SCHOOLBAAN magazine Jaargang 7 nummer
16
2015
maatwerk voor mavo leerlingen
Meer nadruk op
zelfstandig werken
Prominente plek voor
techniek
Sixto Cornelia
Van Curaçao naar Roelofarendsveen Sixto Cornelia verruilde onlangs het warme Curaçao voor het kille Nederland. Sixto werkte er op een vmbo school. Hij wil echter zijn eerste graad bevoegdheid voor natuurkunde halen. Op 1 januari 2016 start hij met die deeltijd studie in Leiden. Met ingang van dit schooljaar geeft vier dagen in de week natuur-/ scheikunde les op het Bonaventura. Studeren in Nederland, Sixto Cornelia is het gewend. Hij behaalde enkele jaren geleden zijn master Milieu Wetenschappen aan de Universiteit van Groningen. Het lesgeven trok hem altijd al. Vandaar zijn terugkeer naar Curaçao om er voor de klas te staan. “Ik vind het naast de interactie leuk kinderen wat bij te brengen, iets uit te leggen. Ik heb op het Bonaventura veel verschillende klassen. Het betekent dat ik relatief veel tijd kwijt ben aan een goede
voorbereiding van mijn lessen. Ik heb daarom bewust de keus gemaakt pas op 1 januari met mijn deeltijdstudie te starten. Ik wil dat het eerst goed op school gaat.” Zijn er veel verschillen tussen leerlingen op middelbare school In Nederland of op Curaçao? “Het verschil was vroeger groter. Nederlandse kinderen zijn mondiger. Het grote verschil zit hem in het aanzien van de docent. Op Curaçao heeft een docent een bepaalde
status, in Nederland is dat veel minder. Daar dragen kinderen een uniform waarmee verschillen worden weggepoetst, daar staan leerlingen op als de docent het lokaal binnen komt, hier niet, hier moet je als docent het respect verdienen. Ik heb overigens 12 jaar geleden les gegeven op een middelbare school in Emmen. Ik weet hoe het in Nederland gaat. Onderwijs is mijn passie, ik denk dat ik dit vak mijn hele leven trouw blijf.”
‘Leerlingen weten en kunnen meer dan we denken’
2
Een nieuw schooljaar betekent in het onderwijs meestal een aantal nieuwe gezichten. Zo ook op locatie Schoolbaan, waar Marielle Rumph tijdelijk is aangesteld om de door ziekte afwezige Jos Lusberg te vervangen. Marielle Rumph is coördinator van de mavo. Tevens coördineert ze het driejarige mavo project en het eindexamenprogramma.
Hard werken aan
onderwijs op maat De onderwijsontwikkeling staat niet stil. Ook niet op locatie Schoolbaan van het Bonaventuracollege. Er wordt dit schooljaar hard gewerkt aan drie nieuwe projecten. Doel is leerlingen nog beter onderwijs op maat te bieden, onderwijs dat past bij de ontwikkeling van kinderen. “We richten ons voortdurend met ons onderwijsaanbod op de ontwikkeling van kinderen”, zegt directeur Ivor Bergsma. Studeren in Nederland, Sixto Cornelia is het gewend. Hij behaalde enkele jaren geleden zijn master Milieu Wetenschappen aan de Universiteit van Groningen. Het lesgeven trok hem altijd al. Vandaar zijn terugkeer naar Curaçao om er voor de klas te staan. “Ik vind het naast de interactie leuk kinderen wat bij te brengen, iets uit te leggen. Ik heb op het Bonaventura veel verschillende klassen. Het betekent dat ik relatief veel tijd kwijt ben aan een goede voorbereiding van mijn lessen. Ik heb daarom bewust de keus gemaakt pas op 1 januari met mijn deeltijdstudie te starten. Ik wil dat het eerst goed op school gaat.” Zijn er veel verschillen tussen leerlingen op middelbare school In Nederland of op Curaçao? “Het verschil was
vroeger groter. Nederlandse kinderen zijn mondiger. Het grote verschil zit hem in het aanzien van de docent. Op Curaçao heeft een docent een bepaalde status, in Nederland is dat veel minder. Daar dragen kinderen een uniform waarmee verschillen worden weggepoetst, daar staan leerlingen op als de docent het lokaal binnen komt, hier niet, hier moet je als docent het respect verdienen. Ik heb overigens 12 jaar geleden les gegeven op een middelbare school in Emmen. Ik weet hoe het in Nederland gaat. Onderwijs is mijn passie, ik denk dat ik dit vak mijn hele leven trouw blijf.”
