieve teksten tegen, waaronder schema’s en tabellen. De digitale bronnen kunnen de kinderen raadplegen als zij naar aanleiding van een techniekles meer willen weten over een technisch onderwerp dat aan bod is gekomen. Zij kunnen zelf aanvullende informatie zoeken op internet of gebruik maken van het overzicht met internetadressen in de bijlage.

Woordenschat groep 5 103


Inleiding • Thema 1: bewustwording van techniek en waar wordt het van gemaakt? • Technische apparaten en voorwerpen (de woordspin). • Verschillende metalen van technische apparaten en voorwerpen (een vliegtuig is niet gemaakt van staal, maar van aluminium). • Een definitie van techniek. Thema 2: een eenvoudige stroomkring • De betekenis van het woord stroomkring • Onderdelen van een stroomkring (aan/uit-knopje = schakelaar). • Een gesloten en een open stroomkring. • Het lezen van de symbolen van een eenvoudige stroomkring: lampje, batterij, schakelaar, draadjes • Plaatsen waar symbolen worden gebruikt: verkeerstekens, legenda plattegrond, label kleding, muzieknoten, games, bureaublad computer, logo’s, MSN, winks J Opdrachten • Opdracht 2: Ontdek elektrische apparaten in huis Kinderen labelen 30 toepassingen van elektriciteit in de woning. • Opdracht 4: Veilig met je fiets naar school Kinderen labelen 26 onderdelen van de fiets: voorspatbord, achterspatbord, bagagedrager, zadelpen, dynamo, band, velg, handvat, bel, koplamp, achterlicht, spaken, handrem, remkabel, remblokjes, trapper (pedaal), traparm (crank), spatlap, kettingscherm, drinkbus (bidon), frame, voorvork, versnelling (derailleur), stuur, slot, zadel. Uitleg derailleur: derail = op een ander spoor. De derailleur brengt de ketting op een groter of kleiner tandwiel over. • Opdracht 8: Wat vind je in een gereedschapskist? De kinderen maken een zin van de letters die horen bij de plaatjes. Moeilijke woorden stekerbus, fitting (opdracht 1), buigmal (opdracht 3), solutie (opdracht 4), demonteren en monteren (opdracht 5 en 6).

Woordenschat groep 6 Inleiding Thema 1: Verbindingen en bevestigingsmiddelen • De woorden: verbindingen, bevestigingsmiddelen, permanent, losneembaar, klinknagelverbinding, popnagelverbinding. • Losneembare verbindingen: schroefjes, boutjes, moertjes, klem, scharnier, veters, gesp, riem, rits, knoop, paperclip, klittenband, deksel, trekhaak. • Permanente verbindingen: lassen, lijmen, kitten, metselen, solderen, spijkeren, nieten, naaien. • Begrippen van beschadigingen aan permanente verbindingen: slijpen, branden,

104


knippen, hakken, verwarmen, zagen. Thema 2: Magnetisme • De kenmerken van een magneet: noorden zuidpool, aantrekken en afstoten. • Niet-ijzerhoudende metalen die niet door een magneet worden aangetrokken: koper, tin, aluminium, brons, messing. • Permanente en niet permanente magneten (een elektromagneet kan met een schakelaar aan- of uitgezet worden). • De voordelen van de zweeftrein: slijtage, wrijving, geluidloos, zuinig. Moeilijke woorden In groep 6 zijn geen opdrachten die specifiek gericht zijn op de woordenschat. Wel komen er moeilijke woorden in de teksten. Hieronder staan alleen de woorden die niet in de lesbeschrijving staan en ook niet staan afgebeeld: Magneetgestuurde schakelaar, serieverbindingen, parallelle verbindingen, fitting (opdracht 2).

