Samen naar een nieuwe aanpak van Limburgse ruimtelijke opgaven. Expeditie Ruimte. Programma

Samen naar een nieuwe aanpak van Limburgse ruimtelijke opgaven

Expeditie Ruimte Programma versie 19 januari 2015

1

Inhoudsopgave 1.

Expeditie Ruimte ....................................................................................... 3

Achtergrond en aanleiding ........................................................................ 3 Expeditie Ruimte is… ................................................................................ 4 Wie kunnen zich aanmelden? .................................................................... 5 Wie leiden de Expeditie Ruimte? ................................................................ 5 Wat levert het op? ................................................................................... 5 Totstandkoming Expeditie Ruimte .............................................................. 6 2.

Expeditie Ruimte voor bestuurders ........................................................... 7

Waarom een Expeditie Ruimte voor bestuurders? ........................................ 7 Expeditie Ruimte als verrijkende ontdekkingsreis ......................................... 7 Samenhang met Expeditie Ruimte voor professionals ................................... 7 Wie leiden Expeditie Ruimte? .................................................................... 7 Expeditieroute voor bestuurders: het programma ........................................ 8 Verdiepende themadagen ......................................................................... 8 3.

Expeditie Ruimte voor professionals ....................................................... 10

Waarom een Expeditie Ruimte voor professionals ...................................... 10 Expeditie Ruimte als verrijkende ontdekkingsreis ....................................... 10 Samenhang met Expeditie Ruimte voor bestuurders .................................. 10 Wie leiden Expeditie Ruimte? .................................................................. 10 Expeditieroute voor professionals: het programma .................................... 11 Verdiepende themadagen ....................................................................... 12 4.

Expeditieleiding ....................................................................................... 13

Bemensing van het programma ............................................................... 13 Even voorstellen: leiders verkenningstochten ............................................ 13 Kerndocenten van inspiratiemomenten en themadagen .............................. 14 5.

Praktische zaken ..................................................................................... 16

Contactpersoon Wageningen Academy ..................................................... 16 Inschrijven voor Expeditie Ruimte ........................................................... 16 Data .................................................................................................... 16 Locatie ................................................................................................. 18 Investering ........................................................................................... 18 Algemene voorwaarden .......................................................................... 18 Contactinformatie Wageningen Academy .................................................. 18 2

1.

Expeditie Ruimte

Achtergrond en aanleiding Net als u zetten velen zich dagelijks in om Limburg aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken, recreëren en tegelijkertijd te zorgen voor een duurzame economische structuur met een goede bereikbaarheid. Hoe u dit doet, is echter aan een transitie onderhevig. Nieuwe kernwoorden in ruimtelijke vraagstukken zijn uitnodigingsplanologie, cocreatie, verbinden, gezamenlijkheid en inspireren. Maar hoe geeft u hier concreet handen en voeten aan als openbaar bestuurder of als professional? Door gezamenlijk en op een nieuwe manier aan de slag te gaan met ruimtelijke opgaven – zowel in stedelijk als landelijk gebied – is er meer mogelijk. Hierdoor wordt het proces rijker, veelzijdiger, maar ook spannender en misschien zelfs onvoorspelbaar. Expeditie Ruimte gaat precies daarover: u faciliteren om hierin te excelleren! U leert initiatieven te (h)erkennen, opgaven integraal te bekijken en u leert hoe u deze kunt laten opbloeien door hier relevante partijen bij te betrekken. U ontdekt hoe u verbindt, inspireert en op welke wijze u opgaven procesmatig aanvliegt. Welke rol u ten aanzien van het initiatief of de opgave inneemt is een terugkerende verkenning en u leert de vaardigheden om hierbij de juiste houding en het passende gedrag in te zetten. Door de mix aan werkvormen, casuïstiek, onderwerpen, inspiratiesessies en verdiepende themadagen doorloopt u een ontwikkeling met voldoende aandacht voor (individueel) maatwerk, ruimte om uw netwerk te verbreden en samen met andere deelnemers daadwerkelijk bij te dragen aan een voortreffelijk leef- en vestigingsklimaat in Limburg. We practice what we preach in de expeditie: delen, inspireren, over de eigen grenzen heen kijken en verbinden staan centraal. Limburgse casuïstiek, zowel vanuit het stedelijk als het landelijk gebied is het uitgangspunt, evenals uw eigen uitdagingen waarmee u tijdens de expeditie aan de slag gaat. Wilt u een uitnodigende, nieuwe manier van werken inzetten en actief bijdragen aan uw eigen leerproces en aan dat van anderen? Ga dan mee op expeditie!

