PROJECTOPDRACHT Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

PROJECTOPDRACHT Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

Projectopdracht Programma- en themanummer Datum Bestuurlijk opdrachtgever

: :

Ambtelijk opdrachtgever Programmamanager Projectleiders

:

Dhr. W.J.L.M. van Tilborg Dhr. H. Flieringa Dhr. W. Reijnierse Dhr. J. de Pee

: : :

Dhr. M. Roobol Dhr. R. Ottervanger Mw. L. Bos

: :

Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

1. Inleiding/aanleiding

In 2009 is de structuurvisie Hoeksche Waard vastgesteld. In het bijbehorende uitvoeringsprogramma is een aantal projecten voor integrale gebiedsontwikkeling benoemd. Dit betreffen onder andere het regiopark Noordrand en het project Zuidrand aan de Delta. Voor de noordrand is reeds een ambitiedocument en een masterplan opgesteld. Thans is het opstellen van een visie voor de zuidrand aan de orde. In het proces rond het project Noordrand is vastgesteld dat een groot aantal maatregelen, die ertoe leiden dat de Noordrand een stevig groen-blauw raamwerk biedt voor allerlei ontwikkelingen en waarmee de landschappelijke kwaliteiten van het gebied worden bewaard en benut, ook de Zuidrand raken. Gelet hierop is geconcludeerd dat het gewenst is -na het gereedkomen van de visie voor de zuidrand- een gezamenlijk uitvoeringsprogramma op te stellen zodat beide projecten elkaar kunnen versterken. Vooruitlopend op dit uitvoeringsprogramma zal voor de Noordrand een beperkt uitvoeringsprogramma worden vastgesteld dat in 2013 en in afwachting van de uitkomsten van het Zuidrand project kan worden uitgevoerd, om daarmee alvast een aantal zogenaamde ‘quick wins’ te behalen voor de Noordrand en de energie die is losgemaakt in het maatschappelijk middenveld vast te houden. Eén van de opgaven in de zuidrand van de Hoeksche Waard is de problematiek op het gebied van bevolkingskrimp. In dit kader is het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het traject Dialoogtafel Bevolkingsdaling gestart. Doel hiervan is verdere bewustwording van bevolkingskrimp en om via een startdocument te komen tot een Atlas van Samenwerking, een gezamenlijke aanpak van uitdagingen en kansen die samenhangen met de verandering van de bevolking. Naast een reeds gehouden masterclass voor raadsleden wordt een Dialoogtafel met een brede samenstelling georganiseerd. De uitkomsten hiervan zijn een belangrijke input voor de visie voor de zuidrand. Naast de bevolkingskrimp zijn ruimtelijke en economische aspecten en woningbouw onderdelen die in de visie voor de zuidrand een plaats moeten krijgen. 2. Situatiebeschrijving/context

Onlangs is het ministerie van Infrastructuur en Milieu de pilot Ruimtelijke Transformatie gestart. Met deze pilot wil het ministerie de kennis omtrent de ruimtelijk-strategische planning bij bevolkingsdaling verder ontwikkelen en praktijkervaringen beter benutten. In dit kader is het ministerie drie pilots gestart in zogenaamde ‘anticipeerregio’s’. Dit zijn regio’s die nu of op korte termijn te maken krijgen met de gevolgen van bevolkingsdaling en verandering van de bevolkingssamenstelling.

Projectopdracht Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

1-8


Deze regio’s moeten zich hierop voorbereiden, met als doel de gewenste economische vitaliteit, ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid te behouden en waar mogelijk te versterken. Door anticipeerregio’s konden pilotvoorstellen ingediend worden bij het ministerie, waarna een selectie zou plaatsvinden. De gekozen pilots zouden ieder een financiële bijdrage van maximaal € 75.000,-- per pilot ontvangen als tegemoetkoming voor kosten van procesbegeleiding, communicatie of kosten van specifiek onderzoek. Het ministerie zet tevens zijn kennis en expertise in ter bevordering van het proces, waaronder de inzet van ontwerpend onderzoek en het gebruik van geodata. Dit wordt door het ministerie vanuit de projectorganisatie ‘Bevolkingsdaling en Ruimte’ georganiseerd en gecoördineerd. Door het SOHW is in dit kader het pilotvoorstel ‘Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta’ ingediend bij het ministerie. Dit pilotvoorstel is door het ministerie uitgekozen als één van de pilots waarvoor subsidie wordt verstrekt. 3. Doelstelling en resultaatverwachting (SMART)

