Route 6: Jongeren die op andere wijze in levensonderhoud voorzien Praktijkvoorbeelden

Route 6: Jongeren die op andere wijze in levensonderhoud voorzien Praktijkvoorbeelden Convenant "beroepsonderwijs ontketend": dieptestrategie – pag. 2 Rotterdam TIP Charlois – pag. 3 Veiligheidshuis Tilburg: Samenwerking onder één dak – pag. 4 Arbeidstrainingscentrum te Enschede – pag. 6 Basta te Zwolle, Den Haag, Rotterdam, Tilburg – pag. 7 Cityteams – pag. 8 Dynamo Werkt!, Dynamo Girls en Dynamo Sport te Rotterdam – pag. 10 Pan Pa Mayan te Breda – pag. 11 Rumbo Nobo te Eindhoven – pag. 12

Convenant "beroepsonderwijs ontketend": dieptestrategie Zomer 2002 is tussen het College van B&W van de gemeente Rotterdam, de onderwijsinstellingen voor (V)MBO en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) een convenant ondertekend: "Beroepsonderwijs ontketend. Naar een integrale aanpak startkwalificaties". Met de ondertekening van het convenant erkennen de betrokken instanties de problematiek van de jongeren zonder startkwalificatie en het niet rooskleurige beeld in dit kader in de gemeente Rotterdam en wil men gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen om het aantal jongeren dat in Rotterdam in het onderwijs uitstroomt met een startkwalificatie te vergroten. Een onderdeel van het convenant betreft een zogenaamde dieptestrategie. Deze dieptestrategie richt zich specifiek op die groep jongeren die niet naar school gaat, geen werk heeft en ook geen uitkering. De aanpak voor deze jongeren krijgt momenteel in twee deelgemeenten vorm: Feyenoord en Delfshaven. Voor deelgemeente Charlois is de strategie in voorbereiding. Eerste stap in de deelgemeenten is de doelgroep te selecteren. Het RMC-bestand wordt daarvoor afgepeld. Daartoe worden de gegevens van het RMC vergeleken met de gegevens van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Speciaal voor deze pilot stelt ook de Belastingdienst haar bestanden beschikbaar zodat ook jongeren met een baan van de lijst kunnen worden gehaald. Alle onbekende jongeren worden vervolgens door middel van loopacties in de wijken opgezocht. Hiermee ontstaat zicht op de omvang en de aard van de doelgroep en de aard van de problematiek van de jongeren. Op basis van deze analyse wordt de jongeren een passend traject aangeboden dat het uiteindelijk mogelijk moet maken hen richting werk en/of scholing te begeleiden. De dieptestrategie betreft dus een aanpak met een actieve benadering van de jongeren die in eerste instantie door geen enkele organisatie worden opgepakt. Onderdeel van deze aanpak is ook de inzet van de RMC trajectbegeleiding om deze doelgroep te bepalen. Ook voor de aanpak geldt dat verschillende benaderingen nodig zijn gezien de diversiteit van de groep. Cruciaal daarbij is de samenwerking tussen domeinen. Juist omdat jongeren zich ook op de scheidslijnen van domeinen bevinden. Het praktijkvoorbeeld over het Veiligheidshuis in Tilburg illustreert dit.

Rotterdam TIP Charlois De Rotterdamse deelgemeente Charlois heeft regelmatig te maken met jongeren die niet aan het werk zijn of op school zitten. Er is een vermoeden dat een gedeelte van deze groep zich in of richting het criminele circuit beweegt. De aanpak van deze doelgroep is vaak erg versnipperd. Verschillende instellingen op landelijk, regionaal en lokaal niveau houden zich momenteel met deze (risico)groep bezig. Charlois ziet een belangrijke rol voor de deelgemeente weggelegd in het bewerkstelligen van een sluitende aanpak. De uitwerking van de regierol van de deelgemeente heeft plaatsgevonden in TIP - Transfer Informatie Punt - Charlois. TIP Charlois is een professionele netwerkorganisatie ten behoeve van de hulp- en dienstverlening aan kinderen en jongeren van 0 tot 24 jaar. Dit houdt in dat dit hét centrale punt is waar de verschillende organisaties samen komen. TIP Charlois is een fysiek pand waarin een aantal medewerkers van de betrokken organisaties werkzaam is. De coördinator van TIP is speciaal voor deze functie aangetrokken en niet gebonden aan één van de betrokken organisaties. TIP Charlois heeft tot taak de regiefunctie uit te voeren. Specifieke taken zijn in dit verband: • In beeld hebben van alle risicojongeren en 250 jongeren daarvan op een traject plaatsen • Organiseren van de DOSA's (Deelgemeentelijk Overleg Sluitende Aanpak) • Opzetten van jeugdbuurtnetwerken ten behoeve van risicojongeren • Vormgeven van jeugdparticipatie in de beleidsontwikkeling • Deelneming aan vergaderingen kernteam SISA (Stedelijk Instrument Sluitende Aanpak) • Inrichten voortgangsberichten voor het bestuur van de deelgemeente en de (centrale) stad Deelnemers in TIP zijn: • Justitiële keten: Politie, Raad voor de Kinderbescherming, OM, Jeugdreclassering, Humanitas, Leerplicht, Halt, Advies en Meldpunt Kindermishandeling, Pak je Kans • Jeugdhulpverleningketen: Bureau jeugdzorg • Keten werk & inkomen Werkstad, KLIQ en Vluchtelingenwerk • Lokale keten: BO, Buurtagent, GGD, Charlois' Welzijn (kinder-, jeugd-, jongerenwerk)