3

Expeditie Ruimte is…

4

Wie kunnen zich aanmelden? Expeditie Ruimte kent twee expeditieroutes: één voor bestuurders en één voor professionals. Voor beide doelgroepen is een programma op maat ontwikkeld om optimaal aan te sluiten bij uw praktijk. Doelgroep voor de route voor bestuurders: Bestuurders van Limburgse overheden. Doelgroep voor de route voor professionals: Professionals die werken aan ruimtelijke vraagstukken, bijvoorbeeld beleidsmedewerkers, adviseurs bij (commerciële) adviesorganisaties, belangenbehartigers of vanuit private ontwikkelaars, investeerders, verhuurders, etc. Maar ook als u werkzaam bent als strateeg, planoloog, jurist, manager, projectleider of vergunningverlener: onze omgeving vraagt om tot een nieuwe manier van werken te komen en deze expeditie ondersteunt u daarin. Voor beide groepen geldt dat we op zoek gaan naar een nieuwe, uitnodigende manier van werken en samen bepalen we het succes van de expeditie. Als deelnemer vragen we dan ook van u dat u actief bij draagt; niet alleen aan uw eigen leerproces, maar ook aan dat van anderen. In hoofdstuk 2 en 3 zijn de routes voor respectievelijk bestuurders en professionals verder uitgewerkt. Wie leiden de Expeditie Ruimte? Ervaren trainers, procesmanagers en koplopers in de diverse vakgebieden leiden deze expeditie. Zij reiken u enerzijds de handvatten aan om antwoorden op bovenstaande vragen te formuleren en faciliteren u anderzijds om daadwerkelijk dingen anders te doen. Gezamenlijk beleeft en ontdekt u de essenties van uitnodigingsplanologie en ontwikkelt deze verder. In hoofdstuk 4 stellen wij de expeditieleiding en inhoudelijke experts nader aan u voor. Ook zijn we op dit moment bezig om toonaangevende sprekers voor de inspiratiemomenten vast te leggen, dus houdt u onze website in de gaten voor nieuwe informatie. Wat levert het op? Na afloop van Expeditie Ruimte bent u bekend met het begrip uitnodigingsplanologie en heeft u gezamenlijk met uw teamleden ontdekt wat dit betekent voor het werken aan ruimtelijke opgaven in de Limburgse context. Dit betekent onder andere dat u in staat bent om initiatieven en opgaven in het ruimtelijke domein te analyseren, de rol te kiezen die bij uw functie en uw organisatie past in de veranderende context en daarnaar te handelen. U snapt het belang van bestuurlijk-ambtelijk samenspel evenals het belang van een evenwichtige visie naar de toekomst toe. U gaat in dialoog met uw omgeving, heeft overzicht over betrokken stakeholders en heeft uw persoonlijke competenties aangescherpt om professioneel te communiceren en opereren. Tijdens de ontmoetingen met andere expeditieteams op de inspiratiemomenten bent u bijgepraat en geïnspireerd door Limburgse voorbeelden en u heeft uw kennis verdiept tijdens de verdiepende themadagen.

5

Totstandkoming Expeditie Ruimte Expeditie Ruimte is een initiatief van de Provincie Limburg en zij verzorgt een deel van de financiering vanuit haar rol als aanjager en facilitator van initiatieven. Voor de ontwikkeling en organisatie heeft de Provincie Limburg opdracht verstrekt aan Wageningen Academy, het gespecialiseerde cursusportaal van Wageningen UR. Wageningen UR heeft de ambitie om bij te dragen aan de kwaliteit van leven op het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Voor Expeditie Ruimte zetten we de expertise in van diverse onderdelen van Wageningen UR, o.a. Wageningen Universiteit, Alterra, Livestock Research en het LEI. Het motto van Wageningen Academy is Today’s knowledge, tomorrow’s business: met onze kennis dragen we bij aan uw organisatiedoelstelling! Wageningen Academy heeft daarnaast een partner voor Expeditie Ruimte: p2. p2 is specialist in het managen van complexe opgaven, zowel in de vorm van projecten, als in procesmanagement. Hierbij zoeken we actief naar een ander perspectief om tot een duurzaam beter resultaat te komen. Naast het managen van opgaven, richten we ons ook op professionalisering: u de inzichten en vaardigheden geven om deze opgaven zelf te managen. Specialismen van p2 liggen zowel in het stedelijk, als in het landelijk gebied. Wageningen Academy: www.wageningenacademy.nl p2: www.p2.nl Expeditie Ruimte is in co-creatie vormgegeven met diverse partijen (zowel publiek als privaat) in Limburg. Middels ontwikkelworkshops, interviews en een digitale enquête hebben we visies, actuele vraagstukken en uitdagingen, leerwensen en ambities opgehaald. Al deze input hebben we gebruikt om te komen tot deze Expeditie Ruimte.

6

2.

