straks
Gratis
Straksvoordeklas Tijdschrift voor studenten op lerarenopleidingen Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond • oktober 2004
NAUWELIJKS BANEN VOOR LICHTING 2004
6tips OMGAAN MET COLLEGA’S
Lio’s steeds vaker onbetaald voor de klas
Inhoud 4. Nieuws Tweedegraads-
10. Lerarentekort? Door
opleidingen blijven onstuimig groeien.
bezuinigingen van de overheid zijn er nauwelijks banen voor lichting 2004.
7. Kopopleiding In één jaar
18. 6 tips Omgaan met collega’s. 20. Gevraagd Meer zwarte juffen en meesters.
leraar voortgezet onderwijs
12. Onbetaald Steeds meer basisscholen weigeren lio’s het cao-
23. Wijze Wies Stagiairs
8. Straksvoordeklasenquête Zestig procent van de
salaris te betalen.
Rik en Klaartje vervelen zich te pletter
stagiairs heeft last van plankenkoorts.
16. Het zit in de familie
tijdens de schoolpauzes. Deeltijdstudent maatschappijleer Joyce Otterdijk zit voor de tweede keer bij haar vader in de klas.
De redactie van Straksvoordeklas wordt graag op de hoogte gehouden van nieuws en initiatieven op alle opleidingen. Stuur je tips en suggesties voor artikelen naar Straksvoordeklas Postbus 2875, 3500 GW Utrecht of mail
[email protected]
“
VIJF VRAGEN • JAMILA YAHYAOUI
Ze is pas 21, volgt de avond-pabo aan de Theo Thijssen Academie in Utrecht én staat al een jaar voor de klas. Straks-covermodel Jamila Yahyaoui werkt drie dagen in de week bij de Roelant- Berk & Beukschool in Tiel, een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen. Eén dag is ze leerkracht en twee dagen onderwijsassistent.
COLOFON Wat bevalt je het meest aan je studie? “Moeilijke vraag, want ik ga zelf niet graag naar school. Het is goed dat je veel sta-
Straksvoordeklas
ges loopt en de Theo Thijssen Academie biedt veel speciali-
Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond
satiemogelijkheden. Maar je kunt pas in het laatste jaar een
Jaarbeursplein 22, Utrecht
specialisatie kiezen, dus het leuke moet voor mij nog komen.”
Postadres Postbus 2875, 3500 GW Utrecht Telefoon 0900 463 62 62
Waarvan leer je het meest? “Van de gesprekken met klasgenoten over het lesgeven. Supervisie heet dat bij ons. Daarin praat je onder leiding van iemand met veel onderwijservaring over wat
Straksvoordeklas verschijnt vier maal per jaar
je meemaakt in de klas en op school. Daar heb ik echt het meest aan. Je krijgt allerlei tips en
in een oplage van 40.000 exemplaren en wordt gratis
suggesties waar je meteen iets mee kunt.”
verspreid op alle pabo’s, lerarenopleidingen vo/bve en de universitaire lerarenopleidingen.
Wat zou je graag overdoen? “Vorig jaar werkte ik vier dagen in de week, maar ik heb besloten
Straksvoordeklas wordt mede mogelijk
dit jaar drie dagen te gaan werken om meer tijd aan mijn studie te kunnen besteden. Vier
gemaakt door Het Zilveren Kruis.
dagen is gewoon te veel, zeker als je ook nog een sociaal leven wilt hebben. Ik basketbal, ik dans en maak muziek. Ik speel accordeon en djembé, dat zijn Afrikaanse trommels. Verder ga
Uitgever Robert Sikkes
ik ook graag uit, naar de kroeg of lekker dansen.”
Hoofd- en eindredactie Yvonne van de Meent Website Han van Almere
Waar erger je je aan op school? “Er gaat organisatorisch het een en ander mis, maar dat stoort
Medewerkers aan dit nummer Richard Hassink,
me niet zo. Dat zijn kleine dingen. Ik maak me eerder druk over het niveau van het onderwijs.
Gaby van der Mee, Hanne Obbink, Eva Prins,
Ik besteed veel energie aan mijn werkstukken, maar dat blijkt niet altijd nodig om je studie-
Rob Voorwinden, Rineke Wisman en Wijze Wies.
punten binnen te halen. Docenten zijn erg snel tevreden. Ik vind ook dat de lessen wel wat
Foto’s Joost Grol en André Ruigrok
korter en bondiger kunnen. Het gaat er in de klas wel een beetje traag aan toe.”
Grafisch ontwerp Typetank, René van den Berg, Ivo de Boer, en Peter van Dorst, www.typetank.nl
Wat doe je over tien jaar? “Wel iets met onderwijs, maar ik denk niet dat ik dan nog voor de
Druk Senefelder Misset, Doetinchem
klas sta. Ik zou graag in de Derde Wereld een school willen opbouwen. Of in de politiek iets
Advertentie-exploitatie VVP, Verenigde Periodieken,
met onderwijs doen of binnen de onderwijsbond. Maar dat zijn dromen, ik weet niet of ik echt
Postbus 433, 2040 AK Zandvoort, 023 571 93 34,
die kant op ga. Ik heb brede interesses. Misschien ben ik over tien jaar wel reisleidster in een
[email protected]
warm land, hier ver vandaan.”
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
” 3
Nieuws
Redactie Yvonne van de Meent Bijdragen Richard Hassink en Gaby van der Mee
TWEEDEGRAADSOPLEIDINGEN BLIJVEN
SPECTACULAIR GROEIEN De lerarenopleidingen voortgezet onderwijs groei-
Arabisch meldden zich net als vorig jaar twee
eerstejaars is pas bekend als de hogescholen
en voor het tweede achtereenvolgende jaar onstui-
studenten, bij Fries heeft zich tot nog toe maar
hun inschrijvingen per 1 oktober hebben geteld.
mig. Begin september waren er zeventien procent
één eerstejaars gemeld.
De definitieve instroomcijfers zijn in december
meer aanmeldingen binnen dan in september 2003.
Bij de lerarenopleidingen basisonderwijs lijkt de
beschikbaar. (YvdM)
Vorig jaar nam de instroom bij de tweedegraads-
groei tot stilstand te komen. Begin september
opleidingen ook al met zeventien procent toe. Bij
waren er bijna elfduizend aanmeldingen binnen.
de pabo’s is de groei bijna gestopt.
Daarmee stevenen de pabo’s wel af op een nieuw
Groei instroom hbo
instroomrecord. Maar ten opzichte van vorig jaar De tweedegraadsopleiding bedrijfseconomie is
blijft de groei beperkt: 0,9 procent. Het aantal
met 83 procent de snelste groeier bij de leraren-
aanmeldingen bij de voltijdopleidingen groeit
opleidingen, maar ook de exacte vakken wiskun-
met vijf procent, terwijl de belangstelling voor de
de, natuurkunde scheikunde en biologie staan
deeltijdopleidingen met dertien procent terug-
flink in de belangstelling bij de eerstejaars. Voor
loopt.
natuurkunde hadden zich afgelopen maand 112
De lerarenopleidingen groeien harder dan de rest
voltijd- en deeltijdstudenten aangemeld, terwijl
van het hbo. De aanmeldingen bij de sector
er vorig jaar september nog maar tachtig belang-
pedagogisch onderwijs stijgen met 5,8 procent,
stellenden waren: een stijging van veertig pro-
terwijl de belangstelling voor het hbo in zijn
cent. Bij de technische lerarenopleiding is het
geheel met 4,4 procent toeneemt (zie info-
beeld difuus. Bouwkunde en werktuigbouwkun-
grafic). Het kunstonderwijs is dit jaar de grootste
de doen het goed, maar bij grafische techniek en
groeier, maar lang niet alle belangstellenden
elektrotechniek daalt het aantal aanmeldingen.
worden daar toegelaten. Academies, conserva-
Van oudsher populaire vakken als maatschappij-
toria en theaterscholen kennen een stevige
leer en Engels groeien flink; geschiedenis en
selectie aan de poort.
Nederlands laten een wat minder snelle stijging
Het aantal aanmeldingen dat begin september
zien. De positie van de mini-opleidingen Turks,
binnen is, geeft een goed beeld van de krimp en
Arabisch en Fries blijft hachelijk. Voor Turks en
groei van opleidingen, maar het werkelijke aantal
KUNST
+14,8%
GEZONDHEIDSZORG
+ 7,9%
LERARENOPLEIDINGEN
+ 5,8%
ECONOMISCH
+ 5,0%
SOCIAAL-AGOGISCH
+ 3,2%
TECHNIEK
- 0,1%
AGRARISCH
- 6,0%
HBO TOTAAL
+ 4,4%
Bron: HBO-Raad/Ibg
Lerarenopleiding niet duurder voor 30-plussers Studenten die na hun 29ste aan een studie in het hoger onderwijs begin-
kwijt. Staatssecretaris Rutte (hoger onderwijs) vindt dat de werkgevers van
nen moeten vanaf volgend studiejaar alle opleidingskosten zelf betalen.
oudere studenten de opleidingskosten voortaan voor hun rekening moeten
Universiteiten en hogescholen krijgen van de overheid geen subsidie meer
nemen. Omdat het ministerie van onderwijs indirect de werkgever is van
voor de 30-plussers. Voor studenten aan de lerarenopleidingen wordt een
alle leraren in Nederland blijft het ministerie de 30-plussers bij de lerare-
uitzondering gemaakt. Dat heeft het kabinet op Prinsjesdag bekend
nopleidingen gewoon subsidiëren. De Tweede Kamer wil dat het kabinet
gemaakt.
helemaal afziet van de bezuinigingsmaatregel, die vijftig miljoen euro per
De opleidingskosten bedragen minimaal vijfduizend euro per jaar. Inclusief
jaar moet opleveren. (YvdM)
collegegeld is een 30-plusser in de toekomst minstens 6500 euro per jaar
4
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
MAN OF VROUW VOOR DE KLAS MAAKT NIETS UIT Het maakt niet uit of leerlingen les krijgen van een
sociologie (ITS) uitgezocht of er verband bestaat
Groepsleerkrachten vinden dat meisjes een bete-
man of vrouw. Prestatieverschillen tussen jongens
tussen de vervrouwelijking van het basisonderwijs
re werkhouding hebben, ook het sociale gedrag
en meisjes zijn volgens onderzoekers niet te ver-
en de resultaten en het gedrag van leerlingen.
van meisjes wordt positiever beoordeeld dan dat
klaren uit het geslacht van de leerkracht.