Veiligheidshuis Tilburg: Samenwerking onder één dak Het Veiligheidshuis is een innovatieve samenwerkingsvorm van negen veiligheidspartners in het centrum van Tilburg. Zij is ontstaan uit de behoefte om een aantal al langer lopende succesvolle samenwerkingsverbanden te intensiveren, ondermeer door deze fysiek onder één dak te brengen. Deelnemende organisaties zijn: de politie Midden en West Brabant, de Jeugdreclassering, de Raad voor de Kinderbescherming, de Stichting Reclassering Nederland, gemeente Tilburg, Bureau Jeugdzorg, Kentron (verslavingszorg), Bureau Slachtofferhulp en het Openbaar Ministerie. Specifiek voor de doelgroep jongeren lopen de volgende twee samenwerkingsverbanden: 1. Door het Coördinatiepunt Risico Jongeren (CRJ) wordt risico- en delictgedrag van jongeren gesignaleerd. Iedere jongere die door risicogedrag in beeld komt bij één van de deelnemers wordt besproken in het overleg (3x per week) tussen OM, politie, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg en de jeugdcoördinator van het team Leerplicht (vanaf begin 2004 participeert bureau Halt). Maar ook jongeren die geen strafbaar feit plegen, maar extreem spijbelgedrag vertonen, worden besproken. Binnen het overleg worden praktische afspraken gemaakt welke interventies genomen worden en door wie (een behandelingsplan). 2. Tilburgse veelplegers worden intensief op zowel proactieve als repressieve wijze begeleid. Uitgangspunt is nog steeds "voorkomen is beter dan genezen". Individuele trajectbegeleiding levert immers betere resultaten op dan detentie. Centraal hierbij staan duidelijk geformuleerde doelen, afspraken, controle en het uitzicht voor de kandidaat op bijvoorbeeld scholing en/of werk. Maatwerk is het devies, omdat ieder individu zijn eigen specifieke problemen kent. Zo zijn er mensen met verslavingsproblemen en onderliggend nog psychische problemen. Er kunnen problemen zijn op het terrein van scholing, werk en financiën, maar ook op het terrein van huisvesting en vrijetijdsbesteding. Daarnaast laten sociaal gedrag en sociale vaardigheden vaak te wensen over. De individuele trajectbegeleiding wordt door de rechter opgelegd als bijzondere voorwaarde bij schorsing van voorlopige hechtenis. Doel van het Veiligheidshuis en de daarin gebundelde samenwerkingsverbanden ten aanzien van risicojongeren is (naast voorkomen en terugdringen van criminaliteit en overlast, en het verlenen van passende zorg aan slachtoffers) het vroegtijdig aanpakken van deze jongeren via een lik-op-stuk-beleid, waarmee ze direct na het plegen van een feit worden gestraft. Door een snelle merkbare (re)actie moet recidive teruggedrongen worden. De Tilburgse "stelselmatige daderaanpak" dient daarbij om de vicieuze cirkel te doorbreken door uitplaatsing naar scholing of werk. Om jongeren zoveel mogelijk perspectief te kunnen bieden en op het juiste pad te houden komt het aan op verbindingen leggen en krachten bundelen. Daarbij wordt in verschillende richtingen aan de weg getimmerd: • Jongerenwerk & Justitie. In verschillende gemeenten worden straatwerkers/jongerenwerkers ingezet om overlast en criminaliteit te bestrijden

• • •

Zorg & Onderwijs. Voor jongeren die in zorgtrajecten zitten wordt trajectbegeleiding geboden om voor deze jongeren de mogelijkheid te bekijken om op termijn terug naar school te keren Jongerenwerk & Arbeid. Jongerenorganisaties blijken een goede toeleverancier van jongeren voor arbeidstoeleidingstrajecten Arbeid & Zorg.Voor jongeren in arbeidsinpassingstrajecten worden zorginstrumenten ingezet ter ondersteuning