Expeditie Ruimte voor bestuurders

Waarom een Expeditie Ruimte voor bestuurders? Net als u zetten vele collega-bestuurders zich dagelijks in om Limburg aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken, recreëren en tegelijkertijd te zorgen voor een duurzame economische structuur met een goede bereikbaarheid. Het karakter van de opgaven en de wijze waarop u hierin tot resultaat komt, is echter aan een transitie onderhevig. Nieuwe kernwoorden in ruimtelijke vraagstukken zijn uitnodigingsplanologie, co-creatie, verbinden, gezamenlijkheid en inspireren. Maar wat betekent dit voor u als bestuurder? Door gezamenlijk en op een nieuwe manier aan de slag te gaan met ruimtelijke opgaven – zowel in stedelijk, als landelijk gebied – is er meer mogelijk. Hierdoor wordt het proces rijker, veelzijdiger, maar ook spannender en misschien zelfs onvoorspelbaar. Expeditie Ruimte voor bestuurders gaat precies daarover: u faciliteren om hierover een visie te vormen, uw leiderschap hierin vorm te geven en samen met andere bestuurders en professionals verder te bouwen aan Limburg! Expeditie Ruimte als verrijkende ontdekkingsreis In Expeditie Ruimte voor bestuurders geven we invulling aan het principe ‘Ja en’, als tegenhanger van ‘Ja, mits’. U wordt uitgedaagd op een andere manier naar de werkelijkheid te kijken, andere perspectieven te (h)erkennen en deze te waarderen. Door inspirerende sprekers wordt u meegenomen in andere disciplines, zoals de psychologie, sport en de kunst, waarna u gezamenlijk de slag maakt naar wat dit voor Limburgse ruimtelijke vraagstukken en voor uzelf als bestuurder betekent. We gaan aan de slag met reële Limburgse casuïstiek en kijken naar uw rol in het bestuurlijk-ambtelijk samenspel en daarbuiten. Samenhang met Expeditie Ruimte voor professionals Gedurende de expeditie sluiten we op twee momenten aan bij de Expeditie voor professionals voor een gezamenlijk inspiratiemoment. Daarnaast kunt u als bestuurder ook een keuze maken uit twee verdiepende themadagen. Hierdoor beleven we de voortgang van de expeditie in de volle breedte en brengen deze ook verder middels sprekers, workshops, casuscafés en discussies. Wie leiden Expeditie Ruimte? Tijdens de verkenningstochten wordt u begeleid door een vaste facilitator. Daarnaast verrijken we deze verkenningstochten met diverse gastsprekers. Welke facilitator uw groep begeleidt, is afhankelijk van de data waarop uw expeditie start. Zie hoofdstuk 4 voor een omschrijving van onze verkenningstochtleiders.

7

Expeditieroute voor bestuurders: het programma Verkenningstocht 1: Ambitie en passie (2 avondprogramma’s) Als bestuurder heeft u ambitie voor de toekomst van Limburg en werkt u hier met hart en ziel aan. Die passie is uw kracht; hoe kunt u deze uitbouwen door te leren van andere passies en van elkaar? Inspiratiemoment: Ondertussen in Limburg… (1 dag) U wordt door sprekers, discussies, casusbesprekingen en korte workshops uitgedaagd op een andere manier naar de praktijk te kijken. Deze interactieve dag doorloopt u met deelnemers van andere, parallel-lopende expeditiegroepen, externe stakeholders en professionals. Verkenningstocht 2: In dialoog met… (2 avondprogramma’s) U staat middenin de maatschappij, tussen een brede diversiteit aan stakeholders, uw achterban en de overheid als organisatie. Uw passie en ambitie overbrengen, luisteren en werken aan gezamenlijkheid zijn doorlopende uitdagingen. Bent u in discussie of in dialoog? Inspiratiemoment: Ondertussen in Limburg… (1 dag) 3. Natuurlijk bestuurlijk leiderschap (1 avondprogramma’s) Werken vanuit uw natuurlijke kracht draagt bij aan authenticiteit en acceptatie. Hoe komt u het best tot uw recht als leider? Het volledige, gedetailleerde programma ontvangt u voorafgaand aan de start van de expeditie. Verdiepende themadagen Themadag 1: Dynamisch voorraadbeheer Woningen, bedrijventerreinen, kantoren en winkels zijn er in Limburg genoeg, in toenemende mate zelfs te veel. Tegelijkertijd is de kwaliteit steeds minder toegesneden op de behoefte. Op al deze gebieden liggen er nog grote kwalitatieve opgaven. Blijvende vernieuwing en innovatie zijn dan ook van groot belang, stilstand is geen optie. De uitdaging is om een omslag te maken ‘van kwantiteit naar kwaliteit’ en meer schaarste te creëren. De sleutel ligt in dynamisch voorraadbeheer. Maar hoe maakt u de omslag van groeidenken naar voorraaddenken en welke deelvraagstukken komen daarbij kijken? Er wordt aandacht besteed aan leegstand, de mogelijkheden van bestemmingsplannen en de rol van burgerinitiatieven. Themadag 2: Landschap en ruimtelijke kwaliteit Tijdens deze verdiepende themadag zal worden ingegaan op landschap en ruimtelijke kwaliteit waarbij de focus zal liggen op het landelijk gebied. Ruimtelijke kwaliteit wordt gezien als de goede functie op de goede plek op de goede manier ingepast in het landschap. Locatie, programma en architectuur moeten daarvoor in samenhang worden bekeken. Hoe geeft u invulling aan het proces om te komen tot u een kwalitatief goede, integrale ruimtelijke afweging? En op welke wijze kunt u landschappelijke kwaliteiten hierin meenemen? Welke meerwaarde kunnen ontwerpend onderzoek en een kwaliteitsteam hierin vervullen?