Marielle Rumph was een aantal jaren directeur van een basisschool. Ze kreeg vervolgens de kans zich meer te richten op de inhoudelijke kant van het onderwijs. Via de collegiale visitaties kwam ze in aanraking met het voortgezet onderwijs. Momenteel werkt ze als trainer en coach bij OnderwijsAdvies. Nu dus locatie Schoolbaan. Wat is haar visie op onderwijs? “Het leren van leerlingen en docenten staat centraal. Dat is het allerbelangrijkste. Dit in combinatie met de individuele leerbehoefte. We zullen dus in gesprek met de leerling moeten om dat te weten te komen. Leerlingen weten en kunnen veel meer dan we denken. Ik leg veel nadruk op de relatie. Als je contact hebt met leerlingen zijn ze tot veel bereid. Ik geloof niet zo in
ongemotiveerde leerlingen. Waarom zijn ze ongemotiveerd? Het is de kunst daar achter te komen. Wat is je vraag, niet was is je klacht. Zo denk ik.” Over de school spreekt Marielle met veel enthousiasme. “Ik heb hier onwijs veel plezier, het is een erg leuke school waar ik een grote mate van betrokkenheid zie. Kinderen en ouders zijn bij mij welkom. De mentor is natuurlijk het eerste aanspreekpunt, maar ik ben altijd bereikbaar voor ouders die zorgen hebben. Omgekeerd natuurlijk ook. Als wij zorgen hebben, nemen wij contact op en ga ik graag samen met ouders op zoek naar de mogelijkheden.”
3
Paul Ruijgrok is de nieuwe conciërge op locatie Schoolbaan. Hij heeft veel levens- en werkervaring opgedaan voor hij de overstap naar het onderwijs maakte. Na het
De dag van conciërge Paul Ruijgrok
behalen van zijn diploma B-verpleegkundige werkte hij zeven jaar in de psychiatrie. Daarna heeft hij zeven jaar in de zorg gewerkt met mensen met een beperking. Vervolgens maakte hij de overstap naar de bewaking en werkte hij nog voor een verhuisfirma. “Het omgaan met collega’s en kinderen, ook als ze door omstandigheden slecht in hun vel zitten of anders dan anderen zijn, het logistieke van mijn tijd bij de verhuisfirma en het alerte dat ik in mijn periode van de bewaking heb geleerd, in dit werk komt alles samen. Daarom is dit zo’n prachtige baan.”
‘Ik heb een prachtige baan’
4
08.00 uur: Ik werk op dinsdag, donderdag en vrijdag op locatie Schoolbaan. De andere twee dagen ben ik conciërge aan de Boerhaavelaan. Deze locatie is prettig om te werken. De sfeer is gemoedelijk, leerlingen hebben wat voor elkaar over. Ik woon in Delft, ik ben tussen de drie kwartier en een uur onderweg. Eerst natuurlijk een kop koffie en dan de dag met mijn directe collega’s doorspreken. Plus een lijstje maken wat er in elk geval moet gebeuren. 08.30 uur: De lessen starten. Ik ga dit keer de klassen langs om de absenten op te nemen. 09.00 uur: Er was gisteravond een druk bezochte bijeenkomst voor ouders en leerlingen over het sollicitatieproject. Dat betekent dat er veel stoelen en tafels opgeruimd moeten worden. 09.15 uur: Een leerling heeft in zijn
vinger gesneden. Het bloedt flink. Snel naar de verbandtrommel en een pleister plakken. Het gaat gelukkig snel beter, het was meer de schrik. 10.10 uur: De eerste pauze. Ik surveilleer in de aula. De meeste leerlingen zijn heel netjes. Als een leerling iets naast in plaats van in de prullenbak gooit, zeg ik daar natuurlijk wat van. In negen van de tien gevallen bukken ze zonder morren om de prop papier of het blikje fris alsnog in de prullenbak te gooien. 10.30 uur: De aula opruimen met de leerlingen die corveedienst hebben. De meeste leerlingen doen dat met plezier. Het gaat van hun lestijd af. Het betekent wel dat ik er de vaart in moet houden. 11.00 uur: Tijd voor klusjes. Ik moet wat ophangen, er zit papier vast in het kopieerapparaat en er moet een kast verplaatst worden. Voor ik er erg in
heb begint de grote pauze. 12.10 uur: Surveilleren en vervolgens de aula opruimen. Het is marktdag vandaag. Dat betekent dat veel leerlingen buiten zijn. Dat scheelt weer rommel. 13.00 uur: Ik heb nu mooi de tijd om verder te gaan met het magnetisch planbord dat ik maak en dat in de docentenkamer komt te hangen. Verder moet ik de gang stofzuigen en een lamp verhangen. Ik heb ook nog een gesprekje gehad met een leerling die wat moeilijkheden thuis heeft. Als conciërge ben je toch een beetje de oren en ogen van de school. 16.30 uur: Tijd om naar huis te gaan. De dag is voorbijgevlogen. Het leuke van deze baan is dat geen dag hetzelfde is. Je moet daarom flexibel zijn, je weet nooit wat er kan gebeuren. En dan is er nog het contact met de leerlingen. Dat maakt het echt bijzonder.
