Stichting Pensioenfonds PostNL. Actuariële en bedrijfstechnische nota

Stichting Pensioenfonds PostNL Actuariële en bedrijfstechnische nota

Stichting Pensioenfonds PostNL

2

Inhoudsopgave 1. Inleiding ................................................................................................... 4 2. Organisatie en interne beheersing ................................................................ 4 2.1. Organisatie pensioenfonds ............................................................... 4 2.2. Interne beheersing van het pensioenfonds ......................................... 9 2.3. Organisatie pensioenadministrateur TKP en vermogensbeheerder TKPI 12 2.4. Interne beheersing TKP en TKPI ..................................................... 13 3. Pensioenregeling ...................................................................................... 15 3.1. Gelieerde ondernemingen .............................................................. 15 3.2. Deelnemerschap ........................................................................... 15 3.3. De inhoud van de pensioenregeling................................................. 15 4. Herverzekering ........................................................................................ 19 5. Voorzieningen .......................................................................................... 19 5.1. Voorziening pensioenverplichtingen ................................................ 19 5.2. Voorziening spaarkapitalen ............................................................ 21 5.3. Weerstandsvermogen .................................................................... 21 6 Beleggingsbeleid ...................................................................................... 22 6.1. Uitgangspunt beleggingsbeleid ...................................................... 22 6.2. Principes beleggingsbeleid ............................................................ 22 6.3. Strategisch beleggingsbeleid .......................................................... 24 6.4. Invulling strategische beleggingsbeleid per beleggingscategorie ......... 30 6.5. Uitvoering beleggingen ................................................................. 34 6.6 Risicomonitoring ........................................................................... 35 7. Premiebeleid ........................................................................................... 40 juni 2014


3

7.1. Reguliere premiesystematiek ......................................................... 40 7.2. Vermogenspositie ......................................................................... 40 7.3. Premiebeleid ................................................................................ 41 7.4. Premie Anw-aanvulling .................................................................. 44 7.5. WAO-aanvulling ........................................................................... 44 8. financiële sturingsmiddelen ....................................................................... 45 8.1. Premiebeleid ................................................................................ 45 8.2. Beleggingsbeleid .......................................................................... 45 8.3. Toeslagbeleid ............................................................................... 45 9. waardebepaling ....................................................................................... 47 9.1 Afkoop en inkoop ........................................................................... 47 9.2 Omzetting, besteding en flexibilisering ............................................. 47 Bijlage 1 Bijlage bij Hoofdstuk 6 Beleggingsbeleid ........................................... 49 Bijlage 2 Vereist eigen vermogen ................................................................... 61 Bijlage 3 Premiesystematiek.......................................................................... 68 Bijlage 4 Tabel ervaringssterfte ..................................................................... 74 Bijlage 5 Beleggingsbeginselen ..................................................................... 75 Bijlage 6 Financieel crisisplan ....................................................................... 94

juni 2014


4

1. INLEIDING De Stichting Pensioenfonds PostNL (het pensioenfonds) is een ondernemingspensioenfonds als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet. Uit het gestelde in artikel 145 van de Pensioenwet vloeit voort dat een pensioenfonds een actuariële en bedrijfstechnische nota dient vast te stellen. In deze nota dient in elk geval een omschrijving te zijn opgenomen van de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan het bepaalde bij of krachtens de artikelen 25, 95, 126 tot en met 137 en 143 bepaalde van de Pensioenwet. Waar in deze actuariële en bedrijfstechnische nota gesproken wordt over de “vennootschap” wordt bedoeld PostNL N.V.. Deze actuariële en bedrijfstechnische nota is vastgesteld 17 juni 2014 en vervangt alle voorgaande nota’s.

2. ORGANISATIE EN INTERNE BEHEERSING Dit hoofdstuk beschrijft het kader waarbinnen het pensioenfonds de risico’s voortvloeiend uit haar bedrijfsprocessen beheerst. Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de beleidsformulering en de uitvoering van het beleid, ook al is een deel van de werkzaamheden uitbesteed. De effectiviteit van uitbesteding en de aanvaardbaarheid van de aan uitbesteding verbonden risico’s worden bepaald door de wijze waarop het pensioenfonds de werkzaamheden uitbesteedt en door haar eigen betrokkenheid daarbij. Vanwege de hoge mate van uitbesteding wordt in de paragrafen 2.3 en 2.4 tevens ingegaan op de beheersmaatregelen en interne controle binnen de uitvoeringsorganisatie.

2.1. Organisatie pensioenfonds Het pensioenfonds wordt bestuurd door een bestuur, bestaande uit tien bestuursleden (met uitbreidingsmogelijkheid naar twaalf leden). Het pensioenfonds heeft een paritair bestuur. Vier leden als vertegenwoordigers van de werkgever (met uitbreidingsmogelijkheid naar zes leden) en zes leden, van wie vier als vertegenwoordigers van (gewezen) deelnemers en twee als vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. De vertegenwoordigers van de werkgever worden voorgedragen door de vennootschap. Het bestuur beoordeelt de voorgedragen kandidaat op deskundigheid en geschiktheid. juni 2014


5

Indien de kandidaat geschikt wordt geacht, benoemt het bestuur met inachtneming van het in artikel 106 van de Pensioenwet bepaalde de kandidaat tot bestuurslid. Indien het bestuur een kandidaat niet geschikt bevindt, verzoekt hij de voordragende werkgever een nieuwe kandidaat voor te dragen. De vertegenwoordigers van de (gewezen) deelnemers worden voorgedragen door de Centrale Ondernemingsraad (COR). Drie vertegenwoordigers worden vanuit de vakorganisaties die betrokken zijn bij het CAO-overleg van PostNL (te weten één vanuit Abvakabo FNV, één vanuit CNV Publieke Zaak en één vanuit de BVPP) voorgedragen door de COR van PostNL en één vertegenwoordiger wordt rechtstreeks voorgedragen door de COR van PostNL. Het bestuur beoordeelt de voorgedragen kandidaat op deskundigheid en geschiktheid. Indien de kandidaat geschikt wordt geacht, benoemt het bestuur met inachtneming van het in artikel 106 van de Pensioenwet bepaalde de kandidaat tot bestuurslid. Indien het bestuur een kandidaat niet geschikt bevindt, verzoekt hij de COR een nieuwe kandidaat voor te dragen. De voordracht van de vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden vindt plaats na verkiezing van de vertegenwoordigers door de pensioengerechtigden overeenkomstig het door het bestuur vastgestelde kiesreglement. Na afloop van de kandidaatstellingstermijn worden de kandidaten door het bestuur beoordeeld op deskundigheid en geschiktheid. Alleen kandidaten die geschikt worden beoordeeld worden opgenomen op de kieslijst, waarna verkiezingen plaatsvinden conform de procedure zoals beschreven in de Statuten en de procedure die is vastgelegd in het Kiesreglement. De vertegenwoordigers namens de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden beschikken in totaal over een zelfde aantal stemmen als de werkgeversvertegenwoordiging. Vanuit de werknemersleden worden de secretaris en plaatsvervangend voorzitter aangewezen. De vennootschap wijst de voorzitter en plaatsvervangend secretaris aan. De samenstelling van het bestuur dient te voldoen aan de criteria voor de collectieve deskundigheid zoals vastgelegd in het deskundigheidsplan voor bestuursleden van het pensioenfonds. Het bestuur heeft een financiële commissie ingesteld, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, een werkgeversbestuurslid en twee werknemersbestuursleden. Deze commissie overlegt periodiek met de externe accountant en de externe actuaris van het fonds en bereidt risicomanagement, ALM en overige financiële zaken voor ten behoeve van het bestuur.

juni 2014


6

Het bestuur heeft een Verantwoordingsorgaan als bedoeld in artikel 33 van de Pensioenwet ingesteld, bestaande uit zes leden, waarvan een derde afkomstig is uit de geleding van de deelnemers, een derde uit de geleding van de aangesloten ondernemingen en een derde uit de geleding van de gepensioneerden. De vertegenwoordigers van de geleding namens de deelnemers worden gekozen door en uit de deelnemers. De leden namens de aangesloten ondernemingen worden benoemd door de werkgever. De leden namens de gepensioneerden worden gekozen door en uit de gepensioneerden. Het intern toezicht als bedoeld in artikel 33 van de Pensioenwet wordt uitgeoefend door een Visitatiecommissie, die bestaat uit drie onafhankelijke, door het bestuur benoemde deskundigen. Het bestuur is vertegenwoordigd in de Raad van Participanten. Het bestuur heeft de uitvoerende taken uitbesteed aan de pensioenadministrateur TKP Pensioen BV (hierna te noemen: TKP) en de vermogensbeheerder TKP Investments BV (hierna te noemen: TKPI) te Groningen, die tevens zijn belast met beleidsadvisering aan het bestuur.

Uitbestedingsovereenkomst De relatie tussen het pensioenfonds en TKP en TKPI is vastgelegd in een uitbestedingsovereenkomst en een jaarlijkse service level agreement (SLA). In de uitbestedingsovereenkomst is onder meer de contractduur en de met financiële en uitvoeringstechnische waarborgen omgeven beëindiging geregeld. Tevens is hierin geregeld dat TKP de persoonsgegevens uitsluitend zal gebruiken ten behoeve van het pensioenfonds in het kader van de uitvoering van de overeenkomst en deze als vertrouwelijk zal behandelen. Ook de verplichting tot naleving van relevante weten regelgeving en aanwijzingen van de toezichthouder is hierin opgenomen. In de SLA zijn nadere bepalingen omtrent aard, omvang, kwaliteit en servicegraad van de dienstverlening opgenomen. TKP en TKPI zijn bij de uitvoering van het door het bestuur vastgestelde beleid gehouden de bepalingen van de statuten van het pensioenfonds, het pensioenreglement en de uitvoeringsovereenkomst tussen pensioenfonds en werkgever in acht te nemen. Het bestuur heeft een aantal werknemers die werkzaam zijn bij TKP en TKPI de bevoegdheid gegeven om in tweetallen het pensioenfonds te vertegenwoordigen (procuratie).

juni 2014


7

Uitvoeringsovereenkomst De relatie tussen het pensioenfonds en de vennootschap is vastgelegd in uitvoeringsovereenkomsten als bedoeld in artikel 23 van de Pensioenwet. De hoofdlijnen van deze uitvoeringsovereenkomsten zijn hieronder opgenomen.  a.

Verplichtingen De Vennootschap is verplicht alle werknemers waarop de Pensioenovereenkomst van toepassing is, aan te melden als deelnemer.

b.

De Vennootschap is verplicht tot naleving van het bij of krachtens de statuten en/of het Pensioenreglement te zijnen aanzien bepaalde.

c.

Het Fonds verplicht zich de deelnemers en overige rechthebbenden pensioenaanspraken en pensioenrechten toe te kennen overeenkomstig de bepalingen van de geldende statuten en/of het Pensioenreglement.

d.

Het Fonds is verplicht tot naleving van het bij of krachtens de statuten en het Pensioenreglement te zijnen aanzien bepaalde.

e.

Ter dekking van de financiële gevolgen van de door het Fonds aangegane verplichtingen, zoals vastgelegd in statuten en het Pensioenreglement, verplicht de Vennootschap zich jaarlijks premies en koopsommen aan het Fonds te voldoen, met inachtneming van de bepalingen van deze uitvoeringsovereenkomst.

f.

Een onderneming of instelling wordt tot het Fonds als gelieerde onderneming toegelaten en aan de betreffende werknemers worden aanspraken op pensioen toegekend overeenkomstig onderdeel c, indien: a.

de Vennootschap het Bestuur heeft verzocht de betreffende onderneming of instelling als zodanig toe te laten,

b.

het Bestuur met het verzoek instemt, en

c.

de gelieerde onderneming heeft ingestemd dat de Vennootschap mede namens haar optreedt in het kader van deze uitvoeringsovereenkomst.



Vermindering pensioenaanspraken

Een aangesloten werkgever (de Vennootschap dan wel een gelieerde onderneming) heeft het recht tot vermindering van zijn bijdrage aan de pensioenregeling in geval van ingrijpende wijziging van omstandigheden. Zodanige omstandigheden worden in ieder geval aanwezig geacht: a.

indien de financiële positie van de werkgever een vermindering van de bijdrage noodzakelijk maakt;

b.

bij wijzigingen van wettelijke regelingen op het gebied van de pensioenen, sociale zekerheid en sociale verzekeringen alsmede van daarmee samenhangende fiscale

juni 2014


8

wetgeving in de meest ruime zin, die financiële gevolgen hebben voor de werkgever en/of de werknemer. De verdere opbouw van de pensioenaanspraken die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst met de werkgever die een beroep op dit artikel doet, zullen dan dienovereenkomstig worden verminderd. Een desbetreffend besluit van de werkgever zal onverwijld schriftelijk aan het Fonds, alsmede aan de deelnemers en andere belanghebbenden worden medegedeeld. 

Restitutie en aanvullende vermogensdotaties

Indien de vermogenspositie van het fonds daartoe aanleiding geeft kan het bestuur van het fonds besluiten tot een restitutie aan de vennootschap of tot een premiekorting, met inachtneming van de hierover opgenomen bepalingen in deze ABTN. Restitutie en premiekorting zijn alleen mogelijk indien deze in overeenstemming is met de wettelijke regelingen, met name artikel 129 van de Pensioenwet. Het fonds kan niet eerder tot het verlenen van premiekortingen overgaan, dan nadat eerst een eventuele achterstand in toeslagverlening is ingelopen en vervolgens de dekkingsgraad nog boven de premiekortingsgrens ligt. Deze grens wordt jaarlijks door het bestuur van het fonds vastgesteld. Indien een aanvullende vermogensdotatie door de vennootschap noodzakelijk is, zal deze conform de bepalingen in paragraaf 7.3. van deze ABTN, door het fonds worden vastgesteld. 

Gegevens

De vennootschap is gehouden het fonds gevraagd en ongevraagd te informeren over alle ontwikkelingen binnen de vennootschap die van invloed kunnen zijn op de huidige en toekomstige pensioenverplichtingen. Daarnaast verplicht de vennootschap zich de overeengekomen gegevens inzake werknemers tijdig en op de in die overeenkomst vastgelegde wijze, aan het fonds te verstrekken. De vennootschap informeert het fonds schriftelijk over iedere wijziging in de pensioenovereenkomst. Het bestuur stelt vervolgens uiterlijk binnen drie maanden het van kracht worden van de gewijzigde pensioenovereenkomst een gewijzigd pensioenreglement op. 

Pensioenreglement

juni 2014


9

Het bestuur draagt er zorg voor dat het pensioenreglement in overeenstemming is met de (wijziging van de) pensioenovereenkomst. 

Geschillen

Alle geschillen die over de uitleg of toepassing van de bepalingen van deze overeenkomst tussen partijen mochten ontstaan zullen worden voorgelegd aan een geschillencommissie. Partijen verklaren de uitspraak van die geschillencommissie als bindend te beschouwen en naar de letter van deze uitspraak te handelen.

2.2. Interne beheersing van het pensioenfonds Het bestuur komt ten minste vier maal per jaar in vergadering bijeen. Bij deze vergaderingen zijn TKP en TKPI met een delegatie vertegenwoordigd. Van de vergadering wordt verslag gemaakt. Jaarlijks wordt op voorstel van TKP en TKPI een jaarplan en begroting vastgesteld door het bestuur. Deze is onder andere gebaseerd op de aannames en uitkomsten van het financieringssysteem en de aard, omvang, kwaliteit en servicegraad zoals vastgelegd in de SLA, die overigens jaarlijks kan worden aangepast. Uitgangspunt bij uitbestedingsrelaties is dat de hieruit voortvloeiende risico's afdoende worden beheerst. Naast de hiervoor beschreven contractuele waarborgen en regelingen beschikt het bestuur voor de uitoefening van haar taak over de volgende, door TKP en TKPI opgestelde, managementinformatie: 

ALM-analyse ter vaststelling van het strategisch beleggingsbeleid, inclusief een gevoeligheidsanalyse van de kans op onderdekking.



Kwartaalrapportage over de uitvoering van de activiteiten (op basis van uitbestedingsovereenkomst en SLA) en de financiële positie en dekkingsgraad van het fonds. Op basis hiervan kan het bestuur toetsen of de uitvoering nog in overeenstemming is met de gemaakte afspraken.



Kwartaalrapportage inzake de beleggingen, met de notulen van de vergadering van de beleggingscommissie waarin deze rapportage besproken is.



Informatie over relevante ontwikkelingen op pensioengebied en de mogelijke consequenties hiervan voor het fonds (regelmatig aangeleverd, onder andere middels het blad van de koepelorganisatie).



Jaarverslag van het fonds.

juni 2014


10



Jaarrapportage van de accountant.



Jaarrapportage van de actuaris.



ISAE3402-rapportage (indien geen ISAE3402-rapportage beschikbaar is: SAS70). TKP en TKPI zullen het fonds inzicht verschaffen in haar interne organisatie en beheersmaatregelen en zal zo spoedig mogelijk na afloop van enig boekjaar daarover rapporteren. Onderdeel van deze ISAE3402-rapportage is een mededeling van een externe accountant gebaseerd op een risicoanalyse over de toereikendheid van de controledoelstellingen per proces en de daarvoor getroffen beheersmaatregelen.



Voor het bestuur relevante wijzigingen in de organisatie van TKP en TKPI.

Het bestuur van het pensioenfonds laat zich bijstaan door een externe registeraccountant en een externe actuaris. Het bestuur als totaal en elk der bestuursleden afzonderlijk kunnen deskundigen raadplegen en zich ter vergadering door hen laten bijstaan. Het bestuur heeft de bevoegdheid om bovenstaande managementinformatie te laten controleren door auditors, of anderszins een audit bij TKP of TKPI te (laten) uitvoeren. De externe accountant en de externe actuaris van het pensioenfonds hebben toegang tot de boeken en bescheiden van TKP en TKPI. Ter voorkoming van (elke schijn van) belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij de administrateur en het pensioenfonds aanwezige informatie zijn er gedragscodes die gelden voor bestuursleden, leden van de beleggingscommissie en medewerkers van TKP en TKPI. De aard van de gedragscode verschilt naar gelang de functie. Integriteitsbeleid van het pensioenfonds Het pensioenfonds draagt zorg voor een systematische analyse van integriteitsrisico’s, stelt aan de hand van die analyse een integriteitsbeleid vast, draagt zorg voor de uitvoering daarvan en heeft daarvoor een compliance officer aangesteld. De hoofdelementen van het integriteitsbeleid hebben betrekking op de uitbesteding en belangenverstrengeling. Het bestuur besteedt alleen uit aan partijen die beschikken over een adequaat integriteitsbeleid. Ter voorkoming van (elke schijn van) belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het pensioenfonds aanwezige informatie is er een gedragscode die geldt voor de bestuursleden. juni 2014


11

Integriteitsbeleid TKP en TKPI De integriteit van TKP en TKPI zijn zoveel mogelijk gewaarborgd door de volgende maatregelen: •

In het kader van de regeling integriteitgevoelige functies kredietinstellingen en verzekeraars van de Nederlandsche Bank is beleid ontwikkeld voor preemployment screenings. Voor functies waarbij mogelijkheden bestaan om de organisatie (in)direct aanzienlijk nadeel te berokkenen, zoals financiële- of imagoschade geldt een verscherpt aannamebeleid en de aanvullende eisen vanuit betrouwbaarheid en deskundigheid van het personeel vanuit de Autoriteit Financiële Markten.

•

TKP en TKPI hanteren diverse gedragscodes voor al haar werknemers. Het doel van de gedragscodes is het waarborgen en het handhaven van de integriteit, van de goede naam en van de reputatie van TKP en TKPI en daarmede het vertrouwen van haar opdrachtgevers, van haar belanghebbenden en van derden in TKP en TKPI te bevorderen.

•

Binnen TKP en TKPI geldt een fraudebeheersingsbeleid gericht op het voorkomen en bestrijden van in- en externe fraude en criminaliteit, het voorkomen en beperken van schade tengevolge van geconstateerde incidenten en het uniformeren van het fraudebeheersingsbeleid voor alle units van AEGON. De functie van contactpersoon fraudebeheersing wordt vervuld door de compliance officer.

•

Binnen TKP en TKPI geldt een incidentenregeling om inzicht te verkrijgen in de aard en omvang van incidenten die een gevaar kunnen vormen voor de integere bedrijfsvoering van TKP en TKPI en AEGON.

•

Binnen TKP en TKPI is een compliance officer benoemd. De compliance taken zijn gericht op de toetsing van de handhaving en naleving van weten regelgeving en de interne gedragsregels die zowel van toepassing zijn op de kernactiviteiten van TKP en TKPI als op de taken die TKP en TKPI voor haar klanten uitvoeren.

juni 2014


12

2.3. Organisatie pensioenadministrateur TKP en vermogensbeheerder TKPI De organisatie van TKP en TKPI wordt in het volgende schema weergegeven.

juni 2014


2.4. Interne beheersing TKP en TKPI De interne beheersing binnen TKP en TKPI is zoveel mogelijk gewaarborgd door de volgende maatregelen: juni 2014

13




14

Jaarlijkse opstelling van een jaarplan welke mede richtinggevend is voor de aansturing en uitvoering van de dagelijkse activiteiten binnen TKP en TKPI.



Het aanbrengen van functiescheidingen conform het organisatieschema uit paragraaf 2.3, inclusief de hieruit voortvloeiende verantwoordelijkheden en bevoegdheden.



TKP en TKPI voeren een modern personeelsbeleid, blijkend uit een hoog gemiddeld niveau van opleiding en ervaring in relatie tot de functie-eisen, vastlegging van functiebeschrijvingen en procedures, systematische wijze van vaststellen van (persoonlijke) doelstellingen en periodieke beoordeling van de realisatie daarvan en het navragen van referenties bij kritische functies. Het ethisch handelen wordt bevorderd door het hanteren van gedragscodes die afhankelijk zijn van de functie.



TKPI kent een adviesorgaan in de vorm van de beleggingscommissie, bestaande uit drie externe leden. De werking hiervan wordt nader beschreven in het hoofdstuk over vermogensbeheer.



Het toepassen van het vier-ogen-principe bij de externe vertegenwoordiging en bij handmatige invoer van mutaties in de verzekerdenadministratie.



Vergaande automatisering, zowel binnen de verzekerdenadministratie (inclusief workflow) als binnen de beleggingsadministratie. Regelmatige afstemming van bestanden met opgaven van derden.



Het beschermen van systemen en eigendommen door middel van toegangsbeveiliging, beleggingsrichtlijnen en contractuele afspraken met vermogensbeheerders en -bewaarders. Bewaking van beleggingslimieten vindt plaats tot op het hoogste leidinggevend niveau binnen TKPI.



Jaarlijkse managementletter van externe accountant aan de directie van TKP.

Het functioneren en de kwaliteit van de interne beheersing wordt periodiek getoetst door middel van interne audits gebaseerd op een risicoanalyse. In ieder geval vinden audits plaats op processen met een hoog (afbreuk)risico, zoals het afsluiten van contracten met externe vermogensbeheerders en –bewaarders en pensioenopgaven. Het Managementteam van TKP is verantwoordelijk voor het (doen) uitvoeren van deze audits.

juni 2014


15

3. PENSIOENREGELING 3.1. Gelieerde ondernemingen Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor het personeel dat onder de CAO van de vennootschap valt en het personeel in dienst van de met de vennootschap in een groep verbonden ondernemingen en instellingen. Tevens voert het pensioenfonds de pensioenregeling uit voor het voormalige personeel van Postkantoren, alsmede de pensioenregeling voor personeel met wie op of na 1 januari 2007 een persoonlijke arbeidsovereenkomst is gesloten. De wederzijdse verantwoordelijkheden, bevoegdheden, rechten en (financiële) verplichtingen zijn vastgelegd in uitvoeringsovereenkomsten. Het beleid van het Pensioenfonds PostNL inzake het toelaten van aan de vennootschap gelieerde ondernemingen is dat vennootschappen kunnen toetreden die vallen onder de CAO van de vennootschap (en als zodanig in de CAO worden genoemd als partij). Met deze vennootschappen wordt geen afzonderlijke uitvoeringsovereenkomst gesloten, omdat zij vallen onder de uitvoeringsovereenkomst van de vennootschap met het fonds. De vennootschap treedt hierbij als contractpartij op ten behoeve van alle gelieerde ondernemingen. Collectieve overdrachten en - overnames geschieden overeenkomstig hoofdstuk 9 van de ABTN.

3.2. Deelnemerschap Deelnemer aan de pensioenregeling zijn alle werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de CAO’s van de vennootschap en met wie een arbeidsovereenkomst is gesloten voor onbepaalde tijd danwel specifieke groepen van werknemers met een contract voor bepaalde tijd, nader aan te wijzen door de werkgever. Deelnemer aan de pensioenregeling voor PAO-personeel is de werknemer met wie op of na 1 januari 2007 een persoonlijke arbeidsovereenkomst is gesloten.

3.3. De inhoud van de pensioenregeling CAO-personeel De pensioenregeling is van kracht sinds 1 januari 1989. De inhoud van de pensioenregeling en de bijbehorende reglementen zijn voor het laatst gewijzigd per 1 januari 2014. Aan de pensioenregeling geldend tot 1 januari 2001 liggen de volgende beginselen ten grondslag:

juni 2014




16

Eindloonregeling met pensioenleeftijd 65 jaar met opbouwpercentage van ouderdomspensioen van 1,75% van pensioengrondslag per deelnemingsjaar tot een bovengrens.



Voor nabestaanden verzekering van partner- en wezenpensioen, gelijk aan 5/7 respectievelijk 14% van het te bereiken verzekerde ouderdomspensioen.



Ongehuwdenpensioen met opbouw van 2,5% per deelnemersjaar van het verschil tussen de gehuwden en de ongehuwden AOW.

De belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling geldend vanaf 1 januari 2001 tot 1 januari 2006 zijn: 

Middelloonregeling met een pensioenleeftijd van 62 jaar. Mogelijkheid van individueel pensioensparen en mogelijkheid van flexibele pensionering tussen 60 en 67 jaar.



Jaarlijkse opbouw van ouderdomspensioen met 2,25% van desbetreffende pensioengrondslag. Toeslagverlening op basis van en gelijktijdig met de algemene loonontwikkeling bij TNT resp. Postkantoren. Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre de pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve gevormd, maar deze wordt gefinancierd uit beleggingsrendement en een opslag op de premie (D6 toeslagenmatrix).



Arbeidsongeschiktheidspensioen bestaande uit dekking van WAO-hiaat, alsmede een excedent-pensioen voor deelnemers met een salaris hoger dan de WAO-loongrens. Bij volledige arbeidsongeschiktheid een excedent-pensioen van 70% van het vaste jaarsalaris, voor zover gelegen boven de WAO-loongrens.



Partnerpensioen gebaseerd op 1,25% van de pensioengrondslag per jaar, verzekerd op risicobasis. Bij uitdiensttreding of pensionering worden standaard de opgebouwde ouderdomspensioenaanspraken omgezet in een ouderdomspensioen en een levenslang partnerpensioen. Het levenslang partnerpensioen kan op verzoek van beide partners worden omgezet in ouderdomspensioen.



Tijdelijk ouderdomspensioen voor periode tussen 62 en 65 jaar, met opbouwpercentage van 2% van de franchise per jaar.

De belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling geldend vanaf 1 januari 2006 zijn: 

Middelloonregeling met een pensioenleeftijd van 62 jaar en zes maanden. Mogelijkheid van individueel pensioensparen en mogelijkheid van flexibele

juni 2014


17

pensionering tussen 60 en 67 jaar. Vanaf 1 januari 2014 is de pensioenleeftijd 67 jaar. 

Jaarlijkse opbouw van ouderdomspensioen met 1,923% van desbetreffende pensioengrondslag. Vanaf 1 januari 2014 is de jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen 2% (PostNL) van de pensioengrondslag. Daarbij geldt dat ingeval de premie die benodigd is voor de financiering van de pensioenaanspraken, meer bedraagt dan het maximum als bedoeld in de cao en de premie niet toereikend is om de opbouw ter grootte van 2% in het betreffende jaar te financieren, de op te bouwen aanspraken worden verlaagd. Ingeval de benodigde premie minder bedraagt dan het minimum als bedoeld in de cao, dan zullen de op te bouwen aanspraken met inachtneming van het bepaalde in de Wet op de loonbelasting, zodanig worden verhoogd dat de werkelijk benodigde premie gelijk is aan dit minimum.



Vanaf 1 januari 2006 werd de franchise , aangepast op basis van de CAOloonontwikkeling bij TNT resp. Postkantoren. Vanaf 1 januari 2011, wordt de franchise voor deelnemers van de vennootschap respectievelijk vanaf 1 januari 2013 voor deelnemers van Postkantoren jaarlijks op 1 januari aangepast aan de consumentenprijsindex alle huishoudens afgeleid (november-november), met een maximering van 4%. Per 1 januari 2014 is de franchise voor medewerkers geboren op of na 1 januari 1950 en voor PAO-personeel € 13.449,- en wordt jaarlijks aangepast op basis van de AOW-ontwikkeling.



Arbeidsongeschiktheidspensioen bestaande uit een excedent-pensioen voor deelnemers met een salaris hoger dan de WIA-loongrens. Bij volledige arbeidsongeschiktheid een excedent-pensioen van 70% van het vaste jaarsalaris, voor zover gelegen boven de WIA-loongrens.



Partnerpensioen ter grootte van 70% van het te bereiken ouderdomspensioen over de periode na 1 januari 2006. Bij uitdiensttreding of pensionering kan de deelnemer met instemming van de partner ervoor kiezen om het partnerpensioen om te zetten in een aanspraak op ouderdomspensioen. Met ingang van 1 januari 2014 geldt dat het partnerpensioen 60% bedraagt van het te bereiken ouderdomspensioen.



Mogelijkheid van vrijwillige deelname aan collectieve Anw-verzekering.



Een aanspraak op voorwaardelijk ouderdomspensioen voor daarvoor in aanmerking komende deelnemers, waarbij de toekenning en financiering plaatsvindt op de dag voorafgaand aan de ingangsdatum van het ouderdomspensioen, doch uiterlijk op 31 december 2020.



