REISVERSLAG BURUNDI APRIL 2015 Samenstelling team: Ingrid van Ginkel Elles van Loenen
OK assistente OK assistente
Arend Verbaan Vincent van Weerlee
anesthesiemedewerker anesthesiemedewerker
Floortje de Kempenaer
anesthesioloog
Andrew Posma Adriaan de Blécourt
plastisch chirurg plastisch chirurg (verslag)
André Nkeshimana Jean Claude Bizimana
voorzitter Izere, logistieke ondersteuning Burundeze arts
Kibimba Ziekenhuis Elisee Nahimana Ngozi Ziekenhuis Philbert Nsendegeya
Directeur/Chirurg Directeur/Chirurg
Verslag: Het vertrek was gepland op vrijdagavond 10 april. Helaas bleek de Kenya Airways vlucht, zonder opgaaf van reden, gecanceld. Met uitzondering van Andrew en Adriaan was iedereen al op het Schiphol. Office Manager van Interplast, Annemarie Maas was daar ook en is eea gaan regelen. Raptim, het reisbureau waarvan Interplast altijd gebruik maakt, was gelukkig nog bereikbaar. De vlucht werd omgezet naar zaterdagochtend en nu met de KLM. Het team bleef overnachten in het Sheraton hotel op Schiphol. De volgende ochtend probleemloos ingecheckt. We mochten immers ieder 2 maal 23 kg bagage meenemen. Zaterdagavond hadden we een overstap in Nairobi, alwaar we 2½ uur moesten wachten alvorens wij naar Bujumbura konden doorvliegen. Met ook nog een tussenstop in Kigali. Om 01.30 uur redelijk geradbraakt in Bujumbura. André Nkeshimana, voorzitter van de stichting Izere, en Jean Claude Bizimana, arts kwamen ons ophalen. Wel even gedoe omdat we geen normale visa hadden. De eerste nacht verbleven wij in het guest house van Esperance. We hebben enkele uren geslapen en de volgende ochtend ontbeten. Nog wat dozen, die daar nog stonden, uitgezocht en om 11.00 uur vertrokken richting Gitega. Eerst nog een kleine stop bij de lokale kruidenier voor wat basic necessities.
Het vervoer was geregeld door Brarudi Breweries. Ernest bleek een veilige driver gedurende ons hele verblijf. André en Espe reden in een aparte auto met onze bagage. Jean Claude en kokkie Remy rijden met ons mee. Een mooie tocht, waar tevens duidelijk wordt hoe zwaar de economie van dit land op de landbouw rust. Er is vrijwel niets meer van de originele vegetatie aanwezig; er worden op iedere m2 thee, koffie, bananen en/of mais verbouwd. Besloten om niet eerst naar Tamotel te gaan maar direct naar ziekenhuis. Daar kwamen we om 13.00 uur aan. Op de ruïnes op de binnenplaats van 2 jaar geleden staat nu een fatsoenlijke gebouw dat dienst doet als verpleegafdeling. We zijn direct begonnen met screenen. Helaas weer veel pathologie gezien waar we niets mee konden: hydrocefalen, maligne tumoren, interseks en keloiden. Alle patiënten willen overigens door ons gezien worden, zelfs na herhaalde uitleg van André en de directeur. Andrew en ik besluiten om samen met de directeur een snelle 'prescreening' op de binnenplaats te doen. Uiteindelijk ongeveer 25-30 patiënten ingepland.
Vervolgens naar 'good-old' Tamotel. We zitten op 1650 meter hoogte, het is regentijd en iedere dag of nacht valt er wel een flinke bui. Verder is het weer redelijk en het klimaat aangenaam. Overdag prima en 's avonds koel. Het guesthouse is verder prima, met op de meeste momenten elektriciteit, stromend (warm) water en internet. Espe is ook mee gekomen om Remy en de keuken op de rit te zetten. Na een dag keert ze terug naar Bujumbura. Remy staat er alleen voor. Maandag 13 april tot en met vrijdag 17 april wordt er in het Kibimba Hospital gewerkt. Het ligt op 25 minuten rijden afstand van ons hotel. Het ziekenhuis, dat in de vijftiger jaren met de steun van de kerk in Wichita-Kansas is gebouwd, is matig geoutilleerd en redelijk schoon, met vriendelijk personeel. De assistentie gedurende de gehele week is goed en men heeft er plezier in om ons te helpen. Assistenten en de directeur zijn iedere dag van de partij. André laat zich vrijwel iedere dag zien en verricht diverse hand- en spandiensten die het voor ons veel makkelijker maken. Tussendoor gaat hij nog naar Bujumbura om o.a. euro’s te wisselen. Elke dag komen er nog nieuwe patiënten binnen druppelen die we, mits geïndiceerd, inplannen in het programma van de daaropvolgende dagen.
Uiteindelijk opereren we 36 patiënten in de eerste week. Gedurende de eerste week doen zich verder tijdens de operaties geen problemen voor en alles verloopt volgens plan, alhoewel 1 patiënt een asystolie krijgt bij de inleiding. Na een succesvolle reanimatie door Floor en Vincent wordt besloten om deze patiënt niet meer te opereren.
