Richtlijnen voor de redactie van werkstuk of scriptie vijfde versie, augustus 2006
Afdeling Romaanse Talen en Culturen
1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ 4 1.1 Opzet van werkstuk ....................................................................................................................................................... 4 1.1.1 De titelpagina............................................................................................................................................................. 4 1.1.2 De inhoudsopgave ..................................................................................................................................................... 5 1.1.3 De samenvatting ........................................................................................................................................................ 5 1.1.4 De inleiding ............................................................................................................................................................... 5 1.1.5 Werkwijze, literatuuronderzoek en theoretisch kader............................................................................................... 6 1.1.6 De presentatie van resultaten..................................................................................................................................... 6 1.1.7 De conclusie en discussie .......................................................................................................................................... 6 1.1.8 De noten..................................................................................................................................................................... 7 1.1.9 De bibliografie........................................................................................................................................................... 7 1.1.10 De bijlagen............................................................................................................................................................... 7 2. Referenties ......................................................................................................................................................................... 8 2.1.1 Bronvermelding .......................................................................................................................................................... 8 2.1.2 Bronmateriaal op internet.............................................................................................................................................8 2.2 Citaten ............................................................................................................................................................................ 9 2.2.1 Het gebruik van citaten.............................................................................................................................................. 10 3. De bibliografie................................................................................................................................................................. 11 3.1 Boeken ......................................................................................................................................................................... 11 3.2 Tijdschriften ................................................................................................................................................................. 11 3.3 Geredigeerde bundels ................................................................................................................................................... 11 3.4 Internet ......................................................................................................................................................................... 12 3.5 Oudere bronnen (manuscripten, oudere drukken) ........................................................................................................12 4. Technische verzorging van het werkstuk ........................................................................................................................ 13 4.1 Presentatie .................................................................................................................................................................... 13 4.2 Typografie .................................................................................................................................................................... 13 4.2.1 Hoofdstukaanduiding ............................................................................................................................................. 13 4.2.2 Alinea’s ................................................................................................................................................................... 13 4.2.3 Afkortingen ............................................................................................................................................................. 14 4.2.4 Nummeren van onderdelen .................................................................................................................................... 14 4.2.5 Ongrammaticale zinnen, glossen en parafrasen ..................................................................................................... 14 4.2.6 Uitspraak en betekenis noteren ............................................................................................................................... 14 4.2.7 Technische termen noteren ..................................................................................................................................... 15 4.3 Vormgeving .................................................................................................................................................................. 15 4.3.1 Paginanummering ................................................................................................................................................... 15 4.3.2 Lay-out .................................................................................................................................................................... 15 4.3.3 Inbinden .................................................................................................................................................................. 15 4.5 Vreemde talen............................................................................................................................................................... 16 5. Inlevertermijn en herkansing werkstukken.......................................................................................................................17 6. De Bachelorscriptie ......................................................................................................................................................... 18 6.1 Inleiding........................................................................................................................................................................ 18 6.2 Eisen ............................................................................................................................................................................. 18 6.3 Inleveren van de Ba-scriptie......................................................................................................................................... 18 6.4 De Ba-scriptie in het buitenland....................................................................................................................................18 7. Tenslotte .......................................................................................................................................................................... 19
2
8. Bibliografie ..................................................................................................................................................................... 20 Bijlagen................................................................................................................................................................................ 21 Bijlage I: Lijst van taalkundige tijdschriften ...................................................................................................................... 21 Bijlage II: Lijst van letter- en cultuurkundige tijdschriften................................................................................................ 23 Bijlage III: Lijst van vertaalwetenschappelijke tijdschriften..............................................................................................26
3