Het bestuur van het pensioenfonds kan besluiten op alle premievrije pensioenaanspraken en ingegane pensioenen van gewezen deelnemers,

juni 2014


18

respectievelijk gepensioneerden, met inbegrip van de per 1 januari 2001, 1 januari 2006 en 1 januari 2014 ontstane premievrije aanspraken alsmede op de reeds opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers toeslag te verlenen.. Vanaf 1 januari 2011 geldt voor (gewezen) deelnemers van de vennootschap, respectievelijk vanaf 1 januari 2013 voor (gewezen) deelnemers van Postkantoren als maatstaf de consumentenprijsindex alle huishoudens afgeleid (novembernovember), waarbij de jaarlijkse toeslagverlening is gemaximeerd op 4%. Indien het bestuur hiertoe besluit worden ook alle nog niet ingegane partner- en wezenpensioenen op dezelfde wijze verhoogd. Het bestuur kan een besluit tot toeslagverlening slechts nemen indien en voor zover de middelen van het pensioenfonds dit toelaten. Deze toeslag is voorwaardelijk; er is geen recht op toeslag en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre in de toekomst een toeslagverlening zal plaatsvinden. Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre de pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. 

Voor de voorwaardelijke toeslagverlening voor pensioengerechtigden en gewezen deelnemers is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. De toeslagverlening wordt uit beleggingsrendement gefinancierd (D1 toeslagenmatrix).



Voor de voorwaardelijke toeslagverlening voor actieve deelnemers is geen reserve gevormd, maar wordt deze gefinancierd uit beleggingsrendement en een opslag op de premie (D6 toeslagenmatrix). Vanaf 1 januari 2014 geldt voor de voorwaardelijke toeslagverlening voor actieve deelnemers eveneens dat er geen reserve is gevormd en dat er geen premie wordt betaald. De toeslagverlening wordt uit beleggingsrendement gefinancierd (D1 toeslagenmatrix).

PAO-personeel 

Voor het gedeelte van het salaris tot het niveau van schaal 13 van de CAO (de BPRgrens), geldt voor de medewerker met wie na 1 januari 2007 een persoonlijke arbeidsovereenkomst is gesloten, de pensioenregeling geldend voor CAO-personeel.



Voor zover het gedeelte van het salaris uitstijgt boven de BPR-grens geldt een beschikbare premieregeling op basis van een leeftijdsafhankelijke premiestaffel.

juni 2014


19

4. HERVERZEKERING Gezien de omvang en het draagvlak van het pensioenfonds worden alle risico’s voortvloeiende uit de aangegane pensioenverplichtingen volledig in eigen beheer gehouden.

5. VOORZIENINGEN Voor de in eigen beheer gehouden verplichtingen houdt het pensioenfonds de volgende voorzieningen aan:

5.1. Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen (VPV) wordt post voor post vastgesteld met inachtneming van de actuariële grondslagen en veronderstellingen zoals hierna omschreven. De VPV wordt gebaseerd op de tot de balansdatum verkregen aanspraken op pensioen, met inbegrip van de toeslagen zoals die op grond van het toeslagbeleid aan de deelnemers, slapers en gepensioneerden zijn toegekend per 1 januari volgend op de balansdatum. De VPV wordt op marktconforme wijze gewaardeerd en zodanig vastgesteld dat zij ten minste voldoende is ter dekking van de bij het fonds opgebouwde aanspraken. De toereikendheid van de VPV wordt jaarlijks door de externe actuaris getoetst. Aan de berekening van de pensioenverplichtingen liggen de volgende actuariële grondslagen en onderstellingen ten grondslag: 

De nominale rentetermijnstructuur per balansdatum zoals die door de DNB is vastgesteld en gepubliceerd.



Sterftekansen: Voor mannen en vrouwen worden de sterftekansen ontleend aan de AG-tafel 20122062 zoals deze is gepubliceerd door het Actuarieel Genootschap. Deze kansen zijn omgerekend naar een generatietafel om rekening te houden met de verwachte toekomstige daling van de sterftekansen. Bij het gebruik van de AG-tafel 2012-2062 wordt rekening gehouden met leeftijdsafhankelijke ervaringssterfte (zie Bijlage 4). Voor het bepalen van de sterftekansen wordt de AG-tafel 2012-2062 diagonaal doorlopen, startend met de sterftekansen uit kolom 2014. De leeftijdsterugstellingen voor zowel mannen als vrouwen worden niet meer toegepast. Voor kinderen worden de sterftekansen verwaarloosd.

juni 2014


20

Als gevolg van het hanteren van de generatietafel hoeft geen voorziening voor de overgang naar een nieuwe tafel te worden aangehouden. 

Invalideringskansen: Voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen worden geen invalideringskansen gehanteerd. Met revalidatie wordt geen rekening gehouden.



Partnerfrequentie: Zolang nog geen pensioenuitkering is ingegaan, wordt voor de berekening van de voorziening voor partnerpensioen elke (gewezen) deelnemer verondersteld een partner te hebben van het andere geslacht. Voor gepensioneerden wordt alleen met een voorziening voor partnerpensioen rekening gehouden, indien en zolang zij gehuwd zijn of een partner hebben (bepaalde partner systeem).



Leeftijdsverschil: Voor wat betreft het partnerpensioen wordt verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de vrouw.



Wezenpensioen: Alleen voor ingegane wezenpensioenuitkeringen wordt een voorziening aangehouden. Bij een ingegaan wezenpensioen wordt voor wezen jonger dan 12 jaar aangenomen dat het wezenpensioen voortduurt tot de 18-jarige leeftijd; voor wezen van 12 jaar of ouder wordt aangenomen dat het wezenpensioen voortduurt tot een eindleeftijd oplopend van 18 tot 27 jaar.



Arbeidsongeschiktheid: Voor arbeidsongeschikte deelnemers voor wie de pensioenopbouw zonder verdere betaling van bijdragen wordt voortgezet, wordt de voorziening pensioenverplichtingen gelijk gesteld aan de contante waarde van de in totaal bereikbare aanspraken.



Administratiekosten: Ter dekking van administratiekosten van ingegane pensioenen en van excassokosten is een opslag van 2% respectievelijk 1% opgenomen.



ANW: Ter dekking van latente ANW claims is een opslag van 0,1% opgenomen.



Uitbetalingswijze: Voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen wordt ervan uitgegaan dat de pensioenen op continue wijze worden uitbetaald.

juni 2014




21

Toetredingen en uittredingen: Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige toetredingen en uittredingen.



Hertrouwkansen: Er wordt geen rekening gehouden met hertrouwkansen.



Leeftijd: De leeftijd per de berekeningsdatum wordt vastgesteld in jaren en maanden nauwkeurig door de pensioenleeftijd te verminderen met de toekomstige duur tot aan de pensioenleeftijd.

5.2. Voorziening spaarkapitalen Deze voorziening is gelijk aan de marktwaarde van de som van individuele beleggingen in de vorm van fracties in de door het fonds beheerde depots. Hiertegenover staan beleggingen die zijn gevormd uit stortingen op grond van door de deelnemer zelf verrichte stortingen uit hoofde van het individueel pensioensparen (IPS) en het individueel opgebouwde prepensioenspaarsaldo (PPS). Zolang er nog geen omzetting in pensioen of premievrije aanspraken heeft plaatsgevonden loopt het pensioenfonds geen risico ten aanzien van deze verplichtingen.

5.3. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is per de balansdatum gelijk aan het verschil tussen de totale activa enerzijds en de schulden en de hiervoor genoemde voorzieningen anderzijds.

juni 2014


22

6 BELEGGINGSBELEID 6.1. Uitgangspunt beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid is gebaseerd op de doelstelling van het pensioenfonds. De doelstelling van het pensioenfonds is het streven naar het op lange termijn garanderen van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten. Ook streeft het pensioenfonds naar het voortdurend realiseren van de toeslagambitie. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Er is geen recht op toeslagverlening. Ook is het voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagen zullen worden verleend. Om de doelstelling van het pensioenfonds te bereiken, wordt op zo’n manier belegd dat een optimaal rendement wordt behaald tegen aanvaardbare risico’s. Het pensioenfonds belegt vanuit de ‘prudent person’ gedachte. Hierbij moeten de beleggingen voldoen aan kwalitatieve beginselen van veiligheid, kwaliteit en spreiding van risico’s. Dit houdt onder andere in dat het beleggingsbeleid wordt afgestemd op de verplichtingenstructuur van het pensioenfonds tegen marktwaarde. Hierbij wordt rekening gehouden met de wettelijke eisen die onder het Financieel Toetsingskader (FTK) aan het beleggingsbeleid en risicomanagement worden gesteld. De Nederlandsche Bank (DNB) houdt hier toezicht op.

6.2. Principes beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds is gebaseerd op een aantal principes: Beleg alleen in transparante categorieën en strategieën. Alle beleggingen in vermogenscategorieën hebben een duidelijk doel. Dat kan zijn het behalen van rendement, het afdekken van risico’s of het spreiden van risico’s. De doelstelling is om een maximaal rendement te realiseren binnen een vastgesteld risicokader. Daarvoor is het van belang niet geconfronteerd te worden met risico’s die bij aanvang niet onderkend zijn. Een belegging moet transparant zijn om de mogelijke risico’s van de investering in te kunnen schatten, anders heeft de samenstelling van de portefeuille mogelijk een ander rendements- en risicoprofiel dan beoogd. Daarom beoordeelt het pensioenfonds iedere belegging in de context van de andere beleggingen, als onderdeel van een uitgebalanceerde en gespreide portefeuille. Beleggen in risicovolle beleggingscategorieën Het bestuur van het pensioenfonds is van mening dat een belegging in beleggingscategorieën als aandelen en onroerend goed op termijn tot een hoger rendement leidt dan een belegging in meer veilig geachte staatsobligaties: er is sprake van een “risicopremie”. De te verwachten beleggingsrisico’s van dergelijke juni 2014


23

beleggingscategorieën zijn naar de mening van het bestuur acceptabel. Een beleggingsportefeuille die risico’s grotendeels mijdt, heeft op de lange termijn, naar verwachting, lagere beleggingsopbrengsten. Diversificatie is belangrijk Diversificatie zorgt voor spreiding van het risico. Hierdoor is het mogelijk een deel van de portefeuille met meer risico te beleggen, zonder dat het totale risico recht evenredig toeneemt. Daarom belegt het pensioenfonds het vermogen in meerdere beleggingscategorieën. Er wordt uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de toegevoegde waarde, alvorens een beleggingscategorie wordt toegevoegd. Hierbij worden meegewogen de complexiteit en kosten ten aanzien van een beleggingscategorie of specifieke beheerder. Mengvorm actief en passief beleid Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds is een mengvorm van passief en actief beheer. In eerste instantie kiest het pensioenfonds hierbij voor een kostenefficiënte passieve strategie. Het pensioenfonds voert alleen een actieve strategie voor beleggingscategorieën waarvoor de verwachting bestaat dat, rekening houdend met de extra kosten en risico’s van een actieve strategie, een extra rendement ten opzichte van de benchmark kan worden behaald. De belangrijkste criteria op basis waarvan wordt beoordeeld in hoeverre er in een bepaalde regio of in een bepaald thema toegevoegde waarde te behalen is met actief beheer zijn: -

mate van efficiëntie van de markt (informatie-asymmetrie en de aanwezigheid van non-profit participanten);

-

de breedte van de markt (de opportunity set);

-

beschikbaarheid van en capaciteit bij kwalitatief goede externe vermogensbeheerders;

Bij de afweging tussen actief en passief beheer wordt meegewogen dat de mogelijkheid op outperformance bij actief beheer tevens betekent dat sprake is van het risico op underperformance. De voordelen van multi-management Het pensioenfonds onderkent de voordelen van multi-management. Dit betekent dat de door het pensioenfonds geselecteerde uitvoerder het beheer in principe aan meerdere externe vermogensbeheerders kan uitbesteden in plaats van aan één enkele externe vermogensbeheerder, tenzij sprake is van passief beheer. Door voor niet slechts één, juni 2014


24

maar voor meerdere externe vermogensbeheerders te kiezen kan worden geprofiteerd van diversificatievoordelen. Externe vermogensbeheerders hebben elk een eigen stijl, die het in bepaalde perioden beter doet dan in andere. Daarnaast zijn er externe vermogensbeheerders met een modelmatige aanpak in plaats van een meer fundamentele. Zie verder in bijlage 1.1. Verantwoord beleggen Het pensioenfonds heeft specifiek beleid ten aanzien maatschappelijk verantwoord beleggen. In 6.3.2 wordt hier verder op ingegaan.

6.3. Strategisch beleggingsbeleid De basis voor het te voeren beleggingsbeleid is een jaarlijks uit te voeren ALM-studie (Asset Liability Management). Mede met behulp van deze inzichten bepaalt het bestuur de mix over verschillende beleggingscategorieën voor de beleggingsportefeuille. De bezittingen worden zodanig belegd dat de doelstelling wordt bereikt en de veiligheid, kwaliteit en liquiditeit van de totale portefeuille wordt gewaarborgd. Met behulp van de ALM-studie wordt geprobeerd de bezittingen (assets) van het pensioenfonds zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de verplichtingen (liabilities) tegen aanvaardbare kosten en risico’s. Het ALM-proces geeft daarnaast inzicht in de verwachte toekomstige ontwikkeling van de premie, de toeslagverlening, de dekkingsgraad en de risico’s die zijn verbonden aan een bepaald beleid. De risicomanagement strategie binnen het strategische beleggingsbeleid, waarbij het aandelen- en renterisico deels wordt afgedekt, verkleint de kans dat de dekkingsgraad tot zeer lage niveaus daalt. Tegelijk geldt hierbij als randvoorwaarde dat er voldoende opwaarts potentieel behouden blijft ten behoeve van de indexatieambitie. De volgende tabel geeft het strategisch beleggingsbeleid weer. Beleggingscategorie Aandelen

Strategisch gewicht 2014 11,75%

Vastrentende waarden - Actief beheer - Staatsobligaties - Behorend bij aandelenoptiestrategie Inflatie gerelateerde obligaties

19,20%-62%S 11,80% -38%S 53,25% -A 10,00%

Vastgoed

8,00%

Overige beleggingen

4,00%

- Grondstoffen

4,00%

Aandelenopties (aangeduid als A)*

A

Renteswaptions (aangeduid als S)*

S

juni 2014


Beleggingscategorie

25

Strategisch gewicht 2014

Totaal

100,00%

* De gewichten ‘A’ en ‘S’ zijn variabel.

Herbalanceren De in de tabel genoemde gewichten zijn dynamisch, d.w.z. dat marktontwikkelingen kunnen zorgen voor wijzigingen in de vermelde percentages. Minimaal eens per jaar wordt nagegaan of er moet worden geherbalanceerd naar de normgewichten. Aandelenrisico Het pensioenfonds belegt fysiek voor 11,75% in aandelen. Het pensioenfonds heeft besloten het aandelenrisico grotendeels af te dekken. Dit doet het door een synthetische aandelenpositie naar ontwikkelde markten op te zetten met behulp van een call spread opties op aandelen (met een onderliggende aandelenwaarde van 3 keer de fysieke aandelenbeleggingen) en fysieke beleggingen in vastrentende waarden (over deze vastrentende waarden ontvangt het pensioenfonds de benodigde – risicovrije – rente gedurende de optielooptijd). Het verlies op de bij de callopties onderliggende aandelen is maximaal de omvang van de optiepremie. Voor details wordt verwezen naar de bijlage 1.4. Renterisico Het pensioenfonds loopt een risico over de rentegevoeligheid van de nominale voorziening pensioenverplichtingen. Voor het beleid van het renterisico van de voorziening pensioenverplichtingen heeft het pensioenfonds gekozen om dit op basis van de marktrente te doen in plaats van de door DNB gepubliceerde 3-maands gemiddelde UFR rentetermijnstructuur. Specifiek is gekozen voor een rentetermijnstructuur op basis van 6-maands Euribor swaprentes. De rentederivaten worden op basis van Eonia gewaardeerd. Hiermee komt de waardering van de pensioenverplichtingen niet overeen met de waardering van de beleggingen. Over het algemeen is de rentegevoeligheid van de verplichtingen groter dan de rentegevoeligheid van de beleggingen. Het bestuur heeft besloten om het renterisico van de verplichtingen grotendeels af te dekken door gebruik te maken van de vastrentende beleggingen, renteswaps en swaptions (opties op renteswaps). Op basis van de onderliggende swaps behorend bij de swaptions bedraagt de mate van renteafdekking in beginsel 100% (onderliggende renteafdekking). De onderliggende mate van renteafdekking kan afhankelijk van de stand van de rente lager zijn dan 100%. De mate waarin de diverse beleggingsinstrumenten worden ingezet is eveneens afhankelijk van de stand van de rente. Bij gebruik van swaptions geldt dat de effectieve mate van renteafdekking afhankelijk is van de stand van de rente en in alle gevallen lager is dan de juni 2014


26

onderliggende renteafdekking (in bijlage 1.4 wordt nader ingegaan op de renteafdekking). Inflatierisico Om de gevolgen van een stijgende inflatie op de beleggingen van het pensioenfonds te beperken, belegt het pensioenfonds een deel van de portefeuille vastrentende waarden in inflatie gerelateerde obligaties. Ook bij de keuze van instrumenten voor het afdekken van het renterisico wordt rekening gehouden met het inflatierisico. Valutarisico Het pensioenfonds belegt in diverse valuta’s. Door wisselkoersveranderingen loopt het fonds risico dat beleggingen minder waard worden. Om dit risico te beperken dekt het pensioenfonds de valuta’s af. Bij de beschrijving van de invulling van de beleggingen wordt in Bijlage 1.2 nader ingegaan op het afdekken van het valutarisico. Samenvattend geldt dat de beleggingen in vastrentende waarden hoofdzakelijk in euro luiden (of dat de valutarisico’s voor het grootste gedeelte worden afgedekt). De inflatie gerelateerde obligaties luiden in euro’s. Binnen de categorie aandelen wordt het valutarisico van de Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen weggenomen (afgedekt met valutatermijncontracten naar de euro). Bij onroerend goed en grondstoffen worden de valutarisico’s afgedekt. Bij de beschrijving van de invulling van de beleggingen in Bijlage 1.2 wordt nader ingegaan op de invulling van het afdekken van het valutarisico. Tactisch beleid Het pensioenfonds voert geen actief tactisch beleid rond de strategische benchmarkgewichten en streeft ernaar om de afwijkingen van de strategische benchmarkgewichten dicht bij nul te houden. Voor liquide beleggingen (aandelen, vastrentende waarden en kas) geldt een maximale afwijking van 40 basispunten. 6.3.1 Beschikbare premieregeling en individueel pensioensparen Bij het pensioenfonds is naast het reguliere vermogen (voor rekening en risico van het pensioenfonds) sprake van belegd vermogen in het kader van de beschikbare premieregeling (BPR) en individueel pensioensparen (IPS), welke voor rekening en risico van de deelnemer zelf is. De Pensioenwet (PW) stelt bij beschikbare premieregelingen bepaalde eisen. In de PW zijn daarover bepalingen opgenomen in artikel 52. De kern is dat het pensioenfonds verantwoordelijk is voor de beleggingen en daarbij moet handelen volgens het zogeheten ‘prudent person beginsel’. Dit houdt in dat er moet worden belegd in het belang van de deelnemer. Dit betekent dat naarmate de pensioendatum dichterbij juni 2014


27

komt, de beleggingsmix minder risicovol moet zijn. Dit wordt aangeduid met de term ‘Life Cycle’. Daarnaast mogen de deelnemers de verantwoordelijkheid voor de beleggingen overnemen, wat is toegestaan onder de PW. Voor deelnemers die de verantwoordelijkheid voor de beleggingen overnemen, zal het pensioenfonds jaarlijks onderzoeken of de deelnemer niet te veel risico neemt. Onderstaande tabellen geven de Life Cycle en Vrij beleggen depots weer.

Samenstelling Life Cycle beleggingen Leeftijd*

Depot

Beleggingsmix Aandelen/Obligaties/Geldmarkt

<43

I

90%/10%/0%

16-22

43-49

II

75%/25%/0%

8-15

50-57

III

50%/50%/0%

5-7

58-60

IV

25%/40%/35%

<5

61-64

V

10%/0%/90%

Jaren tot pensionering >22

*) gebaseerd op pensioenleeftijd van 65 jaar Samenstelling Vrij beleggen depots Beleggingsmix Aandelen/Obligaties/Geldmarkt A

75% aandelen, 25% obligaties

B


C


D


E

50% aandelen**, 50% obligaties

F

100% Geldmarkt

**) betreft aandelen die voldoen aan duurzame criteria.

Op het beleggingsbeleid van de aandelen, obligatie en geldmarktbeleggingen wordt in Bijlage 1.3 nader ingegaan.

6.3.2 Maatschappelijk verantwoord beleggen Screening op duurzaamheid De ondernemingen waarin het pensioenfonds belegt via aandelen en obligaties, worden periodiek gescreend op duurzaamheid. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de research van Sustainalytics. Het streven is dat alle ondernemingen waarin wordt belegd, zich gedragen volgens de Global Compact Principles (GCP) zoals opgesteld door de Verenigde Naties. Met deze principes worden ondernemingen gevraagd binnen hun eigen invloedssfeer een aantal kernwaarden op het gebied van mensen- en arbeidsrechten, milieu en anticorruptie na te leven. Wanneer blijkt dat de beleggingsportefeuilles direct beleggen in ondernemingen die handelen in strijd met de UN Global Compact principes, juni 2014


28

zal er met een selectie van deze bedrijven een dialoog worden gevoerd (engagement). Als dit niet leidt tot gewenste resultaten wordt overwogen niet langer in de betreffende onderneming te beleggen. Daarnaast worden engagement activiteiten uitgevoerd rond het thema ‘mensenrechten en zaken doen’. De Verenigde Naties heeft een raamwerk ontwikkeld om de relatie tussen mensenrechten en internationaal zaken doen te verbeteren. Dit staat bekend onder de naam “John Ruggie” raamwerk, genoemd naar de speciale vertegenwoordiger van de Verenigde Naties die dit heeft ontwikkeld. Het door hem ontwikkelde "Protect, Respect and Remedy" raamwerk wordt als leidraad gehanteerd bij het voeren van een dialoog. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de research van een gespecialiseerde externe partij. Als na drie jaar geen verbeteringen zijn doorgevoerd, kunnen deze ondernemingen toegevoegd worden aan de lijst met uitgesloten bedrijven. Uitsluiting van bedrijven en landen Het pensioenfonds kiest ervoor om bedrijven die direct betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens uit te sluiten om in te beleggen. Dit betreft een aantal ondernemingen dat direct betrokken is bij de productie of het onderhoud van bepaalde controversiële wapens, zoals anti-persoonsmijnen, chemische en biologische wapens, verarmd uranium munitie, nucleaire wapens en clusterbommen. Voor de bepaling van de lijst met uit te sluiten bedrijven wordt gebruikgemaakt van de ‘Controversial Weapons Radar’ van Sustainalytics, een gespecialiseerde externe partij op het gebied van duurzaamheidsinformatie. Daarnaast worden landen die betrokken zijn bij het schenden van mensenrechten uitgesloten om in te beleggen. De uit te sluiten beleggingen zijn staatsobligaties en overige leningen uitgegeven door centrale en lagere overheden van deze landen. Het gaat hier om veroordelingen van staten door een gezaghebbende instantie zoals de sancties van de VN Veiligheidsraad en de Common Foreign and Security Policy of the EU (CFSF EU). Eenmaal per jaar vindt een aanpassing van de lijst met uitsluitingen van bedrijven en landen plaats. Stembeleid Het pensioenfonds belegt wereldwijd in beursgenoteerde ondernemingen. Bij een Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) kan gebruik gemaakt worden van het stemrecht. Het stembeleid wordt waar mogelijk toegepast op Europese bedrijven. Voor juni 2014


29

het stemadvies wordt gebruik gemaakt van een gespecialiseerd stemadviesbureau ISS. Het stemadvies wordt door ISS bepaald in overeenstemming met de ‘European Proxy Voting Guidelines Summary’. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op diverse algemene en nationale codes, zoals de Nederlandse Corporate Code. Voor Nederlandse beursgenoteerde bedrijven wordt naast het stemadvies van ISS een analyse door de vermogensbeheerder gemaakt. Dit is in overeenstemming met de Corporate Governance Code die zegt dat van een aandeelhouder wordt verwacht dat hij zich een eigen oordeel vormt over de door een stemadviseur verstrekte adviezen. Ter voorkoming van mogelijke belangenverstrengeling wordt niet gestemd op aandelen KPN N.V., PostNL N.V., TNT Express N.V. en Aegon N.V. Governance dialoog Gezamenlijk met andere pensioenfondsen wordt een dialoog gevoerd met Nederlandse beursgenoteerde bedrijven, met name op governance onderwerpen, en in mindere mate op milieu en sociale aspecten. Een externe specialist is hierin aangesteld om de deelnemers van dit initiatief te vertegenwoordigen in engagement gesprekken met een selectie van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Duurzaam beleggingsfonds Binnen de aandelenportefeuille wordt er ook in een duurzaam (best in class) aandelenfonds belegd. Dit fonds belegt wereldwijd in beursgenoteerde aandelen, die aan bepaalde eisen van duurzaamheid voldoen. Er wordt bij de aandelenselectie, naast de financiële doelstellingen, ook uitdrukkelijk rekening gehouden met waarden en normen ten aanzien van mens en milieu. De benchmark van dit fonds is de MSCI World Index Total Net Return (in euro). Ook binnen de regelingen Individueel Pensioensparen (IPS) en Beschikbare Premieregeling (BPR) is dit duurzame beleggingsfonds beschikbaar.

juni 2014


30

6.4. Invulling strategische beleggingsbeleid per beleggingscategorie In deze paragraaf wordt per beleggingscategorie de strategische samenstelling van de portefeuille weergegeven. Hierbij wordt ingegaan op het beleid en benchmarks. Benchmarks Voor alle beleggingscategorieën, met uitzondering van onroerend goed, zijn representatieve, marktconforme indices vastgesteld die dienen als benchmark voor risicobeheersing en resultaatsevaluatie Herbalanceren De in de tabel genoemde gewichten zijn dynamisch, d.w.z. dat marktontwikkelingen kunnen zorgen voor wijzigingen in de vermelde percentages. Eens per jaar wordt nagegaan of er moet worden geherbalanceerd naar de normgewichten. Aandelen De categorie aandelen is verdeeld in fysieke aandelenbeleggingen (via beleggingsfondsen) en aandelenopties. De aandelenopties, in combinatie met beleggingen in vastrentende waarden, zijn gericht op het beperken van het risico van dalende aandelenkoersen op de dekkingsgraad. Het pensioenfonds belegt wereldwijd gespreid in aandelen. De regioverdeling van de gezamenlijke exposure van de fysieke beleggingen en de optie call spread is gebaseerd op: -

79% wereldwijd

-

14% Europa en

-

7% Emerging markets (opkomende markten).

De volgende tabel geeft de strategische samenstelling van de fysieke aandelenportefeuille weer. Op de regioverdeling van de aandelenopties wordt in bijlage 1.4 ingegaan. Samenstelling fysieke aandelenportefeuille Regio Wereldwijd*

Europa Opkomende markten

Norm gewicht

Beleid

32%

Actief

4%

Passief

64%

Actief

Benchmark (Doelstelling) Door TKPI berekende AC World Index USD, GBP, JPY afgedekt naar euro, gebaseerd op MSCI ACWI (All Countries World Index) Total Net Return (3-jaars outperformance van 100 bp boven benchmark en tracking error 200 bp) Door TKPI berekende Europe Index GBP afgedekt naar euro, gebaseerd op MSCI Europe Index Total Net Return MSCI Emerging Markets Total Net Return (in euro) (3-jaars outperformance van 200 bp boven benchmark en tracking error 400 bp)

*) inclusief Socially Responsible aandelenbeleggingen. Strategisch gewicht is 0% juni 2014


31

Vastrentende waarden De portefeuille vastrentende waarden is opgebouwd uit een deel dat overeenkomt met het strategische gewicht vastrentende waarden en een deel dat samenhangt met de afdekking van het aandelenrisico. De indeling van de vastrentende waarden portefeuille streeft hierbij een brede spreiding na. Het strategische gewicht is hierbij bedoeld om de rentegevoeligheid van de verplichtingen af te dekken, een relatief stabiel couponrendement te ontvangen en in te spelen op extra rendementskansen. De volgende tabel geeft de samenstelling van de vastrentende waarden beleggingen van de portefeuille weer. De volgende tabel geeft de samenstelling van de vastrentende waarden beleggingen van de portefeuille weer. Samenstelling vastrentende waardenportefeuille Regio/Categorie

Norm gewicht

Beleid

Benchmark (Doelstelling)

VRW behorend bij optiestrategie hoge rating en looptijd > 1 jaar Discretionair

35,25%- A

VRW staatsobligaties* hoge rating en looptijd > 1 jaar hoge rating en looptijd > 10 jaar Discretionair

11,80%-38,00% * S

Passief Passief Passief Passief Passief

Asset Swaps VS/VK VRW actieve fondsen Bedrijfsobligaties euro

19,20%-62,00% * S 49,00%

Actief

29,10%

Passief

Staatsleningen opkomende landen

14,60%

Actief

7,30%

Customized BofA Merrill Lynch Euro Government Index Customized BofA Merrill Lynch 10+ Year Euro Government Index Geen benchmark (Bijsturen landenverdeling) Geen benchmark (Bijsturen landenverdeling)

Bedrijfsobligaties wereld (excl. financials)

High Yield obligaties

Customized BofAMerrill Lynch Euro Government Index Geen benchmark (Bijsturen landenverdeling)

Actief

BofAMerrill Lynch Euro Corporate Index (3-jaars outperformance van 50 bp boven benchmark en tracking error 100 bp) 50% Barclays Capital EUR Corporate ex Financial 500M Single A or better Index and 50% Barclays Capital US Corporate ex Financial 500M Single A or better 100% Hedged into EUR (single A means rated Aor better) afgedekt naar de euro JP Morgan EMBI Global Diversified Index afgedekt naar de euro (3-jaars outperformance van 100 bp boven benchmark en tracking error 200 bp) BofA Merrill Lynch Global High Yield Constrained Index afgedekt naar de euro (3-jaars outperformance van 200 bp boven benchmark en tracking error van max. 700 bp)

*) het bestuur beoordeelt kwalitatief de verdeling binnen deze categorie o.b.v. risicospreiding

juni 2014


32

Indien gelden worden belegd in de passieve portefeuille, wordt de keuze tussen reguliere en langlopende staatsobligaties gebaseerd op de afwijking tussen de meest recente mate van renteafdekking en 100% afdekking. Binnen de passief belegde portefeuille kan de omvang van de portefeuille met langlopende obligaties worden aangepast, indien de duratie van de beleggingen moet worden aangepast. Staatsleningen inflatie gerelateerd De volgende tabel geeft de samenstelling van de Europese inflatie gerelateerde beleggingen van de portefeuille weer. Regio

Samenstelling inflatie gerelateerde waardenportefeuille Norm Beleid gewicht

Staatsleningen Euroland Passief beheer met hoge rating en looptijdtijd > 5 jaar Discretionair*

10%

Benchmark (Doelstelling)

Passief

Customized Barclays Capital Euro Treasury Inflation linked over 5 Year Index

Passief

Geen benchmark (Bijsturen landenverdeling)

*) het bestuur beoordeelt kwalitatief de verdeling binnen deze categorie o.b.v. risicospreiding

Grondstoffen De verdeling van de grondstofbeleggingen wordt weergegeven in onderstaande tabel. Samenstelling grondstoffen portefeuille Regio

Norm gewicht

Beleid

Benchmark

N.v.t.