Op vrijdag wordt in de ochtend nog geopereerd. Er wordt besloten om een kindje met grote brandwonden van het hoofd, die in een zeer slechte toestand is, door te schuiven naar Ngozi. Er wordt slecht een nettoyage onder AA verricht. De moeder krijgt geld voor vervoer naar Ngozi en we hopen er maar het beste van. We ruimen op en lopen visite met Jean Claude en de Directeur. Vrijdagmiddag is er nog een afscheidsborrel voor ongeveer 20 mensen in een lokale bar. Onder het genot van een bier en een geiten-brioche worden nog enkele certificaten en cadeaus uitgedeeld. 's Avonds maakt Andrew samen met Remy zijn uitstekende 'blauwe hap'. Een goede afwisseling van oud brood, tomaat, ei en geit met witte kool. Zaterdag 18 april pakken we in en zonder het gebruikelijke gedoe over de afrekening, rijden we rond een uur of 11 weg uit Gitega richting Ngozi. Dit is ruim twee uur over een uitstekende weg. Onderweg nog een lokaal buitje. We komen aan in herberg Camugani gelegen aan de rand van Ngozi met een spectaculair uitzicht over een vallei. We laten onze spullen achter, eten een broodje omelet en gaan vervolgens naar het ziekenhuis in de stad, gelegen op zo'n 5 minuten afstand. Dit ziekenhuis verkeert min of meer in een zelfde toestand als het Kibimba ziekenhuis.
We maken kennis met de Directeur van het ziekenhuis, Philbert Nsendegeya. We beginnen met het screenen van de patiënten, waarbij al snel duidelijk wordt dat er een groot aantal patiënten is gekomen met aandoeningen die in het geheel niet door ons geopereerd kunnen worden, zoals allerlei grote tumoren in het hoofd/halsgebied en de extremiteiten, orthopedische pathologie, neurologie etc.
Na ruim anderhalf uur spreekuur en een complete chaos op de poli hebben we slechts een paar patiënten voor het programma maar hebben we wel de meest uiteenlopende pathologie gezien waar we niets mee kunnen. Ook hier besluiten we dan maar om in de wachtruimte van de poli een 'pre-screening' te doen. Uiteindelijk kunnen we zo'n 20 patiënten inplannen waarvan het merendeel algemene chirurgie betreft. Terug naar ons bescheiden onderkomen. We zitten op grotere hoogte en de avonden zijn kouder. Zondagochtend zijn we vrij. Aan het eind van de ochtend gaat het hozen. 's Middags gaan we de OK’s indelen en klaarmaken voor de dag erna. We maken kennis met Dr. Vanya Traversi Montani, een in Verona opgeleid anesthesioloog, die al 3 jaar in Ngozi werkt. Ze houdt zich met name bezig met de 'IC'.
Deze zit direct naast de OK en ziet er redelijk uit. We richten de OK in en gaan terug. 's Avonds gaat de open haard aan. Op maandag 20 april beginnen we met opereren. Alvorens onze start maken we kennis met de lokale chirurg die niet erg gecharmeerd is van onze komst en aanwezigheid. André bewijst maar weer eens zijn waarde en het brandje is snel geblust. Ook regelt hij dat er een afdeling met bedden voor onze patiënten komt. Er zou namelijk een beddentekort zijn.
Er melden zich geen inlopers op zondag-maandag-dinsdag. Wel kunnen we nog een aantal patiënten die in het ziekenhuis liggen opereren. Maar het merendeel is algemene chirurgie. Verder is de assistentie, interesse c.q. hulp van het lokale ziekenhuispersoneel minimaal. We voelen ons niet heel erg welkom.
Dr. Traversi helpt ons daarentegen echter enorm. Zij gaat veel van de postoperatieve zorg doen. En voor die inspanning wordt ze rijkelijk beloond met spullen van de Anesthesie. Woensdag zijn we in de loop van de ochtend klaar met opereren en gaan we opruimen. Andrew en ik lopen visite. Annemarie Maas had onze tickets al verzet, hetgeen geen groot probleem was. Later bleken beide vluchten inderdaad slechts halfvol.
Woensdagmiddag rond 14.30 zijn we naar Bujumbura vertrokken. Er is nogal een benzineschaarste en wij hebben anderhalf uur in Kayanza gezocht naar brandstof. Uiteindelijk hebben we met hulp van de politie een illegale handelaar gevonden die ons 20 liter uit zijn tank wilden verkopen. De trip langs Kibera Forest was erg mooi. Wel veel politiecontroles langs de weg. Het was donker toen we bij Espe in Bujumbura aankwamen. Na het eten hebben we afscheid genomen van Jean Claude en zijn we nog enkele uren gaan slapen.
Om 01.00 uur zijn we naar de airport vertrokken. André hielp ons met de checkin en de douane. Erna hebben we hem gedag gezegd. De terugreis verliep, behoudens een Ebola-controle in Nairobi, voorspoedig. Op tijd op Schiphol. Twee dagen na thuiskomst vernomen dat bij ongeregeldheden in Bujumbura er gewonden en 2 doden waren gevallen. Al met al een geslaagde missie, waarbij in totaal 66 patiënten zijn geopereerd. Geen grote complicaties of problemen. Het enthousiasme in Kibimba Hospital was groot. Echter in Ngozi was hiervan geen sprake. Veel dank aan Annemarie, André, Espe en Brarudi Breweries dat ons vervoer in Burundi heeft verzorgd. Als laatste wil ik alle teamleden danken voor hun tijd, inspanningen en inzet.
Adriaan de Blécourt