1. Inleiding Een onderdeel van iedere studie is het schrijven van één of meer werkstukken en tenslotte het vervaardigen van een scriptie. Veel studenten hebben nogal eens moeite met het goed opstellen van een dergelijk werkstuk en met het nauwkeurig afwerken ervan. Hoewel de globale opzet over het algemeen gelijk is, stelt elke studie(richting) veelal ook nog specifieke eisen aan bepaalde technische onderdelen. Alvorens daar op in te gaan, eerst iets meer over de globale opzet van een werkstuk of scriptie. Werkstukken, zoals die op de universiteit gemaakt worden, kunnen veelal beschouwd worden als een presentatie van een onderzoek. Ongeacht de grootte van dit onderzoek is de opzet ervan aan een aantal regels gebonden. Na een theoretische inleiding (literatuuronderzoek) wordt de onderzoeksopzet uitgelegd, waarna de resultaten en de conclusie volgen. Naast deze globale indeling van de inhoud van een werkstuk is ook nog de technische verzorging van belang. Hieronder wordt verstaan de andere onderdelen van het werkstuk, die niet direct onderdeel uitmaken van de inhoud. Zo zijn in elk werkstuk, naast de hoofdtekst, een inhoudsopgave, een bibliografie en zonodig bijlagen te vinden. Vooral deze onderdelen zijn aan specifieke regels en conventies gebonden, die per discipline (taalkunde, literatuurwetenschap etc.) verschillen. Ook binnen de hoofdtekst moet er gelet worden op een aantal elementen, zoals het verwijzen naar de geraadpleegde literatuur, het gebruik van noten en dergelijke. Ook deze onderdelen zijn vaak specifiek op de discipline afgestemd. Als eenmaal de tekst van het werkstuk klaar is, kan er meer gelet worden op de afwerking ervan, dat wil zeggen op lay-out, indeling en typografie. In deze brochure zal aandacht besteed worden aan alle bovenstaande onderdelen, van inhoud tot afwerking. De voorbeelden die zullen worden gebruikt, zullen zo veel mogelijk de taal-, cultuur- of letterkunde betreffen en in één van de Romaanse talen gegeven worden (Frans, Spaans of Italiaans). Voor het inleveren van werkstukken gelden binnen RTC bepaalde termijnen; dit wordt kort besproken in hoofdstuk 5. Tenslotte zal ook enige specifieke aandacht worden besteed aan de Bachelorscriptie. 1.1 Opzet van het werkstuk Zoals uit de inleiding al naar voren is gekomen, is het werkstuk in principe een presentatie van een onderzoek. De volgende onderdelen komen aan bod, veelal in deze volgorde: 1. 2 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
titelpagina inhoudsopgave inleiding werkwijze/literatuuronderzoek presentatie van de resultaten conclusie noten bibliografie bijlagen
1.1.1 De titelpagina Op de titelpagina staan de kenmerken van het werkstuk. Dat wil zeggen dat er de elementen op staan waaraan je het werkstuk kunt herkennen: * de titel van het werkstuk, eventueel gevolgd door een ondertitel * de naam (namen) van de auteur(s) en studentnummer(s) * de opdrachtgever (de docent) voor wie het werkstuk is geschreven (en het vak) * het jaar en de maand waarin het werkstuk voltooid is * de opleiding en de universiteit
4
Voor wat betreft de keuze van de titel: formuleer deze op zo’n manier dat er op een duidelijke manier informatie gegeven wordt over het werkstuk; de vlag moet de lading dekken. In een ondertitel kan de aard van het werkstuk worden aangegeven. Bijvoorbeeld: Les cinq Républiques françaises Une introduction au droit français Voor wat betreft de lay-out, deze dient er verzorgd uit te zien en systematisch te zijn. 1.1.2 De inhoudsopgave Een inhoudsopgave geeft de lezer direct een goed overzicht van de structuur van de tekst (en kan daarbij dienst doen als een soort samenvatting vooraf). De inhoudsopgave volgt meteen op de titelpagina. Het is niet gebruikelijk om in werkstukken of scripties een voorwoord op te nemen. De titel, hoofdstukken en paragrafen zijn op overzichtelijke wijze van elkaar gescheiden. Vaak staat er een nummer voor de hoofdstukken en volgt de paginering (via een tekstverwerkingsprogramma zoals bijvoorbeeld Word kan een inhoudsopgave automatisch worden gegenereerd). Bijlagen worden ook in de inhoudsopgave genoemd. Behandel ze (tezamen) als een hoofdstuk, getiteld ‘Bijlage(n)’ en noem daaronder de naam of namen van de bijlage(n). Als je meerdere bijlagen hebt, kun je deze nummeren met Romeinse cijfers (zie als voorbeeld de inhoudsopgave van deze brochure). 1.1.3 De samenvatting Zeker voor een wat groter werkstuk kan het erg handig zijn als het voorafgegaan wordt door een samenvatting (abstract). Dit geldt vooral als het onderzoek naar een duidelijke conclusie toewerkt. Het belangrijkste kenmerk van een samenvatting is dat deze in het kort het probleem en de oplossing van het onderzoek weergeeft. In de samenvatting komen aan de orde: * de aard en oorsprong van je probleemstelling * een uitleg van de belangrijkste gebruikte methode * de belangrijkste conclusie(s) De lengte van een samenvatting is zelden meer dan een half A-4 (50 - 200 woorden, afhankelijk van de lengte van de hoofdtekst). De samenvatting kan echter ook in de inleiding verwerkt worden en is daarom niet noodzakelijk. 1.1.4 De inleiding In een inleiding wordt het object (het probleem) van het onderzoek geïntroduceerd. Daarbij moet er altijd met een probleem- of vraagstelling gewerkt worden (dat is de eigenlijke hoofdvraag van het onderzoek), met daaraan eventueel gekoppeld een aantal deelvragen of hypothesen. Ook wordt in de inleiding de achtergrond van het object kort uitgelegd, zodat men weet wat er al over bekend is (houd dit kort als je in het volgende hoofdstuk nog een bespreking van de relevante literatuur presenteert). Een inleiding eindigt met een aankondiging hoe de rest van het werkstuk eruit zal zien en op welke theorieën het stuk is gebaseerd. Kortweg dienen de volgende drie onderdelen in een inleiding te staan: * dat wat je gaat doen (en, voor zover relevant, niet gaat of kunt doen) * waarom (waarom is het onderzoek relevant, interessant en/of nieuw) * hoe Naast de hoofdinleiding, aan het begin van het werkstuk, begint elk hoofdstuk zelf ook nog met een inleiding. Hierin staat op een specifiekere manier aangegeven wat er in dat hoofdstuk behandeld zal worden (het hoofdstuk eindigt ook
5
met een conclusie, waarin een samenvatting van de bevindingen van dat hoofdstuk gegeven wordt). Aan het einde van elk hoofdstuk wordt bovendien alvast aangegeven waar het in het volgende hoofdstuk om zal gaan. Zodoende worden de verschillende onderdelen van het betoog ‘aaneengesmeed’. Vaak wordt de inleiding pas definitief als het onderzoek voltooid is: tijdens het proces kunnen bijstellingen nodig zijn. 1.1.5 Werkwijze, literatuur en theoretisch kader In het hoofdstuk dat volgt op de inleiding kan gezien worden als een verslag van een vooronderzoek, dat vooraf gaat aan het eigenlijke onderzoek. Hierin worden de gegevens gepresenteerd die nodig waren voor dat onderzoek. Het gaat hierbij in principe om: *een overzichtelijke, samenvattende, bespreking van de relevante literatuur over het onderwerp *een korte presentatie van de gebruikte theorie of theorieën en zo nodig een uitleg van gebruikte vakspecifieke termen *een bespreking van de gehanteerde werkwijze Men kan er ook voor kiezen de hier genoemde punten niet in een apart hoofdstuk te presenteren, maar te verwerken in de Inleiding. Dit geldt met name voor korte werkstukken. Voor letter- en cultuurkunde werkstukken hangt de noodzaak tot het (kort) presenteren van de gebruikte theorieën trouwens sterk af van het gekozen onderwerp. Bespreek dit in geval van twijfel met de begeleidende docent. Bij het bespreken van gebruikte theorieën dient er rekening mee gehouden te worden dat een medestudent die niets afweet van het onderwerp de uiteenzetting moet kunnen begrijpen, zonder verdere uitleg erbij! 1.1.6 De presentatie van resultaten Aansluitend op het vooronderzoek volgen in één of meerdere hoofdstukken de resultaten van het eigenlijke onderzoek. Dit zijn de hoofdstukken waar alles om draait: de uitwerking van de in de inleiding geformuleerde probleemstelling en, indien relevant, de toetsing van de daar eveneens gepresenteerde deelvragen c.q. hypothese(n). Bij de verschillende resultaten, waarbij aangegeven staat op welke hoofd- of deelvraag ze betrekking hebben, kan nog kort uitgelegd worden hoe ze zijn verkregen. Vaak zal die uitleg echter al eerder zijn gegeven. Men beperkt zich dan tot het weergeven van de resultaten en het trekken van voorlopige conclusies. 1.1.7 De conclusie en discussie In de conclusie wordt eerst een globale (korte!) samenvatting gegeven van het onderzoek, die gebaseerd is op de conclusies van de afzonderlijke hoofdstukken. Daarbij worden dan de belangrijkste resultaten van het eigen onderzoek weergegeven en vervolgens worden er een aantal eindconclusies getrokken. De conclusies worden op zo’n manier opgesteld dat ze van deelvragen oplopen naar hoofdvragen, zodat er uiteindelijk antwoord gegeven kan worden op de in de inleiding aangekondigde probleemstelling. Het beantwoorden van de probleemstelling is het eigenlijke doel van het onderzoek. De cirkel dient gesloten te worden. In grote werkstukken kan er nog een aparte paragraaf gewijd worden aan de discussie. Hierin geeft de auteur zelf commentaar op de door hem/haar gevonden uitkomsten en maakt duidelijk wat deze bijdragen aan wat er voordien bekend was over het onderwerp. Ook kan hij/zij hier ideeën opperen voor verder onderzoek. In de conclusie horen geen nieuwe feiten of resultaten te staan die op de conclusie van invloed zouden kunnen zijn.