Daarbij is gebruikgemaakt van de gegevens van
van jongens. Maar deze verschillen worden niet
het Prima-cohortonderzoek en van de Cito-toet-
beïnvloed door het geslacht van de leerkracht
Over de feminisering van het basisonderwijs
sen. Prima is een grootschalig onderzoek bij zes-
voor de klas. Ook als gekeken wordt naar specia-
wordt vaak zorgelijk gedaan. Jongens zouden
honderd scholen en zestigduizend leerlingen dat
le groepen leerlingen zoals Turkse jongens, blijkt
hun rolmodellen missen en daardoor slechter
al tien jaar loopt. Behalve leerlingen worden ook
er geen effect te zijn.
presteren. In een enquête die het Onderwijsblad
directeuren, leerkrachten en ouders ondervraagd.
Volgens minister Van der Hoeven van onderwijs
dit jaar hield zegt de helft van de mannelijke
Tussen jongens en meisjes bestaan kleine ver-
is het toch van belang dat meer mannen in het
respondenten te vrezen dat het grote aantal vrou-
schillen in taal- en rekenprestaties, zelfvertrou-
basisonderwijs les gaan geven. Zij vindt dat voor
wen voor de klas (81 procent in 2002) ten koste
wen en welbevinden, werkhouding en sociaal
de beeldvorming van het onderwijs veel beter.
gaat van de kwaliteit van het basisonderwijs.
gedrag, constateren de onderzoekers. Het welbe-
Daar hoort ook het bevorderen van de instroom
In opdracht van het ministerie van onderwijs
vinden van de meisjes is volgens hun eigen oor-
van vrouwen in managementfuncties bij. (GvdM)
heeft het Nijmeegse Instituut voor toegepaste
deel beter dan dat van jongens.
STAGE IN PARAMARIBO ‘ONDERWIJS IN SURINAME IS AUTORITAIR’ Verouderd lesmateriaal, rijstzakken die als kussen fungeren bij gymlessen en leerlingen die geen mond open durven doen. De omstandigheden waren voor pabo-student Kristian Foeke verre van ideaal. “Desondanks was mijn stage in Suriname super.”
gedaan. De meesten hadden er nog een baantje bij, omdat de salarissen in het onderwijs niet hoog zijn.” Ook de voorzieningen vond Foeke maar matig. “De lesmethodes en het meubilair waren sterk verouderd. Voor de gymlessen waren er wat ballen en stokken en bij het turnen werden rijstzakken gebruikt. Wat dat betreft is Suriname nog echt een ontwikkelings-
In januari vertrok Kristian Foeke (24) van de pabo van de Hanzehogeschool
land. Ook op andere vlakken. Er is veel criminaliteit en bestuurlijk is het
Groningen voor een periode van ruim vier maanden naar Suriname. Tien
een zooitje.”
weken lang gaf hij les aan klas 2b van een basisschool in Paramaribo. “In
Na zijn tijd in Parmaribo liep Foeke ook nog drie weken stage in Galibi,
Nederland is dat vergelijkbaar met groep 4. Ze hanteren daar nog het sys-
een indianendorp in het noordoosten van Suriname. “Dat was echt een
teem van klassen, en niet van groepen zoals hier in Nederland.” Dat is niet
paradijsje, vanuit het klaslokaal keek je uit op de Marowijnerivier, met aan
het enige verschil met de Nederlandse situatie. Zo moest Foeke enorm
de overkant Frans-Guyana en iets verder de monding naar de Atlantische
wennen aan de autoritaire manier van lesgeven. “Kinderen worden daar
Oceaan.” Foeke gaf daar les in het Nederlands, maar verder spraken de leer-
geacht hun mond te houden. Ik probeerde wel iets meer interactie te krij-
lingen Caraïbisch. “Daardoor en door het feit dat ze nog geslotener waren
gen, maar dat lukte eigenlijk niet. En als je de teugels weer te veel laat
dan in Paramaribo, was het lastig om contact te krijgen met leerlingen.”
vieren, dan wordt het een bende.”
In juni heeft Foeke zijn pabo-opleiding afgerond en vorige maand is hij
Van de leerkracht die achterin de klas zijn lessen observeerde, heeft Foeke
begonnen met pedagogiek. Hij had zijn ervaring in Suriname voor geen
niets geleerd. “Ze gaf me nooit feedback. Sowieso zijn leerkrachten daar
goud willen missen. “Ik heb daar een supertijd gehad. Het heeft mijn kijk
niet heel erg betrokken. Als de school om één uur ’s middags uit ging,
ook verbreed. Ik besef nu dat het onderwijs in Nederland erg goed georga-
waren de leerkrachten ook meteen weg. Aan voorbereiding werd niets
niseerd is.” (RH)
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
5
Nieuws
s
d
UIT DE HOGESCHOOLPERS
Lastpak
belangstelling voor deze leer-werkroute is dit jaar
de andere Rotterdamse lerarenopleidingen
De Zwolse opleiding voor gymleraren zit opge-
echter minimaal. Daarom heeft de hogeschool
komen er wellicht meer studenten. De Hoge-
scheept met een student die docenten eigenlijk
besloten geen nieuwe duale studenten toe te
school Rotterdam neemt wel alle studenten,
niet meer in de klas willen zien. De student heeft
laten. Volgens coördinator Hans van ’t Zelfde is
maar niet al het personeel van Fontys over.
zijn leraren belasterd en beledigd en wordt ver-
het gebrek aan animo te wijten aan de terug-
dProfielen 21
dacht van het verzenden van dreigmails vanaf
lopende werkgelegenheid voor onderwijsassis-
een hogeschoolcomputer. Nadat de lastpak
tenten. dPunt. 01
d
Digitaal portfolio
bovendien de publiciteit zocht via de tv-program-
Vijftien afstudeerders van de Nijmeegse pabo
ma’s Peter R. de Vries en Breekijzer, besloot de
Overname
Groenewoud ontvingen in juni niet alleen een
opleiding hem niet meer in te schrijven. Maar de
Fontys draagt de Rotterdamse poot van de
diploma maar ook een cd-rom waarop hun digita-
studentenadministratie van de hogeschool stuur-
Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) over
le portfolio is gebrand. Met het portfolio kunnen
de per vergissing toch een nieuwe collegekaart
aan de Hogeschool Rotterdam. Fontys biedt in
de kersverse leraren hun toekomstige werkgevers
op. dHSK Windesheim nr 1
Rotterdam tien technische lerarenopleidingen
laten zien welke competenties zij tijdens hun
aan die door zo’n driehonderd (deeltijd)studen-
studie hebben ontwikkeld. De Nijmeegse stu-
Weinig animo
ten worden gevolgd. De kleine opleidingen kun-
denten deden mee aan een proefproject en
Mbo’ers die een baan hebben als onderwijsassis-
nen nauwelijks het hoofd boven water houden,
kunnen als studentassistent meewerken aan de
tent kunnen bij de Bredase pabo van de Avans
maar de Rotterdamse hogeschool ziet er wel
verdere ontwikkeling van het digitaal portfolio.
Hogeschool in drie jaar hun diploma halen. De
brood in. Door mee te liften met de werving van
dSensor 01
(advertentie)
6
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
Nieuws In één jaar een tweedegraadsbevoegdheid
Nieuw!De kopopleiding Ze hebben al een hbo-opleiding achter de rug en maken gebruik van een nieuwe mogelijkheid om in één jaar leraar te worden. In september zijn ongeveer zestig pas-afgestudeerde bachelors aan de kopopleiding begonnen. “Dat jaar extra studiefinanciering trok me over de streep.”
Begin september zijn zestig proefkonijnen aan een kopopleiding begonnen. Veertig van de honderd studieplaatsen blijven dus onbezet. Valt de belangstelling tegen? “Absoluut niet”, stelt Peter Lorist, van de Archimedes lerarenopleiding in Utrecht, die de proef coördineert. “We hebben pas in januari toestemming gekregen om te starten met de pilot en op 6 juli was de regelgeving rond het extra jaar studiefinanciering pas klaar.
Tekst Yvonne van de Meent Beeld Typetank
We zijn dus heel laat gestart met de werving en
Kim van den Bergh heeft deze zomer de oplei-
Akoestiek
ding sport, economie & communicatie bij de
Ruud Smeets kreeg pas tijdens zijn diploma-
Fontys Hogeschool in Tilburg afgerond. “Op de
uitreiking een folder met informatie over de kop-
middelbare school was ik een fanatiek zwemster
opleiding. Maar die folder legde de kersverse
en ik hoopte op een sportcarrière, maar ik bleek
bachelor in de technische natuurkunde eerst
niet zo veel talent te hebben.” Via haar studie
terzijde. Hij heeft zich gespecialiseerd in de
wilde ze toch in de sportwereld terecht komen.
akoestiek en wil graag een baan bij een advies-
Maar het is op het ogenblik moeilijk om een baan
bureau op dat gebied. “Maar het is op het ogen-
in die sector te vinden. En voor werk in andere
blik heel erg moeilijk om een baan te vinden in
branches voelt ze niet veel. “Een baan als verte-
mijn branche. En ook daar buiten is het lastig.
genwoordiger in koffiezetapparaten is niks voor
Ik heb bijvoorbeeld ook bij Philips gesolliciteerd,
mij.” Ze aanvaarde een vakantiebaan als reis-
maar het is niet gelukt. Misschien moet ik wat
leidster in Kroatië en schreef zich in voor een
meer geduld hebben en wachten op het herstel
we hebben toch nog zestig studenten.”
deeltijdopleiding journalistiek. “Maar ik twijfel-
van de economie, maar zo’n lerarenopleiding van
de wel aan die keus”, vertelt ze. “Zo’n opleiding
Fontys doen de Hogeschool Rotterdam, Windes-
een jaar trekt me wel. Je leert werken met men-
duurt vier jaar en dat vind ik wel erg lang.”