50%

Passief

N.v.t.

50%

Actief

Customized S&P GSCI Commodity Index Total Return ex Natural Gas afgedekt naar euro Customized DJ UBS Total Return ex Natutal Gas, Aluminium, Live Stock and Wheat, USD afgedekt naar euro (3-jaars geannualiseerde outperformance van 200 basispunten boven benchmark en tracking error van 400 basispunten)

(Doelstelling)

Onroerend goed Onderstaande tabel geeft de strategische samenstelling van de onroerend goed beleggingen weer. Samenstelling onroerend goed portefeuille Regio

Norm gewicht

Beleid

Beursgenoteerd Europa

10%

Passief

Niet beursgenoteerd Europa

75%

Actief

Niet beursgenoteerd Azië

15%

Actief

juni 2014

Benchmark (Doelstelling) Customized GPR 250 Europe Index Total Net Return hedged(Britse pond, Zwitserse frank en Zweedse kroon zijn afgedekt naar euro) index Geen benchmark (Het behalen van een absoluut rendement tegen een voor institutionele beleggers aanvaardbaar risicoprofiel) Geen benchmark (Het behalen van een absoluut rendement tegen een voor institutionele beleggers aanvaardbaar risicoprofiel)


33

Voor zover Pensioenfonds PostNL nog gebonden is aan “commitments” uit het verleden, wordt er onttrokken aan het beursgenoteerde onroerend goed fonds.

juni 2014


34

6.5. Uitvoering beleggingen 6.5.1 Opzet vermogensbeheer Het vermogen wordt beheerd door de vermogensbeheerder TKPI. Deze beheert en bewaart de middelen van het pensioenfonds in TKPI beleggingsfondsen en via discretionaire portefeuilles. Vanuit deze TKPI beleggingsfondsen en discretionaire portefeuilles vindt het beheer van de individuele portefeuilles aandelen, vastrentende waarden, inflatie gerelateerde obligaties en alternatieve beleggingen over het algemeen extern plaats. Ook het beheer van de derivatenportefeuille (aandelenopties, swaptions en swaps) vindt extern plaats. De overige beleggingen (liquiditeiten en futures/forwards) beheert TKPI voornamelijk intern. De effecten zijn in bewaring gegeven bij custodians, waarmee tevens afspraken zijn gemaakt over de door hen aan te leveren managementinformatie. Veruit het grootste deel van de managementinformatie wordt geleverd door de Back Office (Investment Accounting & Control) van TKPI. De selectie van de externe vermogensbeheerders is gestructureerd en gedisciplineerd. TKPI volgt een aantal opeenvolgende stappen om externe vermogensbeheerders te selecteren. Jaarlijks laat TKPI door een onafhankelijke auditor, door middel van een ISAE 3402 rapport, bevestigen dat alle stappen daadwerkelijk gevolgd zijn. In bijlage 1.3 wordt nader ingegaan op de selectie van externe managers en de keuze van de beleggingsfondsen per beleggingscategorie. 6.5.2 Waarderingsgrondslag De waardering van de beleggingen op de balans vindt plaats op marktwaarde. 6.5.3 Beleid securities lending Binnen de door TKPI beheerde aandelenfondsen is het uitlenen van stukken tegen een vergoeding (securities lending) mogelijk. Dit vindt plaats onder strikte voorwaarden. Deze voorwaarden zijn vastgelegd in een overeenkomst die is gesloten met de beheerder van het securities lending programma (de Lending Agent). TKPI heeft haar bewaarder (custodian) Citibank aangewezen als Lending Agent. In paragraaf 6.6.5 worden de beheersingsmaatregelen ten aanzien van securities lending besproken.

juni 2014


35

6.6 Risicomonitoring 6.6.1 Risicobeheersing & Risicomonitoring Met betrekking tot de beheersing van de beleggingsrisico’s bevatten de door het pensioenfonds vastgestelde beleggingsrichtlijnen onder meer bepalingen omtrent: -

Afdekken van het valutarisico van de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen binnen aandelen. Bij de andere beleggingscategorieën worden vreemde valuta voor het grootste gedeelte afgedekt.

-

De minimum en maximum allocatie van beleggingscategorieën.

-

De minimum en maximum allocatie voor de valuta van de vastrentende waarden en de regiomix van de aandelen en onroerend goed.

-

De spreiding van effecten ten opzichte van de benchmark in de deelportefeuilles. Dit leidt in de praktijk tot een set lineaire restricties en afspraken over tracking errors.

-

De minimale en maximale afwijking in duratie (rentegevoeligheid) voor vastrentende waarden ten opzichte van die van de benchmark.

-

Een minimum en maximum allocatie en bandbreedte per subcategorie vastrentende waarden (met diverse kredietrisico’s variërend van high yield tot “triple A”).

-

Risicomaatregelen met betrekking tot de inzet van markt neutrale long/short strategieën.

-

Risicomaatregelen met betrekking tot het tegenpartijrisico en het liquiditeitsrisico.

-

Risicomaatregelen over het gebruik van securities lending en derivaten en het te hanteren onderpand.

Op basis van de afspraken opgenomen in de SLA tussen het pensioenfonds en TKPI, ontvangt het pensioenfonds rapportages over de financiële positie, de beleggingen en het risicobeheer. Jaarlijks verschaft de vermogensbeheerder TKPI aan het pensioenfonds inzicht in haar interne organisatie en daarin opgenomen beheersmaatregelen via de ISAE 3402 rapportage. Onderdeel van deze rapportage is een mededeling van een externe accountant gebaseerd op een risicoanalyse over de toereikendheid van de controledoelstellingen per proces en de daarvoor getroffen beheersmaatregelen. 6.6.2 Derivaten Indirect (bij de Fondsen voor Gemene Rekening) worden futures, swaps op grondstoffen en valutatermijncontracten ingezet om de marktexposure dan wel de valuta-exposure en de duratie te sturen. Op pensioenfondsniveau worden futures ingezet om de afwijking van de strategische benchmarkgewichten te beheersen. Voor het afdekken van juni 2014


36

het aandelenrisico worden aandelen callopties ingezet. Voor het afdekken van het renterisico worden opties op renteswaps en renteswaps ingezet. Hiervoor gelden strikte richtlijnen en procedures. Algemeen kan worden gesteld dat derivaten voornamelijk worden gebruikt om risico’s te beperken. 6.6.3 Tegenpartijbeleid Het gebruik van derivaten kan leiden tot kredietrisico op de tegenpartij. Door gebruik te maken van onderpand (collateral management) wordt het kredietrisico beperkt. Voor het aangaan van nieuwe langerlopende contracten zijn de volgende drie criteria verbonden: -

Ten eerste dienen mogelijke tegenpartijen door de G20\Financial Stability Board of de Nederlandse Staat te zijn aangewezen als systeembanken, uit deze lijst wordt een selectie gemaakt.

-

Ten tweede dienen de tegenpartijen minimaal een A-rating te hebben voor Moody’s, S&P en Fitch. Dit correspondeert met Moody’s Kort P1 Lang A3; S&P Kort A1 Lang A- en Fitch Kort F2 en Lang A-, ieder met een ’Stable’ ’Credit watch’. Hierbij moet een tegenpartij aan tenminste 2 van de 3 hierboven genoemde minima voldoen.

-

Ten slotte worden de tegenpartijen die voldoen aan de eerste twee criteria vergeleken op basis van de CDS premie. Als de CDS premie 50 basispunten hoger dan het gemiddelde van de selectie is, worden er geen nieuwe derivatentransacties gedaan. Als de CDS premie 100 basispunten hoger dan het gemiddelde van de selectie is, volgt een discussie met het bestuur over het sluiten van bestaande posities.

Met betrekking tot de tegenpartijen gelden de volgende randvoorwaarden: -

iedere werkdag vindt er monitoring plaats op bovenstaande criteria;

-

er is met minimaal zeven tegenpartijen een ISDA/CSA overeenkomst afgesloten.

-

de principes van “best execution” zijn leidend. Indien bij het uitvoeren van een transactie de principes van “best execution” leiden tot indifferentie tussen twee tegenpartijen, gaat de voorkeur uit naar de tegenpartij, waar het pensioenfonds de laagste exposure op heeft, tenzij het tegenpartijbeleid aanleiding geeft deze tegenpartij uit te sluiten.

6.6.4.

Onderpandbeleid

Tegenover het ongerealiseerde resultaat op derivatenposities staat levering of ontvangst van onderpand. Met betrekking tot het onderpand gelden de volgende randvoorwaarden:

juni 2014


-

37

Alleen obligaties uitgegeven door OECD landen met een lange termijn rating van minimaal Standard & Poors AA- en Moody’s Aa3 zijn toegestaan; kas wordt niet geaccepteerd;

-

Er wordt gewerkt met verschillende haircuts met betrekking tot verschillende soorten geaccepteerd onderpand; de haircut van een langer lopende obligatie is gelijk aan of hoger dan de haircut van een korter lopende obligatie;

-

Indien het ongerealiseerde resultaat meer dan de drempelwaarde afwijkt van de waarde van het onderpand, wordt er onderpand uitgewisseld. Dit om ongerealiseerd resultaat en waarde van het onderpand weer in lijn met elkaar te brengen. Monitoring hierop vindt op dagbasis plaats;

-

In de overeenkomsten met de tegenpartij is eenduidig vastgelegd hoe onenigheid over waarderingen wordt opgelost;

-

In de overeenkomsten met de tegenpartij is een “netting clausule” opgenomen, deze is van toepassing op alle met deze tegenpartij openstaande derivatenposities in dezelfde valutasoort;

-

Ontvangen onderpand wordt op rekening van Cliënt aangehouden.

6.6.5. Beheersingsmaatregelen securities lending Onderpand

•

Tegenover de overdracht van de uitgeleende stukken staat de ontvangst van onderpand. Dit onderpand biedt de zekerheid van teruggave van de stukken en de betaling van coupons/dividenden op de uitgeleende stukken. TKPI heeft een aantal beheersmaatregelen genomen om risico’s met betrekking tot het onderpand van securities lending te beperken: -

alleen obligaties uitgegeven door OECD landen met een lange termijn rating van minimaal Standard & Poors AA+ en Moody’s Aa1 zijn toegestaan; kas wordt niet geaccepteerd;

-

op dagbasis aanvullen van onderpand indien de waarde van het onderpand lager is dan de vereiste 105%;

-

ontvangen onderpand wordt toegewezen aan de bewaarder van het beleggingsfonds;

-

de Lending Agent staat garant als een lenende partij niet (tijdig) aan haar verplichtingen kan voldoen.

•

Kredietrisico

De uitlenende partij loopt een kredietrisico wanneer zij haar stukken niet terugkrijgt (of dividenden/coupons niet vergoed krijgt) van de lenende partij.

juni 2014


38

In de overeenkomst tussen TKPI en de Lending Agent, Citibank, is vastgelegd dat de Lending Agent garant staat als een lenende partij niet (tijdig) aan haar verplichtingen kan voldoen. Het hierboven beschreven kredietrisico ligt dus nadrukkelijk niet bij (de klanten van) TKPI maar bij de Lending Agent. De Lending Agent heeft het kredietrisico ingeperkt door leningen te spreiden over meerdere tegenpartijen en ook limieten per tegenpartij op te leggen (concentratierisico). Daarnaast moet elke tegenpartij waaraan stukken worden uitgeleend voldoen aan strenge eisen met betrekking tot de kredietwaardigheid. Herbeleggingen van onderpand

•

TKPI staat niet toe dat onderpand wordt herbelegd en het herbeleggingsrisico is op het securities lending programma van TKPI dan ook niet van toepassing. ‘Fail Settlement’ bij verkoop

•

Fail Settlement risico betekent dat de uitlenende partij zijn uitgeleende stukken niet tijdig terugkrijgt, terwijl hij een verkooptransactie voor de stukken met een derde partij is overeengekomen. Om dit risico te beperken heeft TKPI de volgende beheersmaatregelen getroffen: -

TKPI heeft haar custodian Citibank als Lending Agent aangesteld. De custodian heeft inzicht in alle onderliggende extern beheerde portefeuilles van TKPI die deel uitmaken van het securities lending programma en alle dagelijkse mutaties daarin.

-

De externe managers zijn contractueel verplicht de custodian zo snel als mogelijk te informeren over mutaties in de onderliggende portefeuilles. Dit beperkt het ‘Fail Settlement’ risico.

-

Op dagbasis wordt door Citibank gecontroleerd welke stukken wanneer moeten worden teruggehaald uit het leencircuit.

-

Citibank heeft een zeer groot netwerk van klanten die ook aan een securities lending programma deelnemen. Indien TKPI zijn uitgeleende stukken niet op tijd van de lenende partij terugkrijgt, heeft Citibank de mogelijkheid de stukken tijdelijk van een andere klant te lenen om aan de verplichtingen met de derde partij te kunnen voldoen.

6.6.6 Integraal liquiditeitsbeleid In de eerstkomende jaren zijn naar verwachting de premie-inkomsten voor het pensioenfonds hoger dan de verwachte pensioenuitkeringen. Het pensioenfonds kan daarentegen bij gewijzigde omstandigheden op korte of lange termijn te maken krijgen met een situatie waarin pensioenuitkeringen hoger zijn dan de netto premies. Een goede bewaking van de liquiditeitsposities is belangrijk. De liquiditeitsplanning wordt jaarlijks juni 2014


39

vernieuwd en gerapporteerd als onderdeel van de ALM studie ten behoeve van het vaststellen van het strategisch beleggingsbeleid voor het eerstvolgende jaar. 6.6.7 Resultaatevaluatie Het beleggingsresultaat wordt dagelijks gemeten door de Investment Accounting & Control van TKPI. De interne en externe vermogensbeheerders rapporteren aan TKPI per kwartaal over het beleggingsresultaat en de benchmarks. De performance van de vermogensbeheerders wordt door TKPI voortdurend vergeleken met vooraf vastgestelde en in de beleggingsrichtlijnen opgenomen streefniveaus. Ook wordt gemonitord of de gelopen beleggingsrisico’s van de externe vermogensbeheerders binnen de restricties vallen die hieraan door TKPI zijn gesteld. Bij een beleggingsresultaat onder de minimale rendementsverwachting of consistent onder de standaard uitkomend, eist TKPI van de beheerder een gedetailleerde schriftelijke verklaring. De TKPI beleggingscommissie evalueert met de directie van TKPI de resultaten op kwartaalbasis, met twee leden van het bestuur als toehoorder, benoemd door de Financiële Commissie. Het bestuur van het pensioenfonds kan via de notulen kennis nemen van deze bespreking in de eerstvolgende bestuursvergadering.

juni 2014


40

7. PREMIEBELEID 7.1. Reguliere premiesystematiek 

Feitelijke premie De door het pensioenfonds van de vennootschap jaarlijks te ontvangen premie wordt berekend op individuele basis. De premiesystematiek is beschreven in bijlage 3. De (nieuwe) premie wordt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2010 doorgevoerd. Hierbij gelden overigens de grondslagen zoals deze van kracht waren op 1 januari 2010, waarbij voor de premievaststelling 2010 het percentage voor de solvabiliteitsopslag op 12,5% is gesteld De aanspraken op voorwaardelijk ouderdomspensioen worden gefinancierd door middel van een koopsom op de ingangsdatum van het pensioen doch uiterlijk op 31 december 2020. De hoogte van de koopsom wordt bepaald conform de grondslagen van de ABTN in hoofdstuk 5, vermeerderd met een solvabliliteitsopslag ter grootte van het percentage van het vereist eigen vermogen.



Gedempte kostendekkende premie Om conform de Pensioenwet te toetsen in hoeverre de feitelijke premie voldoet aan de wettelijke eisen, hanteert het fonds de zogenaamde gedempte kostendekkende premie. De gedempte kostendekkende premie wordt vastgesteld volgens de zogeheten gedempte methode, waarbij een verwachte waarde van het toekomstige rendement wordt gehanteerd conform de parameters van de laatst uitgevoerde ALMstudie, continuïteitsanalyse of laatst opgesteld herstelplan. Het bestuur besluit welke uitgangspunten worden gehanteerd. Aan de hand van een regelmatig uit te voeren continuïteitsanalyse wordt getoetst of de feitelijke premie voldoet aan de wettelijke vereisten. Jaarlijks wordt de (gedempte) kostendekkende premie getoetst aan de feitelijke premie.

7.2. Vermogenspositie Voor het premiebeleid is een aantal vermogensposities van belang. De volgende grenzen worden onderscheiden: 

Minimaal vereist eigen vermogen Het minimaal vereist eigen vermogen wordt gesteld op het conform de leden 2 tot en met 7 van artikel 11 van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen berekende vermogen en bedraagt met ingang van 1 januari 2013 4,1% van de voorziening conform hoofdstuk 5.1.

juni 2014




41

Vereist eigen vermogen Het vereist eigen vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat het weerstandsvermogen na één jaar negatief wordt. De bepaling van dit vermogen geschiedt conform de beschrijving van het risicomodel in bijlage 2.



Gewenst eigen vermogen Het gewenst eigen vermogen is het vermogen dat boven de voorziening pensioenverplichtingen nodig is om de volledige toeslagverlening ook op de lange termijn te bereiken. Het gewenst eigen vermogen is minimaal gelijk aan het vereist eigen vermogen.

7.3. Premiebeleid Het premiebeleid is afhankelijk van de vermogenspositie van het fonds. Hieronder wordt omschreven hoe het premiepercentage en de eventuele extra benodigde bijdrage in de verschillende situaties worden vastgesteld. Eenmalige bijstorting De vennootschap is in verband met de wijziging per 1 januari 2014 van het bijstortingssysteem aan het fonds per 31 december 2013 verschuldigd een bedrag van EUR 150 miljoen onder de voorwaarden als bedoeld in de door het fonds en de vennootschap aangegane “overeenkomst tot eenmalige bijstorting”. 1. Dekkingstekort Indien en zolang het weerstandsvermogen lager is dan het minimaal vereist eigen vermogen is er sprake van een dekkingstekort. Per het einde van ieder kalenderjaar waarin het fonds een dekkingstekort heeft of heeft gehad, zal het fonds berekenen of de dan aanwezige dekkingsgraad onder of boven de kritische dekkingsgraad per die datum ligt. De Kritische Dekkingsgraad is de per het einde van een kalenderjaar door het Fonds berekende Dekkingsgraad die zich tot het einde van de conform artikel 140 lid 2 van de Pensioenwet bepaalde herstelperiode – rekening houdend met het in de resterende herstelperiode voorziene overrendement en andere herstelbronnen – naar verwachting precies zal ontwikkelen tot de Dekkingsgraad waarbij het per het einde van de herstelperiode geldende minimaal vereist eigen vermogen wordt bereikt (zodat korten als bedoeld in artikel 134 van de Pensioenwet niet nodig is). Extra bijdrage

juni 2014


42

Indien de dekkingsgraad van het Fonds per het einde van een kalenderjaar onder de dan geldende Kritische Dekkingsgraad ligt, is op dat moment een Extra Bijdrage verschuldigd aan het Fonds. De totale Extra Bijdrage per kalenderjaar is gelijk aan het laagste van de volgende twee bedragen: -

Het bedrag dat nodig is om de Dekkingsgraad van het Fonds exact te brengen op de dan geldende Kritische Dekkingsgraad, of

-

Een bedrag ter grootte van 1,25% van de voorziening pensioenverplichtingen van het Fonds per het betrokken kalenderjaareinde.

De totale Extra Bijdrage zal betaald worden binnen de betaaltermijn als bedoeld in de Uitvoeringsovereenkomst. Een verplichting om extra bijdragen te voldoen zal niet langer voortduren dan de maximale

wettelijke

herstelperiode.

Indien

gedurende

drie

opeenvolgende

kwartaaleinden geen sprake meer is van een dekkingstekort (met als gevolg het einde van het lopende kortetermijn deel van het herstelplan) en hierna opnieuw een dekkingstekort ontstaat (met als gevolg het formuleren van een nieuw kortetermijn deel van het herstelplan), gaat een nieuwe periode in waarin extra bijdragen verschuldigd kunnen zijn. Wanneer als gevolg van de begrenzing van de jaarlijkse totale Extra Bijdrage naar verwachting aan het einde van de wettelijke herstelperiode een dekkingstekort zal resteren, zal het Fonds om dat resterende dekkingstekort weg te nemen en nadat het Fonds alle overige sturingsmiddelen heeft ingezet op het conform de weten regelgeving daarvoor bepaalde uiterste tijdstip de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten verminderen als bedoeld in artikel 134 van de Pensioenwet. Aanvullende herstelpremie Afhankelijk van de dekkingsgraad van het Fonds per het einde van het voorafgaande kalenderjaar is maandelijks een aanvullende herstelpremie aan het Fonds verschuldigd. De hoogte van de herstelpremie is bij een dekkingsgraad zoals hierna gespecificeerd het daarbij genoemde percentage van de aan het Fonds feitelijk verschuldigde premie betreffende het in de aanhef bedoelde premiejaar: kleiner dan 120 % / 10 % vanaf 120 tot 130 % / 5 %

juni 2014


43

vanaf 130 % / 0 % De herstelpremie is uitsluitend verschuldigd gedurende de looptijd van de Uitvoeringsovereenkomst. Voorwaardelijke Extra Bijdrage (2014 tot en met 2018) Ter voorkoming van korting in de periode 2014 tot en met 2018 is aan het Fonds voorwaardelijk een Extra Bijdrage van EUR 300 miljoen verschuldigd Indien en zodra gedurende de jaren 2014 tot en met 2018 de Dekkingsgraad van het Fonds per het einde van enig kalenderjaar in die periode, ondanks een of meer Extra Bijdragen zich onder de Kritische Dekkingsgraad bevindt, wordt de voorwaardelijke Extra Bijdrage onvoorwaardelijk aan het Fonds verschuldigd tot het bedrag dat benodigd is om het vermogen van het Fonds zodanig aan te vullen dat de Dekkingsgraad gelijk is aan de Kritische Dekkingsgraad. De onvoorwaardelijke Extra Bijdrage ontstaat alleen en voor zover het Fonds verplicht zou zijn tot het korten van pensioenrechten en – aanspraken, tot het beloop daarvan en per de datum dat die korting zou moeten plaatsvinden. 2. Reservetekort Indien en zolang het weerstandsvermogen groter is dan het minimaal vereist eigen vermogen, maar kleiner dan het vereist eigen vermogen is er sprake van een reservetekort. De feitelijke premie gedurende het reservetekort wordt vastgesteld conform de premiemethodiek als beschreven in bijlage 3. 3. Evenwicht Indien en zolang het weerstandsvermogen groter is dan vereist eigen vermogen, maar kleiner dan het gewenst eigen vermogen is er sprake van evenwicht. De premie wordt vastgesteld conform de premiesystematiek als beschreven in bijlage 3 4. Vermogensoverschot Indien en voor zover het fonds beschikt over een weerstandsvermogen dat groter is dan het gewenst eigen vermogen is er sprake van een vermogensoverschot. Ten laste van dit vermogensoverschot kan premierestitutie en/of premiekorting worden toegepast.

juni 2014


44

7.4. Premie Anw-aanvulling De door het fonds aangegane verplichtingen in verband met de Anw-aanvulling (anwhiaat verzekering) worden gefinancierd door middel van een doorsneepremie, vastgesteld voor telkens een periode van een jaar. Het doorsneepremiepercentage bedraagt een percentage van de op enig moment geldende franchise en is gelijk aan het quotiënt van de som van de eenjarige risicopremies voor deze verzekering enerzijds en de som van de Anw-premiegrondslagen anderzijds. Er is geen sprake van reservevorming.

7.5. WAO-aanvulling De door het fonds aangegane verplichtingen in verband met de WAO-aanvulling hebben uitsluitend betrekking op (gewezen) deelnemers die in aanmerking komen voor een WAO-uitkering. Voor de verzekering van de WAO-aanvulling is premie gerestitueerd met terugwerkende kracht tot 1 januari 2004 en wordt vanaf 1 januari 2006 niet langer premie afgedragen.

juni 2014


45

8. FINANCIËLE STURINGSMIDDELEN 8.1. Premiebeleid Uit hoofdstuk 7 en de beschrijving van de premiesystematiek in bijlage 3, blijkt dat de reguliere premie in beginsel gelijk is aan de kostendekkende premie op basis van de rentetermijnstructuur. Economische of actuariële ontwikkelingen kunnen leiden tot een ongunstiger of tot een gunstiger financiële positie van het pensioenfonds. In hoofdstuk 7 is aangegeven op welke wijze de daadwerkelijke financiële positie leidt tot extra premies, dan wel premiekortingen.

8.2. Beleggingsbeleid Uit hoofdstuk 6 blijkt dat het strategisch beleggingsbeleid door middel van een ALMstudie wordt afgestemd op de verplichtingen van het pensioenfonds, inclusief het streven naar welvaartsvastheid van ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken. Door het strategische beleggingsbeleid jaarlijks te herijken aan de hand van een nieuwe ALM-studie, kan, behalve op de verandering in externe factoren, worden ingespeeld op wijzigingen in het risicoprofiel van de pensioentoezeggingen en in de risicoperceptie van het bestuur van het pensioenfonds en van de vennootschap.

8.3. Toeslagbeleid In hoofdstuk 3.3 wordt het streven van het bestuur om met inachtneming van het ambitieniveau, de ingegane pensioenen, de premievrije aanspraken met inbegrip van de per 1 januari 2001 en 1 januari 2006 ontstane premievrije aanspraken uit de oude regeling, alsmede de opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers, aan te passen, beschreven. Voor de korte termijn kan de actuele financiële positie van het pensioenfonds er toe leiden dat toeslagen niet of niet volledig worden toegekend. In verband daarmee heeft het bestuur van het pensioenfonds in beginsel besloten om: 

Géén toeslag te verlenen indien en zolang de dekkingsgraad kleiner is dan of gelijk is aan 105%.



Toeslagverlening te beperken indien en zolang de dekkingsgraad wel boven 105% ligt, maar nog kleiner is dan het vereist eigen vermogen (VEV). Alsdan wordt de toeslag lineair verleend uitgaande van 0% bij het minimaal vereist eigen vermogen en overeenkomstig het ambitieniveau bij het vereist eigen vermogen. Deze beperking wordt achterwege gelaten indien en voor zover de contractpartij de kosten van de toeslagbeperking door middel van een eenmalige kostendekkende bijdrage op het moment van toeslagverlening aan het fonds vergoedt.

juni 2014




46

Voor zover het weerstandsvermogen vervolgens groter is dan het vereist eigen vermogen en ten minste 20%, kunnen eventuele achterstanden in de toeslagen tot een maximum van de hierboven genoemde prijsindex worden ingelopen met dien verstande dat de in enig jaar verleende inhaaltoeslag niet meer dan 4% kan zijn. Hierbij wordt het verleden beperkt tot de direct voorafgaande periode van tien jaar. Indien het bestuur besluit tot het inhalen van een achterstand in de toeslagen, zal de hieruit voortvloeiende aanvullende toeslag worden toegekend door middel van het verhogen van toekomstige pensioenuitkeringen



Voor zover het weerstandsvermogen na volledige toekenning van toeslagen als hierboven bedoeld, groter is dan het vereist eigen vermogen en ten minste 30%, kan het bestuur inhaaltoeslagen toekennen over een periode gelegen voorafgaand aan de onder d bedoelde periode van tien jaar met dien verstande dat de in enig jaar verleende inhaaltoeslag niet meer dan 4% kan zijn.



Bij de toekenning van inhaaltoeslagen zal eerst het oudste jaar worden ingehaald en daarna successievelijk de jongere.

Toeslagverlening boven de toeslagambitie in enig jaar is slechts mogelijk indien en voor zover er sprake is van meevallers in de ontwikkeling van het weerstandsvermogen en/of indien de contractpartij de (resterende) kosten van deze extra toeslagverlening aan het fonds vergoedt. Toeslagverlening boven de toeslagambitie is slechts mogelijk voor zover door deze toeslagambitie het weerstandsvermogen niet lager wordt dan het vereist eigen vermogen. Bij de vaststelling van bovenbedoelde toeslagverlening wordt uitgegaan van het gemiddelde van het geraamde weerstandsvermogen in de twee voorafgaande kwartalen aan de datum waarop het bestuur het toeslagpercentage vaststelt. Het besluit tot een toeslag wordt jaarlijks genomen in de laatste bestuursvergadering van het jaar, en zal ingaan op 1 januari daaropvolgend. Het in verband met de wijziging per 1 januari 2014 van het bijstortingssysteem aan het fonds per 31 december 2013 verschuldigde bedrag van EUR 150 miljoen als bedoeld in de door het fonds en de vennootschap aangegane “overeenkomst tot eenmalige bijstorting”, wordt bij de bepaling van de financiële positie van het fonds in aanmerking genomen, voor het deel dat door de vennootschap is voldaan. Een eventueel door het bestuur te nemen besluit tot inhaaltoeslag wordt eenmaal per jaar genomen in de laatste bestuursvergadering van het jaar, en zal ingaan op 1 januari daaropvolgend. Het bestuur kan besluiten het toeslagpercentage aan te passen ingeval de financiële positie van het pensioenfonds daartoe aanleiding geeft. juni 2014


47

9. WAARDEBEPALING 9.1 Afkoop en inkoop Bij afkoop van kleine pensioenen wordt de afkoopwaarde bepaald met behulp van onderstaande grondslagen: -

de rentetermijnstructuur per 30 september van het voorgaande kalenderjaar

-

geen opslag voor excasso- en administratiekosten

-

de tarieven zijn sekseneutraal, de gehanteerde man-vrouw verhouding is 81%19%

-

de overige grondslagen zijn conform hoofdstuk 5.