Woordenschat groep 7 Inleiding Algemeen • Technische voorwerpen die je dagelijks gebruikt (inventarisatie). • Technische beroepen. Thema 1: metalen • Metalen: ijzer, staal, koper, tin, zink, chroom, nikkel, aluminium, zilver, goud, brons, lood, titanium, wolfraam. • Kenmerken en toepassingen (voorwerpen) van metaal. • Het verschil tussen een driehoeksconstructie en een vierkantsconstructie. • Het verschil tussen stevige en slappe constructies. • Het woord ‘constructie’. Thema 2: elektriciteit • Hoe en waar wordt elektriciteit gemaakt? Elektriciteitscentrale, turbine, kolen, aardgas, aardolie, huisvuil, elektriciteitsdraden, elektriciteitsmast, transformatorhuisje (verdeelstation). Opdrachten • Opdracht 7: TechniekPuzzel De kinderen maken een zin van de letters die horen bij de plaatjes. • Opdracht 8 Elektriciteit in je eigen huis Deze opdracht is het vervolg van opdracht 2 in groep 5. Toen waren de apparaten gegeven. Nu moeten de kinderen proberen zoveel mogelijk (van de 30) elektrische apparaten in de woning zelf te benoemen. •

Opdracht 11: De onderdelen van je fiets

105


Deze opdracht is het vervolg van opdracht 4 in groep 5. Toen waren de onderdelen gegeven. Nu moeten de kinderen proberen zoveel mogelijk (van de 26) onderdelen van de fiets zelf te benoemen.

Woordenschat groep 8 In groep 8 werken de leerlingen in de werkplaats. Daar maken ze gebruik van veel materialen en gereedschappen. Alle benodigdheden staan in de werkbeschrijvingen.

9.2 Rekenen & wiskunde en techniek Veel praktische opdrachten die de kinderen tijdens de technieklessen uitvoeren doen een beroep op de rekenen wiskundige kennis en vaardigheden van de leerlingen. Het gaat daarbij om: 1. wiskundig inzicht en handelen. 2. de structuur en samenhang van aantallen, hele getallen, kommagetallen en breuken. 3. het oplossen van eenvoudige meetkundige problemen en het rekenen met eenheden en maten, zoals: lengte, omtrek, gewicht en snelheid. Bijvoorbeeld het omrekenen van centimeters naar millimeters. Deze drie competenties van leerlingen zijn in de technieklessen duidelijk zichtbaar en komen overeen met de vernieuwde kerndoelen 24, 26, 32 en 33. In deze paragraaf is per groep aangegeven waar de elementen van rekenen en wiskunde zich bevinden. Kerndoel 24 De leerlingen leren praktische en formele wiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven. Kerndoel 26 De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen. Kerndoel 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. Kerndoel 33 De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur.

106


REKENEN EN WISKUNDE IN GROEP 5 Meten en meetkunde in groep 5 Kerndoel 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. Kerndoel 33 De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur.

• Opdracht 7: Meten is weten Het meten van de afstand van 4 rechte vlakken in millimeters met een meetlat. Het meten van de hoogte en breedte van enkele voorwerpen in de klas en zichzelf. De leerlingen schrijven de afstand op in centimeters en millimeters.

Wiskundig inzicht en handelen in groep 5 Kerndoel 24 De leerlingen leren praktische en formele wiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven.

• Opdracht 12: Toveren met magneten, oefening 2 Hoe meet je de sterkte van een magneet? Is dat de grootte of de vorm van de magneet of iets anders? De afstand waarbij de spijker door de magneet wordt aangetrokken zegt iets over de sterkte van de magneet. De afstand kan worden gemeten in millimeters en centimeters.

REKENEN EN WISKUNDE IN GROEP 6 Wiskundig inzicht en handelen in groep 6 Kerndoel 24 De leerlingen leren praktische en formele wiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven.

• Opdracht 4: Meten is weten, oefening 3 Vraag: Waarom moet je harder trappen op een fiets met kleine wielen dan op een fiets met grote wielen? Leerlingen doen onderzoek en vergelijken de omwenteling van verschillende fietswielen. Als het kleine wiel een omwenteling heeft gemaakt, is het grote wiel nog maar op de helft. De omtrek van het grote wiel is dus twee maal de omtrek van het kleine wiel. De leerlingen vergelijken tot slot de omwenteling van het grote wiel met de omtrek van de kubus. En wat blijkt? Even groot! 107