heim en de Hogeschool van Arnhem & Nijmegen
sen en dat komt altijd van pas, ook als ik alsnog
Terwijl ze in Kroatië zat kwam er thuis een brief
aan de pilot mee. Vanaf volgend jaar wordt de
een baan in mijn eigen vak vind.”
van Fontys binnen waarin stond dat ze zich kon
kopopleiding een regulier traject en kunnen stu-
De natuurkundige denkt dat het onderwijs hem
inschrijven voor een kopopleiding waarmee ze in
denten terecht bij alle zeven hogescholen die
wel ligt. “Ik heb het laatste jaar eerstejaars-
één jaar leraar economie kan worden. Studenten
tweedegraadsopleidingen verzorgen.
studenten begeleid en dat beviel me wel. Ik denk
die de kopopleiding volgen krijgen een extra jaar
dat ik het lesgeven wel in me heb, maar dat zul-
studiefinanciering. “Toen mijn moeder die brief
Proefkonijnen
len de stages snel genoeg uitwijzen.”
voorlas, dacht ik meteen: dat is het. Ik had wel
Het ministerie van onderwijs wil door middel
Kim van den Bergh is niet zo zeker van haar
eens vaker gedacht aan een baan voor de klas en
van de kopopleiding een nieuwe doelgroep het
zaak. “Ik heb altijd wel gedacht: voor de klas
dat extra jaar studiefinanciering trok me meteen
onderwijs binnenhalen: jongeren die al een vak
staan lijkt me wel wat. Maar ik ben wel benieuwd
over de streep.”
hebben geleerd en die hun vakkennis willen
of ik het kan. Daarom is het fijn dat de kopoplei-
Dit studiejaar kunnen honderd studenten die een
overdragen. Daarmee hoopt de minister het lera-
ding begint met een schoolstage. Dan weet je
bachelordiploma (hbo of wo) op zak hebben
rentekort, dat in het voorgezet onderwijs de
meteen of het iets voor je is.”
meedoen aan een pilotproject waarin ze in één
komende jaren zal toenemen, een beetje te ver-
jaar een tweedegraadsbevoegdheid kunnen
lichten. Omdat de deelnemers aan de kopoplei-
Meer informatie over de kopopleiding is te
halen. Voorwaarde is wel dat de bachelor-
ding al over voldoende kennis van een schoolvak
vinden op www.lerarenopleiden.nl.
opleiding die zij gevolgd hebben nauw verwant is
beschikken, krijgen zij een praktijkgerichte trai-
aan het schoolvak dat ze gaan geven. Naast
ning met veel stages.
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
7
Straksvoordeklas stage-enquête
PLANKENKOORTS Zestig procent van de stagiairs heeft last van plankenkoorts wanneer ze voor het eerst zelf een klas moeten draaien. Dat blijkt uit de Straksvoordeklasstageenquête. Maar mede dankzij de goede begeleiding vanuit de stageschool bouwen de zenuwpezen snel zelfvertrouwen op. Over de stagebegeleiding vanuit de opleiding zijn de geënquêteerden minder te spreken. Tekst Robert Sikkes Beeld Typetank
assistentenopleiding of een lerarenopleiding
beroep realistischer is geworden, de andere
voortgezet onderwijs. Een opvallende uitkomst
helft heeft tijdens de stage ontdekt dat het
is dat de geënquêteerden razend enthousiast
leraarschap precies de juiste baan voor hem of
zijn over de manier waarop vanuit de school de
haar is. Slechts één inzender kwam tot de
stage wordt begeleid. Maar liefst 71 procent
tegenovergestelde conclusie en hield na de
vindt die begeleiding goed. Slechts een enke-
stage de lerarenopleiding voor gezien.
ling (vijf procent) vindt de bijstand vanuit de
Tegenover al die pluspunten staan ook wat
stageschool beroerd.
minnetjes. Over de begeleiding vanuit de
Die goede begeleiding werd in de open vragen
opleiding zijn studenten een stuk minder
ook genoemd als het allerbelangrijkste van een
tevreden. De helft vindt die redelijk, een signi-
stageschool.“Een begeleider moet opbouwen-
ficant lagere score dan de begeleiding vanuit
de kritiek kunnen geven”, vindt een studente.
de stageschool. Een kwart vindt de begeleiding
Een ander antwoordt: “Van fouten maken leer
goed, een kwart ook echt slecht. Op zich zijn
Een stageplaats zoeken is vooral eigen initia-
je het meest.” En terwijl de één het liefst een
studenten wel tevreden over de aansluiting
tief. De helft van alle studenten op leraren-
oude rot als begeleider heeft (“van iemand met
tussen theorie en praktijk. Daar zit de score
opleidingen zorgt zelf voor een stageplek, de
zo veel ervaring kan je veel leren”), zoekt de
voor ‘goed’ weer op de helft.
andere helft doet dat via een stagebureau of
volgende juist het avontuur van “een mentor
De eerste keer alleen voor de klas staan is voor
een docent. Iets meer dan een kwart heeft
die met zijn tijd meegaat”.
de meeste stagiairs zenuwslopend. Bijna zestig procent heeft een beetje last van planken-
moeite om een stageplaats te vinden. Het overgrote deel vindt dat het zoekproces best rede-
De juiste baan
koorts en bij een kwart gieren de zenuwen door
lijk verloopt en een ander kwart vindt moeite-
Op de vraag wat het belangrijkste is dat stu-
de keel, die allereerste keer. N
loos een stageplaats. Vooral studenten van
denten tijdens de stage hebben geleerd, ant-
lerarenopleidingen voortgezet onderwijs komen
woorden de meesten dat ze meer zelfvertrou-
makkelijk aan een plek. Dat blijkt allemaal uit
wen hebben gekregen. Consequent zijn en rust
De tien cd-bonnen zijn gewonnen door: Esther de
de grote stage-enquête die Straksvoordeklas in
nemen worden daarnaast veel genoemd, maar
Wit, Den Haag; Yvette Gijnes, Hoensbroek; Angela
het laatste nummer voor de zomervakantie
ook de “randverschijnselen van een baan,
Lischer, Almere; Merel Sprong, Utrecht; Petra van
hield.
zoals omgaan met collega’s en de onderwijs-
de Schoot, Liempde; Marlies Vasse, Groningen;
In totaal vulden 150 studenten uit het hele
bureaucratie” passeren de revue. De stage
Danielle Cozijnsen, Veenendaal; Emiel Zweedijk,
land de vragenlijst in. Het merendeel (drie-
motiveert in elk geval enorm: de helft van de
Utrecht; Gertien Christoffens, Assen; Paula van
kwart) zat op de pabo, de andere deden een
inzenders vindt dat het beeld van het leraars-
der Meer, Groningen.
8
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
Pabo-afgestudeerden voelen zich bekocht
NAUWELIJKS BANEN VOOR LICHTING 2004 De omslag heeft zich in sneltreinvaart voltrokken. Het tekort aan leerkrachten in het basisonderwijs is door de bezuinigingen van de overheid veranderd in een overschot. Pas-afgestudeerden solliciteren zich suf, maar vissen achter het net omdat schoolbesturen geen nieuwe leraren durven aan te nemen. De lichting 2004 voelt zich bekocht. “Ik heb mijzelf drie jaar volledig over de kop gewerkt om aan dit diploma te komen en ik voel mij behoorlijk misleid door de overheid.”
voorspeld. Je zou bij wijze van spreken uit
Tekst Robert Sikkes Beeld Typetank
Verzadigingspunt
banen kunnen kiezen. De realiteit is een andere. De werkloosheid in het onderwijs groeit in rap tempo. De oorzaak? Het bezuinigingsbeleid van de overheid. Alle schoolbesturen zijn uiterst voorzichtig met het openstellen van vacatures. De miljoenenbezuinigingen op het onderwijs in allochtone levende talen (oalt) en het onderwijsachterstandsbeleid gaan namelijk tegen de drieduizend banen kosten. Vrij vertaald betekent het dat er voor bijna de helft van alle pas-afgestudeerden geen baan zal zijn.
“Vorig jaar werden onze afgestudeerden bij “Het nieuwe schooljaar is inmiddels gestart.
wijze van spreken met een schepnet van straat
Ik sta bij verschillende gemeenten ingeschre-
geveegd. Dit jaar is dat beeld volledig omgesla-
ven, maar ik ben nog niet één keer gebeld. Ik
gen, een flink stel zit zonder werk”, vertelt
heb mijn weekendbaantje bij de textielsuper-
Frans Bolsius, directeur van de pabo van de
markt nog steeds aangehouden, ook al werk ik
Haagse Hogeschool. “Waar je dat meteen aan
daar al lang niet meer met plezier. Mijn motiva-
merkt is de inschrijving voor de zij-instroom-
tie is daar: ziekenfondsverzekerd en de brood-
opleiding. Hadden we vorig jaar vier groepen,
nodige euro’s verdienen.” Marieke is nog niet
nu maar één. Mensen die een carrièreswitch
helemaal wanhopig. Ze heeft een goede lio-
maken, willen immers zekerheid dat ze aan het
stage achter de rug, met aansluitend een flinke
werk komen. Ik vind dat treurig en vind dat we moeten proberen om juist deze doelgroep te
ziektevervangingsbaan. Binnenkort gaat er iemand op haar oude stageschool met zwanger-
die een verkorte opleiding volgden, helemaal.
behouden, want we hebben ze straks hard
schapsverlof. De school wil haar graag hebben,
“Erg irritant allemaal”, aldus Leonie, “vooral
nodig.”
maar de gemeente is heel voorzichtig met het
omdat er toen ik in januari 2002 begon met de
Bij pabo De Kempel in Helmond is het nooit zo
aanstellen van vervangers. Ze hoopt vurig dat
pabo overal nog gesproken werd van een groot
geweest dat studenten na het ontvangen van het
het toch rondkomt, want “ik weet niet of ik het
tekort. Je stelt je dus in op de zekerheid van een
diploma meteen aan de slag konden. “Die ver-
nog een jaar aankan, zonder plezier werken in
baan, maar die is op dit moment ver te zoeken.”
halen over tekorten, zoals in de randstad, her-
een winkel, gecombineerd met wachten op tele-
Na een oproepje via Straksvoordeklas kwamen
kennen wij niet”, zegt directeur G. Hendriks.
foontjes. Anders ga ik misschien iets doen met
er al snel reacties binnen van pabo-afgestu-
“Het is nooit erg makkelijk geweest. Van de
mijn oude spw-diploma. De kinderopvang of de
deerden die nog geen baan hebben gevonden.
studenten die vorig zijn afgestudeerd heeft nu
buitenschoolse opvang in. Tja, je moet wat.”