Bij afkoop in verband met individuele waardeoverdracht wordt de afkoopwaarde berekend volgens de wettelijke rekenregels voor waardeoverdracht. Bij afkoop in verband met collectieve waardeoverdracht wordt de afkoopwaarde berekend volgens door het Bestuur vastgestelde rekenregels. De inkoopwaarde van over te dragen premievrije pensioenaanspraken is gelijk aan de contante waarde van die pensioenen op basis van de grondslagen zoals vermeld in hoofdstuk 5. In afwijking hiervan wordt bij inkoop in verband met het wettelijk recht op waardeoverdracht de inkoopwaarde berekend volgens de wettelijke rekenregels voor waardeoverdracht.

9.2 Omzetting, besteding en flexibilisering In het pensioenreglement zijn factoren opgenomen voor omzetting van pensioenen, besteding van saldi en flexibilisering van pensioenen. De tarieven zijn gebaseerd op de volgende grondslagen: -

een rekenrente van 4%

-

de sterftekansen ontleend aan de AG-tafel 2012-2062 zoals deze is gepubliceerd door het Actuarieel Genootschap. Deze kansen zijn omgerekend naar een generatietafel om rekening te houden met de verwachte toekomstige daling van de sterftekansen. Bij het gebruik van de AG-tafel 2012-2062 wordt rekening gehouden met leeftijdsafhankelijke ervaringssterfte (zie Bijlage 4). Voor het bepalen van de sterftekansen wordt de AG-tafel 2012-2062 diagonaal doorlopen, startend met de sterftekansen uit kolom 2014.

juni 2014


48

De leeftijdsterugstellingen voor zowel mannen als vrouwen worden niet meer toegepast -

de tarieven zijn sekseneutraal, de gehanteerde man-vrouw verhouding is 80%20%

-

de overige grondslagen zijn conform hoofdstuk 5.

Voorzitter

juni 2014

Secretaris


49

BIJLAGE 1 BIJLAGE BIJ HOOFDSTUK 6 BELEGGINGSBELEID 1.

Selectie externe vermogensbeheerders

De volgende omschrijving geeft de selectie van externe vermogensbeheerders weer. •

Afbakening van het initiële universum

Het manager selectieproces van TKPI begint bij het in kaart brengen van het universum van externe vermogensbeheerders die in staat zijn om het aangeboden mandaat te beheren. TKPI maakt gebruik van interne en externe research om het initiële universum goed in beeld te krijgen. • Lijst van potentieel geschikte externe vermogensbeheerders Op basis van de volgende criteria wordt het initiële universum teruggebracht naar een werkbare lijst van potentieel geschikte externe vermogensbeheerders. •

De filosofie en de stijl van de externe vermogensbeheerder moet passen in het gewenste profiel

•

De strategie van de externe vermogensbeheerder moet voldoen aan een bepaald minimum en maximum vereist vermogen onder beheer

•

De externe vermogensbeheerder moet expertise hebben op het gebied van institutioneel vermogensbeheer

•

De externe vermogensbeheerder moet bereid zijn het mandaat op gesegregeerde basis te willen beheren

•

Het team dat verantwoordelijk is voor het management van de strategie moet voldoen aan een bepaalde minimum omvang

•

De externe vermogensbeheerder moet een aantoonbaar positief track record hebben

•

De periode waarin het track record is gerealiseerd moet een bepaalde minimum duur hebben.

•

Oordeel op basis van rating

De externe vermogensbeheerders die de eerste selectie doorstaan, worden onderworpen aan een nader diepgaand onderzoek. Zij krijgen een uitgebreide, door TKPI samengestelde, vragenlijst toegestuurd op basis waarvan een zeer gedetailleerd inzicht wordt verkregen in: •

De omvang en ervaring van het team

•

De werking van het beleggingsproces

•

De werking van het risicomanagement

•

De beloning van portfoliomanagers

•

De filosofie van de externe vermogensbeheerder

•

Het historische rendement ten opzichte van de benchmark.

Daarnaast worden de historische portefeuilles van externe vermogensbeheerders geanalyseerd en kan worden beoordeeld of de externe vermogensbeheerders daadwerkelijk beleggen op de manier zoals ze hebben beschreven in de vragenlijst (stijl, verwacht risico etc.)

juni 2014


50

Op basis van deze selectie wordt aan de externe managers een rating gegeven van 1 t/m 4. Alleen van externe vermogensbeheerders met een score 3 of 4 wordt verwacht dat ze consistent waarde kunnen toevoegen en deze komen in aanmerking voor het beheer van een mandaat. •

On-site due diligence

Externe vermogensbeheerders met een 3 of 4 rating worden onderworpen aan een uitgebreide on-site due diligence. Tijdens deze site visit wordt o.a. aandacht geschonken aan het senior management van de kandidaat om duidelijk in beeld te krijgen wat de toekomstverwachting is voor de organisatie. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het portefeuillemanagement en het risicomanagement, maar ook aan trading, compliance en andere operationele aspecten (o.a. back-office activiteiten). •

Watchlist

Binnen het kader van de monitoring worden de externe vermogensbeheerders door TKPI periodiek op een aantal kwalitatieve en kwantitatieve criteria beoordeeld. Dit kan leiden tot plaatsing op de watchlist. Een externe vermogensbeheerder kan langere tijd minder goed presteren zonder dat de selectiecriteria op basis waarvan de externe vermogensbeheerder in het verleden is aangesteld, zijn gewijzigd. Daarom wordt er een aantal kwantitatief en objectief meetbare criteria gehanteerd die zullen leiden tot ontslag van de externe vermogensbeheerder. Alleen bij zwaarwegende argumenten kan in dergelijke situaties worden besloten het mandaat voort te zetten. Deze criteria zijn als volgt: •

Het behaalde relatieve rendement is significant negatief

•

Er is een significante terugval in het relatieve rendement

•

De externe vermogensbeheerder heeft op een drie-jaars basis geen waarde weten toe te voegen.

2. Keuze beleggingsfondsen De beleggingen vinden plaats in TKPI beleggingsfondsen en via discretionaire portefeuilles. Vanuit deze TKPI beleggingsfondsen en discretionaire portefeuilles vindt het beheer van de individuele portefeuilles aandelen, vastrentende waarden, inflatie gerelateerde obligaties en alternatieve beleggingen over het algemeen extern plaats. Dit hoofdstuk geeft weer in welke beleggingsfondsen de beleggingen per categorie plaatsvinden.

juni 2014


51

Aandelen De volgende tabel geeft weer in welke beleggingsfondsen de aandelenbeleggingen plaatsvinden met het bijbehorende valutabeleid. Beleggingsfondsen (TKPI) en valuta-afdekking Regio Wereldwijd

Europa Opkomende Markten

Beleggingsfonds

Valutabeleid

MM World Equity Afdekking Fund

Benchmarkwaarde Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen afgedekt naar euro Benchmarkwaarde Britse pond afgedekt naar euro Geen valuta-afdekking

MM European Equity Afdekking Fund MM Emerging Markets Fund

Obligaties De volgende tabel geeft weer in welke beleggingsfondsen de obligatiebeleggingen plaatsvinden met het bijbehorende valutabeleid. Regio Staatsleningen

Staatsleningen inflatie gerelateerd Bedrijfsobligaties Euro Bedrijfsobligaties Wereld (excl. financials) Staatsleningen opkomende landen High Yield obligaties

Beleggingsfondsen (TKPI) en valuta-afdekking Beleggingsfonds

Valutabeleid

MM AAA Fixed Income Fund

In euro

MM AAA Fixed Income Index Extra Long Fund

In euro

Discretionaire portefeuille gebruikt voor specifieke landenverdeling

In euro

MM Inflation Index Linked Bond Fund Discretionaire portefeuille gebruikt voor specifieke landenverdeling MM Credit Fund

In euro

MM Global Credit Ex Financials Fund

Valuta afgedekt naar euro

MM Emerging Market Debt Fund

Maximaal 20% lokale valuta. Rest afgedekt naar euro Valuta afgedekt naar euro

MM Global High Yield Fund

In euro

Grondstoffen De volgende tabel geeft weer in welke beleggingsfondsen de grondstofbeleggingen plaatsvinden met het bijbehorende valutabeleid. Beleggingsfondsen (TKPI) en valuta-afdekking Beleggingsfonds

Valutabeleid

Actief beheer

MM Active Commodities Fund


Passief beheer

MM Commodities Index Fund


juni 2014


52

Onroerend goed De volgende tabel geeft weer in welke beleggingsfondsen de onroerend goedbeleggingen plaatsvinden met bijbehorende valutabeleid. Beleggingsfondsen (TKPI) en valuta-afdekking Beleggingsfonds Passief Actief Actief

MM Listed Index Real Estate Fund

Valutabeleid

TKPI European Real Estate Fund (TREF)

Britse pond, Zwitserse frank en Zweedse kroon afgedekt naar euro Valuta afgedekt naar euro

MM Asian Real Estate Fund (TAREF)


De portefeuilles van de niet beursgenoteerde onroerend goed fondsen TKPI European Real Estate Fund en het MM Asian Real Estate Fund kennen een afgewogen spreiding van risico’s en rendementen. Er geldt geen externe benchmark omdat een geschikte benchmark ontbreekt. Elk jaar zal een prognose van het rendement van de portefeuille voor dat jaar worden gepresenteerd. Achteraf zullen resultaten hieraan worden afgemeten. Voor het Europese niet beursgenoteerde onroerend goed fonds (TREF) worden de dividenden in contanten uitgekeerd. Waardering niet beursgenoteerd Onroerend goed Fondsen (TREF en TAREF) Het beleggingsfonds TREF en TAREF beleggen in niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen. Deze fondsen kunnen behalve vastgoed ook leningen, interest swaps, valuta afdekkingen en werkkapitaal op de balans hebben staan. Alle balansposten samen bepalen de waarde van een belegging. In de kwartaalrapportages en het jaarverslag van TREF en TAREF worden de voor de waarde relevante ontwikkelingen nader toegelicht. De waardering van het vastgoed van de fondsen waarin TREF en TAREF indirect belegt, vindt op een gestructureerde wijze plaats. Per vastgoedfonds, vindt per land en per sector de taxatie plaats door gespecialiseerde externe taxateurs. TKPI beoordeelt op haar beurt de financiële rapportages van de fondsen. Wanneer TKPI van mening is dat een waardering te hoog dan wel te laag is dan wordt een onderbouwd correctievoorstel van de waardering gedaan aan het ‘Valuation Committee’ van TKPI. De besluitvorming van het ‘Valuation Committee’ wordt als onderdeel van de jaarrekeningcontrole beoordeeld door de externe accountant van TREF en TAREF, Ernst & Young. Om de waarde van TREF en TAREF per kwartaaleinde zo actueel als mogelijk vast te stellen, worden externe managers gevraagd om ‘best estimate’ waarderingen aan te leveren. Jaarlijks ontvangen de TREF en TAREF participanten ter voorbereiding op de Raad van Participanten in maart een gedetailleerd memo over de taxatiesystematiek van het fonds.

juni 2014


3.

53

Beschikbare premieregeling en individueel pensioensparen

Maandelijks wordt de beleggingsmix binnen de depots (Life Cycles en het Vrij Beleggen) herwogen naar de in onderstaande tabellen genoemde mixen. Binnen de categorie aandelen wordt maandelijks teruggestuurd naar de regioverdeling. Binnen de categorie vastrentende waarden wordt maandelijks teruggestuurd naar de genoemde verdeling. Life cycles en Depots Aandelen De samenstelling van de categorie aandelen in de Life Cycles en Vrij Beleggen depots is overeenkomstig het regulier vermogen en ziet er als volgt uit: Samenstelling aandelenportefeuille Regio

Beleid

Norm gewicht

Wereldwijd

79%

Actief

Europa

14%

Passief

7%

Actief

Opkomende markten

Benchmark (Doelstelling) Door TKPI berekende AC World Index USD, GBP, JPY afgedekt naar euro, gebaseerd op MSCI ACWI (All Countries World Index) Total Net Return (in euro) (3jaars outperformance van 100 bp boven benchmark en tracking error 200 basispunten) Door TKPI berekende Europe Index, GBP afgedekt naar euro, gebaseerd op MSCI Europe Index Total Net Return MSCI Emerging Markets Total Net Return (in euro) (3-jaars outperformance van 200 bp boven benchmark en tracking error 400 bp)

Depot E belegt 50% in obligaties en 50% in aandelen die voldoen aan duurzaamheid criteria. Aandelen beleggingen vinden plaats via het het MM Socially Responsible Investments Fund. Dit fonds belegt wereldwijd en heeft als benchmark de MSCI World Index Total Net Return (in euro). Vastrentende waarden De categorie vastrentende waarden belegd volgens de onderstaande verdeling: Samenstelling vastrentende waardenportefeuille Regio Staatsleningen Euroland

Norm gewicht

Beleid

Benchmark

100%

Passief

Customized Bofa Merrill Lynch Euro Government Index

Geldmarkt Voor de Life Cycle en het Vrij Beleggen wordt belegd via spaarfondsen en/of spaarrekeningen bij geselecteerde Nederlandse banken. De banken moeten kwalificeren als systeembank of onderdeel zijn van een systeembank met garantie. Daarnaast moet worden voldaan aan criteria met betrekking tot kredietrating en wordt gekeken naar CDS spreads (de premie die in de markt wordt betaald voor het verzekeren tegen default van een lening van de betreffende bank). Daarnaast mag het fonds beleggen in liquide middelen. Hierbij geldt geen benchmark omdat het fonds een absoluut rendement strategie heeft. Prepensioen en Bruna vermogen juni 2014


54

Binnen het vermogen is er een depot voor het prepensioensparen (het pensioen ter overbrugging van de periode tussen het moment van vervroegde pensionering en het moment waarop het levenslange ouderdomspensioen ingaat) en is er het gesepareerde Bruna depot. -

het Bruna vermogen en het Prepensioen vermogen worden beide voor 20% in aandelen en 80% in vastrentende waarden belegd. De samenstelling van de aandelen en obligatiebeleggingen is gelijk aan dat van de andere depotbeleggingen.

-

Zowel het Prepensioen- als het Bruna vermogen wordt conform het regulier vermogen in beginsel jaarlijks geherbalanceerd. Het herbalanceren vindt in principe op dezelfde momenten plaats als het herbalanceren van het regulier vermogen.

4.

Aandelenopties en swaptions

In dit onderdeel wordt ingegaan op een aantal aspecten rondom de aandelenopties en de swaptions.

4.1 Aandelenopties Het aandelenrisico wordt voor 75% afgedekt door middel van aankoop van call-spread opties (op basis van onderliggende aandelenwaarde) in combinatie met een portefeuille vastrentende waarden (euro staatsobligaties met de hoogste kredietwaardigheid). De aandelenopties dekken alleen het aandelenrisico van aandelen ontwikkelde markten af. De resterende 25% van het aandelenrisico wordt ingenomen door middel van fysieke aandelenbeleggingen en wordt niet afgedekt door middel van aandelenopties. Onderliggende aandelenportefeuille bij de opties De onderliggende waarde van de aandelenopties is een portefeuille (‘basket’) van liquide indices. Bij het samenstellen van de onderliggende aandelenportefeuille is gezocht naar een verdeling die enerzijds zo goed mogelijk het rendement van de MSCI indices repliceert en anderzijds bestaat uit liquide indices die goed te verhandelen zijn. De samenstelling van de onderliggende aandelenportefeuille (‘basket’) is als volgt: Onderliggende verdeling aandelenopties Regio Index Verenigde Staten S&P500 Europa Eurostoxx 50 Verenigd Koninkrijk FTSE100 Japan Topix Australië S&P/ASX 200

45% 26% 15% 9% 5% 100%

Valuta afdekking De aandelenopties zijn op basis van zogenaamde quanto opties, dat wil zeggen dat al het valutarisico van de onderliggende aandelenportefeuille wordt afgedekt, inclusief de Australische dollar. Benchmark juni 2014


55

De benchmark voor de aandelenopties wordt gelijkgesteld aan het werkelijke rendement op de aandelenopties. Spreiding looptijden Er is sprake van spreiding over verschillende looptijden; de aandelen call spread opties worden initieel in vier - qua onderliggende waarden - gelijke delen gespreid over looptijden van 2, 3, 4 en 5 jaren. Het voordeel hiervan is dat het doorrollen van de aandelenopties op verschillende tijdstippen kan plaatsvinden. Daarmee wordt het risico verkleind dat op een bepaald moment de volledige optiepositie tegen hoge volatiliteitniveaus moet worden doorgerold. De keuze voor aandelen call spread opties, waarbij zowel een calloptie wordt gekocht als verkocht op een hoger strikeniveau, zorgt ervoor dat het volatiliteitrisico wordt beperkt. Bij schommelingen in het niveau van de volatiliteit zullen de effecten op de marktwaarde van de beide callopties elkaar deels compenseren. Uitoefenniveau opties Uit de analysefase van het onderzoek is gebleken dat een combinatie van bescherming van de aandelenportefeuille op het niveau ten tijde van aangaan van de optiestrategie in combinatie met het weggeven van rendementen boven 50% ten opzichte van het initiële niveau over een periode van 5 jaar het beste aansluit bij de doelstellingen van het fonds. Met andere woorden, de uitoefenprijzen, of strikes, van de callopties zijn 100% voor de gekochte calloptie en 150% voor de geschreven calloptie. Voor de korter lopende opties ligt het strike niveau van de verkochte calls lager. De indices zoals hiervoor beschreven zijn zogenaamde prijsindices. In tegenstelling tot onder andere MSCI-indices wordt dividend op deze prijsindices uitbetaald en niet direct herbelegd. Ook in de analysefase is uitgegaan van opties op het totale rendement (dus inclusief dividend, zogenaamde total return indices) van de aandelenportefeuille. Om met opties op prijsindices op hetzelfde profiel uit te komen als met opties op total return indices dient een correctie voor de lange termijn dividend verwachting te worden uitgevoerd op de strikes van de opties. Voor de vertaling van de 5-jaars strikes naar strikes voor de kortere looptijden wordt gekeken naar de afwijking van de 5-jaars strikes ten opzichte van het forward niveau. Deze afwijking wordt, geschaald naar de betreffende looptijd, losgelaten op de forward niveaus van de kortere looptijden. Bovengenoemde twee vertaalslagen leidden bij de implementatie tot de volgende structuur:

looptijd optie 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar

Uitoefenniveau gekochte call 92% 90% 88% 86%

verkochte call 123% 129% 135% 140%

De uitoefenniveaus zoals weergegeven zijn gebaseerd op de marktomstandigheden op het moment van de initiële aankoop, in het bijzonder renteniveaus en dividendverwachtingen. Verandering van marktomstandigheden kunnen leiden tot juni 2014


56

afwijkende uitoefenniveaus op een later tijdstip, bijvoorbeeld bij een doorrol van opties. Nieuwe 5-jaars opties zouden daarom over één of enkele jaren op afwijkende strikes kunnen worden ingezet.

4.2 Renterisico Definitie Het pensioenfonds loopt een risico over de rentegevoeligheid van de netto contante waarde van de nominale voorziening pensioenverplichtingen (verplichtingen). Een deel van dit renterisico wordt afgedekt door middel van beleggingen in vastrentende waarden, renteswaps en swaptions (opties op renteswaps). De mate van afdekking van het renterisico is gedefinieerd als het percentage van de rentegevoeligheid van rentegevoelige beleggingen ten opzichte van de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Keuze rentetermijnstructuur Voor het beleid van het renterisico van de verplichtingen heeft het pensioenfonds gekozen om dit op basis van de marktrente te doen in plaats van de door DNB gepubliceerde 3-maands gemiddelde UFR rentetermijnstructuur. Specifiek is gekozen voor een rentetermijnstructuur op basis van 6-maands Euribor swaprentes. De rentederivaten worden op basis van Eonia gewaardeerd. Hiermee komt de waardering van de verplichtingen niet overeen met de waardering van de beleggingen. Voor het bepalen van de mate van renteafdekking wordt de par rentetermijnstructuur met één basispunt (0,01%) parallel naar beneden geschokt. Strategische normering Op basis van de onderliggende renteswaps behorend bij de swaptions, bedraagt de mate van renteafdekking in beginsel 100% (onderliggende renteafdekking). Bij gebruik van swaptions geldt dat de effectieve mate van renteafdekking afhankelijk is van de stand van de rente én in alle gevallen lager is dan de onderliggende renteafdekking. Er wordt op frequente basis geanalyseerd of afdekking van het renterisico met behulp van swaptions nog steeds de meest geëigende manier is. Indien de rente sterk gestegen is, kan een moment komen dat het zinvoller is het renterisico met renteswaps af te dekken, omdat een verdere rentestijging minder waarschijnlijk wordt geacht. Begrenzing strategische normering De strategische mate van afdekking van het renterisico van de verplichtingen bedraagt op dit moment 80%, op basis van het renteafhankelijk beleid. Er geldt een marge van 5,0%-punt boven en onder de gewenste mate van afdekking van het renterisico. Binnen deze marges kan de mate van afdekking vrij bewegen zonder aanvullende maatregelen te nemen. Het meetmoment is in beginsel het eind van iedere maand. Als de marge wordt overschreden wordt de mate van afdekking teruggebracht naar de gewenste mate van afdekking. Naast een bandbreedte waarin het openstaande renterisico mag afwijken van het nagestreefde doel op totaalniveau, wordt gemonitord of het resterende renterisico in enig looptijdbucket (als percentage van het renterisico van de totale juni 2014


57

verplichtingen) kleiner of gelijk is aan 7,5%. Bij overschrijding van deze grens wordt in overleg getreden om te bezien of bijsturing noodzakelijk is. Begrenzing curverisico Vanwege de beperktere liquiditeit van swaptions met zeer lange onderliggende looptijden wordt het renterisico van de verplichtingen met een looptijd van meer dan 35 jaar structureel afgedekt met renteswaps. Dit heeft als doel om het risico van een daling van de dekkingsgraad als gevolg van een sterke daling van de zeer lange rentes ten opzichte van de rentes voor kortere looptijden te beperken. Er wordt gebruik gemaakt van delta neutrale swapspreads met 40- en 50-jaars receiver renteswaps (dit leidt tot afdekking van het renterisico van de verplichtingen met zeer lange looptijden) en 20- en 30-jaars payer renteswaps (zodat de netto renteafdekking met renteswaps op pensioenfondsniveau weer wordt weggenomen). De dekkingsgraad van het pensioenfonds wordt door de delta neutrale swapspreads beschermd tegen een daling van zeer lange rentes ten opzichte van de 20- en 30-jaars rente. Toegepaste afdekkingsinstrumenten Swaptions De swaptions worden met een uitoefenniveau van 100% van hun betreffende forwardniveau aangekocht, zogenaamde ‘forward-at-the-money’ swaptions. Er is sprake van spreiding over verschillende looptijden; de swaptions worden verdeeld over looptijden van 2, 3, 4 en 5 jaren. Het voordeel hiervan is dat in de toekomst het doorrollen van de swaptions op verschillende tijdstippen kan plaatsvinden. Daarmee wordt het risico verkleind dat op een bepaald moment de volledige swaption positie tegen hoge volatiliteitniveaus moet worden doorgerold. Renteswaps De rentegevoeligheid van renteswaps wordt bij de bepaling van de mate van renteafdekking volledig meegenomen. Vastrentende waarden Voor het afdekken van het renterisico wordt bij de bepaling van de mate van afdekken van het nominale renterisico als volgt omgegaan met de diverse subcategorieën in vastrentende waarden: Correctiefactoren voor de mate waarin obligaties mee tellen voor de renteafdekking Categorie

Subcategorie

Tenminste A-rating

BBB-rating

Lager dan BB-rating

Staatsobligaties

Inflatie gerelateerde

juni 2014

Uitgegeven door EMU-landen Uitgegeven door de VS en Canada Uitgegeven door andere landen in USD Uitgegeven door andere landen in lokale valuta (niet afgedekt)

100%

50%

0%

75%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%


58

obligaties

Bedrijfsobligaties

Uitgegeven door EMU-landen Uitgegeven door de VS Uitgegeven door andere landen

50% 25%

25% 0%

0% 0%

0%

0%

0%

Genoteerd in euro’s

100%

50%

0%

Genoteerd in dollars

50%

25%

0%

4.3 Risicomonitoring rente en volatiliteit Als gevolg van het beleggingsbeleid met aandelenopties en swaptions heeft het risicoprofiel van het pensioenfonds een dynamisch karakter gekregen. De effectieve risico’s die het pensioenfonds loopt als gevolg van aandelen- en rentebewegingen zijn afhankelijk van onder meer het niveau van rente- en aandelenkoersen. Daarnaast bestaan risico’s die te maken hebben met de invloed die volatiliteit heeft op de waardering van aandelenopties en swaptions. Er is een aantal scenario’s gedefinieerd voor het rentecurverisico en het volatiliteitsrisico (aandelenopties en swaptions). Indien de dekkingsgraad bij deze scenario’s meer daalt dan een bepaalde toetswaarde, wordt hiervoor aandacht gevraagd van het bestuur en zal indien nodig, enkel na goedkeuring door het bestuur, een voorstel voor een transactie worden gedaan. De monitoring vindt plaats op maandbasis. De volgende scenario’s zijn gedefinieerd. Overzicht rente- en volatiliteit scenario’s inclusief grenswaarde waarbij aandacht zal worden besteed aan het betreffende risico. Scenario Stijging korte rente

Toetswaarde (max. daling dg.) -1,0%

Daling korte rente

-1,0%

Invers scenario

-1,0%

Daling volatiliteit (3%punt)

-1,0%

Toelichting De 1 jaars rente stijgt met 2%. Dit stijgingspercentage neemt lineair af tot een ongewijzigde 8-jaars rente De 1 jaars rente daalt met 2%. Dit dalingspercentage neemt lineair af tot een ongewijzigde 8-jaars rente Het verschil tussen de 50 jaar swaprente en de 30 jaar swaprente neemt toe tot het grootst waargenomen verschil ten tijde van de crisis (0,55%). De implied volatiliteit, gebruikt in de waardering van de aandelenopties en swaptions, daalt met 3%-punt.

4.4 Doorrolbeleid aandelenopties en swaptions Het doorrolbeleid is gericht op het in stand houden van de optiestrategie. De aandelenopties en de swaptions hadden bij aanvang een resterende looptijd van 2 tot 5 jaar. Na verloop van tijd moeten de kortst lopende opties worden doorgerold, waarbij opnieuw opties met een looptijd van in beginsel 5 jaar worden gekocht zodat de oorspronkelijke looptijdverdeling van de optieportefeuille wordt hersteld. De procedure is dat de vermogensbeheerder voor de derivaten (opties, swaptions en renteswaps) aan het pensioenfondsbestuur voorstelt opties wel of niet door te rollen en dat enkel na bestuursbesluit transacties plaats zullen vinden. Het voorstel om de aandelenopties door te rollen wordt afhankelijk gesteld van een combinatie van resterende looptijd en het niveau van de volatiliteit, bij de swaptions op basis van prijs. juni 2014


59

Indien de volatiliteit of prijs in de markt laag is, zal een doorrol eerder worden voorgesteld dan wanneer de volatiliteit of prijs in de markt hoog is en de opties met een lange looptijd als gevolg duur zijn. Concreet wordt het doorrollen van de callopties en swaptions, bij voldoende tijdswaarde, gekoppeld aan het niveau van de implied volatility en de prijs van de betreffende markten. De implied volatility is een indicator voor de beweeglijkheid van de Implied volatility

onderliggende markt en een Discussie

belangrijke drijfveer van de prijs van een optie. Allereerst definiëren we een ‘laag’, een

‘Hoog’

Voorstel om niet door te rollen

‘normaal’ en een ‘hoog’ niveau van de implied volatility. Als de implied volatility op een zeker moment onder een bepaald

‘Normaal’

niveau ligt (en de prijs van

Voorstel om door te rollen

opties dus relatief laag is), wordt de optie in beginsel doorgerold.

‘Laag’

Vanaf het tijdstip dat de optie nog 1,5 jaar loopt, wordt de

Pro-actief discussie openen

implied volatility of de prijs actief gevolgd 1. Indien de 1.5

1.0

0.5

Resterende looptijd (jr)

implied volatility of de prijs op dat moment onder een ‘laag’

niveau ligt zijn opties dermate goedkoop dat kan worden overwogen dan reeds door te rollen; het is op dat moment relatief aantrekkelijk de opties al door te rollen. Is de implied volatility of de prijs op dat moment hoger dan deze lage trigger, dan loopt het triggerniveau op gedurende de tijd. Als de optie nog 1 jaar loopt ligt de trigger op een ‘normaal’ niveau. Het triggerniveau loopt vervolgens op totdat de optie nog een half jaar loopt. Op dat moment wordt de optie zelfs bij een relatief ‘hoog’ niveau van de implied volatility of de prijs doorgerold. In bijgaande figuur wordt dit principe geïllustreerd. Als de opties met een resterende looptijd van 0,5 jaar nog niet zijn doorgerold, omdat de implied volatility of de prijs de trigger steeds niet geraakt heeft, zal een analyse van de actuele situatie worden gemaakt. Indien de implied volatility of de prijs structureel hoog is, kan het zijn dat sprake is van een nieuw regime, dat vraagt om structurele verhoging van de triggers. Als de implied volatility of de prijs door specifieke omstandigheden (tijdelijk) hoog is, kan de doorrol worden uitgesteld. Als de marktomstandigheden om andere redenen structureel anders zijn, wordt indien nodig de strategie heroverwogen.