• Opdracht 5: Stellen van een waterpas Stel je wilt een schilderij ophangen of een boekenkast plaatsen. Hoe weet je nu dat het precies recht hangt of staat? In deze opdracht wordt de werking van het waterpas behandeld. • Opdracht 8: Op zoek naar evenwicht Probleem 1: Aan het uiteinde van de linkerarm van een balans hangt een gewichtje. Hoeveel gewichtjes moet je halverwege de rechterarm hangen om de balans weer in evenwicht te krijgen? Probleem 2: Aan het midden van de linkerarm van de balans hangen vier gewichtjes. Hoeveel gewichtjes moet ik aan het uiteinde van de rechterarm hangen om de balans weer in evenwicht te krijgen? Probleem 3: De linker- en de rechterarm bestaan ieder uit 11 gaatjes. Aan de linkerarm hangen op 3 gaatjes van het midden 2 gewichtjes. Aan de rechterarm wil ik 1 gewichtje hangen. Waar moet ik die ophangen om de balans weer in evenwicht te krijgen? Wat valt je op? Kun je zelf nog meer sommen maken met de balans?

Meten en meetkunde in groep 6 Kerndoel 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. Kerndoel 33 De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur.

• Opdracht 4: Meten is weten, oefening 1 en 2 1. Het meten van de omtrek van een kubus met een meetlat. 2. het meten van de omtrek van een fietswiel met een meetlint en een rolmaat. Bij het meten met het meetlint leggen de leerlingen het lint om het wiel. Bij het meten met de rolmaat meten de leerlingen de afstand op de grond na een omwenteling. • Opdracht 5: Stellen van een waterpas Met vulplaatjes van 1, 2 en 3 millimeter kun je het waterpas stellen. Wat is de totale dikte van de plaatjes bij elkaar als het waterpas horizontaal staat?


108


• Opdracht 2: Meten met een weegschaal Hoe kan het dat materialen die precies even groot zijn toch een ander gewicht hebben? Met een elektronische weegschaal meten de leerlingen vijf even grote staafjes van verschillend materiaal. • Opdracht 9: Cijfers en letters vormen (schakelen) Je kent de digitale cijfers wel van je wekker, het scorebord of de benzinepomp. Ieder streepje van een digitaal cijfer kun je aan of uit zetten (schakelen). Je hebt in totaal 7 streepjes plus een punt = 8 schakelaars. Om cijfer 1 te maken, zet je schakelaar 2 en 3 aan en 8 (de punt). Vraag: Waarvoor gebruik je de punt? Opdracht: Kruis in de tabel de schakelaars aan die je hebt gebruikt voor de 10 cijfers.

Getallen en bewerkingen in groep 7 Kerndoel 26 De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen.

Groep 7 • Opdracht 2: Meten met een weegschaal De elektronische weegschaal geeft het aantal gram aan met een cijfer achter de komma. Wat betekent 100.4 gram? • Opdracht 4: Weerstanden meten Een streepje is een ½ volt = 0,5 volt Twee streepjes is 1 volt Hoeveel volt is 11 streepjes? Schrijf dat in een breuk en een kommagetal.


• Opdracht 1: Meten op 2 manieren Om een hoek van een driehoek (of van een dak) te meten, gebruiken technici een hulpmiddel: een gradenboog. Een gradenboog vind je ook terug op een geodriehoek. Een cirkel bestaat uit 360 graden. Een cirkel of taartvorm kun je opdelen in verschillende delen van gelijke grootte. Een cirkel bestaat uit vier hoeken van 90 graden.