Een ander soort
wedstrijd Een wedstrijd is voor een trainer meer dan zeggen wie er in de basis staat. Dat kwamen de leerlingen uit sportklas 2 eind oktober aan de weet tijdens de handbaltopper tussen de mannen van Aalsmeer en Volendam. Voor aanvang van de wedstijd kregen de leerlingen van de technische staf van Aalsmeer uitgelegd welke tactiek gehanteerd werd, hoe er gespeeld werd bij balverlies, wie welke tegenstander moest dekken en hoe de aanvallen van Volendam ontregeld moesten worden. De leerlingen keken daardoor op een totaal andere manier naar deze handbaltopper.
Ajax of Feyenoord “Een dergelijk wedstrijdbezoek past bij de manier waarop de sportklasleerlingen op het Bonaventuracollege onderwijs krijgen”, vertelt docent Jacco de Ruijter. “Ik vind het leuk leerlingen met de minder bekende sporten kennis te laten maken. Naar een voetbalwedstrijd van Ajax of Feyenoord zijn de meesten al geweest. Topsport blijft topsport, of het nu badminton, schaatsen of golf is. Bovendien is een bezoek
aan een handbalwedstrijd betaalbaar voor de ouders. Dankzij de vooraf verkregen informatie werd het voor onze leerlingen veel meer dan oppervlakkig naar een wedstrijdje kijken.”
Organiseren Jacco de Ruijter legt uit dat ook in de sportklassen doorlopende leerlijnen bepalend zijn voor de inrichting van het onderwijs. Een voorbeeld is de opbouw van het onderricht in de zelfverdedigingssporten. “In de eerste klas krijgen de leerlingen judoles. Dat is vooral een beetje stoeien met elkaar. In klas 2 is er Taekwondo, dan mogen ze elkaar slaan en schoppen en we sluiten in
klas 3 af met Krav Maga, een Israëlische vechtsport. Maar ook de oer-Hollandse sporten als zwemmen en schaatsen komen aan bod. Daarnaast leggen we de nadruk op het zelf lesgeven van onze leerlingen. Organiseren is één van de belangrijke vaardigheden die we ze leren. Dat maakt het plaatje compleet.”
5
MAVO MAATWERK ZORGT VOOR UITDAGING Wouda Zandbergen is projectleider van het Mavo Maatwerkproject. Mavo leerlingen met een mavo advies die de uitdaging willen aangaan, worden in staat gesteld na drie jaar eindexamen te doen. Het betekent onder andere dat leerlingen die voor deze versnelde leerweg kiezen een aangepast lesrooster krijgen. Duits al vanaf de eerste klas en geen projecturen. Wouda Zandbergen: “Het ligt in de lijn van de huidige onderwijsontwikkelingen dat een school leerlingen onderwijs op maat biedt. Leerlingen die het aankunnen worden dankzij de mavo maatwerkklas in staat gesteld eerder hun diploma te halen. En als het eventueel niet lukt, kunnen ze in een aantal vakken na drie jaar en in een aantal vakken na vier jaar eindexamen doen. Dan hebben ze in klas 4 meer tijd voor verrijking of voor een extra vak. We zijn overigens niet uniek. Het Buitenveldert College doet dit al een aantal jaren. We zijn daar op bezoek
geweest en hebben ons uitgebreid door docenten laten informeren.” “De mavo maatwerkklas is dus een echte maatwerkklas”, benadrukt Wouda Zandbergen. “In feite hebben we voor elke leerling een individuele leerlijn. Kinderen zonder een puur havo advies maar wel met deze ambitie, kunnen na drie schooljaren doorstromen naar 4 havo of naar het mbo. Ik vind het heel uitdagend juist aan dit project leiding te geven. Het past bij mijn masterstudie Leren & Innoveren. Een belangrijk onderdeel van mijn studie gaat over innovaties in het onderwijs, hoe leerlingen leren. Daar sluit het mavo maatwerkproject naadloos bij aan.