6
1.1.8 De noten In een werkstuk wordt alleen van noten gebruik gemaakt om indien nodig de inhoud van het werkstuk toe te lichten of te becommentariëren. De eigenlijke tekst dient derhalve zonder deze noten gelezen te kunnen worden. Noten komen alleen voor in de hoofdtekst en dus niet in de bijlage(n) of in de noten zelf (noten in noten). Probeer het aantal noten beperkt te houden. Er zijn verschillende soorten noten wat inhoud betreft: *analoge informatie *becommentariërende (zijlijn-)informatie *suggesties voor verdere lectuur of onderzoeksmogelijkheden Er bestaat onderscheid tussen eindnoten en voetnoten. Eindnoten worden aan het eind van de tekst (dus direct na de conclusie) of aan het eind van elk hoofdstuk op een nieuwe pagina weergegeven. Voetnoten komen onderaan de bladzijde te staan waarop ze betrekking hebben. Het nummer van de noot wordt aangegeven in superscript (een halve positie hoger dan de rest van de tekst) achter het woord of de zin (in dat geval na de punt) waarop de noot betrekking heeft. Met een tekstverwerkingsprogramma kunnen noten automatisch ingevoerd worden. Raadpleeg hiervoor de handleiding van het tekstverwerkingsprogramma. 1.1.9 De bibliografie Een bibliografie is de complete lijst titelbeschrijvingen van de geraadpleegde boeken en artikelen en eventuele andere bronnen die in de tekst genoemd worden (zie hoofdstuk 3 voor meer informatie hierover). De bibliografie staat meteen na de tekst en begint op een nieuwe pagina. Als er echter eindnoten zijn dan komt de bibliografie na deze noten. 1.1.10 De bijlagen Soms moet een lezer beschikken over gegevens die in het werkstuk worden beschreven die eigenlijk te veel ruimte innemen om in de hoofdtekst op te nemen. Deze onderdelen kunnen in één of meer bijlagen worden opgenomen, als ze geen onmisbaar onderdeel uitmaken van de hoofdtekst (immers, de hoofdtekst moet zonder extra informatie goed te lezen zijn). Voorbeelden van bijlagen zijn tabellen (alleen de uitkomst wordt in de hoofdtekst verwerkt). Niet alle tabellen gaan in een bijlage, uitsluitend de grote tabellen met ruwe gegevens. Bijlagen worden genummerd, net zoals in de inhoudsopgave van deze brochure is weergegeven. In de tekst wordt op de relevante plaats naar de bijlage(n) verwezen.
7
2. Referenties 2.1.1 Bronvermelding Wanneer er in het werkstuk uitspraken voorkomen die niet van jezelf afkomstig zijn dan is een bronvermelding noodzakelijk, anders is er sprake van plagiaat! Dat houdt in dat de bron direct achter de uitspraak of het citaat vermeld wordt. Het is ook mogelijk om de bron in de uitspraak of in het citaat op te nemen. Hier volgen enkele voorbeelden: 1. ... (zie Van ’t Oever 1991: 9-11). 2. Van ’t Oever (1991: 9-11) is het er niet mee eens dat ... Wanneer een referentie exact herhaald wordt zet je vanaf de tweede keer Van ’t Oever (ibid.). Bij de bronvermelding moeten dus altijd de achternaam van de auteur of persoon, zonder wetenschappelijke titels, het jaar van publicatie en de paginanummers vermeld worden. De pagina-aanduiding mag weggelaten worden, wanneer de uitspraak de strekking van het gehele werk weergeeft. Wanneer dit als nuttige informatie voor de lezer geldt, mag de titel van het werk soms ook vermeld worden. Deze moet dan wel in cursief staan. Bijvoorbeeld: In Hoe schrijf ik een scriptie? beweert Umberto Eco (1990:22) dat ... Bij de bronvermelding van literaire werken en essays of bij (literair-)historische bronvermeldingen moeten de achternaam van de auteur, de cursieve titel en het jaartal van de gebruikte druk van het boek vermeld worden. Wanneer er in een werkstuk meerdere publicaties van dezelfde auteur in hetzelfde jaar voorkomen, dan moet dit aangegeven worden door een letter achter het jaartal te plaatsen. Bijvoorbeeld 1991a, 1991b etc. De achter het jaartal vermelde letters moeten overeenkomen met de aanduiding in de bibliografie. Het jaartal dat in de bronvermelding vermeld wordt, moet altijd het jaartal van de eerste druk zijn. Wanneer er verwezen wordt naar een gewijzigde latere druk, dan moet dit aangegeven worden door een het nummer van de druk te plaatsen achter het jaartal. Dit gebeurt meestal in superscript, al is dat soms te verwarren met de notatie van noten. Bijvoorbeeld: Van ’t Oever en Speelman (19922). Wanneer er in een werkstuk een citaat of uitspraak wordt gebruikt uit een werk dat door meer dan drie auteurs is geschreven, dan wordt alleen de naam van de eerste auteur vermeld, in het Nederlands gevolgd door ‘e.a.’(en anderen). Voor de Romaanse talen is dit ‘et al.’ (et alii), bijvoorbeeld: Beyssade et al. (2002: 15). Tenslotte moeten alle bronvermeldingen terug te vinden zijn in de bibliografie en hiermee ook overeenkomen. 2.1.2 Bronmateriaal op internet Het World Wide Web is oorspronkelijk opgezet voor educatieve doeleinden en voor de uitwisseling van kennis tussen academici. Er is enorm veel interessant materiaal beschikbaar op internet, maar hiervan moet kritisch gebruik gemaakt worden. Let dus op de volgende punten: Veel internetsites (bijvoorbeeld van musea, nationale bibliotheken) bieden gedigitaliseerde bronnen aan (literaire teksten, historische teksten, kunstwerken, beeldmateriaal). Deze kun je zonder meer gebruiken als je verwijst naar de vindplaats en de datum dat je de website hebt geraadpleegd. Internet is een nieuw medium met veel mogelijkheden, maar heel vaak dient het om al lang achterhaalde kennis nogmaals te herkauwen. Op veel websites wordt er onvoldoende onderscheid gemaakt tussen meningen en feiten.