Zonder uitzondering gepikeerd. Het is ook niet
22 procent een vaste benoeming en zeventig
Pabo-afgestudeerden voelen zich bekocht. Er
meer te volgen. Je begint aan een opleiding,
procent een tijdelijke of invalbaan. En van de
zijn nauwelijks banen te vinden. Zij-instromers
omdat er een enorm gebrek aan leraren wordt
lichting 2004 weet ik zeker dat niet iedereen
10
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
nu een baan heeft.”
ben die mensen nu niet een eigen groep maar
In Rotterdam is de omslag weer wel voelbaar.
zitten ze in een vervangingspool. Maar nieuwe
“Wij constateren dat er minder vacatures
lio’s krijgen geen baangarantie meer. Ook het
beschikbaar zijn”, meldt Fred Feuerstake van
aantal betaalde lio-plekken is verminderd.”
de pabo van de Hogeschool Rotterdam. “Het algemene beeld is dat scholen voorzichtiger zijn met het aannemen van personeel.” Karel Aardse, collegevoorzitter van de Marnix
‘De arbeidsmarkt voor onderwijsassistenten
Academie, ziet in Utrecht hetzelfde patroon. “Het komt door de bezuinigingen op oalt en het
Misleid Intussen balen de afgestudeerden. Miriam mailt: “Op dit moment heb ik mij ingeschreven bij negen(!) gemeenten en stichtingen in de
is nog veel droeviger’
hoop op een baan. Toen ik begon met de pabo
achterstandbeleid. Daardoor zit de arbeids-
zag het er allemaal rooskleurig uit en werd ons
markt in het basisonderwijs nu opeens op het
verteld dat we het voor het kiezen hadden als
verzadigingspunt. En ook wij merken dat direct
we klaar waren. Maar het tegendeel is waar.”
aan de deeltijdopleiding, waar de aanmeldin-
Femke heeft het idee dat het aan de regio ligt.
gen achterblijven.” Op alle pabo’s gaat het nog
“Als je als afgestudeerde niet naar de randstad
goed met de studentenaantallen, vooral dankzij
wilt, zijn de kansen erg klein.” Nu ze geen
de stijgende belangstelling voor de voltijdoplei-
baan heeft, gaat ze maar doorstuderen. “Ik heb
dingen. Bolsius in Den Haag ziet enorm veel
budget en het ontslag van oalt-leraren intern
gekozen voor remedial teaching. Ik hoop hier-
doorstroom vanuit het mbo. “Want de arbeids-
op te vangen. Vacatures worden eerst door die
door mijn kansen volgend jaar te vergroten en
markt voor onderwijsassistenten is nog veel
mensen opgevuld. Zo komt de klap van de
mijn eigen kennis verder te ontwikkelen.”
droeviger. Dus die groep gaat doorstuderen.”
bezuinigingen terecht bij de pas-afgestudeer-
Alice heeft na een lange zoektocht een tijdelij-
De omslag heeft zich volgens de Haagse pabo-
den. “Al moet ik zeggen dat de gemeente Den
ke baan. “Nergens was iemand nodig, op veel
directeur in ijltempo voltrokken. Schoolbestu-
Haag er alles aan doet om geen verloren gene-
scholen wordt de formatie ingekrompen. Ik heb
ren zijn huiverig om personeel aan te nemen.
ratie te creëren. Wie vorig jaar een betaalde
mijzelf drie jaar volledig over de kop gewerkt
Zo probeert de gemeente Den Haag de gevol-
lio-stage had, had ook een baangarantie. Daar
om aan dit diploma te komen en ik voel mij
gen van de bezuinigingen op het achterstands-
heeft de gemeente zich aan gehouden, al heb-
behoorlijk misleid door de overheid.”N
GEEN BAAN? MAXIMAAL 575 EURO BIJSTAND Bakken sollicitatiebrieven geschreven, iedereen gevraagd of je ergens kunt invallen, maar er komt een dag dat het pijnlijke besef doordringt: je bent gediplomeerd leraar basisonderwijs, maar niemand heeft je nodig. Er blijft dan maar één ding over: je inschrijven als werkzoekende bij het centrum voor werk en inkomen en een uitkering aanvragen. Wie een arbeidsverleden heeft (in de laatste 39 weken 26 weken gewerkt) kan rekenen op een ww-uitkering. Hoogte en duur daarvan zijn afhankelijk van het verdiende loon. Solliciteren moet, het eerste halfjaar in de ww mag dat aansluiten op ervaring, opleiding en loonniveau, daarna is ook lagergekwalificeerd werk ‘passend’. Wie geen recht heeft op ww komt terecht in de Wet werk en bijstand. Vanaf 21 jaar ontvangen alleenstaanden maximaal 575 euro per maand. Maar een gemeente mag schoolverlaters (ook hbo’ers) een lagere uitkering geven om ze te stimuleren ‘sneller aan het werk te komen’. In de bijstand moeten mensen ook werk aannemen dat niet aansluit bij hun opleiding of ervaring. Als een afgestudeerde nog thuis woont, wordt het inkomen of vermogen van de huisgenoten (ouders) meegewogen. In het overgrote deel van de gevallen bestaat er dan geen recht op uitkering. Wel kunnen ouders eventueel nog kinderbijslag krijgen.
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
11
LIO’S STEEDS VAKER
ONBETAALD VOOR DE KLAS Steeds meer basisscholen weigeren leraren in opleiding het in de cao afgesproken salaris te betalen. Veel pabo-studenten pikken dat, omdat ze een goede lio-plaats belangrijker vinden dan geld. “Als student ben je al blij dat je een plek hebt.” Maar de opleidingen denken daar vaak anders over. De Fontys pabo in Tilburg ontwikkelt weer een traditionele afstudeerstage. Als je niet betaald wordt, ben je stagiair en moet je alleen het werk van een stagiair doen, vindt ook de AOb. Tekst Rob Voorwinden Beeld Typetank
cies zat met die betaling en dat afstuderen. De
den. En doordat ze al tijdens hun studie aan de
pabo-student kreeg een, zoals hij dat noemt,
slag gaan helpen zij met het verlichten van het
“Verschillende van mijn sollicitaties naar een lio-
‘politiek correct’ antwoord. Het ministerie doet
lerarentekort.
plaats zijn afgeketst omdat de scholen me geen
geen harde uitspraken over het al dan niet beta-
salaris wilden betalen”, vertelt Bas Leijen, stu-
len van lio’s, maar stelt wel dat studenten altijd
Nieuwe methode
dent aan de Fontys pabo in Tilburg. Hij had het
de gelegenheid moeten krijgen om af te stude-
Uitgangspunt bij de invoering was dat de leraren
gevoel tussen wal en schip terecht te komen,
ren. Is het niet via een lio-schap, dan maar via
in opleiding voor hun inzet het salaris van een
want zijn opleiding eist dat basisscholen lio’s
een normale stage.
beginnende leerkracht ontvangen (zie kader op
betalen. Omdat andere pabo’s die eis niet stel-
Daarom is de Fontys pabo nu een traditionele
pagina 15). Want ze staan zelfstandig voor de
len, pikken die de meeste lio-plaatsen in.
afstudeerstage aan het opzetten voor haar
klas en hebben dezelfde taken en verantwoorde-
“Ik ben het ermee eens dat je als lio betaald zou
vierdejaarsstudenten. Met lange tanden, dat wel,
lijkheden als de zittende leerkrachten. Dus waar-
moeten worden”, zegt Leijen. “Maar aan de
want de afgelopen jaren waren alle kaarten op
om zouden lio’s zich dan laten afschepen met
andere kant vind ik het vreemd dat ik nu in mijn
het lio-schap gezet. Andere pabo’s deden dat
een boekenbon of bosje bloemen?
afstuderen wordt belemmerd.” Want het lio-
overigens ook, want de lio’s zijn een schot in de
In de praktijk houden veel basisscholen zich niet
schap is de eindfase van zijn opleiding en die
roos gebleken. Door de invoering van het lio-
aan dat uitgangspunt. Basisscholen ontvangen
kan hij niet doorlopen omdat zijn pabo eist dat
schap, nu zo’n tien jaar geleden, is de praktijk-
van het ministerie van onderwijs een schoolpro-
de stageschool met geld over de brug moet
schok voor beginnende docenten minder heftig.
fielbudget waaruit ze stagiairs en lio’s kunnen
komen.