1

De implied volatility wordt continu gevolgd en er zal, ook als de optie nog een langere resterende looptijd dan 1,5 jaar heeft, al proactief de discussie over vervroegde doorrol van de opties worden aangegaan, als de implied volatility op dat moment significant onder het ‘lage niveau’ ligt.

juni 2014


60

Bij doorrol zal een voorstel worden gedaan met betrekking tot de looptijd van de aan te kopen optie die de te verkopen optie vervangt. Dit voorstel zal erop gericht zijn een goede verdeling van looptijden in stand te houden, in overeenstemming met de afgesproken strategie. De voorstellen worden besproken door het pensioenfondsbestuur en na goedkeuring uitgevoerd.

juni 2014


61

BIJLAGE 2 VEREIST EIGEN VERMOGEN Het Minimaal Vereist Eigen Vermogen (MVEV) moet worden aangehouden ter dekking van algemene risico’s zoals beleggingsrisico’s, overlijdensrisico’s en arbeidsongeschiktheidsrisico’s. Indien een fonds niet over dit vermogen beschikt is er sprake van een dekkingstekort en moet het een korte termijn herstelplan indienen bij de toezichthouder. Het Vereist Eigen Vermogen (VEV) is de omvang van het eigen vermogen waarover een fonds minimaal moet beschikken. Indien een fonds niet over dit vermogen beschikt is er sprake van een reservetekort en moet het een lange termijn herstelplan indienen bij de toezichthouder. Het VEV is het vermogen dat hoort bij de evenwichtssituatie van een fonds. In deze situatie is het eigen vermogen zodanig dat het over 1 jaar met een zekerheid van 97,5% meer bezittingen heeft dan verplichtingen. Het fonds bepaalt het VEV met behulp van aangepast standaardmodel (inclusief een opslag voor actief risico). Het met behulp van dit model berekende vereist eigen vermogen is een adequate weergave van het risicoprofiel van het pensioenfonds. Er is geen sprake van materiële risico’s die niet door dit model gedekt worden. Het vereist eigen vermogen is bepaald per ultimo december 2013 op basis van het niet gesplitste pensioenfonds PostNL. Met de gestandaardiseerde methode is per risicofactor de vereiste solvabiliteit bepaald. De vereiste solvabiliteit per risicofactor is aan de hand van een formule gecombineerd tot een totaal vereiste solvabiliteit. Tabel 1 geeft een overzicht van de benodigde solvabiliteit per risicofactor. De nummering in tabel 1 achter de toelichting komt overeen met de paragraafnummering. Tabel 1 - Toetsing solvabiliteitseis voor het pensioenfonds Risicofactor Benodigde Toelichting solv.

Renterisico Vastrentende Waarden en Swaps Renteswaptions Renterisico VPV Totaal renterisico (S1) Aandelenrisico - ontwikkelde markten - aandelenopties - emerging markets Vastgoedrisico indirect Totaal zakelijke waarden risico (S2) Valutarisico (S3) Grondstoffen risico (S4) Kredietrisico (S5) Verzekeringstechnisch risico (S6) Actief risico (S10) juni 2014

Paragr.

- € 2,03

Looptijd afh. renteschok

(1.1)

- € 3,46 € 9,88 € 4,40

Looptijd afh. renteschok Effect op passiva

(1.1) (1.1)

€ 1,10 € 5,82 € 3,19 € 2,30 € 11,81

Mutatie Mutatie Mutatie Mutatie

(2.1) (2.1) (2.1) (3)

€ € € € €

1,97 1,38 0,94 3,42 0,76

25% 25% 35% 25%

Mutatie 20% Mutatie 30% Spread * 1,4 Effect op passiva Mutatie Tracking error * 2

(4) (5) (6) (7) (8)


62

Standaard-formule € 15,15 2 Toetsingsverschil = 0,00 N.B. Bedragen zijn geschaald z.d.d. voorziening pensioenverplichtingen actuele waarde gelijk is aan € 100.

Voor de evenwichtsberekening is de uitkomst zoals voorgeschreven in een aantal stappen gebruikt totdat het toetsingsverschil nihil is. Dit resulteert in de evenwichtssituatie, waarin het (fictieve) aanwezige eigen vermogen precies gelijk is aan het vereist eigen vermogen, bij een niveau van 15,2%. Diversificatievoordeel ontstaat doordat in het standaardmodel met behulp van een (wortel)formule wordt verondersteld dat niet alle risico’s gelijktijdig optreden. In de formule wordt verondersteld dat een daling van de marktwaarde van zakelijke waarden samengaat met een daling van de rente. De samenhang (correlatie 3) tussen verschillende zakelijke waarde beleggingen wordt verondersteld 0,75 te zijn en voor de overige risicofactoren wordt geen samenhang verondersteld. De wettelijk vastgestelde parameters zijn gebruikt bij de diverse scenario's. De beleggingscategorie inflatiegerelateerde obligaties past minder eenduidig in de standaardtoets. Hiervoor is verondersteld dat de effectieve renteafdekking van deze categorie 50% bedraagt. In paragraaf 1.3 wordt dit onderwerp nader beschreven. Daarnaast maakt het pensioenfonds gebruik van renteswaptions en aandelenopties. Voor deze instrumenten is bepaald wat de waardeverandering zal zijn bij de voorgeschreven rente- en aandelenschok.

Toelichting 1 Renterisico 1.1 Renterisico De actuele waarde van de beleggingen en verplichtingen is gevoelig voor wijzigingen van de rentetermijnstructuur. Bij het pensioenfonds betreft het met name de vastrentende beleggingen en de pensioenverplichtingen. Pensioenfondsen kennen doorgaans een langere looptijd voor hun verplichtingen dan voor hun beleggingen. Vanwege deze mismatch ondervindt een fonds renterisico. Een gedeelte van het renterisico heeft het pensioenfonds afgedekt door middel van een combinatie van vastrentende waarden, renteswaps en opties op renteswaps (swaptions). De actuele waarde van deze instrumenten is eveneens gevoelig voor wijzigingen in de rentetermijnstructuur.

2

Het vereist eigen vermogen is bepaald met de volgende formule; ( ( S12 + S 2 2 + 0,50 × 2 × S1 × S 2 + S3 2 + S 4 2 + S5 2 + S6 2 + S`10 2 ) ). Op basis van de waarden uit tabel 1 geeft dit (4,40 2 + 11,812 + 0,50 × 2 × 4,40 × 11,81 + 1,97 2 + 1,38 2 + 0,94 2 + 3,42 2 + 0,76 2 ) = 15,15. 3 Correlatie: men spreekt van correlatie als er sprake is van een samenhang tussen reeksen van variabelen. Bij een perfect positieve (negatieve) samenhang is de correlatie gelijk aan 1 (-1). Indien de reeksen geheel onafhankelijk zijn van elkaar is de correlatie gelijk aan 0.

juni 2014


63

De solvabiliteitsopslag voor het renterisico wordt bepaald door op basis van de voorgeschreven rentefactoren en de gepubliceerde rentetermijnstructuur (RTS) de renteschokken te bepalen (in basispunten per looptijd). Deze renteschokken worden toegepast op alle looptijden van de gepubliceerde RTS (dus ook voorbij het laatste liquide punt 4). Het effect op de beleggingen wordt bepaald door dezelfde renteschokken (in basispunten per looptijd) toe te passen op de marktrente. Uitgaande van de voorgeschreven lagere rentetermijnstructuur is opnieuw de waarde van de beleggingen en verplichtingen bepaald. Zodoende kan worden vastgesteld wat de waardestijging van de beleggingen en verplichtingen in het FTK-scenario is. Hierbij is uitgegaan van de kasstromen van zowel de beleggingen als de verplichtingen.

Verplichtingen Per saldo bedraagt de benodigde solvabiliteit voor de voorziening pensioenverplichtingen 9,88%, oftewel € 9,88.

Beleggingen en rentederivaten Het pensioenfonds voert een rentestrategie waarbij het renterisico van de voorziening pensioenverplichtingen wordt afgedekt door middel van een combinatie van de vastrentende beleggingen, renteswaps en opties op renteswaps (swaptions). De vastrentende beleggingsportefeuille heeft een benodigde solvabiliteit van - € 2,03 en de benodigde solvabiliteit van de swaptions bedraagt -€ 3,46. Per saldo is hiermee per ultimo december 55,5% ((€ 2,03+ € 3,46) / € 9,88) van het renterisico van de VPV afgedekt in het FTK-scenario. Omdat de renteswaps worden geïmplementeerd als overlay over de gehele beleggingsportefeuille, hebben de renteswaps geen gewicht in de strategische beleggingsportefeuille. De waarde en omvang van de renteswaptions binnen de portefeuille is volatiel en afhankelijk van marktontwikkelingen. Ook de waardeverandering als gevolg van de voorgeschreven schokken is voor deze instrumenten relatief volatiel. Dit maakt ook dat het vereist eigen vermogen als geheel relatief volatiel is. Bij de renteschok wordt verondersteld dat de implied volatiliteit van de swaptions constant blijft. Tabel 2 - Beleggingen van het pensioenfonds o.b.v. strategische beleggingsmix (in %)

4

De gepubliceerde RTS is een gemiddelde over de laatste drie maanden en wordt vastgesteld met behulp van de zogenaamde Ultimate Forward Rate (UFR) methodiek. De RTS wordt dus niet alleen afgeleid uit marktinformatie. De langste looptijd waarvoor de markt nog volledig functioneert wordt het laatst liquide punt (LLP) genoemd. Volgens de toezichthouder is dit 20 jaar. In beginsel is door invoering van de zogenaamde UFR methodiek de rentegevoeligheid voorbij looptijd 20 (laatste liquide punt) lager dan de rentegevoeligheid op basis van de marktrente.

juni 2014


Beleggingscategorie Vastrentende waarden

Aandelen

Alternatieve beleggingen

Staatsobligaties Credits (incl. High Yield en EMD) Inflatie gerelateerde obligaties Swaptions Ontwikkelde aandelenmarkten Aandelenopties Emerging Markets aandelen

64

Procent

Euro

36,4% 16,9% 10,0% 3,7%

€ 41,9 € 19,5 € 11,5 €4,3

3,8% 9,3% 7,9%

€ 4,4 € 10,7 € 9,1

€ 9,2 € 4,6 Totaal Beleggingen (fictief) € 115,2 Voorziening pensioenverplichtingen (actuele waarde: = 100) € 100,0 Eigen vermogen (fictief) € 15,2 N.B. De valuta exposure van de totale strategische beleggingsportefeuille is circa 8,5%. Onroerend goed (indirect) Grondstoffen

8,0% 4,0% 100,0%

1.2 Inflatierisico Vanwege het voorwaardelijke karakter van de toeslagverlening van pensioenverplichtingen is voor inflatierisico niet of nauwelijks solvabiliteit nodig. In ieder geval is de benodigde solvabiliteit voor inflatierisico lager dan voor bovengenoemd renterisico. De strategische beleggingsportefeuille van het pensioenfonds bestaat voor 10% uit 'inflatie gerelateerde obligaties'. In de solvabiliteitstoets wordt deze categorie echter behandeld als een vastrentende waarde. Er wordt daarom slechts rekening gehouden met het renterisico van deze categorie. In de formule, waarin alle risicofactoren worden gecombineerd, is daarom voor de benodigde solvabiliteit voor renterisico alleen de uitkomst van het rentescenario gebruikt.

1.3 Inflatie gerelateerde obligaties Een inflatie gerelateerde obligatie verschilt in die zin van een nominale obligatie dat de koersbeweging van een inflatie gerelateerde obligatie afhankelijk is van de reële rentemutatie i.p.v. de nominale rentemutatie. Dit heeft tot gevolg dat bij een verandering van de nominale rente met een aantal basispunten niet bij voorbaat kan worden aangegeven hoe de waarde van de inflatie gerelateerde obligatie verandert. Deze is immers afhankelijk van de mutatie in de reële rente en de relatie tussen wijzigingen in de reële rente en de nominale rente is niet eenduidig. Over het algemeen wordt verondersteld dat bij een gegeven mutatie van de nominale rente de bijbehorende reële rentemutatie kleiner is. Per saldo wordt verondersteld dat de effectieve nominale afdekking 50% bedraagt.

2 Zakelijke waarden risico De marktwaardes van onder andere aandelen(opties) en onroerend goed kunnen fluctueren. Fondsen die een deel van hun vermogen in dergelijke zakelijke waarden juni 2014


65

hebben belegd, lopen hierdoor risico op een waardedaling. De totale solvabiliteitsopslag voor het zakelijke waarden risico wordt vastgesteld door de vereiste solvabiliteit van de verschillende risicofactoren te combineren. Hierbij wordt rekening gehouden met een zekere diversificatie tussen de risicofactoren. De veronderstelde samenhang (correlatie) van de afzonderlijke risicofactoren is 0,75. Hierbij wordt indirect vastgoed ook als aandelen ontwikkelde markten beschouwd. Vanwege het risico van leverage binnen de direct vastgoed portefeuille wordt de allocatie gekenmerkt als indirect vastgoed (conform voorschriften van DNB).

2.1 Aandelenrisico De benodigde solvabiliteit voor aandelenrisico wordt in de gestandaardiseerde methode via een scenario in kaart gebracht. Gegeven de totale aandelenpositie en rekening houdend met het beleggingsbeleid is het effect op het surplus bepaald van de voorgeschreven waardeverandering in de gehanteerde benchmark. In het scenario voor aandelenrisico wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende categorieën. Voor beursgenoteerde aandelen (ontwikkelde aandelenmarkten) wordt uitgegaan van een daling van 25%. Voor beursgenoteerde aandelen (opkomende aandelenmarkten) wordt uitgegaan van een daling van 35%. De benodigde solvabiliteit per subcategorie is gelijk aan de voorgeschreven mutatie vermenigvuldigd met de actuele waarde van de subcategorie; 25% x € 4,4 = € 1,10 (ontwikkelde aandelenmarkten), 35% x € 9,1 = € 3,19 (opkomende aandelenmarkten). Naast de fysieke aandelenbeleggingen heeft het pensioenfonds ook geïnvesteerd in een call-spread strategie. Deze call-spread heeft als onderliggende waarde voor 100% beleggingen in ontwikkelde markten. Aan de hand van de voorgeschreven aandelenschok voor ontwikkelde markten van 25% is bepaald hoe de waarde van de call-spread zich in deze situatie zou ontwikkelen. De uitkomst hiervan is per ultimo december een daling van circa 54,5%. De benodigde solvabiliteit bedraagt vervolgens € 5,82 (54,5% * € 10,7) Bij de aandelenschok wordt verondersteld dat de implied volatiliteit van de callopties constant blijft.

2.2 Vastgoedrisico De benodigde solvabiliteit voor vastgoedrisico is bepaald met een scenario, waarbij de gehanteerde benchmark voor indirect vastgoed met 25% daalt. Voor het pensioenfonds geldt dat in (in)direct vastgoed wordt belegd. De bepaalde benodigde solvabiliteit voor het vastgoedrisico bedraagt 25% x € 9,2 = € 2,30.

3 Valutarisico Valutarisico betreft het risico dat de marktwaarde van de beleggingen in vreemde valuta daalt door een waardedaling van andere valuta's ten opzichte van de euro. Indien een juni 2014


66

belegging in vreemde valuta wordt afgedekt naar de euro dan hoeft voor dit gedeelte van de portefeuille geen solvabiliteit te worden aangehouden. De benodigde solvabiliteit voor valutarisico is bepaald met een scenario, waarbij een waardedaling van alle andere valuta's ten opzichte van de euro met 20% plaatsvindt. Voor alle beleggingscategorieën, behalve aandelen geldt dat het valutarisico wordt afgedekt. Binnen de aandelenportefeuille wordt het benchmarkgewicht van de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen volledig afgedekt. Per saldo resteert een valuta exposure van 8,5%. De benodigde solvabiliteit voor valutarisico bedraagt vervolgens 20% (mutatie) x 8,5% (valuta exposure) x 115,2 (actuele waarde beleggingen) is € 1,97.

4 Risico van grondstoffen De benodigde solvabiliteit voor het risico van het beleggen in grondstoffen is bepaald met een scenario, waarbij de benchmark voor grondstoffen daalt met 30%. Hierbij is de positie in grondstoffen de actuele waarde van alle long- en shortposities (netto blootstelling) in grondstoffen en alle financiële instrumenten waarvan de waarde wordt beïnvloed door de waarde van grondstoffen, zoals grondstof derivaten. De benodigde solvabiliteit voor het risico van grondstoffen is € 1,38 (30% x € 4,6).

5 Kredietrisico Bij kredietrisico dient het effect van een verslechtering van de kredietwaardigheid van de tegenpartij op de marktwaarde van de obligatieportefeuille tot uitdrukking te komen. Voor de vaststelling van de solvabiliteitswaarde van het onderdeel kredietrisico wordt de kredietspread bepaald door het effectieve rendement van alle obligaties (derhalve ook staatsobligaties) binnen de portefeuille te vergelijken met de relevante kredietrisico vrije rente. Vervolgens wordt de waardedaling per obligatie op basis van de kasstromen bepaald indien de kredietspread met 40% zou stijgen. Hierbij is uitgegaan van dat gedeelte van de portefeuille waarover het pensioenfonds kredietrisico loopt. De waardedaling van obligaties die een kredietspread hebben die lager of gelijk is aan nul procent worden niet meegenomen. De markt schat deze obligaties als kredietrisicovrij in. Een stijging van 40% van de spread resulteert in een waardedaling van de gehele obligatieportefeuille van circa 1,3% (conform strategische gewichten). De benodigde solvabiliteit voor kredietrisico bedraagt vervolgens € 0,94 (1,3% x € 72,9).

6 Verzekeringstechnische risico's Binnen het verzekeringstechnische risico worden in principe alleen risico’s meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat de risico’s als gevolg van afwijkingen ten juni 2014


67

opzichte van de verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico). De sterftetrend zelf maakt al onderdeel uit van de technische Voorzieningen. De omvang van het verzekeringstechnische risico is afhankelijk van het aantal deelnemers (hoe meer deelnemers, hoe lager de factor) en de gemiddelde leeftijd van de deelnemers (hoe jonger het fonds, hoe hoger de factor) en het soort pensioenregeling (nabestaandenpensioen op spaar- of risicobasis). De solvabiliteit voor verzekeringstechnische risico’s bedraagt € 3,42. Hiervoor is de fijnmazige methode gehanteerd (procesrisico 0,1%, TSO 3,3% en NSA 0,1%).

7 Actief risico Een actief beleggingsrisico ontstaat wanneer met het beleggingsbeleid binnen de beleggingscategorieën actief af wordt geweken van het beleid volgens de benchmark. Een gedeelte van de portefeuille van het pensioenfonds wordt actief beheerd. Bij de bepaling van het vereist eigen vermogen is een opslag opgenomen voor het actief risico van de beleggingsportefeuille. Deze opslag is verwerkt in een aparte risicofactor S10 en heeft een omvang van twee maal de beoogde tracking error (0,3%) van de portefeuille (97,5% zekerheid). De benodigde solvabiliteit voor actief risico is € 0,76 (2 x 0,3% x € 115,2). Actief risico wordt bepaald over de totale beleggingsportefeuille (dus incl. obligatieportefeuille). Er is verondersteld dat het actief risico ongecorreleerd is met de andere risicofactoren.

juni 2014


68

BIJLAGE 3 PREMIESYSTEMATIEK PREMIEBELEID EN BEREKENINGSWIJZE A 1

Premiebeleid Doelstelling en uitgangspunten

Doelstelling van het premiebeleid is:



het financieren van aanspraken met een premie die aansluit op de minimaal benodigde premie vanuit het Financieel Toetsingskader (FTK);



Het voorwaardelijke waardevaste karakter van de pensioenregeling volgens de toeslagambitie zo veel mogelijk waarborgen.

Uitgangspunten voor het financieringsbeleid zijn: 

Het beleid moet afgestemd zijn op het pensioenpakket en de afspraken over financiering in de Pensioenovereenkomst;



De

deconfiturekans

van

het

Fonds

moet

zoveel

mogelijk

worden

beperkt.

Uitgangspunt is dat in de evenwichtssituatie (weerstandsvermogen is minimaal gelijk aan het vereist eigen vermogen) de kans minimaal 97,5% is dat wordt voorkomen

dat

het

Fonds

binnen

1

jaar

beschikt

over

een

negatief

weerstandsvermogen; 

Ongelimiteerde cumulatie van middelen in het Fonds is ongewenst. Indien en voor zover het Fonds beschikt over premiekortingsvermogen kan het Fonds in overleg met de Vennootschap overgaan tot restitutie of premiekorting.

2

Pensioenpakket

De pensioenregeling is van kracht sinds 1 januari 1989 en is vastgelegd in het Pensioenreglement

van

de Stichting

Pensioenfonds PostNL. De inhoud

van

de

pensioenregeling en de bijbehorende reglementen zijn voor het laatst gewijzigd per 1 januari 2014. Uitgangspunten vormen de pensioenreglementen van het Fonds en nadere door of namens het Bestuur genomen besluiten betreffende de interpretatie.

3

Premiemethodiek

Overzicht verschuldigde premies, koopsommen, etc. De verschuldigde pensioenpremie bevat de volgende componenten: juni 2014




69

Een gedempte kostendekkende premie voor pensioenopbouw: De gedempte kostendekkende premie bestaat uit een: •

premie voor ouderdomspensioen;

•

(risico)premie voor nabestaandenpensioen;

•

premie voor wezenpensioen;

•

risicopremie voor WIA excedent en premievrijstelling voor arbeidsongeschiktheid.

De gedempte kostendekkende premie wordt gebaseerd op de volgende grondslagen en veronderstellingen: •

de meest recente overlevingstafel zoals gepubliceerd is door het Actuariële Genootschap. Bij het gebruik van deze overlevingstafel wordt rekening gehouden met leeftijdsafhankelijke ervaringssterfte zoals is opgenomen in bijlage 4 van de ABTN;

•

de sterftekans voor kinderen worden verwaarloosd;

•

het 60 maands voortschrijdend gemiddelde van de door DNB gepubliceerde RTS met ultimate forward rate (UFR). Bij het middelen van de rentevoet geldt de rentetermijnstructuur

voor

de

periode

tot

30

september

2012

en

de

rentetermijnstructuur inclusief de ultimate forward rate voor de periode vanaf 30 september 2012 zoals gepubliceerd door DNB; •

geen leeftijdscorrecties voor mannen en vrouwen;

•

gehuwdheid: onbepaald partnersysteem met de veronderstelling dat de man 3 jaar ouder is dan de vrouw.

Over de actuariële premie wordt, ter dekking van toekomstige administratiekosten en excassokosten, een opslag van 2% respectievelijk 1% opgenomen. 

Een solvabiliteitsopslag De opslag om het vereist eigen vermogen te bereiken wordt uitgedrukt in een percentage dat wordt berekend conform de wettelijke voorschriften. Deze opslag wordt bij de gedempte kostendekkende premie opgeteld.



Een opslag voor uitvoeringskosten De hoogte van de uitvoeringskosten voor de pensioenadministratie wordt in de gedempte kostendekkende premie betrokken.



Extra bijdragen bij dekkingstekort Conform Artikel 7 van de Uitvoeringsovereenkomst.



Overige premies en koopsommen •

Doorsneepremie voor vrijwillige ANW aanvulling

juni 2014


70

Er wordt een afzonderlijke doorsneepremie betaald voor de vrijwillige verzekering van de ANW aanvulling. Het doorsneepremiepercentage bedraagt een percentage van de op enig moment geldende franchise en is gelijk aan het quotiënt van de som van de eenjarige risicopremies voor deze verzekering, die zijn gebaseerd op fondsgrondslagen

enerzijds

en

de

som

van

de

Anw-premiegrondslagen

anderzijds. •

Voorwaardelijk ouderdomspensioen De aanspraken op voorwaardelijk ouderdomspensioen worden gefinancierd door middel van een koopsom op de ingangsdatum van het pensioen doch uiterlijk op 31 december 2020. De hoogte van de koopsom wordt bepaald conform de grondslagen van de ABTN in hoofdstuk 5, vermeerderd met de onder II bedoelde solvabiliteitsopslag.

Restitutie, premiekorting en inhaalopbouw a

Grens voor restitutie of premiekorting

Indien het Fonds beschikt over een premiekortingsvermogen conform artikel 129 van de Pensioenwet kan het Bestuur, in overleg met de Vennootschap, besluiten tot restitutie van (een deel van) dat vermogen aan de Vennootschap, of tot het verlenen van een korting op de berekende premie. Voordat het Bestuur tot restitutie over gaat, zal het Bestuur de partijen bij de Pensioenovereenkomst uitnodigen om tot de hierna bij Inhaalopbouw onder 2 bedoelde overeenstemming te komen. b

Inhaalopbouw

Het Bestuur is bevoegd een besluit tot toekenning van inhaalopbouw te nemen: 1.

nadat alle in het verleden niet – of niet volledig – plaatsgevonden toeslagen zoals bedoeld in en conform artikel 11 van deze Uitvoeringsovereenkomst - zijn ingehaald, en

2.

wanneer dat besluit strekt tot uitvoering van voorafgaande overeenstemming daaromtrent tussen de Vennootschap en de vakorganisaties die betrokken zijn bij de Pensioenovereenkomst.

Met inhaalopbouw wordt bedoeld het toekennen van pensioenopbouw ter grootte van het verschil tussen de standaard pensioenopbouw (2% ouderdomspensioen en daarbij behorend 60% nabestaandenpensioen) en de daadwerkelijk toegekende lagere opbouw in enig jaar, voor zover die lagere opbouw niet is gecompenseerd door een latere hogere opbouw

boven

de genoemde standaard

opbouw

krachtens het

“Premiemethodiek” beschreven aanpassingsmechanisme.

B

Berekeningssystematiek

juni 2014

hiervoor onder


71

Het fonds beschouwt het onderhavige deel van deze bijlage als contractueel van aard. 1

Proforma Premie en Opbouwpercentage

Het Fonds berekent met het oog op de vaststelling van het hierna te noemen OPopbouwpercentage voor het komend kalenderjaar in oktober een pro forma premie voor de componenten genoemd onder punten onder I, II en III van deel A hierboven (de "Proforma Premie") als volgt: -

de bestandsopbouw van de actieve deelnemers die op 30 september van dat jaar in de administratie vastligt (reeds per die datum geadministreerd ontslag wordt dus verdisconteerd; met mutaties na 30 september, geprognosticeerd of niet, wordt geen rekening gehouden)

-

leeftijden van de deelnemers per 1 juli 2014

-

grondslagen zoals die voortvloeien uit de op dat moment geldende ABTN.

De Proforma Premie is bepalend voor de vraag of het Aanpassingsmechanisme zoals hierna genoemd in werking treedt, en daarmee voor het OP-opbouwpercentage in het premiejaar. Het aldus bepaalde opbouwpercentage is maatgevend voor de berekening van de maandelijkse premies. In verband daarmee deelt het Fonds de zojuist bedoelde pro forma berekeningen bij eerste gelegenheid met de Vennootschap, opdat de Vennootschap zich kan vergewissen van

die

berekeningen

en

de

daaruit

voortvloeiende

gevolgen

voor

het

OP-

opbouwpercentage in het komend jaar. 2

Premieberekening en saldo

Het Fonds berekent zo spoedig als mogelijk is de januaripremie aan de hand van het opbouwpercentage voor dat kalenderjaar, de onder B bedoelde grondslagen en het januaribestand. Aspirant-deelnemers betalen alleen risicopremie. De risicopremies betreffende

het

toekomstige

deel

van

het

op

te

bouwen

partnerpensioen

en

premievrijstelling bij invaliditeit worden in alle gevallen en voor alle toekomstige dienstjaren gebaseerd op het OP-opbouwpercentage. Dezelfde grondslagen zullen gelden bij daaropvolgende maandelijkse premies. Die maandelijkse

premies

variëren

derhalve

alleen

met

(wijzigingen

in)

het

deelnemersbestand. Zo snel mogelijk na het einde van het premiejaar berekent het Fonds een eventuele positieve of negatieve correctiepremie. De Werkgevers zijn vervolgens een positieve correctiepremie verschuldigd aan het Fonds, althans het Fonds crediteert een eventuele negatieve correctiepremie ten gunste van de Werkgevers.

juni 2014


3

72

Bandbreedte

De Proforma premie voor enig jaar kan met ingang van 1 januari 2014 bewegen tussen de 21,5% en 27,5% van de som van de pensioengrondslagen (zoals gedefinieerd in het per

1

januari

2014

geldende

Pensioenreglement),

zonder

dat

het

aanpassingsmechanisme als hierna beschreven in werking treedt. De feitelijk met betrekking tot enig kalenderjaar door de Werkgevers verschuldigde premie zal afwijken van de Proforma premie en kan buiten de aangegeven grenzen liggen. Gegeven de hiervoor beschreven systematiek zal dat uitsluitend het gevolg zijn van bestandsontwikkeling. Voor zover de feitelijk verschuldigde premie de aangegeven bovengrens overstijgt telt dat meerdere als premiebestanddeel uitgedrukt in een percentage mee bij de berekening van de Proforma Premie voor het opvolgende jaar. 4

Aanpassingsmechanisme 1. Indien de Proforma Premie uit komt beneden de ondergrens van de bandbreedte van 21,5% van de som van de pensioengrondslagen, dan worden de in dat kalenderjaar op te bouwen pensioenaanspraken vermenigvuldigd met een verhogingsfactor die zodanig wordt vastgesteld dat de Proforma Premie precies gelijk is aan die ondergrens. Hierbij zal eerst het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen in dat kalenderjaar verhoogd worden tot ten hoogste het fiscaal maximale opbouwpercentage. De verhoging van de in het kalenderjaar op te bouwen pensioenen geldt niet indien en voor zover de pensioenopbouw in dat kalenderjaar hierdoor boven de fiscale grenzen van de pensioenopbouw in dat kalenderjaar uitkomt. Het meerdere zal worden gebruikt voor toeslagverlening aan actieve Deelnemers, tenzij de partijen bij de Pensioenovereenkomst een andere voor het Fonds uitvoerbare aanwending overeenkomen. 2. Indien in enig jaar de Proforma Premie uit zou komen boven de bovengrens van de bandbreedte van 27,5% van de som van de pensioengrondslagen, dan worden de opbouwpercentages van de in dat kalenderjaar op te bouwen ouderdoms-

en

nabestaandenpensioenen

vermenigvuldigd

met

een

verlagingsfactor die zodanig wordt vastgesteld dat de Proforma Premie gelijk is aan die bovengrens, tenzij partijen bij de Pensioenovereenkomst op dat moment anders overeenkomen. 3. Zolang de Proforma Premie zich binnen de premiebandbreedte bevindt, zal het opbouwpercentage van het ouderdomspensioen 2% (en van het bijbehorende nabestaandenpensioen 60% daarvan) bedragen (tot de datum per wanneer de partijen bij de Pensioenovereenkomst andere percentages overeenkomen). 5

Rentevoet

juni 2014


De

gedempte

kostendekkende

73

premie

wordt

gebaseerd

op

het

60

maands

voortschrijdend gemiddelde van de door DNB gepubliceerde RTS met ultimate forward rate (UFR). Bij het middelen van de rentevoet geldt de rentetermijnstructuur voor de periode tot 30 september 2012 en de rentetermijnstructuur inclusief de ultimate forward rate voor de periode vanaf 30 september 2012 zoals gepubliceerd door DNB. 6

Wijziging financieel toetsingskader voor pensioenfondsen

Indien ten aanzien van het Financieel Toetsingskader wijzigingen optreden die van invloed zijn op wat de partijen bij de Pensioenovereenkomst zijn overeengekomen, zullen die partijen in overleg treden, waarbij de pensioenregeling kan worden aangepast in de geest van de hierboven beschreven afspraken (premiebandbreedte / maximering extra bijdragen bij dekkingstekort) uit de Pensioenovereenkomst.