8
Wetenschappelijke resultaten moeten controleerbaar en herhaalbaar zijn, dus de website die je gebruikt moet door middel van referenties aangeven op welk bronmateriaal of welke vakliteratuur de gegevens gebaseerd zijn. Dus: * Gedigitaliseerde wetenschappelijke tijdschriften kunnen zonder meer gebruikt worden. * De website van Jordi uit Calalonië over de oorsprong van de Catalaanse vlag, zonder bronvermeldingen, mag niet als referentie gebruikt worden. (Maar wel weer als bron voor onderzoek naar de Catalaanse identiteit op internet, of voor onderzoek naar het gebruik van het Castiliaans en het Catalaans op internet). Wikipedia is een “free-content encyclopedia” en is dus gratis door iedereen raadpleegbaar. Het grote verschil met een traditionele encyclopedie is dat Wikipedia gebaseerd is op “open source software”. Dit houdt in dat iedereen aan de lemma’s en de artikelen kan bijdragen. De inhoud van de beschrijvingen evolueert dus permanent. Het idee is dat door samenwerking van specialisten de inhoud van Wikipedia steeds beter wordt, maar helaas is dit niet altijd het geval. Veel artikelen van Wikipedia bevatten verouderde handboekenkennis en ze zijn lang niet altijd wetenschappelijk-kritisch. Wikipedia is goed te gebruiken om snel basisinformatie over een bepaald onderwerp te zoeken, maar mag bij RTC niet gebruikt worden als referentieliteratuur. Referenties naar bronnen van internet dienen zo veel mogelijk gelijk te zijn aan normale bibliografische verwijzingen (zie 2.1.1). 2.2 Citaten Citaten moeten altijd volstrekt letterlijk overgenomen worden en worden altijd tussen dubbele aanhalingstekens geplaatst. Wanneer een citaat langer is dan drie regels of uit meer dan één zin bestaat, dan moet er zonder aanhalingstekens ingesprongen worden met vijf spaties alvorens het citaat begint. Het citaat wordt voorafgegaan en gevolgd door een witregel. De regelafstand van het citaat is 1 en niet 1,5 zoals in de rest van de tekst. Men eindigt het citaat met een nauwkeurige bronvermelding, dus met vermelding van auteur(s), jaartal en paginanummer(s). Deze bronvermelding komt rechtsonder het citaat te staan. Schematisch ziet een citaat er dus zo uit: ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................. ............................................................... (Speelman 1991:9-10) ................................................................................................................................................................................................... .............. etc. Weglatingen in een citaat worden als volgt aangegeven: “De syllabus [...] kan ook door docenten gelezen worden.” Wanneer je toelichtingen wilt geven binnen het citaat, dan kan dit tussen teksthaken. Je dient je opmerkingen af te sluiten met je initialen, bijvoorbeeld: De schrijver [i.c. P.A. de Alarcón, IS] vindt ... Als er een fout in een citaat staat, dien je deze over te nemen gevolgd door de vermelding ‘(sic)’, om aan te geven dat de fout bij de oorspronkelijke auteur ligt, bijvoorbeeld: Volgens Pietersen (1999: 31) geldt hiervoor dat “er verschilende (sic) redenen zijn om ......
9
2.2.1 Het gebruik van citaten Citeren is soms nodig maar het mag niet te veel gebeuren en zeker niet zonder commentaar. Laat een citaat nooit alléén staan, interpreteer het en gebruik elementen ervan in de hoofdtekst als onderbouwing van de redenering. Een citaat is op zichzelf niets, maar wordt iets indien het ingebed wordt in de redenering. Citeer niet te veel om niet de indruk te wekken dat het desbetreffende werk gekopieerd wordt.
10
3. De bibliografie Boeken en tijdschriftartikelen worden alfabetisch geplaatst op de achternaam van de auteur(s). Bij meerdere werken van één en dezelfde auteur houdt je een chronologische volgorde aan. 3.1 Boeken Een boek is een werk dat in het geheel door een of meer auteurs geschreven. De titelbeschrijving wordt overgenomen van het titelblad. Boeken moeten volgens het volgende model in de bibliografie opgenomen worden: Naam, voorletter(s) ./Voornaam. (jaartal), titel. subtitel, plaats: uitgever. Bijvoorbeeld: Fulleda, L.G. (1989), Chago de Guista, Havana: Casa de las Américas. Kampers-Manhe, B. & A. Molendijk (1989), La grammaire idéale, Amsterdam: Rodopi. Lintvelt, J. (1981), Essai de typologie narrative: le "point de vue", théorie et analyse, Paris: Corti. De schrijfwijze van titels en ondertitels wordt, wat betreft hoofdletters en kleine letters, overgenomen van het titelblad van het betreffende werk. 3.2 Tijdschriften De titelbeschrijving van tijdschriften lijkt in grote lijnen op die van boeken, alleen moet er hier gelet worden op het onderstrepen: niet de titel van het artikel wordt onderstreept, maar de titel van het tijdschrift. Naam,
Voorletter(s),/Voornaam, paginanummer(s).