8

Themadag 3: Duurzame landbouw De land- en tuinbouw in Limburg ontwikkelt zich verder als innovatieve sector met economisch gezonde bedrijven en vooruitstrevende ondernemers, die duurzaam produceren en midden in de (lokale) samenleving staan. In 2025 moet elk land- en tuinbouwbedrijf een lust voor zijn omgeving zijn. Belangrijke (ruimtelijke) elementen uit deze opgave zijn het reduceren van effecten op de omgeving, een goede balans met omgevingswaarden, een kwaliteitsslag maken in het landelijk gebied voor bestaande agrarische bedrijven en het bieden en faciliteren van experimenteerruimte. Maar hoe pakt u dat aan in de praktijk en wat komt er allemaal bij kijken? Deze themadag zal worden opgebouwd rondom Limburgse voorbeelden. Themadag 4: Werken met de nieuwe Omgevingswet Tijdens deze themadag zal de nieuwe Omgevingswet op hoofdlijnen aan bod komen, waarna verschillende sprekers aan de slag zullen gaan met de vraag wat het werken met de nieuwe Omgevingswet betekent in de praktijk van de uitnodigingsplanologie. Op veel plekken proberen bestuurders, bedrijven en burgers al in de geest van de Omgevingswet te werken. Het omgevingsrecht moet eenvoudiger, beter en goedkoper. De tijdsduur van procedures dienen verkort te worden, kosten verlaagd en een grotere voorspelbaarheid van de uitkomst van ruimtelijke procedures. De Crisis- en Herstelwet, die zal opgaan in de nieuwe omgevingswet, is in die zin een goede voorproef van de herziening van het omgevingsrecht. Themadag 5: Nieuwe (financiële) arrangementen Nu traditionele financieringsvormen onder druk staan of zelfs opdrogen, is de noodzaak om te komen tot nieuwe financiële arrangementen groeiende om initiatieven en opgaven toch mogelijk te maken. Maar hoe zien die nieuwe arrangementen er uit, wat is de achtergrond en welke werken wel en welke niet? Hoe kom je met creativiteit tot innovatieve vormen? En wat betekent dit vervolgens voor het enthousiasmeren, verbinden en belonen van partners? Er zal aandacht zijn voor de rollen van bestuurders, ambtenaren, ondernemers en burgers. Tenslotte kijken we hoe deze arrangementen kunnen ondersteunen in de realisatie van de transformatie-opgaven uit het POL2014.

9

3.

Expeditie Ruimte voor professionals

Waarom een Expeditie Ruimte voor professionals Net als u zetten vele professionals zich dagelijks in om Limburg aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken, recreëren en tegelijkertijd te zorgen voor een duurzame economische structuur met een goede bereikbaarheid. Het karakter van de opgaven en de wijze waarop u hierin tot resultaat komt, is de laatste jaren echter aan een transitie onderhevig. Nieuwe kernwoorden in ruimtelijke vraagstukken zijn uitnodigingsplanologie, co-creatie, verbinden, gezamenlijkheid en inspireren. Maar hoe geeft u hier concreet handen en voeten aan? Door gezamenlijk en op een nieuwe manier aan de slag te gaan met ruimtelijke opgaven – zowel stedelijk, als landelijk – is er meer mogelijk. Hierdoor wordt het proces rijker, veelzijdiger, maar ook spannender en misschien zelfs onvoorspelbaar. Expeditie Ruimte gaat precies daarover: u faciliteren om hierin te excelleren! Expeditie Ruimte als verrijkende ontdekkingsreis U leert initiatieven te (h)erkennen, opgaven integraal te bekijken en u leert hoe u deze kunt laten opbloeien door hier relevante partijen bij te betrekken. U ontdekt hoe u verbindt, inspireert en op welke wijze u opgaven procesmatig aanvliegt. Welke rol u ten aanzien van het initiatief of de opgave inneemt is een terugkerende verkenning en u leert de vaardigheden om hierbij de juiste houding en het passende gedrag in te zetten. Door de mix aan werkvormen, casuïstiek, onderwerpen, inspiratiesessies en verdiepende themadagen doorloopt u een ontwikkeling met voldoende aandacht voor (individueel) maatwerk, ruimte om uw netwerk te verbreden en samen met andere deelnemers daadwerkelijk bij te dragen aan een voortreffelijk leef- en vestigingsklimaat in Limburg. U doorloopt dit proces aan de hand van actuele Limburgse casuïstiek en u werkt aan uw eigen opgaven. Hierdoor kunt u het geleerde direct toepassen en levert het u rechtstreeks rendement op in uw eigen werkpraktijk. Samenhang met Expeditie Ruimte voor bestuurders Gedurende de expeditie sluiten we op twee momenten aan bij de Expeditie voor bestuurders voor een gezamenlijk inspiratiemoment. Hierdoor beleven we de voortgang van de expeditie in de volle breedte en brengen deze ook verder middels sprekers, workshops, casuscafés en discussies. Wie leiden Expeditie Ruimte? Per expeditieteam is er een vaste begeleider voor de drie verkenningstochten. Tijdens de inspiratiemomenten en verdiepende themadagen treft u aanvullend wetenschappelijke experts en sprekers uit de praktijk. Zie hoofdstuk 4 voor een omschrijving van onze verkenningstochtleiders.