juni 2014


74

BIJLAGE 4 TABEL ERVARINGSSTERFTE

Correctiefactoren per leeftijdscategorie op grond van ervaringssterfte

leeftijd 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59

juni 2014

mannen 0,397 0,405 0,413 0,422 0,430 0,438 0,447 0,455 0,463 0,472 0,480 0,489 0,497 0,505 0,514 0,522 0,530 0,539 0,547 0,555 0,564 0,572 0,580 0,589 0,597 0,606 0,614 0,622 0,631 0,639

vrouwen 0,518 0,535 0,551 0,568 0,584 0,599 0,614 0,629 0,644 0,658 0,672 0,685 0,698 0,711 0,723 0,735 0,747 0,758 0,769 0,779 0,790 0,799 0,809 0,818 0,827 0,835 0,843 0,851 0,858 0,865

leeftijd 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89

mannen 0,647 0,656 0,664 0,672 0,681 0,689 0,698 0,706 0,714 0,723 0,731 0,739 0,748 0,756 0,764 0,773 0,781 0,789 0,798 0,806 0,815 0,823 0,831 0,840 0,848 0,856 0,865 0,873 0,881 0,890

vrouwen 0,872 0,878 0,884 0,890 0,895 0,900 0,904 0,908 0,912 0,916 0,919 0,921 0,924 0,926 0,927 0,929 0,930 0,930 0,930 0,930 0,930 0,929 0,928 0,926 0,924 0,922 0,919 0,916 0,913 0,909


BIJLAGE 5 BELEGGINGSBEGINSELEN

juni 2014

75


76

Verklaring Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds PostNL

juni 2014


77

Inhoudsopgave 1. 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2. 3.3 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.5 4.5.1 4.5.2 5. 5.1 5.2 5.3 6.

juni 2014

Inleiding Organisatie Gedragscode Goed Pensioenfondsbestuur Doelstelling en beleggingsbeleid Doelstelling beleggingsbeleid Strategisch beleggingsbeleid Strategische beleggingsportefeuille Strategisch beleggingsbeleid binnen categorieën Tactisch Beleggingsbeleid Uitvoering van vermogensbeheer Uitvoering en verantwoordelijkheid beleggingsbeleid Actief versus passief beheer Instrumenten Maatschappelijk verantwoord beleggen & corporate governance Screening Uitsluiting van bedrijven en landen Stembeleid Governance dialoog Duurzaam beleggingsfonds Beschikbare Premieregeling en Individueel Pensioensparen Samenstelling beleggingen Kosten van beleggen Risico en rendement Waarderingsgrondslag Risicometing & beheersing Resultaatevaluatie Begrippenlijst

78 79 79 79 80 80 80 80 82 84 85 85 85 85 86 86 86 87 87 87 87 88 88 89 89 89 90 91


78

Inleiding Deze Verklaring over de Beleggingsbeginselen beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van Stichting Pensioenfonds PostNL (hierna: het pensioenfonds). Deze verklaring geeft de deelnemers aan het pensioenfonds inzicht in het beleggingsproces. Het bestuur stelt de uitgangspunten van het beleggingsbeleid vast. Het doel van het beleggingsbeleid is het op lange termijn veiligstellen en maximaliseren van de pensioenaanspraken van de deelnemers tegen aanvaardbare risico’s. Met behulp van diverse maatregelen wordt geprobeerd risico’s zo goed mogelijk te beheersen en daarbij voldoende rendement te behalen om de beleggingsdoelstelling te behalen. Het opstellen van deze verklaring is wettelijk verplicht. In de Pensioenwet is vastgelegd dat het totaal van de bezittingen en de te verwachten inkomsten van een pensioenfonds voldoende moeten zijn om aan de verplichtingen (die voortvloeien uit de statuten en reglementen) te kunnen voldoen. Dit moet blijken uit de Actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Als onderdeel van de ABTN moeten pensioenfondsen een Verklaring over de Beleggingsbeginselen opstellen en actueel houden. Dit document moet beschikbaar zijn op verzoek van iedere deelnemer, pensioengerechtigde en/of hun vertegenwoordigers. Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, er nieuw inzicht is over het beleggingsbeleid of er een belangrijke wijziging binnen van het beleggingsbeleid is, wordt de verklaring aangepast. Daarnaast wordt minimaal eens in de drie jaar de verklaring gecheckt op actualiteit. Hoofdstuk 2 geeft een beknopt overzicht van het pensioenfonds. In hoofdstuk 3 wordt het beleggingsbeleid en de doelstelling hiervan besproken. Hoofdstuk 4 geeft weer hoe dit beleggingsbeleid is vormgegeven. In hoofdstuk 5 wordt tenslotte het risicobeleid besproken.

juni 2014


79

Organisatie Stichting Pensioenfonds PostNL is het ondernemingspensioenfonds voor (ex-) werknemers van PostNL NV is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling, zoals die door PostNL en de vakorganisaties is overeengekomen. Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor een goede uitvoering van de pensioenregeling voor (gewezen) deelnemers, gepensioneerden en hun nabestaanden. Het bestuur is verantwoordelijk voor het verwezenlijken van de doelstelling van het pensioenfonds, de strategie, het beleid en de uitvoering ervan. De uitvoering van het pensioenfonds is uitbesteed aan de pensioenadministrateur TKP Pensioen BV (hierna te noemen: TKP) en de vermogensbeheerder TKP Investments B.V. (hierna te noemen: TKPI), onderdelen van Aegon NV. Deze uitvoering omvat de administratie, het vermogensbeheer en bestuursondersteuning. Daarnaast adviseren TKP en TKPI over het beleid op communicatie-, juridisch-, fiscaal-, actuarieel en beleggingsterrein. De besluitvorming vindt door het bestuur plaats. De relatie tussen het pensioenfonds en TKP en TKPI is vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst en een service level agreement (SLA), die jaarlijks wordt geëvalueerd. In de uitvoeringsovereenkomst is onder andere de contractduur en de met financiële en uitvoeringstechnische waarborgen omgeven beëindiging geregeld. In de SLA zijn nadere bepalingen over aard, omvang, kwaliteit en servicegraad van de dienstverlening opgenomen.

Gedragscode Het pensioenfonds beschikt over een gedragscode A (algemeen) en B (sponsoreffecten). De gedragscodes hebben als doel om bij te dragen aan het transparant en integer handelen van de bestuurders voor alle belanghebbenden bij het pensioenfonds. Ook zijn ze bedoeld om de goede naam en reputatie van het pensioenfonds als marktpartij te waarborgen. De gedragscodes bevatten onder meer regels over hoe een bestuurslid moet omgaan met vertrouwelijke informatie, voorwetenschap, relatiegeschenken en het vervullen van nevenfuncties bij andere ondernemingen en instellingen. Afgesproken is dat de voorzitter van het bestuur toezicht houdt op de naleving van de bepalingen uit de gedragscodes. De uitvoeringsorganisaties hanteren een gelijkwaardige gedragscode.

Goed Pensioenfondsbestuur Goed Pensioenfondsbestuur houdt in dat het bestuur integer en transparant handelt, het rekenschap geeft en verantwoording aflegt over het uitgeoefende toezicht. Het bestuur is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor het goed besturen van het pensioenfonds. Het zal alles doen wat nodig is voor het handhaven van het vertrouwen in het pensioenfonds en de pensioensector. De door de Stichting van de Arbeid opgestelde principes van Goed Pensioenfondsbestuur zijn wettelijk vastgelegd in de Pensioenwet.

juni 2014


80

Doelstelling en beleggingsbeleid Doelstelling beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid is gebaseerd op de doelstelling van het pensioenfonds. De doelstelling van het pensioenfonds is het op lange termijn garanderen van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten. Ook streeft het pensioenfonds naar het realiseren van de toeslagverlening. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Er is dus geen recht op toeslagverlening. Ook is het voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagen zullen worden verleend. Om deze doelstelling te bereiken, wordt er op zo’n manier belegd dat een optimaal rendement wordt behaald tegen aanvaardbare risico’s. Het pensioenfonds belegt vanuit de ‘prudent person’ gedachte. Hierbij moeten de beleggingen voldoen aan kwalitatieve beginselen van veiligheid, kwaliteit en spreiding van risico’s. Dit houdt onder andere in dat het beleggingsbeleid wordt afgestemd op de verplichtingenstructuur van het pensioenfonds tegen marktwaarde. Hierbij wordt rekening gehouden met de wettelijke eisen die onder het Financieel Toetsingskader (FTK) aan het beleggingsbeleid en risicomanagement worden gesteld. De Nederlandsche Bank (DNB) houdt hier toezicht op.

Strategisch beleggingsbeleid Strategische beleggingsportefeuille Voor het pensioenfonds wordt jaarlijks een Asset Liability Management (ALM) studie uitgevoerd. Met behulp van deze studie wordt geprobeerd de bezittingen (assets) van het pensioenfonds zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de verplichtingen (liabilities) tegen aanvaardbare kosten. Het ALM-proces geeft daarnaast inzicht in de verwachte toekomstige ontwikkeling van de premie, de indexatie, de dekkingsgraad en de risico’s die zijn verbonden aan een bepaald beleggingsbeleid. Naast de ALM studie wordt veel aandacht besteed aan het risicobeleid van het pensioenfonds op het gebied van extreme negatieve economische scenario’s, de zogenaamde staartrisico’s. Mede met behulp van deze inzichten bepaalt het bestuur de mix over verschillende beleggingscategorieën voor de beleggingsportefeuille. Het strategische beleggingsbeleid is de verdeling van de beleggingsportefeuille over verschillende soorten beleggingscategorieën. Bij de bepaling van het strategische beleggingsbeleid wordt gestreefd naar een goed gespreide beleggingsportefeuille. Voldoende spreiding tussen en binnen de verschillende beleggingscategorieën beperkt het risico. Hierbij wordt onder andere rekening gehouden met de actuele dekkingsgraad en de buffervereisten die voortvloeien uit de standaardtoets van DNB. Ook de verwachte indexatiekansen en de verwachte premie spelen hierbij een rol. Het huidige strategische beleggingsbeleid is erop gericht de beleggingsrisico’s te beperken waarbij het pensioenfonds, bij verslechterende marktomstandigheden, steeds beter beschermd is tegen verdere koersdalingen van aandelen en dalende rentes. Dit stabiliseert op dat moment de dekkingsgraad. Tegelijkertijd moet de dekkingsgraad ook kunnen blijven stijgen als de marktomstandigheden positief zijn, zodat er financiële ruimte is om toeslag te verlenen. Daarnaast moet de reële dekkingsgraad kunnen toenemen om een eventuele stijging van de inflatie en daarmee toeslagverlening te kunnen opvangen. Renterisico juni 2014


81 50%

zonder renteafdekking De gevoeligheid van de 40% swaps pensioenverplichtingen voor een 30% renteverandering is over het algemeen swaptions 20% groter dan die van de beleggingen. Dit 10% rente betekent dat de dekkingsgraad sterk verandering 0% afhankelijk is van renteveranderingen: -3% 2% -2% -1% 0% 1% de rentegevoeligheid is groot. -10% De strategische afdekking van het -20% renterisico is 80%. Dit vindt plaats via -30% een combinatie van de portefeuille -40% vastrentende waarden en renteswaps en dekkingsgraad verandering -50% via opties op renteswaps (swaptions). Omdat er gebruik wordt gemaakt van opties op renteswaps (swaptions), is de effectieve renteafdekking op een bepaald moment niet gelijk aan de strategische renteafdekking. De effectieve renteafdekking is afhankelijk van de (toekomstige) renteniveaus. Bij een rentedaling neemt de renteafdekking toe, bij een rentestijging neemt deze af. Hierdoor is de dekkingsgraad gedeeltelijk beschermd tegen een rentedaling, terwijl de dekkingsgraad ook kan profiteren van een rentestijging. De figuur hiernaast geeft grafisch een indicatie van het effect van swaptions op de dekkingsgraad bij verschillende renteveranderingen (op afloopdatum van de opties).

Aandelenrisico Het risico van een daling van de aandelenkoersen is voor een deel afgedekt. Naast fysieke beleggingen in aandelen, belegt het pensioenfonds in euro staatsobligaties met een hoge kredietwaardigheid in combinatie met callopties op aandelen. Door de belegging in staatsobligaties wordt een groot deel van de waarde van de belegging beschermd. Daarnaast kan van stijgende aandelenkoersen worden geprofiteerd via de call opties. Om de premie die met het beleggen in opties gepaard gaan, te beperken, worden call opties gekocht, maar ook call opties geschreven met een hogere uitoefenprijs. Hiervoor wordt een premie ontvangen die een deel van de te betalen premie voor de bescherming door middel van het kopen van call opties compenseert. Dit wordt een call spread genoemd. Hiermee is de dekkingsgraad beschermd tegen extreme marktomstandigheden. Er wordt wel gedeeltelijk geprofiteerd van koersstijgingen, maar het risico van koersdalingen is beperkt. De figuur hiernaast geeft grafisch een indicatie van het effect van het afdekken van het aandelenrisico door middel van een combinatie van een call optie en een portefeuille vastrentende waarden. Valutarisico Het pensioenfonds belegt in diverse valuta’s. Door wisselkoersveranderingen loopt het fonds risico dat beleggingen minder waard worden. Binnen het strategisch beleggingsbeleid wordt rekening gehouden met het valutarisico. Binnen de categorie aandelen wordt het valutarisico van de Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen weggenomen (afgedekt met valutatermijncontracten naar de euro). Voor de gehanteerde aandelenopties is het volledige valutarisico afgedekt. De beleggingen in vastrentende waarden luiden hoofdzakelijk in euro (of dat de valutarisico’s voor het grootste gedeelte worden afgedekt), waardoor er geen valutarisico bestaat. De inflatie juni 2014

3%


82

gerelateerde obligaties luiden in euro’s. Bij onroerend goed en grondstoffen worden de valutarisico’s afgedekt. Inflatierisico Om de gevolgen van een stijgende inflatie op de beleggingen van het pensioenfonds te beperken, belegt het pensioenfonds een deel van de portefeuille vastrentende waarden in inflatie gerelateerde obligaties. Ook bij de keuze van instrumenten voor het afdekken van het renterisico wordt rekening gehouden met het inflatierisico (zie renterisico). De volgende tabel geeft het strategisch beleggingsbeleid weer. De in de tabel genoemde gewichten zijn dynamisch. Dit wil zeggen dat door marktontwikkelingen de werkelijke gewichten kunnen afwijken van de strategische gewichten. Eens per jaar wordt nagegaan of er moet worden geherbalanceerd naar de normgewichten. Strategische gewichten beleggingsportefeuille (%) Beleggingscategorie

Strategisch gewicht 2014

Aandelen

11,75%

Vastrentende waarden

66,25%-A-S

Inflatie gerelateerde obligaties

10,00%

Vastgoed

8,00%

Overige beleggingen

4,00%

- Grondstoffen

4,00%

Aandelenopties (aangeduid als A)*

A

Renteswaptions (aangeduid als S)*

S

Totaal

100,00%

* De gewichten ‘A’ en ‘S’ zijn variabel.

3.2.2.

Strategisch beleggingsbeleid binnen categorieën

Deze paragraaf gaat per beleggingscategorie in detail in op het beleggingsbeleid. Aandelen De categorie aandelen is verdeeld in fysieke aandelenbeleggingen via beleggingsfondsen en aandelenopties. De aandelenopties, in combinatie met beleggingen in vastrentende waarden, zijn gericht op het beperken van het risico van dalende aandelenkoersen op het beleggingsresultaat. Het pensioenfonds belegt wereldwijd in aandelen. De regioverdeling van de gezamenlijke exposure van de fysieke beleggingen en de optie call spread is gebaseerd op 79% wereldwijd, 14% Europa en 7% Emerging markets (opkomende markten). Overigens zijn deze gewichten dynamisch. Dit betekent dat marktontwikkelingen tot een andere verdeling kunnen leiden.

juni 2014


83

Fysieke aandelenbeleggingen Deze beleggingen vinden via de volgende TKPI beleggingsfondsen plaats: • 32% TKPI MM World Equity Afdekking Fund (aandelen wereldwijd met benchmarkwaarde dollar, pond, yen afgedekt); • 4% TKPI MM European Equity Afdekking Fund (aandelen Europa met benchmarkwaarde pond afgedekt); • 64% TKPI MM Emerging Markets Fund (aandelen opkomende landen) Het TKPI MM World Equity Afdekking Fund en het TKPI MM Emerging Markets Fund hebben een actief beleggingsbeleid. Dit houdt in dat het streven is om een hoger rendement te behalen dan de relevante benchmark. Het TKPI MM European Equity Afdekking Fund heeft een passief beleggingsbeleid en volgt daarmee de benchmark. Aandelenopties De opties worden afgesloten op een portefeuille van goed verhandelbare (liquide) aandelenindices, waarbij het valutarisico wordt afgedekt. De regioverdeling hierbij is als volgt: 45% Verenigde Staten, 26% Euroland, 15% Verenigd Koninkrijk, 9% Japan en 5% Australië. De gebruikte indices zijn zogenaamde prijsindices. Dit betekent dat geen dividend wordt ontvangen. In de prijsvorming van de opties en de keuze voor uitoefenprijzen wordt hier rekening mee gehouden zodat de optiestrategie aansluit bij aandelenbeleggingen inclusief dividendrendement. De optiebeleggingen hebben een passief beleggingsbeleid, zodat de benchmark gelijk gesteld is aan het rendement van de opties. Vastrentende waarden De portefeuille vastrentende waarden is opgebouwd uit een deel dat overeenkomt met het strategische gewicht vastrentende waarden en een deel dat samenhangt met de afdekking van het aandelenrisico. De indeling van de vastrentende waarden portefeuille streeft hierbij een brede spreiding na. Het strategische gewicht is hierbij bedoeld om de rentegevoeligheid van de verplichtingen af te dekken, een relatief stabiel couponrendement te ontvangen en in te spelen op extra rendementskansen. Daarnaast wordt er in inflatie gerelateerde obligaties belegd. Vastrentende waarden behorende bij afdekking aandelenrisico Deze portefeuille vastrentende waarden is belegd in obligaties uitgegeven door landen die meedoen aan de euro met de hoogste kredietwaardigheid, zowel via beleggingsfondsen als individuele portefeuilles. Vastrentende waarden strategisch De portefeuille vastrentende waarden wordt gespreid belegd over verschillende soorten obligaties. Hierbij wordt belegd in obligaties uitgegeven door overheden die meedoen aan de euro. Daarnaast wordt via een individuele portefeuille belegd in asset swaps uit het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Het beleggen in asset swaps is een methodiek om kredietrisico op een land te nemen zonder valutarisico of renterisico. Hierbij wordt bijvoorbeeld een Amerikaanse staatsobligatie gekocht en wordt door middel van swapcontracten het valuta- en renterisico geminimaliseerd. Daarnaast wordt belegd in Europese bedrijfsobligaties, bedrijfsobligaties wereldwijd exclusief de financiële sector, obligaties uitgegeven door overheden van opkomende landen en in high yield obligaties. Deze beleggingen vinden via de volgende beleggingsfondsen plaats: • TKPI MM Fixed Income Index Fund, TKPI MM AAA Fixed Income Fund en TKPI MM Fixed Income Extra Long Fund (euro staatsobligaties) • TKPI MM Credit Fund (bedrijfsobligaties) • TKPI MM Global Credits ex Financials Fund (bedrijfsobligaties wereldwijd ex financiële sector) • TKPI MM Emerging Market Debt Fund (obligaties uitgegeven door overheden van opkomende landen) • TKPI MM Global High Yield Fund (high yield obligaties wereldwijd) juni 2014


84

De fondsen die beleggen in euro staatsobligaties en het fonds dat in bedrijfsobligaties wereldwijd exclusief financiële sector belegt, hebben een passief beleggingsbeleid. De overige fondsen hebben een actief beleggingsbeleid en streven naar een hoger rendement dan de relevante benchmarks. Inflatie gerelateerde obligaties De inflatie gerelateerde obligatie portefeuille wordt belegd in inflatie gerelateerde obligaties uitgegeven door Eurolanden. Bij inflatie gerelateerde obligaties wordt de werkelijke inflatie ontvangen als couponbetaling bovenop een vaste reële rentevergoeding. Deze beleggingen vinden plaats via het TKPI MM Inflation Index Linked Bond Fund. Dit fonds heeft een passief beleggingsbeleid en volgt daarmee de relevante benchmark met een gelijk gewicht voor de verschillende landen (Duitsland, Frankrijk en Italië). Daarnaast wordt via een individuele portefeuille in inflatie gerelateerde obligaties uitgegeven door Duitsland belegd. Onroerend goed Bij onroerend goed wordt belegd in Europa in vastgoedfondsen en niet-beursgenoteerde vastgoedbelangen (joint ventures en vastgoedfondsen) en in beursgenoteerd onroerend goed. Een beperkt gedeelte van de portefeuille wordt in Azië belegd in nietbeursgenoteerd onroerend goed. De portefeuille kent een afgewogen spreiding van risico’s. Deze beleggingen vinden via de volgende beleggingsfondsen plaats: • TKPI European Real Estate Fund (niet beursgenoteerd onroerend goed Europa) • MM Asian Real Estate Fund (niet beursgenoteerd onroerend goed Azië) • TKPI MM Listed Index Real Estate Fund (beursgenoteerd onroerend goed Europa) De beleggingen in niet-beursgenoteerd onroerend goed hebben een actief beleggingsbeleid. Omdat een relevante benchmark ontbreekt, hebben deze beleggingen een absolute rendementsdoelstelling. De beleggingen in beursgenoteerd onroerend goed hebben een passief beleggingsbeleid en volgen de relevante benchmark. Grondstoffen Het pensioenfonds belegt indirect in grondstoffen door te beleggen in aan grondstoffen gerelateerde financiële instrumenten. Deze beleggingen vinden via twee beleggingsfondsen plaats. Hiervan wordt 50% belegd in het MM Commodities Index Fund, met een passief beleggingsbeleid. 50% wordt belegd in het MM Active Commodities Fund met een actief beleggingsbeleid.

Tactisch Beleggingsbeleid Tactisch beleggingsbeleid houdt in dat tijdelijk wordt afgeweken van de strategische beleggingsmix om extra rendement te behalen. Het pensioenfonds voert zelf geen actief tactisch beleid rond de strategische mix. Het fonds streeft ernaar om de afwijkingen van de strategische benchmarkgewichten dicht bij nul te houden. Voor liquide beleggingen (aandelen, vastrentende waarden en kas) geldt een maximale afwijking van 40 basispunten.

juni 2014


85

Uitvoering van vermogensbeheer Uitvoering en verantwoordelijkheid beleggingsbeleid De uitvoering van het beleggingsbeleid is door het bestuur van het pensioenfonds, binnen de door haar aangegeven kaders, opgedragen aan TKP Investments (TKPI). Het bestuur van het pensioenfonds draagt echter de verantwoordelijkheid over het gevoerde beleggingsbeleid. TKPI mag daarom ook niet acties ondernemen die buiten het strategische of tactische kader vallen, zonder voorafgaande toestemming van het pensioenfondsbestuur. Het vermogen wordt beheerd door de uitvoeringsorganisatie TKPI en verzorgt de administratie. Daarbij verzorgt TKPI de strategische advisering over het beleggingsbeleid en het risicomanagement, onder andere op basis van ALM studies. De uitvoering van de derivatenstrategie wordt uitgevoerd door een externe broker. TKPI beheert en bewaart de beleggingen van het pensioenfonds voor het grootste deel in TKPI beleggingsfondsen. Het beleggingsbeleid binnen deze fondsen vindt plaats volgens een multi manager beleggingsstrategie. Dit houdt in dat TKPI vermogensbeheerders wereldwijd selecteert om de werkelijke beleggingen te doen. Deze strategie gaat er vanuit dat het combineren van kwalitatief uitstekende managers, ieder met hun eigen beleggingsstijl, leidt tot een grotere kans op consistente outperformance. TKPI volgt een aantal opeenvolgende stappen om externe vermogensbeheerders te selecteren. Jaarlijks laat TKPI door een onafhankelijke auditor, door middel van een ISAE 3402 rapport, bevestigen dat alle stappen daadwerkelijk gevolgd zijn. De effecten zijn in bewaring gegeven bij custodians. Met hen zijn ook afspraken gemaakt over een deel van de gewenste managementinformatie. Veruit het grootste deel van de managementinformatie wordt geleverd door de Back Office Beleggingen (afdeling Investment Accounting & Control) van TKPI.

Actief versus passief beheer Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds is een mengvorm van actief en passief beheer. Het pensioenfonds voert een actieve strategie voor beleggingscategorieën waarvoor de verwachting bestaat dat, rekening houdend met de extra kosten van een actieve strategie, een extra rendement ten opzichte van de benchmark kan worden behaald. Bij beleggingscategorieën waarvan de verwachting is dat een actieve strategie geen toegevoegde waarde heeft in de vorm van een extra rendement ten opzichte van de benchmark, vindt een kostenefficiënte passieve strategie plaats.

Instrumenten Het pensioenfonds belegt uitsluitend in instrumenten waarvan is gebleken dat deze binnen het risicoprofiel van het pensioenfonds passen. Daarnaast moeten ze het risicorendementsprofiel van de beleggingsportefeuille verbeteren. Het pensioenfondsbestuur neemt aan de hand van uitgebreide analyses de beslissing of een (nieuwe) beleggingscategorie aan de portefeuille wordt toegevoegd, danwel wordt uitgebreid of beperkt. Het pensioenfonds maakt daarnaast gebruik van derivaten zoals aandelenopties, opties op renteswaps (swaptions), renteswaps, valutaswaps, futures en valutatermijncontracten. De opties worden gebruikt om zowel het aandelen als het renterisico te beperken. Daarnaast worden futures ingezet om binnen de beleggingsportefeuille afwijkingen van de strategische beleggingsmix te beheersen. Binnen de beleggingsfondsen worden door de beheerder futures, swaps op grondstoffen juni 2014


86

en valutatermijncontracten ingezet om de marktexposure dan wel de valuta-exposure en de duratie te sturen. Zoals overal in het beleggingsproces het geval is, gelden bij het gebruik van derivaten strikte richtlijnen en procedures. Algemeen kan worden gesteld dat derivaten uitsluitend defensief (dus ter beperking van risico’s) worden gebruikt.

Maatschappelijk verantwoord beleggen & corporate governance Screening De ondernemingen waarin het pensioenfonds belegt via aandelen en obligaties, worden periodiek gescreend op duurzaamheid. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de research van, Sustainalytics. Het streven is dat alle ondernemingen waarin wordt belegd, zich gedragen volgens de Global Compact Principles (GCP) zoals opgesteld door de Verenigde Naties. Met deze principes worden ondernemingen gevraagd binnen hun eigen invloedssfeer een aantal kernwaarden op het gebied van mensen- en arbeidsrechten, milieu en anticorruptie na te leven. Wanneer blijkt dat de beleggingsportefeuilles direct beleggen in ondernemingen die handelen in strijd met de UN Global Compact principes, zal er met een selectie van deze bedrijven een dialoog worden gevoerd (engagement). Als dit niet leidt tot gewenste resultaten wordt overwogen niet langer in de betreffende onderneming te beleggen. Daarnaast worden engagement activiteiten uitgevoerd rond het thema ‘mensenrechten en zaken doen’. De Verenigde Naties heeft een raamwerk ontwikkeld om de relatie tussen mensenrechten en internationaal zaken doen te verbeteren. Dit staat bekend onder de naam “John Ruggie” raamwerk, genoemd naar de speciale vertegenwoordiger van de Verenigde Naties die dit heeft ontwikkeld. Het door hem ontwikkelde "Protect, Respect and Remedy" raamwerk wordt als leidraad gehanteerd bij het voeren van een dialoog. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de research van een gespecialiseerde externe partij. Als na drie jaar geen verbeteringen zijn doorgevoerd, kunnen deze ondernemingen toegevoegd worden aan de lijst met uitgesloten bedrijven.

Uitsluiting van bedrijven en landen Het pensioenfonds kiest ervoor om bedrijven die direct betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens uit te sluiten om in te beleggen. Dit betreft een aantal ondernemingen dat direct betrokken is bij de productie of het onderhoud van bepaalde controversiële wapens, zoals anti-persoonsmijnen, chemische en biologische wapens, verarmd uranium munitie, nucleaire wapens en clusterbommen. Voor de bepaling van de lijst met uit te sluiten bedrijven wordt gebruikgemaakt van de ‘Controversial Weapons Radar’ van Sustainalytics, een gespecialiseerde externe partij op het gebied van duurzaamheidsinformatie. Daarnaast worden landen die betrokken zijn bij het schenden van mensenrechten uitgesloten om in te beleggen. De uit te sluiten beleggingen zijn staatsobligaties en overige leningen uitgegeven door centrale en lagere overheden van deze landen. Het gaat hier om veroordelingen van staten door een gezaghebbende instantie zoals de sancties van de VN Veiligheidsraad en de Common Foreign and Security Policy of the EU (CFSF EU). Eenmaal per jaar vindt een aanpassing van de lijst met uitsluitingen van bedrijven en landen plaats.

juni 2014


87

Stembeleid Het pensioenfonds belegt wereldwijd in beursgenoteerde ondernemingen. Bij een Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) kan gebruik gemaakt worden van het stemrecht. Het stembeleid wordt waar mogelijk toegepast op Europese bedrijven. Voor het stemadvies wordt gebruik gemaakt van een gespecialiseerd stemadviesbureau ISS. Het stemadvies wordt door ISS bepaald in overeenstemming met de ‘European Proxy Voting Guidelines Summary’. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op diverse algemene en nationale codes, zoals de Nederlandse Corporate Code. Voor Nederlandse beursgenoteerde bedrijven wordt naast het stemadvies van ISS een analyse door de vermogensbeheerder gemaakt. Dit is in overeenstemming met de Corporate Governance Code die zegt dat van een aandeelhouder wordt verwacht dat hij zich een eigen oordeel vormt over de door een stemadviseur verstrekte adviezen. Ter voorkoming van mogelijke belangenverstrengeling wordt niet gestemd op aandelen KPN, PostNL, TNT Express en Aegon.

Governance dialoog Gezamenlijk met andere pensioenfondsen wordt een dialoog gevoerd met Nederlandse beursgenoteerde bedrijven, met name op governance onderwerpen, en in mindere mate op milieu en sociale aspecten. Een externe specialist is hierin aangesteld om de deelnemers van dit initiatief te vertegenwoordigen in engagement gesprekken met een selectie van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.