(jaartal),
‘titel
artikel’,
in:
titel
tijdschrift,
jaargang,
nummer,
Bijvoorbeeld: Eco. U. (1986), ‘Lo strano caso della intentio lectoris’, in: Alfabeta, 84, 15-17. Vet, C. (1981), ‘La notion de “monde possible” et le système temporel et aspectuel du français’, in: Langages, 64, 109-124. Vermijd afkortingen van tijdschriftnamen. 3.3. Geredigeerde bundels Voor de titelbeschrijving van artikelen uit geredigeerde bundels zijn er twee manieren van noteren. Vooral de tweede manier is erg handig als er meerdere artikelen uit één redactioneel werk komen. Model 1: Naam, Voorletter(s) /Voornaam (auteur), (jaartal), ‘titel artikel’, in: redacteur(en) (ed(s)), (jaartal), titel bundel, plaats: uitgever, paginanummers.
11
Model 2: Naam, Voorletter(s) /Voornaam (auteur), (jaartal), ‘titel artikel’ , in: redacteur(en) (ed(s)), (jaartal), paginanummers. met daar bij later in de bibliografie: redacteur, (jaartal), titel redactiewerk, plaats: uitgever. Bijvoorbeeld: Model 1: Kampers-Manhe, B. (1985), ‘Le subjonctif dans la relative: une question de champ’, in: Bennis, H. & F. Beukema (eds), Linguistics in the Netherlands, Dordrecht: Foris, 67-75. Model 2: Huot, H. (1986), ‘Le subjonctif dans les complétives: subjectivité et modalisation’, in: Ronat, M. & D. Couquaux (éds), (1986), 81-111. en elders in de bibliografie: Ronat, M. & D. Couquaux (éds), (1986), La grammaire modulaire, Paris: Minuit. Nb.: let op het accent aigu in het Franse voorbeeld. Uiteraard dienen dergelijke aanduidingen (evenals woorden als ‘in:’) in de gehanteerde voertaal (Frans, Spaans, Italiaans) te staan. 3.4 Internet Aan verwijzingen van bronnen van internet dien je de datum van raadpleging en de volledige URL (het internet-adres) toe te voegen. Bijvoorbeeld: Oostendorp, Marc van & Elena Anagnostopoulou (eds.), Progress in Grammar. Articles at the 20th Anniversary of the Comparison of Grammatical Models Group in Tilburg, http://www. meertens.knaw.nl/books/progressingrammar, 13.02.2006. 3.5 Oudere bronnen (manuscripten, oude drukken) Voor verwijzingen naar oudere bronnen gelden afzonderlijke regels, die bij de Ba-werkgroep met scriptie ME-1800 aan de orde zullen komen. In veel gevallen zul je echter gebruik maken van moderne edities van oude teksten en dan is het volgende type titelbeschrijving gebruikelijk: Cervantes y Saavedra, Miguel (1605/1615) El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha, ed. John J. Allen, 1997, Madrid: Cátedra.
12
4. Technische verzorging van het werkstuk 4.1 Presentatie Een werkstuk of scriptie wordt geschreven in opdracht van een docent, vaak in het kader van een bepaald vak. Toch is het verslag niet direct aan deze docent gericht. Een onderzoeksverslag moet ook door een publiek dat net iets minder gespecialiseerd is dan de auteur gelezen kunnen worden. Veel studenten hebben moeite met het vinden van hun eigen schrijfstijl, die niet te “vrij”, maar ook niet te “gemaakt” over dient te komen. De enige manier om een goede manier van schrijven aan te leren is veel schrijven! Een aantal tips kunnen echter helpen: * formuleer kort en bondig. Te lange zinnen leiden vaak tot fouten en maken een rommelige en onduidelijke indruk. * gebruik bij het schrijven de ‘ik’-vorm of de ‘wij’-vorm en doe dit consequent. In het Spaans is het ook wel gebruikelijk om een onpersoonlijke stijl te hanteren. Vermijd het gebruik van verschillende vormen zo veel mogelijk, tenzij het functioneel is. Zo is in een werkstuk geschreven in de ‘ik’-vorm ‘wij’ functioneel als de auteur zichzelf en de lezer bedoelt. In het Frans is de ‘wij’-vorm gebruikelijker; hiermee duidt de schrijver in de eerste plaats zichzelf aan. Als de tekst eenmaal klaar is, moet het werkstuk nog afgewerkt worden. Een gedeelte hiervan zal al vastgesteld zijn voordat men is begonnen met schrijven, maar het grootste gedeelte van de afwerking kan pas op het laatste moment worden gedaan. In dit gedeelte zullen een aantal aandachtspunten genoemd die een rol spelen bij de afwerking van een werkstuk. 4.2 Typografie 4.2.1 Hoofdstukaanduiding Hoofdstukken en paragrafen worden aangegeven door middel van decimalen. Dit loopt door in verschillende, hiërarchische niveaus, maar dient niet verder te gaan dan 4 decimalen. Bijvoorbeeld: 1. La linguistique 1.1 La syntaxe 1.2 La sémantique 1.2.1 La cohérence textuelle 1.2.2 La cohésion Titels van hoofdstukken en paragrafen mogen eventueel in een ander lettertype (vet of groter) worden weergegeven. 4.2.2 Alinea’s Een alinea is een samenhangend gedeelte van de tekst en betreft één onderwerp. Alinea’s worden weergegeven door in te springen, behalve als ze beginnen onder een kop of sub-kopje, dan wel een tabel of ingesprongen blok. Een nieuwe alinea begint als er een nieuw onderwerp wordt geïntroduceerd. Men dient er voor te zorgen dat de alinea’s logisch op elkaar aansluiten voor wat betreft hun inhoud (opbouw van de tekst geldt dus ook voor alinea’s ten opzichte van elkaar). In de regel bestaan er geen alinea’s van 1 zin.