10

Expeditieroute voor professionals: het programma Verkenningstocht 1: De opgave centraal (2 dagen) De expeditie start met opgaven en initiatieven. Maar om welke opgave of welk initiatief gaat het eigenlijk en om welk schaalniveau? Wat is de betekenis van een lokaal vraagstuk voor de regionale context en andersom? Welke functie kunnen visies hierin vervullen? Zijn er raakvlakken met andere opgaven uit andere sectoren, of wellicht net over de grens? Uitnodigen en inspireren, wat betekent dat? Onderwerpen: - Uitnodigingsplanologie - “Why?” (wat is achtergrond en doel van de opgave?) - Abstracte doelen verbinden aan concrete resultaten - Scenariodenken en rolbewustzijn - Issue-analyse - Eigenaarschap van het idee, van het project en van het resultaat - De kracht van de verbeelding Inspiratiemoment: Ondertussen in Limburg… (1 dag) U wordt door sprekers, discussies, casusbesprekingen en korte workshops uitgedaagd op een andere manier naar de praktijk te kijken. Deze interactieve dag doorloopt u met deelnemers van andere, parallel-lopende expeditiegroepen, externe stakeholders en professionals. Verkenningstocht 2: De spelers centraal (2 dagen) In de tweede verkenningstocht richten we ons op de spelers die bij de opgave betrokken zijn. Welke belangen hebben zij en wat betekent dat voor de rolverdeling? Hoe gaan wij daar mee om en hoe richt ik het proces optimaal in om een initiatief verder te brengen? Onderwerpen: - Procesmanagement - Bedoelingen, Belangen en Bijdragen - Macht, Kracht, Draagvlak, Haalbaarheid van ideeën - Belangenanalyse - Wat als…? Op zoek naar alternatieven Inspiratiemoment: Ondertussen in Limburg… (1 dag) Verkenningstocht 3: Ik centraal (2 dagen) In verkenningstocht 3 gaat u aan de slag met uw eigen kwaliteiten, valkuilen, overtuigingen en perceptie. Hoe kan ik hier optimaal gebruik van maken? Hoe kan ik mijn flexibiliteit vergroten en met onzekerheid omgaan? Hoe kies ik de juiste rol en hoe geef ik daaraan de juiste invulling?

11

Onderwerpen: - Talenten: waar bent u nu echt goed in? - Beïnvloeding en interveniëren - Integraal geheel van kennis, waarden, vaardigheden en talenten Voor meer informatie over het programma van de verkenningstochten verwijzen wij u naar bijlage 1. Verdiepende themadagen Themadag 1: Dynamisch voorraadbeheer Woningen, bedrijventerreinen, kantoren en winkels zijn er in Limburg genoeg, in toenemende mate zelfs te veel. Tegelijkertijd is de kwaliteit steeds minder toegesneden op de behoefte. Op al deze gebieden liggen er nog grote kwalitatieve opgaven. Blijvende vernieuwing en innovatie zijn dan ook van groot belang, stilstand is geen optie. De uitdaging is om een omslag te maken ‘van kwantiteit naar kwaliteit’ en meer schaarste te creëren. De sleutel ligt in dynamisch voorraadbeheer. Maar hoe maakt u de omslag van groeidenken naar voorraaddenken en welke deelvraagstukken komen daarbij kijken? Er wordt aandacht besteed aan leegstand, de mogelijkheden van bestemmingsplannen en de rol van burgerinitiatieven. Themadag 2: Landschap en ruimtelijke kwaliteit Tijdens deze verdiepende themadag zal worden ingegaan op landschap en ruimtelijke kwaliteit waarbij de focus zal liggen op het landelijk gebied. Ruimtelijke kwaliteit wordt gezien als de goede functie op de goede plek op de goede manier ingepast in het landschap. Locatie, programma en architectuur moeten daarvoor in samenhang worden bekeken. Hoe geeft u invulling aan het proces om te komen tot u een kwalitatief goede, integrale ruimtelijke afweging? En op welke wijze kunt u landschappelijke kwaliteiten hierin meenemen? Welke meerwaarde kunnen ontwerpend onderzoek en een kwaliteitsteam hierin vervullen? Themadag 3: Duurzame landbouw De land- en tuinbouw in Limburg ontwikkelt zich verder als innovatieve sector met economisch gezonde bedrijven en vooruitstrevende ondernemers, die duurzaam produceren en midden in de (lokale) samenleving staan. In 2025 moet elk land- en tuinbouwbedrijf een lust voor zijn omgeving zijn. Belangrijke (ruimtelijke) elementen uit deze opgave zijn het reduceren van effecten op de omgeving, een goede balans met omgevingswaarden, een kwaliteitsslag maken in het landelijk gebied voor bestaande agrarische bedrijven en het bieden en faciliteren van experimenteerruimte. Maar hoe pakt u dat aan in de praktijk en wat komt er allemaal bij kijken? Deze themadag zal worden opgebouwd rondom Limburgse voorbeelden. Themadag 4: Werken met de nieuwe Omgevingswet Tijdens deze themadag zal de nieuwe Omgevingswet op hoofdlijnen aan bod komen, waarna verschillende sprekers aan de slag zullen gaan met de vraag wat het werken met de nieuwe Omgevingswet betekent in de praktijk van de uitnodigingsplanologie. Op veel plekken proberen bestuurders, bedrijven en burgers al in de geest van de Omgevingswet te werken. Het omgevingsrecht moet eenvoudiger, beter en goedkoper. De tijdsduur van procedures dienen verkort te worden, kosten verlaagd en een grotere voorspelbaarheid van de uitkomst van ruimtelijke procedures. De Crisis- en Herstelwet, die zal opgaan in

12

de nieuwe omgevingswet, is in die zin een goede voorproef van de herziening van het omgevingsrecht. Themadag 5: Nieuwe (financiële) arrangementen Nu traditionele financieringsvormen onder druk staan of zelfs opdrogen, is de noodzaak om te komen tot nieuwe financiële arrangementen groeiende om initiatieven en opgaven toch mogelijk te maken. Maar hoe zien die nieuwe arrangementen er uit, wat is de achtergrond en welke werken wel en welke niet? Hoe kom je met creativiteit tot innovatieve vormen? En wat betekent dit vervolgens voor het enthousiasmeren, verbinden en belonen van partners? Er zal aandacht zijn voor de rollen van bestuurders, ambtenaren, ondernemers en burgers. Tenslotte kijken we hoe deze arrangementen kunnen ondersteunen in de realisatie van de transformatie-opgaven uit het POL2014. Voor meer informatie over de programma’s van de themadagen verwijzen wij u naar bijlage 2.