Duurzaam beleggingsfonds Binnen de aandelenportefeuille wordt er ook in een duurzaam (best in class) aandelenfonds belegd. Dit fonds belegt wereldwijd in beursgenoteerde aandelen, die aan bepaalde eisen van duurzaamheid voldoen. Er wordt bij de aandelenselectie, naast de financiële doelstellingen, ook uitdrukkelijk rekening gehouden met waarden en normen ten aanzien van mens en milieu. De benchmark van dit fonds is de MSCI World Index Total Net Return (in Euro). Ook binnen de regelingen Individueel Pensioensparen (IPS) en Beschikbare Premieregeling (BPR) is dit duurzame beleggingsfonds beschikbaar.

Beschikbare Premieregeling en Individueel Pensioensparen Bij het pensioenfonds is naast het reguliere vermogen (voor rekening en risico van het pensioenfonds) ook sprake van belegd vermogen in het kader van de Beschikbare Premieregeling (BPR) en Individueel Pensioensparen (IPS). Dit vermogen is voor rekening en risico van de deelnemer zelf. De Pensioenwet stelt bij beschikbare premieregelingen bepaalde eisen. In de Pensioenwet zijn daarover bepalingen opgenomen in artikel 52. De kern is dat het pensioenfonds verantwoordelijk is voor de beleggingen en daarbij moet handelen volgens het zogeheten ‘prudent person beginsel’. Dit houdt in dat er moet worden belegd in het belang van de deelnemer. Samengevat betekent dit dat naarmate de pensioendatum dichterbij komt, de beleggingsmix minder risicovol moet zijn. Dit wordt aangeduid met de term ‘Life Cycle’. De samenstelling van de Life Cycle ziet er als volgt uit: Life Cycle (in termen van ‘jaren tot pensionering’) Jaren tot pensionering

Depot

>22 16-22 8-15 5-7

I II III IV

juni 2014

Beleggingsmix Aandelen/Obligaties/Geldmarkt 90%/10%/0% 75%/25%/0% 50%/50%/0% 25%/40%/35%


<5

88

V

10%/0%/90%

Daarnaast mag de deelnemer, volgens de Pensioenwet, de verantwoordelijkheid voor de beleggingen overnemen. Deze deelnemers kunnen kiezen voor ‘Vrij beleggen’. Het pensioenfonds moet hierbij voldoen aan de zorgplicht zoals vastgesteld in de Pensioenwet. Dit betekent dat de deelnemer een risicoprofiel kan bepalen en dat dit profiel ook wordt vastgelegd. Daarnaast ontvangen deelnemers die kiezen voor ‘Vrij beleggen’ jaarlijks van het pensioenfonds een brief om te wijzen op het beleggingsrisico dat wordt gelopen. Deelnemers die de verantwoordelijkheid voor de beleggingen overnemen, kunnen kiezen uit de volgende ‘Vrij beleggen’ depots. Samenstelling ’Vrij beleggen’ depots Depot A B C D E F

Beleggingsmix Aandelen/Obligaties/Geldmarkt 75%/25%/0% 50%/50%/0% 25%/75%/0% 0%/100%/0% 50%*/50%/0% 0%/0%/100%

* betreft aandelen die voldoen aan duurzame criteria.

Samenstelling beleggingen Aandelen Voor de categorie aandelen wordt er als volgt belegd: • 79% wereldwijd met dollar, pond en yen afgedekt; via het TKPI MM World Equity Afdekking Fund • 14% Europa met pond afgedekt; via het TKPI MM European Equity Afdekking Fund • 7% opkomende landen: via het TKPI MM Emerging Markets Fund Obligaties Voor de categorie obligaties wordt er 100% in euro staatsobligaties met de hoogste kredietwaardigheid belegd via het TKPI MM AAA Fixed Income Fund. Geldmarkt Het depot dat uit 100% geldmarkt bestaat, belegt in kortlopende deposito’s, via het TKPI Savings Fund. Het verwachte rendement is op dit moment vergelijkbaar met een particuliere spaarrekening, terwijl het risico van deze beleggingen zeer laag is.

Kosten van beleggen Aan- en verkoopkosten Deelnemers betalen geen aan- en verkoopkosten. Dit geldt ook als een deelnemer de beleggingskeuze aanpast. Beleggingskosten De premies van de regelingen BPR en IPS worden via de depots belegd in beleggingsfondsen. De kosten van het beleggen (aangeduid als de total expense ratio) worden altijd direct verrekend in het rendement. De kosten zijn afhankelijk van het depot en liggen tussen de 0,1% en 0,3%. Deze kosten zijn gebaseerd op de beleggingsmix per eind van 2013 en zijn indicatief voor het huidige beleggingsjaar. Op de website van het pensioenfonds worden deze kosten per depot weergegeven.

juni 2014


89

Risico en rendement Voor het bereiken van de beleggingsdoelstellingen is het van groot belang dat een pensioenfonds een gedegen risicobeleid voert. Ook de evaluatie van de behaalde resultaten speelt hierbij een belangrijke rol. Hieronder worden de onderdelen behandeld die een solide risicobeheersing en performance analyse waarborgen.

Waarderingsgrondslag De waardering van de beleggingen op de balans vindt plaats op marktwaarde.

Risicometing & beheersing Voor alle beleggingen zijn beleggingsrichtlijnen vastgesteld. Met betrekking tot de beheersing van de beleggingsrisico’s bevatten deze beleggingsrichtlijnen onder meer bepalingen over: - Afdekken valutarisico: Binnen de aandelenportefeuille afdekking van het valutarisico van de Amerikaanse dollar, Japanse yen en Britse pond. Bij de andere beleggingscategorieën worden vreemde valuta nagenoeg geheel afgedekt. - Het minimum en maximum gewicht per beleggingscategorie. - De minimum en maximum allocatie voor de valuta van de vastrentende waarden en de regiomix van de aandelen en onroerend goed. - De spreiding van effecten ten opzichte van de benchmark in de deelportefeuilles. Dit leidt tot een set (lineaire) restricties en afspraken over afwijkingen ten opzichte van de benchmark (tracking errors). - De minimale en maximale afwijking in rentegevoeligheid (duratie) voor vastrentende waarden ten opzichte van die van de benchmark. - Een minimum en maximum allocatie en bandbreedte per subcategorie vastrentende waarden (met diverse kredietrisico’s variërend van high yield tot “triple A”). - Risicomaatregelen over de inzet van aandelen marktneutrale long/short strategieën. - Risicomaatregelen met betrekking tot het tegenpartijrisico en het liquiditeitsrisico. - Risicomaatregelen over het gebruik van securities lending (uitlenen van effecten) en derivaten en het te hanteren onderpand. Tegenpartijrisico Het gebruik van derivaten kan leiden tot kredietrisico op de tegenpartij. Door gebruik te maken van onderpand (collateral management) wordt het kredietrisico beperkt. Voor het aangaan van nieuwe langerlopende contracten zijn de volgende criteria verbonden: - Ten eerste dienen mogelijke tegenpartijen door de G20\Financial Stability Board of de Nederlandse Staat te zijn aangewezen als systeembanken, uit deze lijst wordt een selectie gemaakt. - Ten tweede dienen de tegenpartijen minimaal een A-rating te hebben voor Moody’s, S&P en Fitch. Dit correspondeert met Moody’s Kort P1 Lang A3; S&P Kort A1 Lang A- en Fitch Kort F2 en Lang A-, ieder met een ’Stable’ ’Credit watch’. Hierbij moet een tegenpartij aan tenminste 2 van de 3 hierboven genoemde minima voldoen. - Ten slotte worden de tegenpartijen die voldoen aan de eerste twee criteria vergeleken op basis van de CDS premie. Als de CDS premie 50 basispunten hoger dan het gemiddelde van de selectie is, worden er geen nieuwe derivatentransacties gedaan. Als de CDS premie 100 basispunten hoger dan het juni 2014


90

gemiddelde van de selectie is, volgt een discussie met het bestuur over het sluiten van bestaande posities. Met betrekking tot de tegenpartijen gelden de volgende randvoorwaarden: - iedere werkdag vindt er monitoring plaats op bovenstaande criteria; - er is met minimaal zeven tegenpartijen een ISDA/CSA overeenkomst afgesloten.

Resultaatevaluatie Het beleggingsresultaat wordt dagelijks gemeten door de Investment Accounting & Control van TKPI. De interne en externe vermogensbeheerders rapporteren aan TKPI per kwartaal over het beleggingsresultaat en de benchmarks. De performance van de vermogensbeheerders wordt door TKPI voortdurend vergeleken met vooraf vastgestelde en in de beleggingsrichtlijnen opgenomen streefniveaus. Ook wordt gemonitord of de gelopen beleggingsrisico’s van de externe vermogensbeheerders binnen de restricties vallen die hieraan door TKPI zijn gesteld. Bij een beleggingsresultaat onder de minimale rendementsverwachting of consistent onder de standaard uitkomend, eist TKPI van de beheerder een gedetailleerde schriftelijke verklaring. Op basis van de afspraken opgenomen in de SLA tussen het pensioenfonds en TKPI, ontvangt het pensioenfonds rapportages over de financiële positie, de beleggingen en het risicobeheer. De beleggingsresultaten worden daarnaast met het bestuur besproken tijdens de reguliere bestuursvergaderingen. De Beleggingscommissie evalueert met de directie van TKPI de beleggingsresultaten van de TKPI beleggingsfondsen op kwartaalbasis. Hierbij is onder andere de voorzitter van het bestuur aanwezig. Het bestuur van het pensioenfonds kan via de notulen kennis nemen van deze bespreking in de eerstvolgende bestuursvergadering. Jaarlijks verschaft de vermogensbeheerder TKPI aan het pensioenfonds inzicht in haar interne organisatie en daarin opgenomen beheersmaatregelen via de ISAE 3402 rapportage. Onderdeel van deze rapportage is een mededeling van een externe accountant gebaseerd op een risicoanalyse over de toereikendheid van de controledoelstellingen per proces en de daarvoor getroffen beheersmaatregelen.

juni 2014


91

Begrippenlijst ABTN Afkorting voor Actuariële en Bedrijfstechnische Nota. In deze, door de wet verplicht gestelde nota, wordt het beleid van het fonds beschreven op het gebied van financiering, beleggingen, pensioenen en indexering. Alternatieve Beleggingen Alternatieve beleggingen zijn beleggingen anders dan de voor een pensioenfonds meer traditionele beleggingen zoals aandelen en vastrentende waarden. Onder alternatieve beleggingen vallen de categorieën onroerend goed, grondstoffen en hedge fondsen. Asset Liability Management (ALM) Het in kaart brengen van de onderlinge samenhang tussen de beleggingen (assets), en de pensioenverplichtingen (liabilities). Hiermee integreert een ALM studie de drie, belangrijkste beleidsterreinen van het pensioenfonds: het toeslag-, premie- en beleggingsbeleid. Beleggingsdepot Ten behoeve van de Beschikbare PremieRegeling en/of de regeling Individueel PensioenSparen heeft een deelnemer de keuze uit diverse beleggingsdepots. Elk beleggingsdepot heeft een bepaald risicoprofiel en samenstelling van aandelen, obligaties en geldmarktinstrumenten. Beleggingsfonds Instelling die geld van derden belegt in aandelen of andere beleggingssoorten. Beleggingsmix De verdeling van beleggingen over verschillende beleggingscategorieën, zoals aandelen, vastrentende waarden en alternatieve beleggingen. Ook wel beleggingsportefeuille. Benchmark Representatieve herbeleggingsindex waartegen de prestaties van de beleggingsportefeuille worden afgezet. Commodities Commodities is de Engelse term voor grondstoffen. Grondstoffen zijn één van de verschillende soorten financiële instrumenten waarin belegd kan worden. Voorbeelden zijn goud, olie en graan. Corporate Governance (voor pensioenfonds) Goed pensioenfondsbestuur, waarbij integer en transparant handelen door het bestuur en het toezicht daarop zijn inbegrepen. Het bestuur legt verantwoording af over het gevoerde beleid. Custodian De custodian is de partij die de effecten bewaart. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is de verhouding tussen de netto activa en de voorziening pensioenverplichtingen, uitgedrukt in een percentage. Dit verhoudingsgetal geeft aan in hoeverre op lange termijn de pensioenverplichtingen kunnen worden nagekomen. De netto activa zijn het saldo van het belegd vermogen, de andere activa en de schulden. Derivaten Van effecten afgeleide financiële instrumenten (beleggingsproducten), waarvan de waarde afhankelijk is van de waarde van andere meer onderliggende variabelen als valuta’s, effecten en rentes. Voorbeelden zijn futures, opties en swaps. juni 2014


92

DNB De Nederlandsche Bank. Duratie De gevoeligheid van een waarde voor fluctuaties in de kapitaalmarktrente, rekening houdend met de resterende looptijd van die waarde. Eigen vermogen Buffer om mogelijke waardedalingen van de in het fonds aanwezige middelen op te vangen. Pensioenfondsen zijn verplicht om te beschikken over een voldoende grote buffer. Met een toereikendheidstoets kan jaarlijks worden vastgesteld of het eigen vermogen groot genoeg is. Financieel Toetsingskader (FTK) De door de Nederlandsche Bank uitgevoerde methodiek voor de toetsing van de financiële opzet en financiële situatie van pensioenfondsen die vanaf 1 januari 2007 is ingevoerd. Futures Termijncontract, waarin toekomstige aankoop en verkoop van financiële waarden zijn vastgelegd. Futures worden gebruikt om beleggingsrisico’s af te dekken. Hedgefondsen Fondsen waarbij gebruik wordt gemaakt van een brede selectie van beleggingsstrategieën en beleggingsinstrumenten om onder alle (markt)omstandigheden een positief (absoluut) rendement te halen. Hedgen Het afdekken van beleggingsrisico‘s, zoals het afdekken van waardeveranderingen van valuta’s (valutarisico), renteveranderingen (renterisico) en aandelen (aandelenrisico). Individueel Pensioensparen (IPS) Regeling voor deelnemers om naast het reguliere pensioen te beleggen voor aanvullend pensioen. Deelnemers kunnen vrijwillig deelnemen aan deze regeling. ISAE 3402 De ISAE 3402 rapportage geeft een gedetailleerd inzicht in de wijze waarop de organisatie de kwaliteit van de dienstverlening waarborgt. De rapportage is inclusief een oordeel van een externe accountant over de toereikendheid van de interne beheersing. Marktwaarde De marktwaarde is het bedrag waarvoor een recht of een verplichting kan worden afgewikkeld tussen ter zake goed geïnformeerde partijen, die tot een transactie bereid en onafhankelijk van elkaar zijn. Opkomende markten (Emerging markets) Landen met een lager welvaartsniveau dan ontwikkelde markten, maar die een snelle economische ontwikkeling doormaken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om landen in Midden- en Zuid-Amerika, Midden- en Oost-Europa, het Verre Oosten en Zuid-Afrika. Optie Het recht om een onderliggende waarde van bijvoorbeeld een aandeel te kopen (calloptie) of te verkopen (put-optie) tegen een prijs die vooraf is afgesproken (uitoefenprijs) gedurende een bepaalde periode (de looptijd).

juni 2014


93

Outperformance/underperformance Het rendement dat een vermogensbeheerder heeft behaald over een door hem beheerde portefeuille ten opzichte van het rendement van de benchmark. Overlay strategieën Overlay strategieën worden ingezet ter afdekking van risico’s (bijvoorbeeld een renteswap overlay) of om te streven naar een positief absoluut rendement bovenop het rendement van de beleggingsmix. Pensioenwet Op 1 januari 2007 is de Pensioenwet in werking getreden. De Pensioenwet heeft tot doel de waarborgen te verschaffen voor financiële zekerheid, individuele zekerheid en uitvoeringszekerheid. Renteswap Dit is een financieel instrument. Het is een overeenkomst tussen twee partijen waarbij wordt afgesproken om gedurende een bepaalde periode rentebetalingen met elkaar uit te wisselen, bijvoorbeeld het ruilen van vaste rentebetalingen en variabele rentebetalingen. Swaptions Een swaption is een optie op een renteswap (zie renteswap). Een swaption kan worden vergeleken met een verzekering tegen rentedalingen. Het pensioenfonds is zogenaamde receiver swaptions aangegaan. Deze swaptions stijgen in waarde bij rentedalingen en dalen in waarde bij rentestijgingen. Het voordeel ten opzichte van renteswaps doet zich vooral voor in een scenario waarbij de rente aanzienlijk stijgt. Een renteswap verliest dan relatief veel in waarde, terwijl bij een swaption het verlies beperkt is tot de te betalen premie. Total Expense Ratio (TER) Dit is een term die gebruikt wordt om de totale kosten die gemoeid zijn met het beleggen in beleggingsfondsen weer te geven. Deze kosten bevatten onder andere de beheerkosten en de kosten van het beleggen zelf, zoals transactiekosten. De Total Expense Ratio wordt onder andere weergeven in het jaarverslag van een beleggingsfonds. Tracking error Maatstaf voor het risico dat een fondsmanager mag lopen met zijn beleggingsbeleid. Geeft de (theoretische) maximale afwijking aan van het rendement van de beleggingen ten opzichte van een benchmark. Valutatermijncontract Bindende overeenkomst tussen twee partijen, waarin wordt afgesproken een bedrag aan vreemde valuta’s op termijn te kopen of te verkopen tegen een nu reeds vastgestelde (termijn)koers.

juni 2014


BIJLAGE 6 FINANCIEEL CRISISPLAN

juni 2014

94


Financieel Crisisplan

juni 2014

95


96

Inhoudsopgave 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.11.1 2.11.2

juni 2014

Inleiding Wettelijk kader voor het crisisplan Doelstelling van het crisisplan Totstandkoming crisisplan Vaststelling crisisplan Crisis Missie, visie en doelstellingen van het pensioenfonds Vaststelling crisissituatie Kritische dekkingsgraad Beschikbare maatregelen Mate van inzetbaarheid van de (crisis)maatregelen Wat is het financiële effect van de maatregelen Evenwichtige belangenafweging Communicatie met belanghebbenden Besluitvorming Beleid ongedaan maken crisismaatregelen Jaarlijkse toets op actualiteit crisisplan Evaluatie herstelplan ultimo 2013 Toets op actualiteit crisisplan

97 97 97 98 98 100 100 101 103 103 105 106 106 107 108 109 110 110 110


97

Inleiding Dit financieel crisisplan is onderdeel van de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota en wordt integraal opgenomen als bijlage 6. In dit plan zijn maatregelen opgenomen die het bestuur kan inzetten wanneer op korte termijn de financiële positie van het pensioenfondsfonds zich bevindt op of snel beweegt richting kritische waarden, waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Dit crisisplan is bedoeld voor het geval zich in de toekomst dergelijke situaties voordoen. Het plan geeft de kritische financiële grenzen, de beschikbaarheid en inzet van maatregelen, en de effectiviteit van de maatregelen weer. Daarnaast wordt in dit plan invulling gegeven aan een evenwichtige belangenbehartiging en de communicatie van dit plan. Voor een financieel crisisplan geldt overigens dat het bestuur bij het doorvoeren van de beschreven maatregelen altijd de afweging maakt in hoeverre zij in het kader van de dan geldende omstandigheden en de aard van de crisis daadwerkelijk doorgevoerd kunnen worden. Het crisisplan is daarmee geen herstelplan. Een herstelplan is erop gericht te herstellen uit een bestaande tekortsituatie, terwijl een crisisplan is gericht op hoe in de toekomst om te gaan met de door het bestuur gedefinieerde crisissituaties. Daarnaast mag het bestuur in een crisisplan zelf een beschrijving geven van de verschillende crisissituaties voor het pensioenfonds, terwijl dit bij een herstelplan is vastgelegd in wetgeving. Het crisisplan is geëvalueerd en verbeterd op basis van de sectorbrief Crisisplannen opgesteld door DNB. De informatie uit het geëvalueerde en per 31 december 2013 beëindigde herstelplan is meegenomen in het opstellen van het crisisplan. Met dit crisisplan wordt voldaan aan de vereisten van de Beleidsregel DNB inzake het opstellen van een financieel crisisplan.

Wettelijk kader voor het crisisplan In de Staatscourant van 9 december 2011 (nr 22350) is de volgende beleidsregel DNB opgenomen: Beleidsregel van De Nederlandsche Bank van 5 december 2011, nr. Tb/2011/734668, inzake het opstellen van een financieel crisisplan in het kader van de verplichting op grond van artikel 145 Pensioenwet en artikel 140 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling en artikel 24 van het Besluit Financieel toetsingskader pensioenfondsen om in de actuariële en bedrijfstechnische nota onder meer een beschrijving te geven van een financieel crisisplan als onderdeel van de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen (Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen).

Doelstelling van het crisisplan De doelstelling van een crisisplan is om, voordat zich een crisissituatie voordoet, nagedacht te hebben over onder andere kritische financiële grenzen, de beschikbaarheid van maatregelen, het inzetten van maatregelen, het realiteitsgehalte van maatregelen en de effectiviteit ervan en een nadere invulling van evenwichtige belangenafweging.

juni 2014


98

Door vooraf te expliciteren hoe het bestuur van plan is om te gaan met een crisissituatie, wordt het voor deelnemers/belanghebbenden duidelijk hoe er met de pensioenen omgegaan wordt in tijden van crisis. Een belangrijk aspect daarbij is de verdeling van lasten over de belanghebbenden die ontstaan als gevolg van de inzet van maatregelen. Dit vergroot de transparantie en naar verwachting ook het vertrouwen van belanghebbenden in het handelen van het fondsbestuur.

Totstandkoming crisisplan Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds PostNL is van mening dat een crisisplan een onderdeel vormt van het integrale risicomanagement zoals door het pensioenfonds is vormgegeven. Een crisisplan richt zich voornamelijk op het wel of niet kunnen verwezenlijken van de strategische operationele doelstellingen van het pensioenfonds conform de opgedragen uitvoeringsopdracht van sociale partners en de daarbij horende risicohouding. Het crisisplan richt zich dus voornamelijk op de financiële risico’s en vraagt van het bestuur een heldere formulering ten aanzien van normen en limieten van de onderliggende financiële risico’s. Voor het opstellen van een financieel crisisplan is het daarom noodzakelijk goed zicht te hebben op de door het bestuur geformuleerde missie, visie en daaraan gerelateerde operationele doelstellingen. Het bereiken van dekkingsgraadniveaus, waardoor de doelstellingen niet kunnen worden gerealiseerd, wordt als een crisissituatie beschouwd. Bovenstaande aspecten worden in het kader van ALM-studies onderzocht. In de door het bestuur per kwartaal en jaarlijks besproken risicoanalyse wordt ook nadrukkelijk gekeken naar verschillende economische scenario’s waarmee wordt getoetst of het bestaande ingezette pensioenbeleid in verschillende economische omgevingen bijdraagt aan de geformuleerde doelstellingen. Hierbij wordt door het bestuur nadrukkelijk gekeken naar de mogelijke herstelkracht van het pensioenfonds, de mogelijke realisatie van de gestelde doelstellingen en de kritische ondergrenzen. Daartoe is in 2010 het integrale risicobeleid geïmplementeerd, waarbij ook de kans op onderdekking nadrukkelijk is verkend. Het pensioenfonds heeft daarbij haar financieel beleid en haar beleggingsbeleid aangepast. Het bestuur heeft met het inrichten van haar beleid de risicohouding naar haar kritische grenzen verkleind, terwijl daarnaast als randvoorwaarde geldt dat de mogelijkheid van het nakomen van de toeslagambitie gehandhaafd moet blijven. Hierbij is de focus van het bestuur erop gericht om, binnen haar beleidsmogelijkheden, de verwachte uitkomst van het pensioenresultaat te optimaliseren. In 2014 is het financiële beleid aangepast en is het pensioenfonds gesplitst. Het financieel beleid heeft ervoor gezorgd dat het pensioenfonds een feitelijke premie ontvangt die bijdraagt aan herstel onder andere door de bijstortverplichting van de sponsor. Binnen de gestelde en hernieuwde beleidskaders heeft het bestuur haar focus gericht om de verwachte uitkomst van het pensioenresultaat zo gunstig mogelijk te maken. Voorafgaand aan het opstellen van het crisisplan is een gezamenlijke bestuurdersdag belegd in de vorm van een workshop, waarbij de missie, de visie, de strategie en de operationele doelstellingen op basis van de risicohouding en de risicobereidheid werden bediscussieerd. De uitkomsten van deze dag diende als input voor het opstellen van het crisisplan.

Vaststelling crisisplan Dit financieel crisisplan is een dynamisch document en wordt ten minste één keer per jaar geëvalueerd en geactualiseerd. Het crisisplan is gebaseerd op de huidige weten juni 2014


99

regelgeving, de uitvoeringsovereenkomst en de bestaande pensioenovereenkomsten. De eerste versie van het financieel crisisplan is vastgelegd tijdens de bestuursvergadering van 26 april 2012 en aansluitend aan de toezichthouder ter beoordeling opgestuurd. Het financieel crisisplan is aangepast en vastgesteld in de bestuursvergaderingen van 28 maart 2013, 25 maart 2014 en 17 juni 2014.

juni 2014


100

Crisis Missie, visie en doelstellingen van het pensioenfonds Het bestuur van Stichting Pensioenfonds PostNL heeft op 4 april 2012 hernieuwd haar missie en visie vastgesteld. Het bestuur heeft besloten dat deze missie en visie ook voor alle communicatiedoelstellingen en communicatie-inspanningen leidend zullen zijn. In de missie is beschreven waarvoor het pensioenfonds staat, wat de bestaansgrond is en welke waarden en identiteit het pensioenfonds kenmerken. De missie van het pensioenfonds is als volgt geformuleerd: Het pensioenfonds draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, in overeenstemming met de bestaande weten regelgeving. Het pensioenfonds streeft hierbij een ambitieniveau en verwachtingsniveau van deelnemers na die in lijn ligt met een realistische inschatting van de financiële mogelijkheden en in overeenstemming is met de uit te voeren pensioenovereenkomst. Hierbij let het pensioenfonds op een evenwichtige belangenbehartiging en een toekomstbestendige pensioenovereenkomst. Daarnaast streeft het pensioenfonds naar kostenefficiëntie in de uitvoering in zoverre dat dit ten goede komt aan een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen. In de visie wordt beschreven hoe het pensioenfonds inspeelt op (toekomstige) veranderingen en welke zienswijze en toekomstbeeld ten grondslag liggen aan het handelen van het pensioenfonds. De visie van het pensioenfonds is als volgt geformuleerd: Het pensioenfonds speelt actief in op de veranderingen die zich afspelen in de pensioensector ten aanzien van financiering, onzekerheid omtrent het pensioenresultaat en de intergenerationele verschuivingen, om aan de verwachtingen van de stakeholders te voldoen. Volgens het pensioenfonds is daarom een vergroting van de betrokkenheid van de stakeholders een noodzakelijke voorwaarde voor het goed beheersen van de verwachting van de stakeholders. Het pensioenfonds hanteert daarvoor een degelijk en solide financieel – en uitvoeringsbeleid om daarmee nu en in de toekomst binnen haar beschikbare middelen de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken in lijn met de afgesproken toeslagambitie uit de pensioenovereenkomst te laten ontwikkelen en tijdig uit te keren. Het streven naar het nakomen van het halen van de afgesproken toeslagambitie staat hierbij voorop. Op basis van de missie en de visie heeft het bestuur van het pensioenfonds de strategische doelstellingen bepaald. Deze strategische doelstellingen, zoals opgenomen in het jaarverslag, zijn als volgt verwoord: De strategische doelstelling van Stichting Pensioenfonds PostNL is om binnen de grenzen van haar middelen op korte- en lange termijn het verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten en streeft hierbij naar de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken te laten ontwikkelen conform de afgesproken toeslagambitie zoals opgenomen in de pensioenovereenkomst. Daarnaast draagt het pensioenfonds zorg voor een duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden. Het gaat het pensioenfonds dus om zowel het behoud van de nominale pensioenaanspraak als om de pensioenuitkering in lijn met de afgesproken toeslagambitie van 70% te indexeren. juni 2014


101

Vaststelling crisissituatie In de toelichting op artikel 4 van de beleidsregel wordt de volgende opmerking gemaakt in het kader van de beschrijving van een crisissituatie van het fonds: Het gaat bij de beschrijving van een crisissituatie van het fonds overigens niet om het beschrijven van een buiten het fonds plaatsvindende economische ontwikkeling die tot een economische crisis leidt. Het gaat om een financiële situatie van het fonds die door het bestuur als een crisissituatie wordt beschouwd. Het is mogelijk dat er verschillende niveaus dekkingsgraad als crisissituatie worden vastgesteld, zoals die bij verschillende stadia van een crisis zouden kunnen worden onderscheiden. Ook een dekkingsgraad boven het niveau van een dekkingstekort (dat is het niveau van de dekkingsgraad indien voldaan is aan de eis van het dekken van de technische voorzieningen door waarden en het bezitten van het minimum vereist eigen vermogen) zou door een bestuur al als een financiële crisissituatie kunnen worden aangeduid. Bijvoorbeeld omdat het vanaf dat moment langdurig lastig wordt om te indexeren. Gezien de door het bestuur geformuleerde doelstellingen beoordeelt het bestuur ook op deze wijze een crisissituatie. Naar de mening van het bestuur is er sprake van financiële crisis wanneer de strategische doelstellingen van het pensioenfonds in gevaar komen. Gemeten aan deze doelstellingen, worden door het bestuur de volgende niveaus van een crisis onderkend. Tabel 1: Vaststelling crisissituatie Crisisniveau

Financiële situatie

Beheersingsmaatregelen

Evenwichtsituatie

Dekkingsgraad > Vereiste Dekkingsgraad (VEV)

Geen verdere beheersingsmaatregelen benodigd.

Crisis niveau I

Minimaal Vereiste Dekkingsgraad (MVEV) < Dekkingsgraad < Vereiste Dekkingsgraad (VEV)

Toeslagverlening wordt beperkt en premie dient minimaal een neutraal effect te hebben op de dekkingsgraad. Het niet meer kunnen voldoen aan de doelstelling koopkrachtbehoud. Opstellen van een langetermijnherstelplan.

Crisis niveau II

Dekkingsgraad < Minimaal Vereiste Dekkingsgraad (MVEV)

Het pensioenfonds is nog binnen de gestelde wettelijke hersteltermijn in staat om te herstellen tot het minimum vereist eigen vermogen. Opstellen van een kortetermijnherstelplan, waarvan de bijstortingsverplichting van de sponsor een onderdeel is.