De lio’s maken de echte beginnersproblemen
betalen, maar ze mogen dat geld ook aan andere
Daarom schreef Leijen een brief aan het ministe-
immers al tijdens hun studie mee, op het
zaken besteden, zoals het bijscholen van hun
rie van onderwijs, met de vraag hoe het nu pre-
moment dat ze nog goed begeleid kunnen wor-
leerkrachten. Het is of jou betalen of volgend
12
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
jaar een nieuwe methode aanschaffen, is het
basisscholen in eerste instantie toch overstag,
dan zouden we een tweedeling tussen lio’s en
argument dat de aanstaande lio tijdens een solli-
maar een enkele school begint nu weer terug te
scholen krijgen. Vandaar dat we iedereen de
citatie vaak hoort, en dan blijft betaling dus ach-
krabbelen. Zo heeft het Rotterdamse schoolbe-
helft geven.”
terwege. Veel studenten slikken dat ook, omdat
stuur Rvko, dat ook wel eens Tilburgse lio’s
“het pabo-publiek doorgaans niet voor het con-
afneemt, laten weten dit jaar slechts de helft van
Zondigen
flictmodel kiest”, meldde een teamleider van de
het lio-salaris te betalen. “Vorig jaar betaalden
De Tilburgse pabo wil nu geen lio’s meer leveren
Tilburgse pabo eerder in het Onderwijsblad.
we honderd procent”, zegt bovenschoolsma-
aan het Rotterdamse schoolbestuur. En Kreugel
Daarom houdt de Tilburgse opleiding strak vast
nager Wim Kreugel. “Dat hadden we dit jaar ook
weet ook best dat hij met die halve betaling
aan betaling van lio’s. Studenten vinden dat
willen doen, maar we zitten financieel wat moei-
tegen de cao zondigt. “Maar ja, we hadden de
maar niks. Ze zijn bang dat ze door het beleid
lijk omdat we veel oalt-leerkrachten in dienst
lio’s ook helemaal niet kunnen betalen. Het geld
van hun opleiding niet op de school van hun
hebben gehouden die we eigenlijk hadden moe-
is er gewoon niet, omdat we zo ons best hebben
voorkeur terecht komen. Liever een school waar
ten ontslaan.” Dus moeten lio’s genoegen nemen
gedaan voor de oalt-leerkrachten.”
je je thuisvoelt, dan een betaalde lio-periode,
met een halve vergoeding. “We hadden ook kun-
Ook in de regio Utrecht staat de betaling van lio’s
redeneren zij.
nen zeggen dat we vijftien lio’s volledig zouden
onder druk. “In het Utrechtse basisonderwijs
Na overleg met de Tilburgse pabo gingen veel
betalen en de rest niet”, zegt Kreugel. “Maar
worden lio’s nauwelijks meer betaald”, zegt n
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
13
Jessica Kuiper, stagecoördinator van de Marnix Academie. “Zeker niet buiten de stad, waar het aanbod van leraren en lio’s groot is. Want het is gewoon de wet van vraag en aanbod: hoe hoger de tekorten, hoe beter er betaald wordt.” Op een paar plaatsen in het land verloopt de betaling van lio’s overigens nog wel vlekkeloos, zoals bij de Brabantse OMO-scholen. En ook alle lio’s van de Heerlense pabo van de Hogeschool Zuyd zijn nog steeds betaald onder dak. Een kwestie van goede afspraken met de basisscholen, zegt coördinator van het vierde jaar Louis van den Boom. Scholen willen met het betaalde lio-schap leraren voor de Limburgse regio behouden. “Het toekomstige basisonderwijs in de regio is gebaat bij goed opgeleide leraren. Daarbij speelt het lio-traject een heel belangrijke rol en die visie wordt gedeeld door de basisscholen”, stelt Van den Boom. Beleidsmedewerker Claire Verlinden van de AOb adviseert studenten om zich normaal te laten betalen voor het lio-schap. En studenten die toch als onbetaalde stagiair voor de klas komen, moeten ook alleen het werk van een stagiair
Rekent Van Montfoort op veel stagiairs, of zal het
buurt van Tilburg toen de school de afstudeer-
doen, vindt ze.“Als je het werk van een lio doet,
toch lukken om alle vierdejaarsstudenten in
stage ging opzetten. Zijn medestudenten zijn
dus zonder begeleiding voor een groep staat, heb
januari als betaalde lio onder dak te krijgen? Van
volgens hem wel blij met de stagevariant. “Nu
je ook recht op een lio-contract en een salaris.
Montfoort hoopt dat laatste. “Dat zal de komen-
kunnen ze tenminste kiezen tussen het lio-schap
Laat je niet uitbuiten.”
de maanden blijken.”
en een stage.” Maar doen die stagiairs straks in
Dat is ook belangrijk voor de verzekering, zegt
Student Bas Leijen die de brief aan het ministe-
de scholen heel ander werk dan lio’s? “Dat is
Kuiper van de Marnix Academie in Utrecht.
rie van onderwijs schreef, heeft opvallend
natuurlijk het probleem. Want je bent als student
“Lio’s die onbetaald werken zijn in feite gewoon
genoeg toch een betaalde lio-plaats in het ver-
blij dat je een plek hebt en dan is het: mond
stagiair. En stagiairs moeten volgens de regels
schiet. Hij had al een lio-plaats gevonden in de
dicht en doen wat je gezegd wordt.”N
altijd worden begeleid door een bevoegde docent. Als je toch in je eentje met de kinderen naar de gymles loopt en er gaat wat mis, ben je niet verzekerd.”
EEN HALF BEGINNERSSALARIS
Afwijkend
Volgens de onderwijs-cao verdient een lio hetzelfde als een beginnende leraar. Omdat lio’s
Edith van Montfoort, directeur van de Fontys
meestal de helft van de week in dienst zijn, krijgen zij een half beginnerssalaris, ruim dui-
pabo in Tilburg, heeft er niet veel vertrouwen in
zend euro bruto per maand. Basisscholen doen daar vaak moeilijk over, in het voortgezet
dat de basisscholen zich strikt aan het verschil
onderwijs en het beroepsonderwijs is het wat normaler dat lio’s betaald krijgen voor hun werk.
tussen lio’s en stagiairs zullen houden. “Dat
Want deze laatste scholen zijn groter en hebben dus vaak wat meer financiële armslag.
nemen ze niet zo nauw. Een stagiair loopt de
Naast lio’s zijn er tegenwoordig ook duale studenten, die al vanaf hun eerste studiejaar part-
kans toch zonder begeleiding zelfstandig voor de
time op een school werken. Ze beginnen meestal als onderwijsassistent of leerlingbegeleider
klas te staan.” Daarom doet zij haar best om de
en eindigen als lio. De duale studenten krijgen, als het goed is, betaald voor hun werk op de
afstudeerstage die noodgedwongen wordt ont-
scholen, maar hoeveel precies is niet in een cao geregeld. Meestal worden daarvoor de laag-
wikkeld, zoveel mogelijk af te laten wijken van
ste drie treden van salarisschaal vijf aangehouden: zo’n veertienhonderd euro bruto per
het lio-traject. Door bijvoorbeeld een afwijkende
maand bij een vijfdaagse werkweek. Er zijn echter scholen die de duale studenten binnen-
periode te gebruiken (drie maanden in plaats van
halen via uitzendbureaus, en dan worden de kosten van het uitzendbureau afgetrokken van
de vijf maanden van het lio-schap) en door een
het loon van de studenten.
andere verdeling te maken tussen de tijd die de stagiair op de basisschool en op de pabo door-
Meer informatie over de rechtspositie van lio’s vind je op de website van Straks:
brengt.
www.straksvoordeklas.nl. Of surf rechtstreeks naar www.paboplein.nl
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
15
&
JOYCE Bij je eigen vader in de klas. Joyce van Otterdijk (31) maakt het voor de tweede keer mee. De eerste keer was op het Stabrecht College in Geldrop, waar haar vader Rob (57) ruim dertig jaar leraar maatschappijleer is geweest. En nu, zo’n vijftien jaar later, treffen ze elkaar weer op de lerarenopleiding maatschappijleer van de Fontys Hogeschool in Tilburg. Rob doceert daar vakdidactiek en Joyce is er in september begonnen aan de deeltijdopleiding. Tekst Eva Prins Beeld Joost Grol
ROB: “Ik denk dat je als leraar niet veel kan
ik nooit een volledige lestaak gehad en er altijd
doen als je geen goede relatie met een klas hebt.
van alles naast gedaan: toneel, cabaret, interna-
Daarom heb ik daar ook altijd veel in geïnves-
tionale projecten. Daardoor hebben jullie echt de
teerd. Ik organiseerde bijvoorbeeld excursies of
room op het toetje meegemaakt en ik ben wel
ging kamperen met een klas.”
even bang geweest dat je beeld van het leraar-
JOYCE: “Ik vind die band met leerlingen ook
schap daardoor te rooskleurig is.”
heel erg belangrijk. Alleen informatieoverdracht
JOYCE: “Zulke nevenactiviteiten lijken me heel
zou mij geen voldoening geven. Als ik terugkijk,
leuk om te doen en het past ook bij hoe ik leraar
is maatschappijleer het enige vak waar ik veel
wil zijn. Maar het is zeker niet zo dat ik daarom
aan heb gehad. Het heeft mijn interesse gewekt
voor dit vak heb gekozen.”
voor de actualiteit en bijgedragen aan mijn
ROB: “Ik denk wel dat Joyce het in zich heeft. Ze
meningsvorming. Dat wil ik mijn leerlingen
heeft genoeg presentatievaardigheden en uitstra-
straks ook meegeven. Daarom heb ik hiervoor
ling en ze is, net als ik, heel enthousiast voor het
gekozen.”
vak. Nu hebben we het vaak over het vak. Over
ROB: “Ik koos in de jaren ’70 voor maatschappij-
die evenementenindustrie konden we nauwelijks
leer omdat ik een bijdrage wilde leveren aan een
met elkaar communiceren. Dat is niet mijn
JOYCE: “Mijn vader heeft indirect zeker bijge-
betere wereld. Maatschappijleer was toen echt
wereld. Nu is de communicatie een stuk inten-
dragen aan mijn keus voor dit vak. Doordat ik van
een links, idealistisch vak.”
siever.”
hem les kreeg, ben ik maatschappijleer gaan
JOYCE: “Dat linkse zit er bij mij ook zeker in. Zo
JOYCE: “Ik vraag pa ook regelmatig om advies,
waarderen.”
zijn we ook opgevoed en uiteindelijk komt mijn
over boeken of over opdrachten die ik moet
ROB: “Zeker in mijn begintijd werd maatschap-
motivatie denk ik overeen met die van mijn
maken. Ik weet dat ik heel veel van hem kan
pijleer nog vaak als een onbelangrijk vak gezien.
vader. Ik wil iets zinnigs doen. Ik wil verschil
leren. Dus waarom niet? Ik zie het als een groot
Veel mensen dachten: daar gebeurt maar wat. Je
maken. Na mijn studie vrijetijdswetenschappen
voordeel dat ik hem met vragen kan bellen.”
moest het bestaansrecht steeds verdedigen. Ik
heb ik ruim vier jaar in het bedrijfsleven gewerkt.