109


Als je dezelfde taartvorm verdeelt in acht gelijke punten, dan krijg je acht hoeken van elk 45 graden. Een relatie met het leren rekenen met breuken is gemakkelijk te leggen. Om de exacte diameter van een rond voorwerp te meten, is het handig om een schuifmaat te nemen. Met de bekken van de schuifmaat meet je de buitenkant (de diameter), met de staart de diepte (de hoogtemaat) van een gat en met de snavels de diameter van het gat. Opdracht: Zoek een aantal voorwerpen en bedenk daarbij welk meetinstrument het handigst is om te gebruiken: een meetlat, een rolmaat, een meetlint of een schuifmaat. • Opdracht 2: Meten met een weegschaal Wat betekent het als er 100.4 op de elektronische weegschaal staat? 100.4 gram? 1004 gram? 100.4 kilogram? Wat betekent 100.4 gram? Wat betekent 0.4 gram? Hoeveel gram gaat er in een kilo? Hoeveel keer gaat een voorwerp van 0.1 gram in een gram? En hoeveel keer gaat een voorwerp van 0.1 gram in een kilogram? Hoeveel gram zijn de staafjes samen? Hoe noemen ze 100 gram ook wel? Hoe noemen ze 500 gram ook wel? Zoek enkele voorwerpen en schat daarvan het gewicht. Schrijf dat op. Meet daarna het gewicht met de weegschaal. Zat je er ver naast? Als je dit samen doet of met meerdere kinderen kun je kijken wie er het dichtste bij zat. • Opdracht 4: Weerstanden meten Bij het aflezen van de voltmeter moet je weten dat één streepje ½ volt is. Dus twee streepjes 1 volt.


• Opdracht 8: Metaalbewerking - armband De armband wordt gemaakt van een strip messing. De afmetingen zijn 150 x 20 x 1 mm. Wat betekent dat? Als je het midden van de armband hebt bepaald (zie getallen en bewerkingen), kun je je naam met slagletters inslaan. Neem je naam: is het aantal letters een even of een oneven getal? Met oneven aantal letters is het makkelijk de middelste letter te vinden, maar wat doe je als je naam uit een even aantal letters bestaat?

110


Getallen en bewerkingen in groep 8 Kerndoel 26 De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen.

• Opdracht 8: Metaalbewerking – armband De afmetingen van de strip messing zijn gegeven in millimeters: 150 x 20 x 1 mm. Waarom is dat denk je? Probeer ze eens over te schrijven, maar dan in centimeters. Stel de strip messing is 150 millimeter. Je wilt met slagletters je naam op de armband zetten. Je begint in het midden. Wat is het midden van 150 millimeter? Hoe schrijf je dat in centimeters? (breuk of kommagetal).


• Opdracht 6: De panfluit Je gaat een panfluit maken. De panfluit is gemaakt van 8 stukjes pvc-buis. Ieder stukje heeft een eigen lengte, van klein naar groot: 70 mm, 80 mm, 90 mm, 115 mm, 120 mm, 135 mm, 155 mm, 165 mm. Vraag: De pvc-buis is 1 meter lang. Hoeveel centimeter is het stukje pvc dat je overhoudt? • Opdracht 7: Metaalbewerking - fotolijstje maken Maak een fotolijstje van 2 kunststofplaatjes van 100 x 150 mm. De standaard is een aluminium staafje van 60 mm met een diameter van 10 mm. In het staafje maak je een gat van 12 mm diep en 2,5 mm breed. Hierin maak je (tap je) een schroefdraad. In de kunststofplaatjes boor je op 20 mm van de onderkant en 50 mm van de zijkant (precies in het midden van de 100 mm) ook een gat. Met een metaalschroefje (bout) van M4, 10 mm zet je het staafje (de standaard) vast. Als je een werktekening zou moeten maken. Hoe ziet die er dan uit? • Opdracht 9: Metaalbewerking - Hanger/sleutelhanger van aluminium In een staafje aluminium van 50 mm met een diameter van 10 mm boor je 6 mm van de bovenkant een gat met een boor van 3 mm. De onderkant van het staafje zaag je schuin af. Hoe ziet de werktekening er uit?