4.

Expeditieleiding

Bemensing van het programma Expeditie Ruimte wordt bemenst door een breed scala ervaren trainers, procesmanagers en koplopers in de diverse vakgebieden. Zij reiken u enerzijds de handvatten aan om antwoorden op bovenstaande vragen te formuleren en faciliteren u anderzijds om daadwerkelijk dingen anders te doen. Gezamenlijk beleeft en ontdekt u de essenties van uitnodigingsplanologie en ontwikkelt deze verder. Per expeditieteam is er een vaste begeleider voor de drie verkenningstochten, ook zullen gastsprekers voorbeelden uit de Limburgse praktijk presenteren. Tijdens de inspiratiemomenten en verdiepende themadagen treft u aanvullend wetenschappelijke experts en sprekers uit de praktijk. Het volledige programma inclusief docenten ontvangt u voorafgaand aan de start van Expeditie Ruimte. De leiders van de verkenningstochten en een aantal kerndocenten van inspiratiemomenten en themadagen staat hieronder reeds benoemd. Even voorstellen: leiders verkenningstochten en dagvoorzitters Elke expeditiegroep heeft een vaste begeleider voor de drie verkenningstochten. Afhankelijk van de data waarop u deelneemt, kan dit zijn: Sanne van Deursen Mijn uitdaging ligt in het optimaliseren van processen en samenwerking. Waar mensen voor een gezamenlijke uitdaging staan, is het van belang dat zij goed met elkaar verbonden zijn. Het bepaalt de dynamiek in de groep, de kwaliteit van de samenwerking en uiteindelijk ook de kwaliteit van het eindresultaat. Maar om met anderen te kunnen verbinden, is het van belang bij jezelf te beginnen. Wat is voor jou belangrijk en wat voor de ander? Waar liggen jouw sterke punten en blinde vlekken en waar die van de groep? Is je blik hierop zuiver, of gekleurd door aannames? Hoe doorbreek je bestaande patronen? Bewustwording, afstemming en verbinding zijn sleutelfactoren voor succes. 13

Erna Hollander Door een open houding, focus op actie en op de belangen van stakeholders leidt mijn inzet tot betrokkenheid, een betere samenwerking tussen partijen en tot voortgang. Als ervaren project- en procesmanager van complexe opgaven in een politieke context ben ik gefascineerd door de veranderingen tot in de 3e macht die zich op alle fronten in de maatschappij voordoen. Mijn kennis en netwerk bij overheid en marktpartijen gebruik ik in al mijn opgaven, die veelal gericht zijn op gebiedsontwikkeling, stedelijke - en energievraagstukken. Daarbij ben ik positief ingesteld en richt ik me vooral op kansen die zich voordoen om zaken wel voor elkaar te krijgen. Leon van Hoof Maatschappelijke betrokkenheid en inspirerend leiderschap, daarmee geef ik richting en vertrouwen bij complexe ruimtelijke opgaven. Ik ben een senior proces- en projectmanager met ruime ervaring in grote ontwikkelings-projecten. Teambuilder, communicatief, leidinggevende kwaliteiten en een sterke maatschappelijke en politieke betrokkenheid. Met deze eigenschappen werk ik aan het structureren en sturen van complexe ruimtelijke vraagstukken. Ik ben direct in contacten en handelend met opgestroopte mouwen. Marja van Schie Met veel verschillende partijen tot één aansprekende oplossing komen. De ervaring leert dat het kan. In mijn opdrachten wil ik iets in beweging brengen, dat in beweging blijft, ook als ik weer weg ben. Daarom bouw ik altijd aan duurzame netwerken rond de opgave en stimuleer ik mensen om deel te zijn van de oplossing. Ik organiseer het commitment en de bestuurlijke besluitvorming, weet te prikkelen als dat nodig is en zet graag mijn verbeeldingskracht en creativiteit in. Ik zoek (en vind) samen met bestuurders, ambtenaren, bedrijven, experts en bewoners nieuwe mogelijkheden in onbekend terrein. Kortom: ik organiseer uitvoeringskracht! In hoofdstuk 5 (praktische zaken) en op de website ziet u bij de data van uw expeditie welke begeleider u heeft. Kerndocenten van inspiratiemomenten en themadagen Op het moment van schrijven van dit programma zijn we nog bezig het team van kerndocenten definitief vorm te geven. Deze opsomming is momenteel dus nog niet compleet en zal gedurende de verdere ontwikkeling van het programma uitgebreid worden. Met name ervaringsdeskundigen uit de provincie Limburg zullen aan het team worden toegevoegd. ir. Edo Gies, onderzoeker, Alterra, onderdeel van Wageningen UR; prof.dr. Paul Iske, hoogleraar, universiteit van Maastricht; ir. Geert van der Peet, onderzoeker, Livestock Research, onderdeel van Wageningen UR; dr. Marcel Pleijte, onderzoeker, Alterra, onderdeel van Wageningen UR; drs. Karsten Schipperheijn, omgevingsmanager, p2 14

-

prof.dr.ir Katrien Termeer, hoogleraar, Wageningen Universiteit dr. Co Verdaas, directeur, centre for development innovation, onderdeel van Wageningen UR; drs. Peter Visschedijk, onderzoeker, Alterra, onderdeel van Wageningen UR; ir. Theo Vogelzang, onderzoeker, LEI, onderdeel van Wageningen UR.