13
4.2.4 Afkortingen Het gebruik van afkortingen dient vermeden te worden. Wel kunnen bepaalde vakspecifieke afkortingen gebruikt worden, mits deze in een bijlage of in een lijst van afkortingen genoemd worden. Auteursnamen die vaak terugkomen in een tekst mogen worden afgekort tot initialen, tenminste als deze in de tekst zijn aangekondigd. Bijvoorbeeld: Kamp et Rohrer (1983) (désormais: K&R) sont d’avis que... 4.2.5 Nummeren van onderdelen Een auteur kan zijn hoofdtekst omkleden met allerhande onderdelen, zoals voorbeeldzinnen, tekeningen (bijvoorbeeld grafieken of boomstructuren), tabellen en afbeeldingen van kunstwerken. Deze onderdelen kunnen in het hele werkstuk worden doorgenummerd, of per categorie worden genummerd. Voorbeeldzinnen dienen ter illustratie van de lopende tekst en dienen dus ook in die tekst al te worden aangekondigd, eventueel door een dubbele punt. Bij voorbeeldzinnen komt het nummer tussen haakjes voor het voorbeeld te staan. Bij tekeningen, tabellen en dergelijke wordt het nummer onder de illustratie/tabel weergegeven. Bijvoorbeeld: Voorbeeldzinnen: (1) Jean n’aime pas Marie (2)
a Marie a rencontré la reine b Marie n’a pas rencontré la reine
Tekeningen/boomstructuren, onder de illustratie: fig. 1: Structure profonde fig. 2: Schéma global de... In plaats van deze vermelding mogen booomstructuren ook doorgenummerd worden als voorbeeldzinnen. Tabellen, onder de tabel: tabel 1: de relatie leeftijd t.o.v. het aantal gemaakte fouten, uitgedrukt in percentages. Bij afbeelding van een kunstwerk moet naast het nummer ook vermeld worden: de naam van de maker, de titel, het jaartal waarin het tot stand is gekomen en de plaats waar het nu bewaard wordt. 4.2.6 Ongrammaticale zinnen, glossen en parafrasen In het geval dat een taalkundige ongrammaticale of onacceptabele voorbeeldzinnen wil gebruiken ter illustratie van zijn beweringen, worden deze zinnen voorafgegaan door een sterretje (*). Is de schrijver niet zeker of de zin werkelijk ongrammaticaal is, dan kan er een vraagteken voor de zin geplaatst worden. Bijvoorbeeld: (1) (2)
a Jean est souvent venu me voir b * Jean souvent est venu me voir a Il a trouvé des livres b ? A-t-il trouvé de livres?
Bij het gebruik van voorbeeldzinnen uit een taal anders dan die van de tekst maken taalkundigen gebruik van glossen en parafrasen. Glossen geven de letterlijke woord-voor-woord vertaling en staan direct onder de voorbeeldzin. De parafrase is de echte vertaling, deze staat, tussen enkele aanhalingstekens, onder de glos. Bijvoorbeeld:
14
(1)
Tu as vendu la maison aux gens qui étaient avec nous en vacances? Jij hebt verkocht het huis aan de mensen die waren met ons op vakantie? (= glossen) ‘Heb je het huis verkocht aan de mensen die met ons op vakantie waren?’(= parafraseren)
4.2.7 Uitspraak en betekenis noteren De uitspraak van een woord wordt tussen twee schuine strepen gezet: /..../. Bijvoorbeeld: Het Franse woord Paris wordt uitgesproken als /pari/. Bij het noemen van woorden (of zinnen) in de lopende tekst worden deze gecursiveerd weergegeven. De betekenis van een woord of zin wordt tussen enkele aanhalingstekens gezet. Bijvoorbeeld: - Het woord pamplemousse betekent ‘grapefruit’ - Onde podemos ir dançar? ‘Waar kunnen we gaan dansen?’ Onde geeft hier het vraagwoord aan. 4.2.8 Technische termen noteren Technische termen die voor het eerst in een tekst ingevoerd worden, komen tussen enkele aanhalingstekens te staan. Verder gebruik wordt daarna niet meer geaccentueerd. Bijvoorbeeld: Dit gedeelte van de zin zullen we ‘thema’ noemen. Behalve het thema bestaat er nog een tweede gedeelte binnen een zin. (...) 4.3 Vormgeving 4.3.1 Paginanummering Alle pagina’s worden doorlopend genummerd met Arabische cijfers (1,2,3,...). De titelpagina wordt daarbij wel geteld, maar niet genummerd. De bijlagen worden ook meegenummerd (dit wordt ook aangegeven in de inhoudsopgave). 4.3.2 Lay-out Hou de lay-out overzichtelijk, aangezien veel lettertypes, onderstrepen etc. een slordig aanzien geven. Het papier, standaardformaat (A-4) en standaardkwaliteit (dikte), wordt maar aan één kant bedrukt. Dit is vooral bedoeld om docenten de mogelijkheid te geven commentaar te geven op bepaalde delen van de tekst. De regelafstand tussen de regels is 1,5 (maar: cf. 2.2 Citaten). 4.3.3 Inbinden De pagina’s moeten goed bij elkaar gehouden worden om te voorkomen dat er bladzijden kwijt raken. Kopieershops verkopen inbindsystemen die je werkstuk of scriptie een professioneel aanzien geven.1
1
Zie echter 6.3 voor het formaat waarin de bachelorscriptie moet worden ingeleverd.
15
4.5 Vreemde talen (RTC) De afwerking van een werkstuk in een vreemde taal vergt extra aandacht. Immers, er worden in deze taal vaak nog veel fouten gemaakt, zowel grammaticale als constructiefouten. Vandaar dat er meerdere correctierondes dienen plaats te vinden. Let daarbij op de volgende onderdelen: * Corrigeer aan de hand van een goed eentalig woordenboek, zoals de Petit Robert (Frans), de María Moliner of Manuel Seco (Spaans) en de Garzanti (Italiaans). * Denk aan concordantie, genre, synoniemen (gebruik niet steeds het zelfde woord) en werkwoordsvormen. Maak altijd gebruik van de spellingscorrector. *Laat het werkstuk doorlezen door een derde, het liefst iemand die goed in de taal thuis is (moedertaalspreker).2 Dit geldt trouwens ook voor werkstukken die in het Nederlands zijn geschreven. Er kan dan meer op de inhoud worden gelet en op de manier van schrijven.