111


9.3 Techniek en Wereldoriëntatie Enkele onderdelen van de technieklessen vormen uitstekende aanknopingspunten voor vakken als aardrijkskunde, geschiedenis en biologie (natuur en milieu). In deze paragraaf staan enkele voorbeelden uit de inleiding van de les en de opdrachten waar u aan kunt denken. Groep 5 In de inleiding wordt gesproken over ‘Waar is het van gemaakt?’ Achter ieder materiaal zit een verhaal, dat je kunt onderzoeken. Hoe worden bijvoorbeeld de verschillende materialen van de fiets gemaakt? Aluminium, staal, plastic, glas, rubber, textiel? Hoe zag een fiets er vroeger uit? Een opdracht als elektriciteit en zonnecellen kan aanleiding zijn voor een gesprek over het milieu of over het leven van mensen vroeger, toen er nog geen elektriciteit was. Groep 6 In groep 6 komen de onderwerpen verbindingen en magnetisme aan bod. In de inleiding wordt gesproken over de constructie van de Eiffeltoren in Parijs, maar dichter bij huis zullen ook voorbeelden te vinden zijn van stevige constructies met driehoeksvormen. Bij de bespreking over magnetisme wordt Hans Christiaan Oersted aangehaald als uitvinder van de elektromagneet. Het biedt een aanknopingspunt om op zoek te gaan naar andere belangrijke uitvinders. Wie was nou de belangrijkste uitvinder volgens de kinderen? Welke uitvinding is het belangrijkst geweest voor de mens? Welk het grappigst? Welk het meest onnozel? Het onderwerp magnetisme is natuurlijk een onderwerp dat aansluit bij de behandeling van de windrichtingen noord en zuid. Hoe bepaalt men tegenwoordig eigenlijk de richting? (GPS) En hoe ging dat vroeger? (kompas) In welke richting loop je eigenlijk als je van school naar huis toe loopt? Om deze vraag te beantwoorden heb je een gedetailleerde kaart nodig of een routeplanner op internet. Groep 7 In groep 7 staan de thema’s metalen en constructies en elektriciteit centraal. De behandeling van deze onderwerpen kan nog verder worden uitgebreid. Hoe wordt elektriciteit gemaakt en welke manieren zijn er nog meer? Het verschil tussen groene en grijze energie stroom in relatie tot duurzaamheid, het broeikaseffect, het klimaat, de bevolkingsaantallen van vroeger en nu. De stroomkring kan vergeleken worden met de kringloop in de natuur, bijvoorbeeld de kringloop van het water. En als het gaat over metalen: hoe wordt een bril gemaakt of een beugel? Wat is er nog meer van metaal gemaakt? Hoe gaat dat in zijn werk? Hoe deed men dat vroeger? Groep 8 In groep 8 ligt het accent op de verwerking van datgene wat de kinderen in de voorgaande jaren hebben geleerd. Het uiteindelijke doel van de technieklessen is de kinderen te laten ervaren hoe veelzijdig en boeiend techniek is. Tijdens de technieklessen ontdekken zij of ze talent hebben voor techniek en of ze later een technisch beroep willen kiezen. Dit gegeven biedt mogelijkheden voor extra verdieping. Techniek gaat namelijk ook over gebouwen en beroepen in de buurt van de school. De

112


gebouwen vertellen vaak iets over het verleden. En de mensen die er werken over de beroepen. Welke gebouwen in de buurt hebben met techniek te maken? Welke mensen werken daar? Wat doen ze precies? Welke machines en gereedschappen gebruiken ze? Welke producten maken zij? Zijn er in de loop van de tijd nieuwe bedrijven bijgekomen of oude bedrijven verdwenen? Op welke plek van het dorp of de stad bevinden de bedrijven zich?

9.4 Techniek en ICT Als kinderen meer willen weten over de onderwerpen die aan bod komen of de leerkracht is op zoek naar aanknopingspunten om techniek meer te integreren, dan biedt ICT vele mogelijkheden. De suggesties kunnen ook worden ingezet tijdens de techniekles als parkeeropdracht. In deze paragraaf geven we enkele suggesties.