15

5.

Praktische zaken

Contactpersoon Wageningen Academy De verantwoordelijke programmamanager van Wageningen Academy voor Expeditie Ruimte is Janine Quist. Zij is te bereiken op: T. 0317-482682 E. [email protected] Inschrijven voor Expeditie Ruimte Inschrijven kan via de website: www.wageningenacademy.nl/expeditieruimte of door contact op te nemen met Janine Quist via bovenstaande contactgegevens. Na inschrijving ontvangt u een bevestiging. Data Verkenningstochten voor bestuurders van Limburgse overheden: De verkenningstochten voor bestuurders betreffen telkens een avondprogramma vanaf 18.00, inclusief eten. Team     

1 (georiënteerd op noord- en midden-Limburg) Verkenningstocht 1a: woensdag 12 november 2014 (bijeenkomst gaat niet door) Verkenningstocht 1b: maandag 19 januari 2015 Verkenningstocht 2a: woensdag 4 maart 2015 Verkenningstocht 2b: maandag 13 april 2015 Verkenningstocht 3: woensdag 3 juni 2015

Team     

2 (georiënteerd op midden- en zuid-Limburg) Verkenningstocht 1a: maandag 17 november 2014 (bijeenkomst gaat niet door) Verkenningstocht 1b: woensdag 14 januari 2015 Verkenningstocht 2a: woensdag 18 maart 2015 Verkenningstocht 2b: maandag 20 april 2015 Verkenningstocht 3: maandag 8 juni 2015

Verkenningstochten voor professionals: De tweedaagse verkenningstochten voor professionals zijn gepland op de volgende data: Team   

1: Verkenningstocht 1: 29 en 30 oktober 2014 Verkenningstocht 2: 20 en 21 januari 2015 Verkenningstocht 3: 14 en 15 april 2015

Team   

2: Verkenningstocht 1: 23 en 24 september 2014 Verkenningstocht 2: 27 en 28 januari 2015 Verkenningstocht 3: 21 en 22 april 2015

Team 3:  Verkenningstocht 1: 30 september en 1 oktober 2014  Verkenningstocht 2: 3 en 4 februari 2015 16



Verkenningstocht 3: 21 en 22 april 2015

Team   

4: Verkenningstocht 1: 4 en 5 november 2014 Verkenningstocht 2: 24 en 25 februari 2015 Verkenningstocht 3: 26 en 27 mei 2015

Team   

5: Verkenningstocht 1: 11 en 12 november 2014 Verkenningstocht 2: 3 en 4 maart 2015 Verkenningstocht 3: 2 en 3 juni 2015

Team   

6: Verkenningstocht 1: 18 en 19 november 2014 Verkenningstocht 2: 10 en 11 maart 2015 Verkenningstocht 3: 9 en 10 juni 2015

Team   

7: Verkenningstocht 1: 2 en 3 december 2014 Verkenningstocht 2: 17 en 18 maart 2015 Verkenningstocht 3: 16 en 17 juni 2015

Team   

8: Verkenningstocht 1: 18 en 19 november 2014 Verkenningstocht 2: 10 en 11 maart 2015 Verkenningstocht 3: 9 en 10 juni 2015

Team   

9: Verkenningstocht 1: 3 en 4 maart 2015 (NB. datum gewijzigd) Verkenningstocht 2: 13 en 14 april 2015 Verkenningstocht 3: 15 en 16 september 2015

Team 10 (inschrijving momenteel niet mogelijk):  Verkenningstocht 1:  Verkenningstocht 2:  Verkenningstocht 3: Team   

11: Verkenningstocht 1: 5 en 6 februari 2015 Verkenningstocht 2: 18 en 19 mei 2015 Verkenningstocht 3: 17 en 18 september 2015

Inspiratiemomenten:  Inspiratiemoment 1: donderdag 4 december 2014  Inspiratiemoment 2: donderdag 2 april 2015 Verdiepende themadagen, 2 te kiezen:  Themadag 1 – Dynamisch voorraadbeheer: woensdag 26 november 2014 17