Arbeidstrainingscentrum te Enschede Het Arbeidstrainingscentrum (ATC) is een leerwerkplek waar jongeren tussen de 16 en 22 jaar met een grote afstand tot de arbeidsmarkt leren werken. Het ATC is een bedrijf dat zich in zijn uiterlijke vorm niet onderscheidt van andere bedrijven die in de lichtindustriële of dienstverlenende sector actief zijn. De jongeren functioneren als werknemer en worden in brede zin geconfronteerd met de verschillende aspecten van werk. Zij leren hun onmogelijkheden te accepteren, een reële arbeidswens te formuleren en zich te focussen op hun specifieke mogelijkheden. Ook dit project is in het rapport Nieuwe Kansen als voorbeeldproject beschreven. Contactpersoon: R. Zandstra, ATC Training en Bedrijfdiensten E-mail: [email protected]

Basta te Zwolle, Den Haag, Rotterdam, Tilburg Jongeren van 12 tot 18 jaar krijgen een justitiële taakstraf aangeboden op basis van een gedragstrainingsmethode. De deelnemers gaan 's ochtends naar school en volgen 's middags een speciaal programma. Afhankelijk van het delict en de persoonlijke problematiek kan de duur van de taakstraf variëren van 3 tot 13 weken. Met dit project willen de betrokken instanties de grenzen tussen de circuits van justitie en jeugdhulpverlening wegwerken en aansluiting vinden bij aanpalende voorzieningen. Met als doel de jongere terug te leiden naar (een vorm van) onderwijs om zodoende zijn of haar kansen op de arbeidsmarkt te vergroten en het risico op delictgedrag te verkleinen. Naast Zwolle zijn er vergelijkbare aanpakken in Den Haag, Maastricht, Tilburg en Rotterdam. Contactpersoon: dhr. Jan C. Nieuwland, Regiomanager Noord-Oost, Reclassering Leger des Heils E-mail: [email protected] en/of [email protected]

Cityteams Het Cityteam is er voor jongeren die zelf hun eigen inzicht en vaardigheden willen ontwikkelen en zo hun toekomst in grote mate in eigen hand nemen. Cityteam biedt jongeren de mogelijkheid om bij uitval, onderbreking of afronding van opleiding of werk een goed perspectief en de juiste sociale tools te ontwikkelen voor hun toekomst van arbeid en scholing. Kenmerkend voor de jongeren is dat zij hun opleiding meestal niet hebben afgerond, een problematische situatie thuis of privé kennen, weinig sociale vaardigheden hebben, en geen idee hebben van wat ze willen. Een groot deel van de jongeren is van allochtone afkomst. Cityteam krijgt jongeren toegewezen vanuit de gemeente en/of werft de jongeren via allerlei verschillende kanalen zoals de scholen, de straat, via Cityteamers, via jeugdzorg, de reclassering, leerplicht, dak- en thuislozen instellingen, etc. Het traject is onder te verdelen in een aantal stappen: • Persoonsgericht traject • Stage • Marktgericht traject • Nazorg Persoongericht traject Er wordt aan de hand van de wensen, talenten en eigenschappen van de jongere een plan opgesteld met daarin opgenomen het individuele werkschema van de jongere. In dit schema worden eigenschappen en vaardigheden benoemd waarover ze nog niet beschikken of die nog voor verbetering vatbaar zijn. In dit schema staat dan ook beschreven hoe ze deze beter kunnen beheersen. Het persoonsgerichte traject beslaat 3 maanden en wordt gevolgd door de stage. Stage Stage lopen is een goed middel om de jongeren zelf te laten ontdekken of een bepaald beroep in de praktijk ook overeenkomt met de beeldvorming van henzelf. Ze lopen dan ook stage in het gebied waar hun interesse ligt. Een voorbeeld uit de praktijk hierbij is dat Cityteam goed contact onderhoudt met Kwik-Fit. Een aantal jongeren lopen er stage. Samen met de praktijkbegeleider en de teamcoach wordt nauw gelet op de ontwikkeling van vaardigheden van jongeren om het beroep van automonteur in de toekomst te kunnen uitvoeren. Voor de jongeren zelf is de stage een goed middel om te kijken of ze het werk wel interessant en leuk genoeg vinden om er verder in te groeien middels studie. Voor de jongeren geeft stagelopen de doorslag of ze kiezen voor een bepaalde opleiding. De stage duurt over het algemeen 3 maanden, maar wordt soms ook al gedurende het persoonsgerichte traject ingezet. De stage wordt gevolgd door het marktgerichte traject. Marktgericht traject Jongeren krijgen in dit onderdeel inzicht over de verschillende beroepen en hun positie op de arbeidsmarkt. Als jonge potentiële professional is het goed om te weten of het gekozen beroep en of opleiding ook fiscaal aantrekkelijk is. Of er binnen Nederland genoeg werk in te vinden is en wat de salarisindicaties zijn. Dit zijn vragen die beantwoord worden in het Marktgericht traject. Het marktgerichte traject duurt 3 maanden.