2
Dit geldt natuurlijk niet voor werkstukken die afzonderlijk worden beoordeeld op taalgebruik (Rapportage).
16
5. Inlevertermijn en herkansing werkstukken Voor werkstukken geldt – tenzij op de studiehandeiding anders bepaald is – dat deze moeten worden ingeleverd binnen het semester waarin het betreffende college gehouden is, uiterlijk op de eerste vrijdag van de tentamenperiode. De docent beoordeelt het werkstuk binnen 20 werkdagen. Indien een nieuwe versie nodig is, worden twee gevallen onderscheiden: 1. 2.
Het werkstuk is qua opzet en inhoud in principe voldoende, maar moet op enkele secundaire aspecten en/of het taalgebruik bijgesteld worden. Hiervoor krijgt de student 20 werkdagen de tijd, gerekend vanaf het moment van correctie/toelichting en teruggave door de docent. Het werkstuk schiet op essentiële punten tekort en moet drastisch herschreven worden. De student krijgt, analoog aan het doen van een hertentamen, de gelegenheid een nieuwe versie in te leveren, ook weer uiterlijk op de eerste vrijdag van de daaropvolgende tentamenperiode. De student loopt daarbij wel het risico dat de tweede versie afgekeurd wordt. Voor Masterstudenten kan het daarom raadzaam zijn om als alternatief een andere werkgroep te lopen in het aansluitende semester.
17
6. De Bachelorscriptie 6.1 Inleiding Binnen RTC wordt de Bachelorscriptie geschreven in het kader van een onderzoekswerkgroep, in het 2e semester van het derde jaar. De student kan hierbij kiezen uit: Cultuur- en Letterkunde ME-1800, Cultuur- en Letterkunde 1800-heden en Taalkunde. De specifieke onderwerpen variëren per jaar en worden op de “Werkgroependag” van het voorafgaande studiejaar gepresenteerd. In de regel worden de eerste zeven weken besteed aan colleges over het betreffende onderwerp, waarvoor de student zich steeds degelijk dient voor te bereiden (lezen literatuur, maken van opdrachten). Ook wordt de student geacht actief deel te nemen aan de discussies tijdens de colleges. De student kiest vervolgens een eigen deelonderwerp, waarnaar hij nader onderzoek doet. De scriptie is een verslag van dit onderzoek. In de onderzoeksen schrijffase zijn er regelmatig contact-uren, waarin begeleiding en feedback wordt gegeven (ook door medestudenten). Uiteraard kan de student ook tussentijds een beroep doen op de docent. Aan het eind van het semester wordt ook een mondeling verslag (referaat) van het onderzoek gepresenteerd, dat kan meetellen in de eindbeoordeling. 6.2 Eisen Hoewel de Ba-scriptie het laatste, afrondende, deel is van de Bachelor, gaat het hier in feite om een werkstuk waarvoor dezelfde regels en richtlijnen gelden als voor andere werkstukken. De lengte van de scriptie kan variëren, afhankelijk van het onderwerp, maar in de regel gaat het om zo’n 12 tot 15 pagina’s (exclusief bijlagen). Evenals andere werkstukken, wordt de scriptie beoordeeld op de inhoud, maar ook op de tekstuele kwaliteit (opbouw, taalgebruik). De scriptie dient te zijn geschreven in correct Frans, Italiaans of Spaans. 6.3 Inleveren van de Ba-scriptie Voor de inlevertermijn en voor het herkansen van de Ba-scriptie geldt hetzelfde als voor werkstukken (zie 5). 3 Van de definitieve versie wordt één exemplaar ingeleverd bij de betrokken docent en één exemplaar bij het secretariaat. Het exemplaar voor het secretariaat wordt bewaard in het zogenaamde “scriptiearchief” en dient om praktische redenen losbladig (dus niet gebonden) te zijn. Bij inlevering bij het secretariaat vult de student ook een bijbehorend bachelorscriptie-formulier in. 6.4 De Ba-scriptie in het buitenland In bepaalde gevallen kan een werkstuk dat gemaakt is in het buitenland gelden als Ba-scriptie RTC. Dit werkstuk moet in voldoen aan de volgende eisen: * Het moet gemaakt zijn ter afsluiting van een specialistisch (niet-inleidend) college van ten minste 10 ECTS studiepunten. * Het dient een component eigen onderzoek te bevatten. * Het college, inclusief werkstuk, dient met een voldoende te zijn gehonoreerd. Het betreffende werkstuk dient ter beoordeling voorgelegd te worden aan een docent van RTC die gespecialiseerd is op het betreffende vakgebied. Deze is verantwoordelijk voor het eindcijfer. Eventueel kunnen door hem/haar nog aanvullende eisen worden gesteld. In zeer uitzonderlijke gevallen kan licht worden afgeweken van de eerder genoemde eisen. Hiervoor is altijd de goedkeuring van de Examencommissie nodig. 3
In uitzonderlijke gevallen (zoals wanneer de scriptie het laatste af te ronden onderdeel van de Bachelor is) kan de examencommissie toestemming geven tot verlenging van de herkansingstermijn. De student dient hiertoe zelf een verzoek in te dienen bij de commissie.
18
7. Tenslotte De in hoofdstuk 1-4 gegeven richtlijnen zijn een doorsnee van de meest gangbare richtlijnen die de vaktijdschriften vandaag de dag hanteren. Het kan echter zijn dat een bepaalde docent om door hem of haar aan te geven redenen van een enkel detail wil afwijken van de hier opgestelde richtlijnen. Dat is niet iets om je te verbazen of om boos om te worden: als je in je vak op wetenschappelijke wijze verder gaat, zul je zien dat alle tijdschriften kleine en soms zelfs grote afwijkingen ten opzichte van elkaar hebben. Volg je echter de in deze richtlijnen gegeven aanwijzingen zorgvuldig op, dan kan je ervan op aan dat je werkstuk er netjes uit zal zien en dat de begeleidende docent geen bezwaar zal maken tegen de vorm waarin je je werkstuk of scriptie gegoten hebt. Bedenk dat een goed verzorgd uiterlijk meestal ervaren wordt als de weerspiegeling van een goed verzorgde inhoud!
