Sessie 5: Methodes voor dataverzameling en -analyse
Overzicht van de presentatie • Deel I: Fien Depaepe • Vragenlijsten • Interviews • Observaties
• Deel II: Kristof De Witte • • • • •
Methodologische heterogeniteit Voor- en nadelen van kwantitatief en kwalitatief onderzoek Causaliteit versus correlatie Data-verzameling: gecontroleerd experiment Data-analyse: differences in differences
• Deel III: Bespreking in groep (per 3) – Uitwerken van het methodologische deel van de onderzoeksvraag 09/09/10
Methodes voor dataverzameling
2
Onderzoek binnen wiskundedidactiek • Onderzoek: klascultuur en praktijken in het wiskundeonderwijs – OV1: Hoe worden vraagstukkenlessen, gebaseerd op een vernieuwend handboek, geïmplementeerd in reguliere wiskundeklassen? – OV2: Is er een relatie tussen de aanpak van leerkrachten, de opvattingen van leerkrachten, de opvattingen van leerlingen en de oplossingsvaardigheden van leerlingen? – Algemeen: relatie tussen bedoeld curriculum – geïmplementeerd curriculum – verworven curriculum
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
3
Onderzoek binnen wiskundedidactiek • Opzet: – Voorstudie: 2 lessen in 10 klassen (6de lj) – Hoofdstudie: september-april in 2 klassen (6de lj)
• “Mixed methods”-design – – – – –
documentenanalyse (video)observatie vragenlijsten interviews testen
• Voorbeeld 09/09/10
Methodes voor dataverzameling
4
Onderzoek binnen wiskundedidactiek • handboekanalyse
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
5
Onderzoek binnen wiskundedidactiek Opmerking leerling: “Dat kan toch niet dat mijn uitkomst 660 is. 6m60, dat kan toch niet! Dat is toch wel heel lang voor een auto.”
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
6
Onderzoek binnen wiskundedidactiek
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
7
Onderzoek binnen wiskundedidactiek
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
8
Onderzoek binnen wiskundedidactiek
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
9
Vragenlijsten • Bestaande versus zelf ontworpen vragenlijst • Constructie van vragenlijst – Operationaliseren van begrippen – Interne consistentie
• Aard van de vragen – Open vragen – Gesloten vragen
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
10
Vragenlijsten • Enkele types van gesloten vragen – “Gewone” meerkeuzevraag – Likert-scale – Constante som
• Verschillende vormen van vragenlijsten • Respons versus non-respons – Doel: respons zo hoog mogelijk – Beïnvloeden: lage “kost”, hoog “rendement”
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
11
Vragenlijsten • Achtergrondliteratuur: – Mertens, D. M. (2010). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc. pp. 173-205 – Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (fifth edition). London: RoutledgeFalmer. pp. 245-266
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
12
Interviews • Interesse in betekenisgeving • Rol van interviewer • Interviewleidraad • Verschillende vormen: afhankelijk van sturing – Ongestructureerd interview – Gestructureerd interview – Semi-gestructureerd interview
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
13
Interviews Ongestructureerd
Gestructureerd
Semi-gestructureerd
+
open: ad hoc ingrijpen
grotere aantallen vergelijkbaarheid “objectief”
open: inspelen op verschillen bv. focusgroepen
-
tijdsintensief vergelijkbaar? “subjectief”
gesloten: vast gedetailleerde leidraad
gesloten: geen nieuwe onderwerpen toevoegen
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
14
Interviews • Transcriptie • Terugkoppeling (“member checks”) • Codes • Analyse – Verticale analyse – Horizontale analyse
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
15
Interviews • Achtergrondliteratuur: – Kvale, S. (1996). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. Thousand Oaks: Sage Publications. – Mertens, D. M. (2010). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc. pp. 240-247; pp. 370-373 – Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (fifth edition). London: RoutledgeFalmer. pp. 267-292
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
16
Observaties • Video-observaties: – Voordelen: • • • • •
Holistisch beeld Heranalyseren Interobserver reliability Aanpassen van focus Communiceren over resultaten
– Nadelen • Impact: “observer-effects” • Tijdsintensief • Focus op lesgebeuren, niet op documenten
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
17
Observaties • Rol van observator – Afhankelijk van doel/onderzoeksvraag – Vertrouwensrelatie
• Onderzoekslogboek / onderzoeksdraaiboek • Transcriptie • Codes • Analyse 09/09/10
Methodes voor dataverzameling
18
Observaties • Achtergrondliteratuur – Ghesquière, P., & Staessens, K. (1999). Kwalitatieve gevalsstudies. In B. Levering & P. Smeyers (Eds.), Opvoeding en onderwijs leren zien: Een inleiding in interpretatief onderzoek (pp. 192-213). Amsterdam: Boom. – Miles, M., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks: Sage.
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
19
Enkele beschouwingen… • Keuze voor techniek ingegeven door OV • Planning is belangrijk
• De realiteit is niet altijd wat je plant • Deontologie
09/09/10
Methodes voor dataverzameling
20