Rekenweb Via www.rekenweb.nl kunnen kinderen een aantal spelletjes spelen die nauw verwant zijn aan de technieklessen. Kijk maar eens naar het probleem van de maand juni 2006 en de spelletjes ‘fruitpuzzels’ en ‘dieren wegen’. Deze spelletjes kunnen worden ingezet bij opdracht 9, Op zoek naar evenwicht, in groep 6. Bij het onderwerp magnetisme wordt gesproken over het kompas. Spelletjes die daar bij passen zijn: ‘helikoptervlucht’ en ‘koers’. In de verschillende groepen komt het onderwerp energie terug. Het spelletje ‘de lampenfabriek’ behandelt een leuk rekenkundig probleem. Teleblik Teleblik ( www.teleblik.nl) is een verzameling videomateriaal op internet. Scholen kunnen gratis een inlogcode aanvragen en gebruik maken van het archief. Sommige dingen zijn moeilijk met woorden uit te leggen, vandaar de uitdrukking “één beeld zegt meer dan duizend woorden”. Typ naar gelang de interesse in de zoekfunctie van Teleblik de woorden: metaal, magnetisme, elektriciteit, constructie, uitvindingen, techniek, beroepen, etc. Webpaden – webkwesties Over dezelfde onderwerpen zijn digitale lessen op internet te vinden. Naast digiles worden ze ook wel webwandeling, webpad of webkwestie genoemd. Leerlingen kunnen op een gestructureerde en gestuurde wijze op het internet informatie zoeken, selecteren, verwerken en zich eigen maken. Enkele websites om te beginnen: www.webpaden.nl, www.webkwestie.nl en www.iselinge.nl/scholenplein. Netwijs Netwijs is de zoekmachine voor het basisonderwijs. Typ hier het onderwerp in waar je meer over wilt weten. www.netwijs.nl. Crocodile Clips Elementary Op de website http://www.crocodile-clips.com/s3_4.htm is gratis een programma te downloaden met de naam Crocodile Clips Elementary. Kinderen kunnen met deze simulatie zelf stroomkringen maken en bijvoorbeeld een lampje laten branden met een schakelaar er tussen.

113


9.5 Techniek in de andere vakken Enkele opdrachten zijn zo logisch verbonden aan een vakgebied, dat we ze u niet willen onthouden. Tekenen en handvaardigheid Vrijwel iedere opdracht uit het domein productie vergt de nodige handvaardigheid. In groep 5 gaat het om het maken van een dolfijn of ster met metaaldraad. In groep 6 om het maken van een button en paperclip. Het buttonplaatje kunnen ze overigens zelf ontwerpen tijdens een tekenles. In groep 7 gaat het om het maken van een pennenhouder en een hanger. En in groep 8 denken we aan de opdrachten als het maken van een panfluit, fotolijstje, armband, hanger of sleutelhanger en de soldeeropdracht. Lichamelijke oefening In het algemeen kun je denken aan een vergelijking van de stroomkring met de bloedsomloop. De techniekles kan aanleiding zijn om te spreken over onderwerpen als energie, gezonde voeding en uithoudingsvermogen. In de sport worden overigens veel technieken toegepast om sneller, hoger, dieper en verder te gaan. Denk bij groep 7 aan de metalen en constructies van de racefiets, de klapschaats, aërodynamica en kleding. Het skelet van de mens bezit ook scharnierpunten. In groep 6 komt het scharnier ter sprake bij de opdracht verbindingen. Een onderwerp in groep 7 is weerstand. De zweeftrein heeft weinig weerstand. Een gewone trein veel meer. Wat is dat eigenlijk weerstand? Vergelijk het maar eens als fietsen tegen de wind in of vergelijk schaatsen op ijs maar eens met skeeleren op asfalt. Merk je verschil? Muziek In groep 8 kunnen de kinderen een panfluit maken. Zo zijn er nog meer muziekinstrumenten te maken. Verkeer De fiets is een dankbaar voorwerp met veel aanknopingspunten. De meeste scholen doen aan het eind van groep 7 mee aan het verkeersexamen. Het bestaat uit een theorie- en een praktijkgedeelte. Voor het praktijkgedeelte wordt altijd de fiets gekeurd. Nu kunnen de kinderen dat zelf doen. In groep 5 gaat het over symbolen in de techniek. Welke symbolen ken je in het verkeer? Waarom hebben mensen deze symbolen met elkaar afgesproken? Wat betekenen ze?