Als rode draad door het programma lopen de 7 managementstijlen van Stephen Covey (auteur van diverse management boeken) waarbij centraal staat dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen beslissingen en acties. Het programma van Cityteam is voor 32 uur in de week, gedurende 9 maanden. Om de maatschappelijke betrokkenheid van de jongeren te vergroten werkt het Cityteam met projecten die door de jongeren zelf worden opgezet. De projecten dienen altijd in het kader van maatschappelijke ontwikkeling plaats te vinden. Momenteel draait het project "Elk Kind Telt" met als doel, een sport- en speldag te organiseren op een Asielzoekerscentrum voor jonge kinderen die daar wonen. Daarnaast maken de jongeren van het Cityteam schilderijen die ze voor een schappelijk bedrag verkopen. Met de opbrengst wordt deze sport- en speldag gefinancierd. Ook heeft Cityteam projecten gedraaid op kinderboerderijen, buurtcentra en bejaardentehuizen. Contactpersoon: Manfred de Grooth E-mail: [email protected]

Dynamo Werkt!, Dynamo Girls en Dynamo Sport te Rotterdam Dynamo is tien jaar geleden opgezet en richt zich nu op jongeren tussen de 16 en 26 jaar, die onvoldoende zicht hebben op de mogelijkheden en onmogelijkheden van hun toekomst. Door ervaring, evaluaties, veranderingen in de maatschappij is het hedendaagse concept ontstaan. Er zijn drie verschillende projecten rondom het concept ontstaan: werkt!, sport en girls. Jaarlijks worden zoveel mogelijk projecten gedraaid met een totaal aantal deelnemers dat varieert tussen de 50 en 75. Het soort project bepaalt de vraag vanuit het netwerk. Het netwerk dat is opgebouwd is divers en omvangrijk en bestaat o.a. uit instellingen, begeleid wonen, scholen, justitie en reclassering, opvang, jongeren- en hulpverleningsinstanties etc. Het gemiddelde slagingspercentage ligt tussen de 75 en 95% directe uitstroom. Na twee jaar is nog ruim 55% positief bezig. Contactpersoon: Paul Goote, Projectleider Jongerenprojekt Spits E-mail: [email protected]

Pan Pa Mayan te Breda Een groot aantal Antilliaanse en Arubaanse jongeren heeft niet of nauwelijks een toekomstperspectief. Dit uit zich in spijbelen, drop-outs, langdurige werkloosheid, criminaliteit, in aanraking komen met politie en justitie. Het project Pan Pa Mayan (letterlijk "Brood voor morgen") wil deze Antilliaanse en Arubaanse jongeren opsporen, motiveren en activeren, met als uiteindelijke doel: een nieuw perspectief bieden op de toekomst. Steeds wordt aansluiting gezocht bij bestaande initiatieven. Belangrijke bouwstenen zijn versterking van de eigen identiteit, het ontwikkelen van een positief zelfbeeld, (her)oriëntatie op scholing en werk en vergroting van de zelfwerkzaamheid. Het project loopt tot mei 2004. Daarna is het de bedoeling om het project in bestaande kaders te integreren. Contactpersoon: Ad van de Broek (Straathoekwerk) E-mail: [email protected]

Rumbo Nobo te Eindhoven In het project Rumbo Nobo participeren de stichtingen Palet (coördinatie), Dynamo (contactfunctie) en Novadic (begeleidingsfunctie). Doelgroep van dit project zijn Antilliaanse en Arubaanse jongeren van 18 tot 30 jaar. Door veldwerk wordt een groep bereikt die niet of nauwelijks in bestanden te vinden is. De veldwerkers organiseren laagdrempelige activiteiten om de jongeren ook aan activerende trajecten te binden. Doel van deze trajecten is om de jongeren terug te leiden naar het beroepsonderwijs of naar de arbeidsmarkt. De kracht van Rumbo Novo is, dat de medewerkers van het project dicht bij de groep staan en in staat zijn om tijdig in te spelen op de signalen die de groep afgeeft. Contactpersoon: Wim Kop, Palet E-mail: [email protected]