ROB: “Maar ik ben blij dat ze niet al in mijn eer-
vond en vind het vak heel belangrijk en ben er
In de evenementenorganisatie. Ik vond het heel
ste jaar hier is komen studeren. Ik was toen nog
ook op allerlei manier ingedoken. Zo ben ik
leuk, maar op een gegeven moment gaf het geen
erg zoekende en zou het wel moeilijk gevonden
methoden gaan schrijven en curricula gaan ont-
voldoening meer. Ik wil meer inhoud.”
hebben me zo kwetsbaar aan mijn dochter te
wikkelen. Ik was en ben heel erg begaan met het
ROB: “Ik denk dat maatschappijleer zeker meer
laten zien. En ook voor haar lijkt het me niet fijn
vak.”
inhoud aan je leven zal geven.”
om medestudenten te horen klagen of mopperen
JOYCE: “Ik vond maatschappijleer heel erg leuk
JOYCE: “Jij zei gelijk: doen!”
over mijn lessen.”
en ik denk dat dat voor een belangrijk deel kwam
ROB: “Ja, ik was heel enthousiast. Je ziet je kin-
JOYCE: “Ik ben hier nog maar net begonnen,
door hoe het werd gegeven. Papa straalde dat
deren toch graag in een sector die jezelf na aan
maar volgens mij is pa ook hier een populaire
enthousiasme echt uit. Hij was ook een heel pop-
het hart ligt. Maar ik heb me wel afgevraagd of je
docent. Daar maak ik me absoluut geen zorgen
ulaire leraar. Daarom was het helemaal niet ver-
keus niet te veel beïnvloed was door wat je van
over.” N
velend om bij hem in de klas te zitten.
mij hebt gezien. Ik heb het leraarschap altijd op
Integendeel.”
een vrij ongebruikelijke manier ingevuld. Zo heb
16
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
&ROB Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
17
6 ✽
Zes tips
OVER OMGAAN MET COLLEGA’S Het is in het begin misschien wat intimiderend, al die collega’s die meer ervaring hebben en het veel beter weten dan jij. Maar je kunt ook veel aan die collega’s hebben. Sterker nog, zonder goede contacten met je collega’s is de kans dat je het redt als beginnende leraar een stuk kleiner. Daarom zes tips die je kunnen helpen bij het smeden van een goede band met je collega’s. “Vragen stellen is nooit dom” Tekst Hanne Obbink
ren in het begin wat verloren voelen en ook aan
docentenkamer zitten. En doe mee met werk-
veel basisscholen heb je tegenwoordig al gauw
groepen en activiteiten buiten de schooluren,
met een stuk of twintig collega’s te maken. “Zorg
ook op vakgebieden die niet direct de jouwe zijn.
dan dat je op je eerste dag degene aanschiet met wie je je sollicitatiegesprek hebt gevoerd”, zegt Jan Menger, docent techniek en begeleider van
1
beginnende leraren aan het Christelijk Lyceum Zeist. “Die snapt heus wel hoe je je voelt en zal je best aan deze of gene willen voorstellen. Dat helpt je op weg. Maar ga niet aan hem hangen.” Het lijkt misschien een open deur, deze tip. Maar in de praktijk blijken lang niet alle begin-
2
ners het belang van een snelle kennismaking in te zien. “Mij valt op dat veel nieuwelingen zich vergeten voor te stellen”, zegt Eefje Pleij, die
✽ MAAK KENNIS MET JE COLLEGA’S
over haar ervaringen als docente aan een
Stagiairs hebben nogal eens de neiging weg te
Amsterdamse basisschool het boek Juf met
kruipen bij hun stagebegeleider of alleen contact
staarten schreef. “Maar er lopen zoveel mensen
te zoeken met andere stagiairs. Voor een stagiair
op school rond, parttimers, stagiairs en noem
✽ ONDERSCHAT HET BELANG VAN CONTACTEN MET JE COLLEGA’S NIET
is dat al niet zo verstandig, voor een beginnende
maar op. Dus maak duidelijk wie je bent, anders
“De leerlingen”, zullen veel leraren antwoorden
leraar al helemaal niet. Maak daarom snel kennis
word je over het hoofd gezien.”
op de vraag wat hun werk leuk maakt. Dat zal
met zoveel mogelijk collega’s. Misschien zul je je
Bouw die eerste contacten vervolgens snel uit.
best, maar zeker in je eerste tijd als leraar bouw
op een middelbare school met, zeg, tachtig lera-
Ga niet steeds in hetzelfde veilige hoekje van de
je echt nog geen leuke en bevredigende contac-
18
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
ten met je leerlingen op. “Met je collega’s bouw
zonder. In gesprekken met een ervaren collega
valt dat altijd wel te regelen, bijvoorbeeld als je
je veel sneller een echte band op. En dan hoef je
kom je tot veel meer dan in je eentje. Als je daar
eigen klas gym heeft of als je een tussenuur
het echt niet de hele tijd over werk te hebben,
geen tijd voor neemt, leer je te weinig en te lang-
hebt. Bespreek vervolgens wat je is opgevallen
dan gaat het natuurlijk ook over hoe je weekend
zaam. En dat zou jammer zijn, want er valt nog
met de betreffende docent. “Natuurlijk, je blijft
was of zo”, zegt Menger. “En dat is belangrijk. Of
genoeg te leren.”
eigen baas, je pikt eruit wat je bevalt en de rest
je het op een school naar je zin hebt of niet,
laat je voor wat het is. Maar ik heb ontzettend
hangt vaak voor een groot deel van de contacten
veel geleerd door te jatten van anderen.”
met je collega’s af.” “Ik maak wel mee dat beginnende docenten in hun klas blijven zitten tijdens de pauzes, om nog even de volgende les door te nemen”, zegt Pleij.
4
“Natuurlijk, die voorbereidingen zijn belangrijk. Maar je collega’s zijn ook belangrijk. Je hebt hun steun hard nodig. Dus zonder je niet af tijdens
6
de pauzes.”
✽ ZOEK VOORAL JONGE COLLEGA’S OP
3
Zo’n eerste jaar is altijd zwaar. In die periode zijn andere beginnende leraren lotgenoten aan wie je
✽ WEES NIET BANG
veel steun kunt hebben. “Ervaren docenten kun-
VOOR GEZICHTSVERLIES
nen zich niet altijd verplaatsen in de situatie van
Niemand vindt het leuk om toe te geven dat ’ie
een beginner. Die komen daardoor soms te snel
het zwaar heeft. Maar het heeft geen enkele zin
met allerlei tips over hoe je het in de klas moet
dat verborgen te houden. “Je houdt het toch niet
doen. Maar aan adviezen die te sterk in die tip-
geheim”, zegt Menger. En angst voor gezichtsver-
sfeer liggen heb je vaak niet zo veel, want je
lies is een slechte raadgever. “Je kunt wel doen
moet in de eerste plaats je eigen manier zien te
alsof alles prima gaat, maar dat komt heel onge-
✽ ZORG DAT JE REGELMATIG OVERLEGT
vinden”, zegt Menger. “Emotionele steun van
loofwaardig over. Het wordt meer gewaardeerd als
MET JE MENTOR OF BEGELEIDER
lotgenoten, het uitwisselen van ervaringen is
je ervoor uitkomt dat je ergens mee zit. Als je
Als het goed is, is er aan elke school wel iemand
zeker zo belangrijk.”
praat over wat er misgaat, komt er een gesprek op
te vinden die als mentor of begeleider voor
gang, en daar kan je iets aan hebben.”
beginnende leraren fungeert. En als dat niet zo
“Natuurlijk maak je fouten, iederéén maakt fou-
is, vraag daar dan uitdrukkelijk naar. Maar het
ten. Daar hoef je niet geheimzinnig over te
komt nogal eens voor dat zo’n begeleider al
doen”, zegt ook Pleij. “Wees ook niet bang om
meteen tijdens het eerste contact iets zegt in de
vragen te stellen. Vragen stellen is nooit dom.
trant van: laat maar horen als je ergens behoefte
Het is pas dom als je na drie jaar vraagt wat je
aan hebt. “Dan ligt het initiatief bij jou, dan word je eigenlijk aan je lot overgelaten, en dat is niet goed”, zegt Menger. “Maak de afspraak dat
5
ook meteen had kunnen vragen.” Pleij zelf heeft wel eens een leerling waar ze echt niet mee overweg kon gestald in een parallelklas.
je hoe dan ook één keer per week een gesprek
Gezichtsverlies? Welnee. “Het is misschien niet
hebt.”
helemaal volgens het boekje, maar ik had echt
Maar als je daar nu geen behoefte aan hebt? Ga
even rust nodig. En later heeft de leerkracht van
daar maar niet van uit, zegt Menger. “Ik heb wel
die parallelklas het andersom ook een keer gedaan.”
beginners gehad die in hun studie zoveel hadden
En als je desondanks merkt dat er in de leraren-
maal genoeg van hadden. Of die het zo druk heb-
✽ KIJK DE KUNST AF BIJ ERVAREN COLLEGA’S
ben met alles wat er op hen afkomt, dat ze de
“Je kunt zóveel aan je meer ervaren collega’s
openhartig over hebt verteld? “Wegwezen, zou ik
tijd er niet voor willen vrijmaken. Dat is niet ver-
hebben”, zegt Eefje Pleij. Een van de methoden
zeggen”, vindt Menger. “Dan is er iets mis met
standig. Want als beginner heb je die reflectie
om ten volle van die ervaren krachten te profite-
de sfeer op school.”
net zo goed nodig als tijdens je studie. En als
ren, is om bij hen in de klas te gaan zitten,
ervaren docent kan je eigenlijk nog steeds niet
gewoon om de kunst af te kijken. In de praktijk
moeten reflecteren en evalueren, dat ze er hele-
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
kamer geroddeld wordt over de fouten waar je zo
19. 19
Gezocht: zwarte juffen en meesters Klassen in het basis- en voortgezet onderwijs verkleuren, maar allochtone leraren zijn nog steeds een zeldzaamheid. Ook op pabo’s en lerarenopleidingen zijn allochtonen dun gezaaid. Bovendien haakt bijna de helft van de allochtonen voor de eindstreep af. Is het leraarsberoep voor hen onaantrekkelijk? “Als een Marokkaan een taalfout maakt, wordt daar meteen een punt van gemaakt.”