114


Bijlagen • Samenwerkingsovereenkomst • Lijst met websites

115


Bijlage 1: Samenwerkingsovereenkomst SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TECHNIEK Ondergetekenden: Stichting Promotie Metaaltechnieken, stichting met volledige rechtsbevoegdheid, in uitvoerende zin Bureau TOP, gevestigd: Frankrijklaan 10-A te Hazerswoude-Dorp, rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw J.M. Hey, directeur, hierna te noemen: Bureau TOP en Naam school: __________________________________________________________ gevestigd: ___________________________________________________ , rechtsgeldig vertegenwoordigd door _______________________________________ , functie: _________________________________ , hierna te noemen: De school Samen te noemen: Partijen Partijen komen het volgende overeen

1. IN AANMERKING NEMENDE DAT • Bureau TOP is opgericht door de sociale partners in de metaal en elektro; • Bureau TOP een samenwerkingsverband is van de opleidingsfondsen Arbeidsmarkt en Opleiding in de Metalektro (A+O) en Opleiding en Ontwikkeling Metaalnijverheid (OOM); • Bureau TOP zich onder andere ten doel stelt leerlingen in het basisonderwijs kennis te laten maken met techniek ten einde een positieve keuze voor een technische opleiding te bevorderen; • Bureau TOP hiertoe onder andere gastlessen techniek op basisscholen vanaf groep 5 aanbiedt; • Bureau TOP voor voornoemde gastlessen beschikt over Techniekcoaches die deskundig zijn op het gebied van techniek en door Bureau TOP opgeleid zijn voor het geven van gastlessen; • De gastlessen gericht zijn op de zelfwerkzaamheid van leerkrachten in het basisonderwijs ten aanzien van het onderwerp techniek; • Bureau TOP als inhoudelijke basis voor de gastlessen de kerndoelen techniek en de Cito-toets heeft; • De school ten doel heeft om zijn leerlingen een optimaal leerplan aan te bieden; • De school verplicht is om de kerndoelen techniek een plaats te geven in haar leerplan; • De school behoefte heeft aan het binnen de school halen van deskundigheid op het gebied van techniek ten einde haar schoolplan op dat punt te realiseren en haar leerkrachten daarin te faciliteren en te ondersteunen; • Partijen besloten hebben tot samenwerking en deze samenwerking in deze overeenkomst vastleggen.

116


2. AFSPRAKEN • Bureau TOP verplicht zich tot het aanbieden van gastlessen en de daarbij behorende menskracht en materialen vanaf groep 5 t/m groep 8. • Deze gastlessen bestaan tenminste uit een uitleg over technische onderwerpen en een practicum waarin kinderen zelf aan de gang kunnen met techniek. • De gastlessen vinden gedurende vier aaneengesloten schooljaren plaats. Tijdens en na deze periode kan de school op ondersteuning rekenen via een website en een helpdesk van Bureau TOP. • De gastlessen worden in onderling overleg tussen de gastdocent en de school afgesproken. • De school verplicht zich tot het aanwijzen van een techniekcoördinator die onder andere het aanspreekpunt is voor de gastdocent.

3. FINANCIEN • Gedurende de looptijd van deze samenwerkingsovereenkomst worden door Bureau TOP geen kosten in rekening gebracht voor de school. • De school verplicht zich om tijd in te roosteren voor de gastlessen en aan de leerkracht circa 12 uur per schooljaar ter beschikking te stellen om zich in het onderwerp techniek te verdiepen.

4. OVERIG • De overeenkomst wordt aangegaan voor de periode van 4 jaar vanaf 1 september 2008 tot 31 augustus 2012. • Gedurende de contractuele periode zal per schooljaar tenminste drie maal overleg plaatsvinden tussen partijen, in het bijzonder de techniekcoördinator en de gastdocent over de voortgang van deze overeenkomst. • Bureau TOP heeft lesmateriaal ontwikkeld voor de groepen 5, 6, 7 en 8. De techniekcoaches geven, na overleg, de technieklessen ook aan combinatiegroepen zoals 5/6 en 7/8. • Als u een Jenaplan of Montessori school bent en met stamgroepen werkt, neem dan contact op met Bureau TOP. • Bent u een school voor speciaal basisonderwijs neem dan contact op met Bureau TOP. • Alternatief voor de laatste 2 punten: Jenaplan- en Montessorischolen, alsmede scholen voor speciaal basisonderwijs kunnen eerst toegelaten worden na overleg tussen de programma leiding van Bureau Top en de betreffende school.