Springkussenfestival in kermisweek Hoewel de maatschappelijke stage voor scholieren in het middelbaar onderwijs niet langer is verplicht, zijn de leerlingen uit klas 3 van het Bonaventuracollege nog steeds jaarlijks zestien uur actief in het maatschappelijke veld. “Onze school vindt het belangrijk. Deze kinderen zijn immers de vrijwilligers van de toekomst”, aldus docent William Berix, coördinator van de maatschappelijke stage. Een vast onderdeel van de maatschappelijke stage is het assisteren bij het springkussenfestival voor alle basisschoolleerlingen uit Kaag & Brasem tijdens de kermisweek. William Berix: “Wij zorgen voor circa 45 leerlingen. Bij ieder springkussen staan drie tot vier leerlingen die kinderen helpen en hapjes en drankjes serveren. Zonder
6
onze leerlingen zou dit onderdeel van het programma geschrapt kunnen worden. Iedereen vindt dit trouwens enorm leuk. Onze leerlingen zijn reuze enthousiast.” De leerlingen van de vier derde klassen moeten in principe zelf voor een stageplek zorgen. “Het gaat puur om onbetaald vrijwilligerswerk, zoals een wedstrijdje fluiten bij de voetbalclub, helpen in de kinderboerderij of uit wandelen gaan met een bewoner van een verzorgingshuis. Ik licht de leerlingen goed voor, vertel wat een maatschappelijke stage inhoudt en wat er van ze wordt verwacht. Daarnaast organiseren we in september de jaarlijkse speeddate waar organisaties en instellingen komen die behoefte hebben aan vrijwilligers. Ze tekenen allemaal een officiële stageovereenkomst en houden een logboek bij. We pakken het serieus aan.”
Zelfstandig werken in eerste klassen
‘Hier plukken ze later de vruchten van’ Hoe zorgen we dat onze vwo en havo leerlingen zelfstandiger worden? Dat ze zich de vaardigheden samenwerken, zelfreflectie en zelfstandigheid eigen maken, zodat de overgang van onderbouw naar bovenbouw extra soepel verloopt? Daarom wordt volgend schooljaar een nieuwe manier van werken in de eerste vwo/havo klassen geïntroduceerd, waarbij de nadruk op de drie genoemde vaardigheden wordt gelegd. Jan van der Plas, al elf jaar docent geschiedenis en economie op locatie Schoolbaan, is samen met zijn collega Wiene Remmerswaal projectleider van deze onderwijsontwikkeling. “Onze leerlingen zijn plichtsgetrouw en taakgericht. Geef ze een opdracht en ze gaan aan het werk. Dat is een prima eigenschap waar helemaal niets mis mee is. Wij willen echter dat ze meer eigen initiatief ontwikkelen, dat ze nog kritischer en zelfstandiger worden. Het zijn vaardigheden waar ze in de bovenbouw van havo en vwo nadrukkelijk op worden aangesproken. Momenteel bezoeken
we scholen die op deze manier lesgeven. Bovendien voeren we gesprekken met leerlingen hoe zij dit zien. Alle ervaringen delen we met de collega’s. We willen voorzichtig starten.” De leerlingen in de eerste vwo/havo klassen krijgen met ingang van volgend schooljaar wekelijks een aantal zelfstandigheidsuren ingeroosterd. In die uren kunnen ze werken aan taken of aan een specifiek vak. Ze kunnen stof herhalen of zich juist verdiepen in een bepaald onderwerp. Differentiatie is
Techniekonderwijs innoveert Locatie Schoolbaan start volgend schooljaar met een brugklas voor vmbo basis/ kader leerlingen. Net als in de reguliere Projectklassen vormt het vak techniek een belangrijk onderdeel van het lesprogramma. Docent Marc Koevoets volgt momenteel een opleiding voor het vak techniek aan de Hogeschool van Amsterdam. “Een hele praktische opleiding”, zegt hij. “Het geeft nieuwe inzichten om ons techniekonderwijs verder te innoveren. Wat blijft en wat wordt nieuw? Dat ben ik nu aan het onderzoeken. 3D-printing en green technology worden vanaf volgend schooljaar belangrijke nieuwe pijlers. We krijgen veel nieuwe onderdelen. Maar, de raketauto blijft want de leerlingen reageren daarop nog steeds zeer enthousiast.”
Maquette en Hovercraft De Projectklasleerlingen zijn momenteel druk bezig met het project Wonen. Zo leren ze de basisprincipes van de woningbouw. Wat is beton, wat zijn heipalen?