Zekhnini is een uitzondering. Het percentage
marginale verbeteringen. In 2001 haakte 65
allochtone leerkrachten in het basisonderwijs
procent van de allochtonen af. In 2002 bedroeg
bedroeg in 2002 slechts 2,6 procent van het
dit percentage 39 procent. De uitval onder
totaal. In het voortgezet onderwijs was het niet
autochtone studenten bedroeg 45 procent in
veel beter: drie procent. Dat blijkt uit cijfers van
2001 en 26 procent in 2002. “De cijfers krui-
het Sbo, het Sectorbestuur onderwijsarbeids-
pen naar elkaar toe. Dat is hoopvol”, vindt pro-
markt. Waarom staan er zo weinig allochtonen
jectleider Kees van Ginneken. Cijfers zijn voor
voor de klas? “Omdat het niet supergoed
hem echter niet van het grootste belang. Liever
betaald”, zegt Zekhnini stellig. “Je moet idealis-
evalueert hij op basis van de positieve ervaringen
tisch zijn om leraar te worden”, denkt hij.
van betrokken studenten.
Verschillende onderzoekers constateren dat de
Op de Rotterdamse pabo ontfermen allochtone
motivatie er bij veel allochtonen zeker is. Les-
ouderejaars zich over de nieuwe aanwas. De eer-
geven, kinderen iets leren, is het leukste dat er
stejaars kunnen niet alleen bij hun ‘coach’
is, zeggen velen. Wat is er dan aan de hand? Het
terecht voor hulp bij het huiswerk, maar vooral
gaat al mis bij de instroom. Op de pabo’s en de
ook voor mentale steun.
Van jongs af aan wilde Abdel Majid Zekhnini (26)
lerarenopleidingen voortgezet onderwijs was in
Derdejaars Aysegul Korumaz (25) kreeg in haar
leraar worden. Het geeft hem een voldaan gevoel
2002 gemiddeld zeven procent van de studen-
eerste studiejaar een Turkse coach. Dankzij hem
om andere mensen “iets bij te brengen”. Altijd al.
ten van niet-westerse afkomst. Er zit wel groei in:
is ze niet afgehaakt na een vervelende stage,
Als tiener ging hij vaak in de bieb op zoek naar
in 2000 was de niet-westerse instroom nog 6,2
stelt ze. Korumaz kampte met een stagebege-
wetenswaardigheden die hij deelde met zijn
procent. Helaas zit ook in de uitval van niet-
leidster die haar erg onzeker maakte. Ze negeer-
vrienden. Over de totale lengte van de bloedade-
westerse studenten een groei: van 39 procent in
de haar tijdens ouderavonden, vroeg haar of ze
ren van de mens bijvoorbeeld. “Ieder mens heeft
2000 naar 42,9 procent in 2002.
wel kon kopiëren en maakte opmerkingen over
een leuk weetje”, zegt hij. Zekhnini emigreerde
Hoopvol
morgen’ zei, moest ik ‘goedenmorgen’ zeggen.
als tweejarige met zijn ouders van Marokko naar
Vijf Brabantse pabo’s werkten de afgelopen drie
Elke dag vroeg ze hoe lang ik nog bleef”, vertelt
Roosendaal. Nu is hij vierdejaars aan de pabo in
jaar samen aan ‘meer kleur voor de klas’. Het
Korumaz die er overigens meer Nederlands dan
Breda en bezig met zijn laatste stage op een
aantal allochtone studenten steeg hierdoor op
Turks uitziet. Geen hoofddoek, blond haar, groe-
openbare basisschool in zijn woonplaats.
deze pabo’s van één procent naar drie procent.
ne ogen, lang postuur. Ze besprak de kwestie
Vanaf januari heeft hij een groep acht helemaal
Op de pabo aan de Hogeschool Rotterdam hel-
met haar coach. Die snapte niet alleen wat er
Tekst Rineke Wisman Beeld André Ruigrok
haar Nederlandse taalgebruik. “Als ik ‘goede-
40.000 kilometer aan aderen in zijn lijf. Gewoon
voor zichzelf. Daar heeft hij “enorm veel zin in”.
pen allochtone studenten elkaar al drie jaar via
door haar heen ging, maar stelde ook een lijst op
Na zijn studie hoopt hij zo snel mogelijk als
een speciaal coachingsproject: allochtonen hel-
met dingen die ze kon doen.
docent voor de klas te staan.
pen allochtonen. Ook hier wijzen de cijfers op
“Ik moest initiatief nemen, mezelf niet mezelf
20
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
wegcijferen. En volhouden: aan mijn werk lag het
Voor haar afstudeerwerk Hoezo, verschil? verge-
zegt ze. Hafize Topcu kan zich vreselijk kwaad
namelijk niet.” Dankzij de steun en de tips hield
leek ze de ervaringen van achttien allochtone
maken over dit soort vooroordelen die meestal
ze het vol. Het jaar daarop werd ze zelf coach.
beginnende docenten met die van veertien
voortkomen uit angst of onwetendheid. Maar
Eens per twee weken kwam haar groepje bij
autochtone beginners. En die komen behoorlijk
zegt ze: “Het is een persoonlijke aanval. Het
elkaar. Als derdejaars assisteert ze nu weer de
met elkaar overeen. Problemen die te maken
heeft niets met het beroep te maken en het zegt
coaches. Ze is erg goed te spreken over het pro-
hebben met etnische en culturele verschillen,
niets over iemands kwaliteiten als leerkracht.”
ject. “Een allochtoon praat makkelijker met een
waren op de vingers van één hand te tellen. “Dat
allochtoon. Je snapt elkaar beter. Een voorbeeld:
zijn dus incidenten.”
Huwelijk
een Turks meisje moet thuis vaak veel doen.
De Marokkaanse Nora Kasrioui (25), studente
Oppassen, huishouden. Soms mag ze dingen
aan de lerarenopleiding maatschappijleer in
niet, zoals meegaan op kamp. Voor een
Tilburg, kan zich voorstellen dat dergelijke aan-
Nederlander is dat heel moeilijk te begrijpen.”
vallen voor anderen een reden kunnen zijn om uit het vak te stappen. Zelf kreeg ze ook ooit kritiek
Achtergesteld gevoel “Een allochtoon moet wat meer op z’n tenen lopen”, zegt docent Van Ginneken. “Je moet je meer bewijzen. Als een Marokkaan een taalfout maakt, wordt daar een punt van gemaakt. Terwijl de taalfouten van Nederlanders klakkeloos pas-
‘Ik moest initiatief nemen, mijzelf niet wegcijferen’
op haar hoofddoek, en ze hoort vaak van anderen dat ze bezig zijn zich te verdedigen. Maar Kasrioui ziet een heel andere verklaring voor het grote aantal afhakers onder allochtonen: de financiën. “Allochtonen komen vaak uit een groot gezin en het betalen van collegegeld is een zware
seren”, noemt hij als voorbeeld. Allochtonen vor-
klus. Veel ouders kunnen het niet opbrengen.”
men daarnaast vaak een minderheid in het hoger
Ook sociaal-culturele redenen zorgen voor stu-
beroepsonderwijs. “Dat kan een achtergesteld
diestakers. Zo is het huwelijk, een zwangerschap
gevoel geven en dat brengt van alles teweeg”,
of een terugkeer naar het land van herkomst
zegt de docent. Opvallend is ook dat allochtonen
reden om te stoppen. “De oorzaken van de hoge
vaak al een hele weg hebben afgelegd voor ze in
uitval zijn divers. Het is moeilijk om er grip op te
het hbo instromen. Meer dan de helft krijgt van
Zelf maakte ze ook één zo’n incident mee op een
krijgen”, aldus Van Ginneken.
de basisschool een te laag advies.
stageschool. Twee ouders vonden dat haar hoofd-
Maar er komen meer zwarte juffen en meesters,
Neem de Turkse Hafize Topcu (24). Na een lage
doek af moest. Ook waren deze ouders ‘pissig’
voorspelt hij. Het een kwestie van lange adem, te
score op de cito-toets kreeg zij lbo-advies.
omdat Topcu in de klas had verteld hoe haar
vergelijken met de emancipatie van vrouwen.
Intussen studeerde ze af aan de pabo en aan de
ouders in Nederland terecht waren komen.
“Het kan nog wel een tijdje duren. Het gaat lang-
universiteit in de interculturele communicatie.
“Terwijl het ook vaderlandse geschiedenis is”,
zaam, maar ze komen er zeker.” N
Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
21
SERVICE Straksvoordeklas de AOb collega’s staan nu al voor je klaar WWW.STRAKSVOORDEKLAS.NL Jouw digitale AOb-collega
GRATIS AOb GASTLES
Hoe zit het ook al weer met openbaar en bijzonder onderwijs? Hoeveel ga ik eigen-
Jouw behulpzame collega
lijk verdienen? Wat zijn mijn rechten en plichten?
Studenten en docenten van alle lerarenopleidingen kun-
Voor starters in het onderwijs heeft de AOb een speciale website gemaakt waar een
nen gebruik maken van gra-
groot deel van dit soort vragen wordt beantwoord: www.straksvoordeklas.nl
tis gastlessen van de AOb. De gastdocenten van de
Op de site kan je kiezen voor het pabo-plein en het lo-plein voor opleidingen in het voortgezet onderwijs. Op de portal vind je ook een link naar de digitale versie van dit
bond geven informatie over cao’s, juridische aspecten van het leraarsberoep en de problemen van
Straksvoordeklasnummer.
beginners. Wie een AOb-team wil uitHET PABOPLEIN IS DE SITE VOOR ALLE STUDENTEN VAN DE LERARENOPLEIDINGEN BASISONDERWIJS
nodigen voor gastlessen kan contact opnemen met de afdeling communicatie van de
JE VINDT DAAR:
bond, tel. 030 298 91 68
• Alles over je eerste aanstelling
of e-mail:
[email protected]
• Alles over jouw salarisstrook • Informatie over het verschil tussen openbaar en bijzonder onderwijs • Een online feestdagenkalender: wat is het Suikerfeest, Sint Maarten of Divali? • Tips wat je met leerlingen kan doen op deze feestdagen • Een lijst met alle gekmakende afkortingen in het onderwijs (en hun betekenis) • Informatie over afstuderen met een aantekening catechese • Voorbeeldlessen om identiteit in het onderwijs aan de orde te stellen
DE AOb-BEGINNERS
• Een link naar de salariswijzer
Jouw betrokken collega HET LO-PLEIN IS DE SITE VOOR STUDENTEN OP DE OPLEIDINGEN VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS EN
Als geen ander weten de mensen van de
HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS (DE BVE).
beginnersgroep van de AOb hoe moeilijk de eerste stappen in een nieuwe baan zijn. Op
JE VINDT DAAR:
veel scholen laat de begeleiding te wensen
• Uitleg over de verschillende cao’s in het voortgezet onderwijs
over en bij een reorganisatie of terugloop
• De bevoegdheidsregeling in het vo en de bve
van leerlingen vliegen jongeren er vaak als
• Een salariswijzer die precies uitrekent hoeveel jij gaat verdienen
eerste uit. Voor deze zaken vraagt de groep
• Een overzicht van alle functies
beginnend onderwijs personeel (bop) de
• Een lijst met alle gekmakende afkortingen (en hun betekenis)
aandacht. Bij de politiek en bij schoolbestu-
• Uitleg over de verschillende werkgevers in het voortgezet onderwijs en de bve
ren. Dat heeft effect, zo zijn de beginsala-
• Links naar de feestdagenkalender op het pabo-plein
rissen de laatste jaren flink verhoogd en streeft de groep naar een behoorlijk stageloon. Met grote regelmaat zijn er regionale beginnersbijeenkomsten en startersfestivals. Student-leden van de AOb kunnen daar gratis aan deelnemen. 22.