In bijlage 1 van deze projectopdracht treft u het pilotvoorstel ‘Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta’ aan. Kort samengevat ziet het pilotvoorstel toe op het zuidelijk deel van de Hoeksche Waard omdat hier als eerste de gevolgen van de bevolkingsverandering merkbaar worden. Daarnaast sluit de pilot aan op onze wens om een visie voor dit gebied op te stellen. Uitgangspunt is dat gemeenten, het maatschappelijk middenveld, het bedrijfsleven en de burgers vanuit dezelfde visie zullen moeten toewerken naar een blijvend krachtige regio. De opgaven in het zuidelijk deel van de Hoeksche Waard zijn in hoofdlijnen: 1. De ruimtelijke/economische structuur van dorpen (het bestaande vastgoed) a. Van nieuwbouw naar aandacht voor bestaand vastgoed (herstructurering woongebieden en lokale bedrijventerreinen) b. Van enkelvoudige concepten naar functiecombinaties van wonen, zorgen en werken c. Van ruimtelijke planning overheid naar dorpelingen die aan de slag gaan en nieuwe verdienconcepten (crowdfunding, sponsering etc.) d. Op peil houden van detailhandel en voorzieningen in de dorpen. 2. De boer als nieuwe held (biodiversiteit, duurzame energie, voedsel en biobased economie) a. Vergroten van biodiversiteit b. Bevorderen duurzame energie (50-100 MW) c. De beheerder van de groenstructuur (dijken, kreken, agroranden) d. Educatief voor de stedeling (waar komt me eten vandaan?) e. Biobased economy, het agrarisch product als het goud van de toekomst! f. Het bieden van ruimte voor het uitvoeren van innovatieve /wetenschappelijke activiteiten. g. Anticiperen op Europese en mondiale ontwikkelingen in de landbouw 3. De stedeling als klant naar binnen halen (recreatie en toerisme) a. (grootschalige) verblijfsrecreatie en de meerwaarde van de dorpen en vermenging in het landschap b. Attractie ontwikkelingen (kano experiience, landbouw, buitensport) c. Gebruik maken van het grote water (nautisch centrum Numansdorp, Hitserse kade Zuid-Beijerland, Swaneblake Piershil en Strijensas) Het doel is om de genoemde opgaven uit te voeren door middel van nieuwe functiecombinaties en financieringsvormen. Er zal geëxperimenteerd worden met een fundamenteel andere rol van de overheid in de regionale gebiedsontwikkeling. De aanpak legt het initiatief en het eigenaarschap bij de betrokkenen in het gebied. Projectopdracht Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

2-8


De bedoeling is om als overheid zo direct mogelijk aan te sluiten bij initiatieven uit het gebied, te werken met een bottom-up proces, het ‘nota gehalte’ te beperken en te zoeken naar andere manieren van weergave, tekeningen en taal. De uiteindelijke producten van de pilot worden vervaardigd voor digitale toepassing en gebruik op het web. De te ontwikkelen interactieve website is het ‘hart’ van de pilot en daardoor ook gemakkelijk toegankelijk voor andere gebieden in het kader van kennisdeling. Dit is één van de doelen van de pilot Ruimtelijke Transformatie. De belangrijkste producten en resultaten zijn: 1. De interactieve gebiedswebsite; 2. Kaartenbeelden met kansen voor ontwikkeling van een duurzame rode en groene infrastructuur; 3. Uitwerking en toepassing van circa 10 nieuwe functiecombinaties/waardenketens in wervende beelden en voorzien van financieel-economische onderbouwing; 4. Uitwerking en toepassing van circa 5 nieuwe financieringsvormen; 5. 2 vrije zones of regelarme zones waar minder regels van toepassing zijn; 6. Een aantal intentieovereenkomsten van nieuwe coalities die aan de slag gaan met quick wins of doorbraakdossiers; 7. Een masterplan Zuidrand aan de Delta, waarin acties, betrokken partijen en investeringen zijn opgenomen. 4. Betrokken afdelingen en externe betrokkenen/collega’s projectgroep