Themadag 2a – Landschap en ruimtelijke kwaliteit: donderdag 13 november 2014 (voor team 1, 2, 3, 4 en 5 van de verkenningstochten voor professionals)  Themadag 2b – Landschap en ruimtelijke kwaliteit: woensdag 15 april 2015 (voor bestuurders en team 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 en 11 van de verkenningstochten voor professionals)  Themadag 3 – Duurzame landbouw: donderdag 15 januari 2015  Themadag 4 – Werken met de nieuwe Omgevingswet: donderdag 26 maart 2015  Themadag 5 – Nieuwe (financiële) arrangementen: woensdag 20 mei 2015 NB De verdiepende themadag Landschap en ruimtelijke kwaliteit wordt in verband met de planning 2 maal georganiseerd, dit betreffen 2 vergelijkbare dagen. Locatie Expeditie Ruimte wordt gehouden in Limburg. Hiervoor zullen we o.a. gebruik maken van het Gouvernement in Maastricht, maar graag onderzoeken we ook de mogelijkheid om op andere locaties aan de slag te gaan. Om de kosten voor Expeditie Ruimte laag te houden, zou dit bijvoorbeeld bij u op het werk kunnen zijn? Graag gaan we met u in gesprek over de mogelijkheden hiervoor. Investering Expeditie Ruimte kost € 1.500,- per persoon. Dit is inclusief de verkenningstochten, inspiratiemomenten en 2 verdiepende themadagen. Expeditie leden kunnen zich aanvullend inschrijven voor meer dan 2 themadagen voor € 300,- per themadag. Indien u alleen geïnteresseerd bent in deelname aan de verdiepende themadagen, dan is separate inschrijving mogelijk voor €550,- per themadag. Algemene voorwaarden De algemene voorwaarden van Wageningen Academy zijn van toepassing op Expeditie Ruimte en door zich in te schrijven, gaat u hiermee akkoord. De algemene voorwaarden staan op www.wageningenacademy.nl. Contactinformatie Wageningen Academy Wageningen Academy is volledig onderdeel van Wageningen University & Research centre. Wageningen Academy Radix (gebouw 107) Droevendaalsesteeg 1 6708 PB Wageningen T. E. I.

Postbus 226 6700 AE Wageningen

0317-484093 (secretariaat) of 0317-482682 (Janine Quist, programmamanager) [email protected] www.wageningenacademy.nl

18

Bijlage 1 – Programma verkenningstochten Programma Verkenningstocht 1: De opgave centraal Dag 1 8.45

Inloop en ontvangst

9.00

Welkom, introductie op het programma en kennismaking

10.00 Het waarnemen van verandering: welke transities spelen er? 11.00 PAUZE 11.15 Ruimtelijke ordening: een korte historie van toelatings-, via ontwikkelings- naar uitnodigingsplanologie en analyse van uw eigen context 12.30 LUNCH 13.15 Meervoudigheid in het openbaar bestuur 15.00 PAUZE 15.15 Aan de slag met uw eigen managementopgave 16.30 Introductie van het beroepsbeeld en uw persoonlijk waarden hierin 17.00 Afsluiting Dag 2 8.45

Inloop en ontvangst

9.00

Terugblik dag 1

9.15

POL, procesmanagement en waarden: het creëren van beweging

12.15 LUNCH 13.15 Het initiatief en de initiatiefhebber: aan de slag met een reëel voorbeeld 14.30 PAUZE 14.45 Besluitvorming en rechtmatigheid: differentiatie of één kader? 16.30 Geleerde lessen en vertaling naar de eigen praktijk 17.00 Afsluiting

19

Bijlage 2 – Landschap en ruimtelijke kwaliteit 9.00

Inloop en ontvangst

9.30

Opening Erna Hollander, p2

9.45

Introductie Ruimtelijke Kwaliteit Bertram de Rooij, Alterra (WUR)

10.15 Enquête – ruimtelijke kwaliteit Interactieve sessie over ruimtelijke kwaliteit 10.45 PAUZE 11.15 Ruimtelijke kwaliteit in de praktijk – zelf aan de slag parallelle miniworkshops 12.15 Plenaire terugkoppeling door middel van interviewvragen Erna Hollander, p2 12.30 LUNCH 13.30 Limburgse voorbeelden  Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum Bart Peters (adviseur bij bureau Drift)  Ruimtelijke kwaliteit bij Peel en Maas Luc van Doesum (planoloog bij de gemeente Peel en Maas)  Modern boeren op oude hoeves Marc Heusschen (directeur van Heusschen*Copier) 15.00 PAUZE 15.15 Het proces van ruimtelijke kwaliteit – zelf aan de slag 16.00 Plenaire terugkoppeling door middel van interviewvragen Erna Hollander, p2 16.30 Afsluiting BORREL

20

Bijlage 3 - Themadag Duurzame Landbouw 8.45

Inloop en ontvangst

9.15

Introductie dagvoorzitter Han Swinkels, Han Swinkels Consultancy

9.30

Majeure ontwikkelingen in de landbouw Krijn Poppe, LEI - WUR

10.00 Innovatieprocessen en transities in de land- en tuinbouw Bram Bos, LSR - WUR 10.30 PAUZE 11.00 Limburgse ondernemers aan het woord 11.00 Productiegerichte landbouw Marco van Asten, van Astengroep 11.20 Nieuwe korte ketensamenwerking, praktische voorbeelden Ruud Zanders, Het Pluimhuis 11.40 Verbrede landbouw Agnita van Rooijen, gastvrouw Loeigezellig 12.00 Kort bezoek aan het bedrijf Loeigezellig inclusief toelichting 12.30 LUNCH 13.15 Omgevingsdialoog over verbouwen of nieuwvestiging Geert van der Peet, LRS - WUR 13.45 Zelf aan de slag: 2 workshops, keuze uit 3. Onderwerpen: -Teelt de grond uit -Verbrede landbouw -Dialoog tussen boeren en buren Begeleiders workshops: Bram Bos, Geert van der Peet, Theo Vogelzang 13.45 – 14.30 14.30 – 14.45 14.45 – 15.30

Workshop 1 PAUZE workshop 2

15.30 Terugkoppeling uit de workshops en eventuele vervolgafspraken Han Swinkels, Han Swinkels Consultancy 16.30 Afsluiting BORREL 21