Aldus in tweevoud opgemaakt en ondertekend. Datum:

Bureau TOP:

De school:

117


ADDITIONELE INFORMATIE SCHOOL

Naam school:

________________________________________________________________________________________________

Bezoekadres school:

________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

Postadres school:

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

Telefoon school:

_______________________________________________________________________________________________

Fax school:

_______________________________________________________________________________________________

E-mailadres school:

_______________________________________________________________________________________________

Naam directeur:

_______________________________________________________________________________________________

E-mailadres directeur:

_______________________________________________________________________________________________

Naam techniekcoördinator:

_______________________________________________________________________________________________

E-mailadres techniekcoördinator:

_______________________________________________________________________________________________

Gemiddeld aantal leerlingen per groep 1

Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

1

Indien combinatiegroepen graag aangeven

118

Aantal groepen


Bijlage 2: Lijst met websites Algemeen www.techniekbasisonderwijs.nl Officiële website van het landelijk VTB-project www.schoolvoorbeelden.nl Voorbeelden van scholen die techniek geïntegreerd hebben

Leermiddelen www.technokist.nl Techniek-leskisten www.techniektorens.nl Kastsysteem gevuld met ± 80 technieklessen www.ontdekkasteel.nl Kastsysteem gevuld met ± 80 technieklessen www.bambox.nl Bamboestokjes met elastiek, ook workshops www.opitec.nl Techniek-lesmaterialen en -onderdelen www.pmot.nl Techniek-leermiddelen www.reinders.nl Techniek-leermiddelen www.flecnederland.nl Techniek-leermiddelen www.heutink.nl Leermiddelen, o.a. Heutink Techniek Set www.breukhoven.nl Leermiddelen voor o.a natuurkunde, biologie en techniek

Lesopdrachten en – ideeën www.praktischtechniek.nl O.a. te downloaden lesopdrachten gekoppeld aan WO-onderwijs www.ontdekplek.nl Site met o.a. 50 techniekopdrachten www.encyclopedoe.nl Alfabetisch zoeksysteem naar techniekopdrachten www.webquests.nl Online opdrachten op onderwerp, o.a. techniek www.proefjes.nl Allerlei proefjes www.c3.nl Opdrachten en info over chemie www.speeltech.nl Opdrachten en info techniek www.natuurlijkenergie.nl Leuke en informatieve site over elektriciteit en energie www.zorn-uitgeverij.nl Veelal gratis te bestellen lesmateriaal, ook voor techniek

Excursies www.slingertouw.nl Techniek-ontdeklokaal + verhuur leskisten, Nijmegen (4 – 12 jaar) www.tccn.nl Techniekcentrum, Nijmegen (6 – 16 jaar www.technoplanet.nl Techniekcentrum, Arnhem www.technopromo.nl Techniek(doe)centrum, Cuijk (10 – 14 jaar) www.watermuseum.nl Doe -en ontdekmuseum rond Water, Arnhem www.spelerij.nl Speeltuin en uitvinderij, Dieren www.ontdekhoek.nl Techniekwerkplaats (4 – 14 jaar), R’dam, Den Bosch, Sittard en Zwolle www.e-nemo.nl Techniek(doe)museum, Amsterdam www.technopolis.be Techniek(doe)museum in Mechelen (B), site met info en opdrachten

Leerkrachten www.vonk-techniek.nl Vereniging voor docenten Techniek in het Basisonderwijs www.vedo-tech/nl Vereniging voor docenten Techniek in het Voortgezet Onderwijs www.techniekcoach.nl Informatie over het Techniek Coach-project van Bureau TOP

Leerlingen www.willemwever.nl Vragen en antwoorden over wetenschap en techniek www.zozitdat.nl Zelf ontdekken en doen www.kennislink.nl Zoek op onderwerpen over techniek www.kijk.nl Laatste nieuws over wetenschap en techniek www.technika10.nl Speciaal voor meiden met leuke werkstukken www.youtech.nl Filmpjes, foto’s en het laatste nieuws uit de spannende wereld van techniek.

119

Techniek Coach. handleiding

Recommend Documents