STRAKSVOORDEKLAS. NR.2 MAART 2003.
E
WIJZE Beste Wijze wies,
nen die zei dat ze zich afvroeg waarom wij hier
Beste Wijze Wies,
zaten. Het verbaasde haar dat onze mentor ons Sinds kort loop ik stage op een reuze ongezellige
niet had verteld dat het op deze school gebruike-
Ik ben kwaad. Al vanaf mijn zevende wil ik juf wor-
school. In de pauze zit de ene helft van het per-
lijk was om gezamenlijk te lunchen. Het bleek de
den. Ik heb nooit iets anders gewild. Ook zie ik al
soneel achter hun bureau in de klas en de andere
directrice te zijn. Ze meldde ons dat deze school
jaren spotjes op de televisie waarin jonge mensen
helft in een rookhok. Ook tussen de middag valt
veel waarde hecht aan een goede teamgeest. Als
opgeroepen worden een baan in het onderwijs te
er niets te beleven. Er is wel een kamertje maar
twee schoolmeisjes liepen we gehoorzaam achter
ambiëren. Geen vuiltje aan de lucht, dacht ik. Ik
daar zit nooit iemand in. Het is beslist niet zo dat
haar aan met ons boterhampakketje in de hand.
wil graag het onderwijs in en het onderwijs heeft
er veel haat en nijd bestaat in dit team want ze
In het kamertje zat het hele team bijeen. Er was
mensen nodig. Ik heb met zorg een pabo uitgeko-
doen verder wel aardig tegen elkaar. Volgens mij
tijdens de maaltijd niet één persoon die het
zen en mijn eerste weken waren heel leuk. Ik zit in
is het eerder onverschilligheid. Ik verveel me
woord tot ons richtte. We zaten daar maar een
een gezellige klas, er zijn een aantal inspirerende
echt te pletter in de pauzes. Wat beweegt men-
beetje en durfden ook niet goed met elkaar te
docenten en ik verheug me heel erg op de eerste
sen om het zo ver te laten komen?
praten. Ook de volgende dag nam niemand ons
stage. Ik kan je niet zeggen hoe teleurgesteld ik
waar. Nu willen we ons helemaal niet onttrekken
was toen ik onlangs in de krant las dat er helemaal
aan zoiets maar hier worden we heel ongelukkig
geen banen zijn in het onderwijs. De mensen die
van. Het is namelijk helemaal niet gezellig en
net van de pabo af zijn vinden nergens werk. Ik
een goede teamgeest krijgen we er ook niet van.
weet dat het nog vier jaar duurt voor ik afstudeer
Zijn we echt verplicht aan deze lunch deel te
maar ik ben toch wel wat somber geworden over
nemen?
mijn toekomst. Hoe konden ze zich zo misrekenen?
Klaartje
Marrit
Beste Klaartje,
Beste Marrit,
splijtzwam werkt. Welke niet-roker gaat er voor
Ik begrijp je frustratie. De tijd duurt reuze lang
Dat is een goede vraag. Het tekort aan leerkrach-
de gezelligheid in dat benauwde hokje zitten? De
als niemand in het gezelschap het woord tot je
ten waar de kranten de laatste jaren de noodklok
enige die zo’n situatie nog veranderen kan, is de
richt. Misschien kun je zelf een gesprekje begin-
over luiden heeft zich bij mijn weten voornamelijk
directeur. Op het moment dat hij of zij in het
nen met het meest toegankelijke personeelslid.
in het westen voorgedaan. In het oosten van het
kamertje gaat zitten met een pot koffie en een
Over kleding, televisieprogramma’s, opvallende
land was er in ieder geval geen reden tot grote
pak koeken komen veel personeelsleden er gega-
leerlingen, verzin maar wat. Als het toch nog
zorg. Toch stroomden ook daar de pabo’s vol. Ik
randeerd weer bij zitten. Ook de rokers. Situaties
moeizaam blijft gaan om contact te maken kun
denk dus dat je gelijk hebt en dat er sprake is van
zoals jij die beschrijft komen vaak voor op scho-
je altijd nog met je stagegenoot verder praten.
een misrekening. Wat ook een rol speelt is dat er
len met een weinig zichtbare leiding. Toch is een
Per slot heb je je best gedaan. Persoonlijk houd
in het onderwijs bezuinigd wordt en alle leer-
krachtige leiding ook niet alles. Lees de brief van
ik niet zo van al die opgeklopte gezelligheid in
krachten die afvloeien rechten hebben opge-
Klaartje maar.
zo’n team. Zo’n afgedwongen poging tot het
bouwd om herplaatst te worden. Ook de plannen
creëren van een teamgeest heeft vaak een aver-
om het prepensioen af te schaffen zullen de kan-
echts effect. Je wordt er kriebelig van. Zolang je
sen van pabo-afgestudeerden op de arbeidsmarkt
stage loopt ben je echter nog afhankelijk van
nog verder verkleinen. Je hebt dus alle reden om
deze mensen en kun je je maar beter een beetje
je bekocht te voelen. Toch raad ik je aan vrolijk
aanpassen. Mocht je echter ooit op zo’n school
door te gaan. Als je altijd al graag juf hebt willen
komen te werken en vind je dit soort regels
worden dan moet je je door niets en niemand van
onverdraaglijk, maak er dan korte metten mee.
de wijs laten brengen. Misschien ziet alles er over
Rik
Beste Rik, Tja, hoe ontstaat zoiets? Het kan zijn dat dit team in het verleden veel conflicten heeft gekend. De rust is weliswaar teruggekeerd maar het is wel de rust van het kerkhof. Ze zijn murw en moe en mijden elkaar het liefst zoveel mogelijk. Het kan ook zijn dat zo’n rookhok als een
WIJZE Beste Wijze Wies,
vier jaar heel anders uit of ben jij die geluksvogel
De eerste dag dat mijn duo-stagiair en ik op onze
die er nog net tussen glipt. Hou vol.
nieuwe school stage liepen kwam er tussen de middag een opgewonden mevrouw de klas bin-
WIJZE WIJZE Straksvoordeklas • OKTOBER 2004
23
DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND Straksvoordeklas Beste collega’s
De AOb, uw sterke collega
Jullie hebben gekozen voor het mooiste beroep
Met bijna 74.000 leden is de AOb de grootste
van de wereld: leraar. Boordevol ambitie willen
onderwijsvakvereniging. De AOb is er voor ieder-
jullie het allerbeste onderwijs tot stand brengen.
een die in het onderwijs werkt. Van assistenten
Dat streven heeft wel eens een extra duwtje
tot directeuren.
nodig. Bijvoorbeeld door de politiek ervan te
De AOb kent denominatieve afdelingen die alle
overtuigen te investeren in scholen, lesmethoden
zuilen in het onderwijs vertegenwoordigen
en leraren. Door met werkgevers te onderhande-
(katholiek, protestants-christelijk, algemeen-
len over een goede cao. Maar ook door samen na
bijzonder en openbaar), groepen (ondersteu-
te denken hoe het onderwijs verder verbeterd kan
nend personeel, directies, allochtonen,
worden. De AOb heeft speciale aandacht voor
onderwijsadvisering en beginners) en sectoren
studenten en beginners. Daarom is het goed om
(primair onderwijs, voortgezet onderwijs, bve en
je nu al aan te sluiten bij een vakbond, want
hbo). De AOb is aangesloten bij de FNV.
sterk is samen. Walter Dresscher
Voorzitter algemene onderwijsbond
Ja, ik word studentlid van de AOb Naam en voorletters
man | vrouw
Adres Postcode
Plaats
Telefoon (privé)
Geboortedatum
Je contributie van € 2,50 per maand wordt van je rekening afgeschreven Nummer giro/bankrekening Gegevens van de school waar je studeert Naam school Adres Postcode
Plaats
Wil je op de hoogte gehouden van de activiteiten van de groep beginnend onderwijspersoneel?
Ja | nee
Wat is je (vermoedelijke) afstudeerdatum? Studeer je voor leraar basisonderwijs | speciaal onderwijs | voortgezet onderwijs Welke maand moet je lidmaatschap ingaan? Datum
Handtekening
DE AOb, DE VOORDELIGE COLLEGA €2,50 VOOR STUDENTEN Straksvoordeklas? Nu alvast studentlid worden. Voor alle studenten aan lerarenopleidingen is er een speciaal tarief • Voor € 2,50 per maand kan je lid worden bij de AOb • Als studentlid ontvang je elke twee weken Het Onderwijsblad • Zo blijf je op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijs • Ook kan je gratis brochures aanvragen over arbeidsvoorwaardelijke, onderwijskundige en rechtspositionele onderwerpen, lid worden van de beginnersgroep en deelnemen aan workshops. STUUR DEZE BON NAAR: AOb LEDENADMINISTRATIE ANTWOORDNUMMER 4346 3500 VE UTRECHT