19
8. Bibliografie Anderweg, B. en J. Jaspers, (1985), Schrijven en schrijversvaardigheden, syllabus voor het college Schriftelijke Communicatie: RUG Groningen. Berkel, A. van, (1989), De technische verzorging van werkstukken en scripties, Groningen: RUG, vakgroep Nederlands Eco, U., (1993), Come si scrive una tesi di laurea, Milano: Bompiani. --, (1992), Cómo se hace una tesis, Barcelona: Gedisa. --, (1990), Hoe schrijf ik een scriptie, Amsterdam: Bakker. Fragnière, J.-P. (1986), Comment réussir un mémoire, Paris: Bordas Steehouder, M. e.a., (1984), Leren communiceren, Groningen: Wolters-Noordhoff.
20
Bijlagen De referenties in de bijlagen zijn niet altijd compleet. De volledige referenties zijn – via Picarta – in de catalogi van de Nederlandse UB’s op te zoeken. Bijlage I: Lijst van taalkundige tijdschriften General Linguistics, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press, verschijnt 4 keer per jaar. International Journal of the Sociology of Language, Berlin/New York: Mouton de Gruyter, verschijnt 6 keer per jaar. Journal of Italian Linguistics: phonology and phonetics, Italian Department, University of Amsterdam, Dordrecht: Foris Publications, verschijnt 2 keer per jaar. La Linguistique, revue de la société internationale de linguistique fonctionelle, Paris: Presses Universitaires de France, verschijnt 2 keer per jaar. Langages, Paris: Larousse, verschijnt ieder trimester. Langage et Société, Paris: Maison des Sciences de l’Homme, verschijnt 2 keer per jaar. Langue Française, Paris: Larousse, verschijnt ieder trimester. Language Sciences, Oxford: Pergamon Press, verschijnt 4 keer per jaar. La Revue Canadienne de Linguistique, Association canadienne de linguistique, verschijnt 4 keer per jaar. Le Français Moderne, revue de linguistique française, Paris: Conseil international de la langue française. Le Langage de l’Homme, Bruxelles: Institut Libre Marie Hops, verschijnt 3 keer per jaar. Lingua, International review of General Linguistics, North-Holland: Elsevier Science Publishers, verschijnt maandelijks. Linguistic Inquiry, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, verschijnt 4 keer per jaar. Lingüística, Publicación Anual de la Asociación de Lingïística y Filología de la América Latina, Caracas. Lingüística Española Actual, Centro iberoamericano de cooperación, Madrid, verschijnt 2 keer per jaar. Linguistics, Berlin/New York: Mouton de Gruyter, verschijnt 6 keer per jaar. Linguistische Berichte, Wiesbaden: Westdeutscher Verlag, verschijnt 6 keer per jaar. Phonetica, International Journal of Speech Science, Basel: Kargel, verschijnt 4 keer per Daar. Probus, International Journal of Latin and Romance Linguistics, Dordrecht: Foris Publications, verschijnt 3 keer per jaar. Revista Española de Lingüística, Sociedad Española de Lingüística, Madrid, verschijnt 2 keer per jaar.
21
Revue des Etudes Roumaines, Institut Universitaire Roumain Charles I, Paris, verschijnt wisselend. Studia Linguistica, Stockholm: Almqvist & Wiksell Periodical Company, verschijnt 2 keer per jaar. Studies in Language, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Syntax, Oxford: Blackwell, verschijnt 3 keer per jaar. Theoretical Linguisics, Berlin/New York: Walter de Gruyter, verschijnt 6 keer per jaar. Travaux de Linguistique, Université de l’Etat, Service de Linguistique Française, Gand: diffusion E. Story-Scientia. Uomini E Libri: periodico illustrato di critica e informazione letteraria, Milano: Edizioni effe emme.
22
Bijlage II: Lijst van letter- en cultuurkundige tijdschriften Anales de Literatura Española Contemporánea Anales de Literatura Hispanoamericana Anthropos Bulletin of the Comediantes Bulletin Hispanique Bulletin of Hispanic Studies Cahiers de Linguistique Hispanique Medievale Claves de la Razón Práctica Confluencia Cuadernos hispanoamericanos El Urogallo Etudes littéraires, Université Laval, Québec Etudes françaises, Université de Montréal Foro Hispánico French cultural studies, University of Hull Frontera Norte Gesta Hispanic Journal Hispanic Review Insula Journal of Hispanic Philology La Corónica Le débat, Paris La Escena Latinoamericana
23
Letras Femeninas Lettres québécoises, Montréal Littérature, Paris, Larousse Le magazine littéraire, Paris Modern and contemporary France, Université François Rabelais, Tours Neophilologus, Groningen: Wolters-Noordhoff Les nouvelles littéraires, Paris Plural Poétique, Paris: Seuil Pratiques, Metz Primer Acto Quimera Quinzaine littéraire, La, Paris Rapports/Het Franse Boek, Amsterdam: Rodopi Renaissance Quarterly Reseña Revista de estudios Políticos Revista de Folklore Revista Hispánica Moderna Revista de Filología Española Revista de Literatura Revista de Literatura Medieval Revue des sciences humaines, Lille Revue d’histoire littéraire de la France, Paris: Armand Colin Septentrion Siglo XX-20th Century
24
The Americas Review Voix et images, Université du Québec à Montréal Vuelta XVIIIe Siècle, Paris: Presses Universitaires de France
25
Bijlage III: Lijst van vertaalwetenschappelijke tijdschriften (selectie): Babel De Talen Filter - tijdschrift voor vertalen en vertaalwetenschap Language International Lebende Sprachen Linguistica Antverpiensia Meta - Journal des traducteurs/Journal of Translators Multilingua Perspectives – Studies in Translatology Target - International Journal of Translation Studies Terminologie et Traduction Textcontext - Translation, Theorie, Didaktik, Praxis The Translator Traduire
26