Crisis niveau III

Gebeurtenis waarbij er geen sprake meer is van bijstorting en premiebetaling

Het niet meer kunnen voldoen aan de doelstelling waarborgen van nominale aanspraken. Afstempelen als laatste remedie is noodzakelijk.

Wanneer de financiële situatie van het pensioenfonds kan worden aangemerkt als crisisniveau I, geldt dat het pensioenfonds conform Pensioenwet artikel 138 een langetermijnherstelplan moet indienen. In dit geval beschikt het pensioenfonds over onvoldoende wettelijk vastgestelde buffers – vereist eigen vermogen (VEV) – en is sprake van een reservetekort. Per ultimo 2013 bedraagt het vereist eigen vermogen voor het pensioenfonds 15,2%. In het geval van crisisniveau II voldoet het pensioenfonds eveneens niet aan de wettelijk vastgestelde buffereisen. Bovendien is het eigen vermogen in dat geval lager dan het zogenaamd minimum vereist eigen vermogen (MVEV). In een dergelijke situatie is sprake van een dekkingstekort en moet juni 2014


102

het pensioenfonds conform Pensioenwet artikel 140 een kortetermijnherstelplan indienen. Op basis van de gegevens ultimo 2013 is het MVEV vastgesteld op 4,1%. In beide gevallen neemt het bestuur de wettelijke hersteltermijnen in acht. De huidige wettelijke hersteltermijnen zijn voor het kortetermijnherstelplan 3 jaar en voor het langetermijnherstelplan 15 jaar. Aan het eind van 2013 was het kortetermijnherstelplan dat in oktober 2010 was opgesteld volgens de richtlijnen van DNB beëindigd. De belangrijkste maatregelen uit het herstelplan, te weten extra premiestortingen door de sponsors, geen toeslagverlening bij dekkingstekort en het aangepaste beleggingsbeleid, waarbij neerwaartse beleggingsrisico’s worden verkleind, hebben er voor gezorgd dat het pensioenfonds uit onderdekking is gekomen. De verwachting is voorts dat het pensioenfonds het reservetekort ruim binnen de wettelijke termijn gaat opheffen. Op basis van de bestaande afspraken, vastgelegd in de uitvoeringsovereenkomst met de sponsor PostNL dient een dekkingstekort door middel van een additionele storting te worden opgelost. De bijstortverplichting, die gebaseerd is op een kritische dekkingsgraad, is gemaximeerd op 1,25% van de voorziening pensioenverplichtingen. Daarnaast geldt, afhankelijk van de dekkingsgraad, een extra premie die maximaal gelijk is aan 10% van de reguliere premie en een additioneel voorwaardelijk budget bestemd voor bijstorting van € 300 miljoen tot en met 2018 en een additioneel onvoorwaardelijk budget van € 150 miljoen dat vooralsnog uitsluitend kan worden aangewend ter verbetering van de financiële positie van het pensioenfonds en pas op termijn kan worden gebruikt voor toeslagen. Het voorwaardelijke budget wordt ingezet op basis van de kritische dekkingsgraad. Voorts geldt dat indien deze aanvullende vermogensdotaties niet toereikend zijn om er voor te zorgen dat het pensioenfonds binnen de gestelde wettelijke termijnen uit de situatie van een dekkingstekort te kunnen herstellen, het bestuur de laatste mogelijke (crisis)maatregel zal inzetten, te weten het korten van pensioenaanspraken en –uitkeringen. In dat geval bevindt het pensioenfonds zich in crisisniveau III. Hierbij geldt dat het bestuur, voordat er wordt gekort, eerst een gesprek met de sponsor aangaat. Tussen de sponsoren PostNL en TNT Express is een aantal aanvullende afspraken gemaakt in het geval een van beide sponsoren in faillissement geraakt. Het pensioenfonds heeft afzonderlijke vaststellingsovereenkomsten afgesloten met beide sponsoren waarin vanuit de oorspronkelijke splitsing in 2011 een kruislingse garantie is geregeld in het geval één van beide sponsoren niet in staat is aan de betalingsverplichting te kunnen voldoen. Slechts in uitzonderlijke situaties kan het voorkomen dat een additionele storting en ook een premiebetaling niet tot de mogelijkheden behoort. In deze specifieke situatie geldt conform artikel 3.3 uit de vaststellingsovereenkomst op hoofdlijnen het volgende: - Beide ondernemingen zijn failliet verklaard of voorlopige surseance van betaling verleend of op beide is een andere insolventieprocedure in welke jurisdictie ook van toepassing; of - Beide ondernemingen besluiten tot ontbinding, liquidatie of staking van de bedrijfsuitoefening. De kans dat deze situatie op beide sponsoren gelijktijdig van toepassing is, is erg klein en daardoor op dit moment niet realistisch. Indien deze situatie zich zou voordoen, geldt dat een dekkingstekort niet binnen de gestelde wettelijke termijnen hersteld kan worden, waardoor het bestuur haar laatst mogelijke crisismaatregel moet inzetten, te weten het korten van pensioenaanspraken en –rechten. In dat geval bevindt het pensioenfonds zich in crisisniveau III. juni 2014


103

Kritische dekkingsgraad Voor het pensioenfonds geldt een kritische dekkingsgraad. De kritische dekkingsgraad is de kritische ondergrens waarbij het pensioenfonds het dekkingstekort zonder korten van pensioenaanspraken en –uitkeringen niet meer binnen de wettelijke termijn kan herstellen. Door het vaststellen van het niveau van de kritische dekkingsgraad wordt het ook voor een deelnemer duidelijk welke risico’s hij loopt ten aanzien van zijn pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen. Het niveau van de kritische dekkingsgraad is onder andere afhankelijk van de rentetermijnstructuur (RTS) en de verwachte overrendementen. Het bestuur heeft daarom een aantal gevoeligheidsscenario’s uitgevoerd, waarbij de RTS 1% lager ligt over alle looptijden dan wel met 1% hoger ligt over alle looptijden. Tabel 2 toont de kritische dekkingsgraad grens (KDG) voor verschillende renteniveaus en resterende looptijden van het herstelplan op basis van rendementen die uitgaan van geen overrendement op staatsobligaties. Er worden per resterende looptijd twee KDG’s genoemd, een minimum en een maximum KDG. Doordat in het beleid een voorwaardelijk budget is gedefinieerd voor bijstortingen van cumulatief maximaal € 300 miljoen, is de KDG padafhankelijk geworden. Bij de lage KDG’s (linker waardes) is verondersteld dat het volledige maximum budget van € 300 miljoen in het betreffende jaar nog beschikbaar is voor bijstorting. Bij de hoge KDG’s (rechter waardes) is verondersteld dat het volledige maximum budget van € 300 miljoen reeds is gebruikt in voorgaande jaren. Voorbeelden: 1. In het eerste jaar van het herstelplan is de KDG 88,4%, het volledige voorwaardelijke budget van € 300 miljoen wordt gestort. In jaar 2 en 3 is de KDG vervolgens 97,2% respectievelijk 100,6%. 2. In het eerste jaar van het herstelplan is de KDG 93,9%, het voorwaardelijke budget van € 300 miljoen wordt niet aangesproken. In jaar 2 en 3 is de KDG vervolgens 91,8% respectievelijk 95,2%. 3. In het eerste jaar van het herstelplan ligt de KDG tussen 88,4% en 93,9%, het voorwaardelijke budget van € 300 miljoen wordt gedeeltelijk gestort. In jaar 2 en 3 ligt de KDG vervolgens tussen 91,8% - 97,2% respectievelijk 95,2% - 100,6%. Tabel 1 – KDG voor verschillende rentestanden voor PF PostNL KDG bij resterende looptijd herstelplan Rentestand 3 jaar 2 jaar 1 jaar RTS ultimo 2013 88,4% - 93,9% 91,8% - 97,2% 95,2% - 100,6% RTS ultimo 2013 minus 1%punt 89,8% - 94,6% 93,1% - 97,6% 96,3% - 100,8% RTS ultimo 2013 plus 1%punt 87,0% - 93,3% 90,4% - 96,9% 94,1% - 100,5% Het pensioenfonds heeft met haar beleidskader ervoor gezorgd dat de kans op hele lage dekkingsgraden beperkt is, en daarmee dus ook dat in de situatie dat het pensioenfonds wordt geconfronteerd met een default van beide sponsoren de kans op afstempelen is verkleind. Het pensioenfonds monitort haar beleidsproces op kwartaalbasis, maar is door het vaststellen van allerlei triggerniveaus en andere financiële beleidsafspraken ook in staat indien nodig eerder te reageren op marktbewegingen.

Beschikbare maatregelen De beschikbare maatregelen zijn zowel opgenomen in de ABTN als in de uitvoeringsovereenkomst met PostNL. Daarnaast heeft het pensioenfonds afzonderlijke vaststellingsovereenkomsten afgesloten met de sponsoren PostNL en TNT Express om de belangen van de deelnemers te waarborgen. De vaststellingsovereenkomst geldt voor juni 2014


104

de scope van de verplichtingen zoals die op het moment van splitsing van de onderneming (medio 2011) zijn bepaald ofwel volledig is toegewezen aan PostNL of TNT Express. Op hoofdlijnen behelst de vaststellingsovereenkomst de volgende afspraken: TNT Express garandeert de nakoming door PostNL van haar verplichtingen tot betaling van aanvullende vermogensdotaties onder de PostNL uitvoeringsovereenkomst; PostNL garandeert de nakoming door TNT Express van haar verplichtingen tot betaling van de pensioenpremies uit hoofde van de TNT Express uitvoeringsovereenkomst; Beide sponsoren verplichten zich om bij het aangaan van nieuwe uitvoeringsovereenkomsten de bepalingen en voorwaarden van de vaststellingsovereenkomsten in acht te nemen. Ook in het geval van het opzeggen van de huidige uitvoeringsovereenkomsten blijven de bepalingen en voorwaarden van de vaststellingsovereenkomsten van kracht. De vaststellingsovereenkomst geldt bij faillissement van de sponsor, maar ook indien de sponsor niet meer aan de betalingsverplichting kan voldoen. Het pensioenfonds verkrijgt daardoor veel meer zekerheden ten aanzien van het nakomen van de bijstortverplichtingen van de sponsor. Het pensioenfonds heeft hiermee een sterke juridische basis gelegd om te voorkomen dat er sprake kan zijn van het risico tot het verlagen van pensioenaanspraken. Op grond van de aard van de pensioenregeling, de uitvoeringsovereenkomst en de vaststellingsovereenkomsten kan het bestuur een aantal middelen inzetten om te voorkomen dat de dekkingsgraad wegzakt richting de kritische dekkingsgraad. De prioritering van de maatregelen die het pensioenfonds ter beschikking heeft staan, zijn: • • • •

beperking toeslagen en niet toekennen van toeslagen; verlaging van beleggings- en renterisico’s; aanvullende vermogensdotaties; in uitzonderlijke gevallen verlagen van pensioenaanspraken en -uitkeringen.

Beperken of geen toeslag verlenen Het beperkt of niet toekennen van een toeslag is geen verbetering van de dekkingsgraad, maar zorgt ervoor dat de verplichtingen niet toenemen en daarmee de dekkingsgraad niet negatief wordt beïnvloed. Verlaging van beleggings- en renterisico De doelstelling van het strategische beleggingsbeleid is om de kans te verkleinen dat de dekkingsgraad sterk daalt. Het pensioenfonds zet hiervoor opties, swaps en swaptions als beleggingsinstrumenten in. Bij een daling van de rente en/of aandelenmarkten (en daarmee een daling van de dekkingsgraad) wordt de gevoeligheid van de swaptions en opties naar de onderliggende rente- en aandelenmarkt hoger. Dit omdat de koersen van de onderliggende waarden de betreffende beschermingsniveaus naderen en/of passeren. Daarnaast is door het ingezette risicomanagementbeleid de fysieke aandelenportefeuille afgebouwd en vervangen door de aankoop van een obligatieportefeuille en callopties. Hiermee wordt de portefeuille beschermd bij aandelendalingen en geldt dat zowel het rente- als aandelenbeleid bijdraagt tot een minder risicovol beleggingsbeleid. Het pensioenfondsbestuur zorgt er hier voornamelijk voor dat de nominale aanspraken door het verkleinen van de kans op erg lage dekkingsgraden binnen de financiële mogelijkheden zo goed mogelijk worden beschermd, zonder daarmee de mogelijkheid van toeslagverlening op te geven. Aanvullende vermogensdotaties Voor PostNL geldt dat de verschuldigde bijstortverplichting, die gebaseerd is op de kritische dekkingsgraad, is gemaximeerd op 1,25% van de voorziening pensioenverplichtingen. Daarnaast geldt, afhankelijk van de dekkingsgraad, een extra juni 2014


105

premie die maximaal gelijk is aan 10% van de reguliere premie en een additioneel voorwaardelijk budget bestemd voor bijstorting van € 300 miljoen tot en met 2018 en een additioneel onvoorwaardelijk budget van € 150 miljoen dat vooralsnog uitsluitend kan worden aangewend ter verbetering van de financiële positie van het pensioenfonds en pas op termijn kan worden gebruikt voor toeslagen. Het voorwaardelijke budget wordt ingezet op basis van de kritische dekkingsgraad. Korten pensioenaanspraken en -uitkeringen Het korten van pensioenuitkeringen en pensioenaanspraken is wettelijk toegestaan op basis van artikel 134 van de Pensioenwet. Om tot korten over te gaan dient men wel aan een aantal voorwaarden te voldoen zoals in artikel 134 is opgenomen. Het artikel luidt als volgt: Artikel 134 Korting pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen door pensioenfonds 1 Een pensioenfonds kan verworven pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen uitsluitend verminderen indien: a de technische voorzieningen en het minimaal vereist eigen vermogen niet meer volledig door waarden zijn gedekt; b het pensioenfonds niet in staat is binnen een redelijke termijn de technische voorzieningen en het minimaal vereist eigen vermogen door waarden te dekken zonder dat de belangen van deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden, andere aanspraakgerechtigden of de sponsor onevenredig worden geschaad; en c alle overige beschikbare sturingsmiddelen, met uitzondering van het beleggingsbeleid, zijn ingezet zoals uitgewerkt in het korte termijn herstelplan, bedoeld in artikel 140. 2 Een pensioenfonds informeert de deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de sponsor schriftelijk over het besluit tot vermindering van pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen. 3 De vermindering, bedoeld in het eerste lid, kan op zijn vroegst een maand nadat de deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden, sponsor en toezichthouder hierover geïnformeerd zijn, worden gerealiseerd. Het bestuur is van mening dat het beleidskader van het pensioenfonds recht doet aan de voorwaarden waarbij het korten van pensioenuitkeringen en pensioenaanspraken inderdaad als laatste remedie/crisismaatregel wordt ingezet.

Mate van inzetbaarheid van de (crisis)maatregelen In onderstaande tabel is opgenomen op grond van welke juridische gronden de inzet van genoemde maatregelen gerechtvaardigd is. Tabel 3 – Juridische gronden voor (crisis)maatregelen Maatregel

Statuten

Pensioenreglement

Beperkte-/Geen toeslagverlening

-

Artikel 6.6, 19

Verlagen beleggingsrisico

-

-

Aanvullende vermogensdotaties

Korten pensioenaanspraken

-

-

Artikel 25.1

Artikel 20.2

Overeenkomst (uitvoerings/ vaststelling) Artikel 10.3 uitvoering Artikel 6.5 uitvoering/ artikel 3 vaststellingsove reenkomst Artikel 5 uitvoering

ABTN

Inzet en prioritering

§ 8.3

Regulier

Bijlage 1

Regulier

§ 7.3

Regulier, wel in overleg sponsor

-

Ultiem middel

Het pensioenfonds kan, bij onvoldoende financiële middelen ter dekking van de nominale aanspraken, de opgebouwde pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen korten overeenkomstig het bepaalde in artikel 134 van de Pensioenwet. In de situatie juni 2014


106

dat er gekort moet gaan worden, zal het bestuur een afweging maken hoe deze korting zal plaatsvinden.

Wat is het financiële effect van de maatregelen Conform de gemaakte afspraken geldt dat de sponsor de uitvoering van de regelingen betaalt voor de actieve deelnemers. Voor het pensioenfonds geldt een toeslagambitie van 70%. Voor de herstelkracht van het pensioenfonds zijn de aanvullende dotaties van groot belang. Een aanvullende dotatie kan afhankelijk van de dan geldende dekkingsgraad wel een bijdrage leveren van een aantal dekkingsgraadpunten per jaar. Hierdoor geldt dat het pensioenfonds naar verwachting snel uit dekkingstekort en reservetekort kan geraken, waardoor de door het pensioenfonds gehanteerde doelstellingen eerder kunnen worden nagekomen. Wanneer het pensioenfonds zich in crisissituatie I of II bevindt, dragen naast de sponsor ook alle deelnemers bij. Zij dienen in te leveren op de toeslagverlening. Aangezien de toeslagverlening een voorwaardelijk karakter kent en in deze omstandigheid de financiële middelen van het pensioenfonds ontoereikend zijn, is er sprake van het toepassen van bestaand beleid. Op het moment dat de toeslag wordt beperkt zal dat leiden tot een minder sterke verlaging van de dekkingsgraad, hetgeen gezien kan worden als de bijdrage die deze belanghebbenden leveren om ervoor te zorgen dat de dekkingsgraad weer herstelt naar het evenwichtsniveau. Indien er een toeslag wordt verleend van naar verwachting 2,0% heeft dit een negatieve impact op de dekkingsgraad van ruim 2,0%. Indien de toeslag van 2,0% aan de actieve deelnemer zou zijn gegeven had dat een negatieve impact van circa 1,0%, voor de premievrije deelnemer een negatieve impact van circa 0,3% en voor de gepensioneerden een negatieve impact van circa 0,7% op de dekkingsgraad. In de bijzondere situatie van crisissituatie III leidt 1,0% afstempelen van de rechten tot een verbetering van ruim 1,0% op de dekkingsgraad. Hierbij dragen de actieve deelnemers circa 0,5%, de premievrije deelnemers circa 0,2% en de gepensioneerde deelnemers circa 0,3% bij. De bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op de situatie per 31 december 2013. Bij de jaarlijkse evaluatie worden de gegevens weer hernieuwd vastgesteld.

Evenwichtige belangenafweging In artikel 9 van de Beleidsregel van De Nederlandsche Bank van 5 december 2011, nr Tb/2011/734668 wordt aangegeven dat in het financieel crisisplan een beschrijving opgenomen dient te worden hoe bij het inzetten van maatregelen, op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met de belangen van de verschillende belanghebbenden van het pensioenfonds. Het bestuur houdt daarbij zoals eerder aangegeven de huidige pensioenovereenkomst en de afgesproken beleidskader als uitgangspunt aan. Het bestuur neemt in haar overwegingen ter beoordeling van de evenwichtigheid tussen de verschillende belanghebbenden de volgende criteria mee: • Effectiviteit: wat is het effect op de dekkingsgraad? • Proportionaliteit: weegt het effect op tegen de impact voor de verschillende groepen van belanghebbenden? • Solidariteit: zijn de bijdragen van de verschillende groepen van belanghebbenden met elkaar in evenwicht? • Continuïteit: zijn de maatregelen verstandig met het oog op voorzienbare toekomstige (korte en lange termijn) ontwikkelingen? juni 2014


107

Vanuit de evenwichtssituatie blijkt het pensioenfonds naar verwachting uitvoering te kunnen geven aan de gewenste doelstellingen van de pensioenovereenkomst, te weten: - het naar verwachting nakomen van de toeslagambitie van 70%; - het nagenoeg kunnen voorkomen van aantasting van de nominale pensioenaanspraken; - onder de voorwaarde van een acceptabel premieniveau. Op het moment dat het pensioenfonds wordt geconfronteerd met de situatie dat men niet in de evenwichtssituatie zit, wordt vanuit het geformuleerde pensioenbeleid maatregelen getroffen die moeten bijdragen tot herstel naar het evenwichtsniveau. De effectiviteit van de verschillende maatregelen is in paragraaf 2.6 besproken. Het bestuur heeft onderzocht in hoeverre binnen de bestaande beleidskaders maatregelen genomen kunnen worden die: • bijdragen tot het verkleinen van de kans op korten van pensioenen; • bijdragen tot een zo gunstig mogelijk pensioenresultaat. Het bestuur is van mening dat het huidig geformuleerde pensioenbeleid zorg draagt dat alle belangen van belanghebbenden op een evenwichtige manier worden behartigd en dat de kans dat de doelstellingen gehaald worden geoptimaliseerd zijn. Het is van belang om het pensioenbeleid zodanig vorm te geven, dat snel herstel naar de evenwichtssituatie optreedt. Daartoe zijn de met de sponsor gemaakte financieringsafspraken van essentieel belang samen met de gekozen invulling van het beleggingsbeleid. Mede gezien de garantiebepalingen zoals opgenomen in de vaststellingsovereenkomsten, is het pensioenfonds van mening dat op deze wijze een juiste invulling wordt gegeven aan het pensioenbeleid om de gestelde doelstellingen binnen de mogelijkheden van het pensioenfonds zo goed als mogelijk te behalen. Op basis van uitgebreide risicomanagementstudies en door periodieke monitoring van het uitgevoerde pensioenbeleid, zorgt het bestuur ervoor om de gekozen risicostrategie in samenhang met de steeds veranderende pensioenomgeving daar waar nodig bij te stellen om daarmee de gestelde doelstellingen zo optimaal mogelijk te behalen. Samenvattend raken de ingezette maatregelen de verschillende doelgroepen als volgt Tabel 4 – Impact maatregelen belanghebbenden Sponsor

Deelnemers

Gewezen deelnemers

Pensioengerechtigden

Beperkte of geen toeslagverlening

-

X

X

X

Verlagen beleggingsrisico’s

X

X

X

X

Aanvullende vermogensdotaties

X

-

-

-

Korten van pensioenaanspraken

-

X

X

X

Maatregel

Communicatie met belanghebbenden De communicatie met belanghebbenden is te onderscheiden in twee onderdelen. Als eerste dient het pensioenfonds aan de belanghebbenden kenbaar te maken dat er een crisisplan is opgesteld. Dit is eenmalig schriftelijk gebeurd en dit plan wordt integraal op de website geplaatst als onderdeel van de ABTN. Na vaststelling van dit crisisplan heeft het bestuur het verantwoordingsorgaan, de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden geïnformeerd over de hoofdlijnen van het crisisplan middels een nieuwsbrief/pensioenkrant. De beide ondernemingen zijn gelijktijdig geïnformeerd door middel van een brief met daarin opgenomen de juni 2014


108

hoofdlijnen van het crisisplan zoals ook in de nieuwsbrief en/of pensioenkrant is verwoord. In geval van een crisis zal met alle belanghebbenden gecommuniceerd dienen te worden. De crisissituaties betreffen het opstellen van een lange termijn-, dan wel een korte termijnherstelplan. In de onderstaande tabel is het communicatietraject na vaststelling van deze crisissituaties weergegeven: Tabel 5: – Communicatietraject na vaststelling crisissituatie Crisisniveau

Communicatie aan

Middel en wanneer

Geen crisis

Alle deelnemers (actief, premievrij en gepensioneerd)

-

Crisis niveau I

DNB, alle deelnemers en sponsors

-

DNB, VO, alle deelnemers en sponsors

-

DNB, VO, alle deelnemers en sponsors

-

-

Crisis niveau II

Crisis niveau III

-

-

-

Deelnemers UPO in 1e helft van het jaar (Gewezen) deelnemers en gepensioneerden een digitale nieuwsbrief voor zo ver e-mailadressen bekend zijn 4 keer per jaar Alle deelnemers via website continu DNB schriftelijk onverwijld en binnen drie maanden herstelplan ingediend VO en sponsors schriftelijk en mondeling binnen twee weken Deelnemers en gepensioneerden schriftelijk binnen tien weken Alle deelnemers via website binnen tien weken DNB schriftelijk onverwijld en binnen twee maanden herstelplan ingediend VO en sponsors schriftelijk en mondeling binnen twee weken Deelnemers en gepensioneerden schriftelijk binnen tien weken Alle deelnemers via website binnen tien weken DNB schriftelijk onverwijld en voor effectuering van kortingsmaatregel dient DNB goedkeuring te verlenen VO en sponsors schriftelijk en mondeling binnen twee weken Alle deelnemers schriftelijk ten minste één maand voordat korting van kracht wordt

Indien het pensioenfonds besluit tot het korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten, zal direct DNB door middel van een brief op de hoogte worden gesteld. DNB toetst een voorgenomen besluit tot korten. De (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en de sponsors dienen ten minste één maand voordat de korting wordt gerealiseerd te worden geïnformeerd. Ook DNB dient een maand vóór realisatie te worden geïnformeerd. De korting kan geen doorgang vinden zonder dat DNB hiermee heeft ingestemd. De AFM adviseert vooruitlopend op een besluit tot korting belanghebbenden te informeren omtrent een mogelijk kortingsbesluit. Het bestuur neemt dit advies over. Daarnaast zal in dat geval melding worden gemaakt van de kortingsmaatregel die is opgenomen in het herstelplan in de start- en stopbrief.

Besluitvorming Het crisisplan maakt onderdeel uit van de ABTN van het pensioenfonds. Besluiten kunnen door het bestuur van het pensioenfonds worden genomen conform de statuten. Dat besluitvormingsproces geldt ook voor een eventueel besluit om het crisisplan in werking te laten treden. In onderstaand overzicht is opgenomen op welk moment in geval van een financiële crisis voor de gedefinieerde maatregelen de besluitvorming plaatsvindt. juni 2014


109

Tabel 6: Besluitvormingsproces Maatregel

Betrokken partijen

Beschrijving proces

Tijdslijn

Vermogensdotatie

Bestuur/sponsor

Extra dotatie verschuldigd in kortetermijn herstelperiode. Aanvullend budget voor periode tot 2018

2 – 3 weken, periodieke vaststelling

Beperken indexatie

Bestuur

Afhankelijk van financiële positie geen of (gedeeltelijke indexatie) : Toekenning op basis van weerstandsvermogen

2 – 3 weken, vaststelling: Maand december

Korten aanspraken

Bestuur

Korten aanspraken en ingegane rechten, na vaststelling evaluatie herstelplan 2e week februari

1 – 3 maanden

Uit de evaluatie van het herstelplan over 2013 blijkt dat de onderdekking is beëindigd. In geval er opnieuw sprake is van achterblijvend herstel, kan het bestuur overgaan tot het toepassen van de maatregelen zoals vastgelegd in dit financieel crisisplan. Daarbij geldt dat voor de te treffen (crisis)maatregelen het bestuur zelfstandig een besluit kan nemen en in bijna alle gevallen de maatregel per 1 januari van kracht laat worden. Naar aanleiding van het genomen besluit worden de deelnemers (actief, premievrij en gepensioneerd) en de sponsors door het bestuur geïnformeerd. Alleen voor het indienen en communiceren over een langetermijn- en kortetermijnherstelplan kunnen andere tijdstippen gelden dan 1 januari. In principe geldt dat in het geval van het toepassen van de laatste remedie, te weten afstempelen, alle deelnemers minimaal een maand voor de toepassing van de kortingsmaatregel op de hoogte gesteld dienen te worden. Hierbij wordt aangesloten bij de door de pensioensector en toezichthouder afgesproken termijnen.

Beleid ongedaan maken crisismaatregelen In de relevante weten regelgeving zijn geen bepalingen opgenomen op welke wijze pensioenkortingen ongedaan kunnen worden gemaakt. Op basis van de publicaties van DNB gelden de volgende voorwaarden: • Een pensioenfonds mag een doorgevoerde korting niet ongedaan maken zolang het pensioenfonds nog in dekkingstekort verkeert. • Een pensioenfonds mag een doorgevoerde korting van rechten en aanspraken echter al wel beginnen ongedaan te maken als het nog in een situatie van reservetekort verkeert (langetermijnherstelplan). Gegeven de huidige economische omstandigheden wordt de herstelkracht van het pensioenfonds bepaald door aanvullende dotaties, premiebijdragen, overrendement en een extra solvabiliteitsopslag in de premie. Indien het pensioenfonds zich binnen de wettelijke termijnen herstelt, beoordeelt het bestuur op dat moment op welke wijze de eventuele korting wordt teruggedraaid. Dit zal mede afhangen van de situatie waardoor er door het pensioenfonds gekort diende te worden. De eventuele gemiste toeslagverlening wordt door het pensioenfonds teruggedraaid op het moment dat de dekkingsgraad weer boven het vereist vermogen is uitgekomen. Dit is gebaseerd op bestaand pensioenbeleid zoals is opgenomen in de ABTN. Hetzelfde geldt voor de situatie dat er in enig jaar sprake is van een lager dan gewenst opbouwpercentage. Het bestuur vindt het noodzakelijk om dit transparant, helder en duidelijk te communiceren naar haar belanghebbenden. Dit gebeurd door de deelnemers (actief, premievrij en gepensioneerd) te informeren via de website, een aparte brief en via de pensioenkrant. juni 2014


110

Jaarlijkse toets op actualiteit crisisplan Evaluatie herstelplan ultimo 2013 In de bestuursvergadering van januari 2014 heeft het bestuur het lopende en inmiddels beëindigde herstelplan geëvalueerd. Daarbij is geconstateerd dat de dekkingsgraad is hersteld tot boven het minimum vereiste vermogen en dat de dekkingsgraad naar verwachting ruim binnen de wettelijke termijn zal herstellen tot boven het vereiste eigen vermogen. Daarbij is vastgesteld dat de mogelijk te nemen crisismaatregelen door het bestuur onverkort ingezet kunnen worden en een bijdrage tot herstel van de dekkingsgraad van het pensioenfonds leveren. Voorts stelt het bestuur vast dat gegeven de huidige economische situatie, een eventuele kortingsmaatregel in de toekomst zeker niet uitgesloten kan worden. In eerdere communicatie-uitingen heeft het bestuur dit onder de aandacht gebracht van zijn belanghebbenden. Het bestuur zal dit in de communicatie naar de belanghebbenden onder de aandacht blijven brengen.

Toets op actualiteit crisisplan Het bestuur zal het crisisplan opnemen als vast agendapunt in de jaarlijkse bestuursvergadering van december. In deze vergadering zal het crisisplan worden besproken en zal toetsing aan de actualiteit plaatsvinden. De behandeling zal tevens worden gekoppeld aan de jaarlijkse evaluatie van het risicomanagement en het financieel beleid.

juni 2014

Stichting Pensioenfonds PostNL. Actuariële en bedrijfstechnische nota

Recommend Documents