Marc Koevoets legt het ze geduldig uit. “We hebben het ook over de inrichting van een woning. Waarom een badkamer wel aan een slaapkamer maar nooit aan een woonkamer grenst bijvoorbeeld. Leerlingen ontwerpen een eigen woning waarin ze de principes van een logische indeling toepassen. Vervolgens maken ze een maquette op schaal. Ze maken houten meubels, ze kunnen hun creativiteit er helemaal in kwijt. Het gebruikte materiaal is professioneel foambord, waarmee ze verbazingwekkende resultaten boeken. We doen natuurlijk nog veel meer. De Hovercraft in Projectklas 2 is daar een goed voorbeeld van. Ze bouwen deze zelf en de energiebron is een zonnepaneel. Zo laten we de leerlingen kennismaken met innovatie en met duurzaamheid.”
één van de speerpunten van de vernieuwde onderwijsmethode. “We geven de leerlingen meer vrijheid, maar we houden wel in de gaten wat ze met die vrijheid doen. In de studiewijzer staat wat ze in een week voor een bepaald vak moeten doen. Daar staan ook de taken in waaruit ze kunnen kiezen. Leerlingen moeten zich ervan bewust zijn dat het niet altijd de docent is die ze een stap vooruit laat zetten. Ze moeten voortaan gewoon meer zelf doen. Daar plukken ze vervolgens in de bovenbouw en later op het hbo of de universiteit de vruchten van.”
Rekenlessen blijven Een Kamermeerderheid stemde in oktober tegen het verplicht meetellen in de slaag-zak regeling van de rekentoets bij het eindexamen vmbo en havo. De rekenlessen blijven echter. Het zou echter zomaar kunnen dat mbo en hbo onderwijsinstellingen het toetscijfer laten meewegen bij de toelating tot de gekozen opleiding van de student. Volgens Marc Koevoets wordt het cijfer daarmee een middel om aan de poort te selecteren. Goed en gedegen rekenonderwijs blijft dus essentieel. “We hebben nu een combinatie gemaakt van klassikaal frontaal en gepersonaliseerd onderwijs. Na de algemene uitleg gaan de leerlingen met een online rekenprogramma aan de slag. Zo kan elke leerling op zijn eigen niveau aan het werk. De groep leerlingen die extra begeleiding nodig heeft, wordt door ons intensief begeleid. De goede leerlingen krijgen extra stof. Ik ben een groot voorstander van het verder verhogen van het rekenniveau van onze leerlingen. Ook de toets mag best moeilijker. Ik vind het alleen verkeerd als de toets meetelt in de slaag-zak regeling voor het eindexamen.”
7
Juanita Belt (14) is ambitieus. Ze zit nu nog in 3 mavo, maar gaat in 2017 in acht vakken eindexamen doen. Het betekent dat ze meer uren dan haar medeleerlingen op school zit. Maar dat vindt Juanita niet erg. “Ik vind het gewoon leuk om te doen”, zegt ze op nuchtere toon.
Met acht vakken richting eindexamen Juanita weet zeker dat ze wil doorstromen naar de havo. Maar in welk beroep ze later werkzaam wil zijn, is nog een redelijk groot vraagteken. “Misschien iets met horeca, maar zelfs dat weet ik niet zeker. Ik heb daarom voor een breed pakket gekozen, waarmee ik straks alle kanten op kan. De school biedt mij de mogelijkheid dit te doen. Daar ben ik erg blij om.” Naast de verplichte vakken Engels,
Nederlands en wiskunde, heeft Juanita biologie, natuur-/scheikunde, Frans, economie en geschiedenis in haar pakket. “Acht vakken is een hele klus”, erkent ze. Zeker omdat ze nog pianoles heeft en op een kaasboerderij werkt. “Het is een kwestie van goed plannen. Geen GTST kijken dus, maar schoolwerk maken. Gelukkig is mijn vader goed in natuur-/ scheikunde. Die helpt mij als ik het niet begrijp. Tussen half tien en tien uur ’s
SCHOOLBAAN Schoolbaan 1 • 2371 VJ Roelofarendsveen T (071) 3316000 • F (071) 3319283 E
[email protected]
avonds stop ik met huiswerk. Als ik iets niet af heb sta ik gewoon wat vroeger op. Ik heb door die acht vakken een wat flexibeler rooster. Op vrijdag heb ik het eerste en tweede uur vrij. Dan krijg ik privéles van mijn wiskundedocent. Ik zit ook in twee verschillende klassen voor wiskunde. En soms ruil ik het ene uur biologie in voor bijvoorbeeld een uur natuur-/scheikunde. Het is zeker goed te doen.”
Leerlingen van 2Xpressie bezoeken dansvoorstelling Smart in het Amsterdamse theater ‘de Krakeling’.