Drie regionale bestuurders zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de pilot en vormen gezamenlijk de stuurgroep van dit project. De heer Van Tilborg treedt op als voorzitter van de stuurgroep en wordt aangewezen als bestuurlijk woordvoerder naar buiten. De terugkoppeling naar de PFO’s en het DB is als volgt verdeeld: • De heer H. Flieringa: terugkoppeling naar PFO Landschap • De heer W. Reijnierse: terugkoppeling naar PFO Economie • De heer W.J.L.M. van Tilborg: terugkoppeling naar PFO Ruimte en DB De stuurgroep bestaat naast de genoemde drie bestuurders uit de ambtelijk opdrachtgever, de programmamanager Ruimte van het SOHW en twee projectleiders. De stuurgroep komt in principe elke twee maanden bij elkaar. Daarnaast is er een gebiedsteam dat iedere maand bij elkaar komt. Dit gebiedsteam bestaat uit de projectleiders, vertegenwoordigers vanuit de gemeenten Cromstrijen en Korendijk en vertegenwoordiging vanuit de provincie, het ministerie en het maatschappelijke middenveld en de communicatieadviseur van het SOHW. De ambtelijk opdrachtgever, de programmamanager Ruimte en de gemeenten Binnenmaas en OudBeijerland zijn agenda lid. Indien gewenst kunnen zij het overleg van het gebiedsteam bijwonen. Daarnaast kunnen zowel de stuurgroep als de projectgroep -indien gewenst- geadviseerd worden door de regionale kwaliteitsadviseur. Bij de projectleiding is een onderverdeling gemaakt naar interne en externe verantwoording. De interne projectleider zorgt voor beheersing en uitvoering in projectmatige zin (het project). De externe projectleider zorgt voor de coördinatie met extern bij het project betrokkenen partijen en (nieuwe) coalities (het programma). De externe projectleider heeft de rol van gebiedswaardenmaker.


3-8


Zoals aangegeven is het uitgangspunt dat gewerkt wordt vanuit een bottom-up proces waarbij verschillende partijen aan de slag gaan met het realiseren van de opgaven aan de zuidkant van de Hoeksche Waard. Dit heeft dan ook tot gevolg dat deze partijen een belangrijke rol krijgen binnen het project. Naast het gebiedsteam zullen daarom drie netwerkgroepen gevormd worden. Deze netwerkgroepen leveren input op het gebied van de drie opgaven voor de zuidrand: de ruimtelijke/economische structuur van dorpen, de boer als nieuwe held en de stedeling binnenhalen. Het gebiedsteam faciliteert de verschillende netwerkgroepen en zorgt voor de communicatie en organisatie van bijeenkomsten. De netwerkgroepen worden samengesteld uit vertegenwoordigers van partijen die van belang zijn bij de ontwikkeling van de zuidrand. Voor de samenstelling wordt een open inschrijving georganiseerd. Het uitgangspunt is derhalve dat iedereen kan deelnemen aan de netwerkgroepen. Door middel van publiciteit zal een ieder uitgenodigd worden om deel te nemen aan de bijeenkomsten van de netwerkgroepen. Daarnaast zullen partijen actief benaderd worden. Hierbij wordt onder andere gedacht aan de volgende (niet limitatieve) partijen: • • • • • •

• • • • • • • • • • • •

Deltaprogramma Expertise voor nieuwe financieringsconstructies (bijvoorbeeld Rabobank) Federatie particulier grondbezit Gemeente Strijen, Cromstrijen en Korendijk Het atelier Rijksbouwmeester, voor de integratie van duurzame ‘rode’ en ‘groene’ infrastructuur Kennisinstellingen zoals Alterra voor het toepassen van de PLAN-IT methodiek en Platform 31 voor het inbrengen van kennis bij de werksessies, het ontwerpend onderzoek, vermindering van regeldruk, nieuwe financieringsvormen en het opzetten van een interactieve website als kennis en leerplatform. Maatschappelijke organisaties zoals de Erfgoedkoepel, Kamer van Koophandel, ondernemersvereniging, LTO, Stichting Hoeksche Waards Landschap, , Stichting Rietgors, e.d. Ministerie I&M: voor het ontwerpend onderzoek, wet en regelgeving op rijksniveau, kennis vanuit andere anticipeerregio’s Ondernemers/burgers provincie Zuid-Holland en Rijk: de hogere overheden hebben een rol als het gaat om de planologische medewerking en de medefinanciering voor zover het gaat om de realisering van provinciale en nationale beleidsdoelen. Raadsledenplatform Rentmeesterkantoren Federatie particulier grondbezit Stadsregio Rotterdam, Drechtsteden en omliggende gemeenten: de overheden van de omliggende gebieden hebben een rol als het gaat om de ruimtelijke en programmatische afstemming met hun plannen en beleidsdoelen staat al onder maatschappelijk middenveld!!! Waterschap Hollandse Delta vanwege haar taken voor dijkversteviging en waterbeheer Woningstichting HW Wonen Zorginstellingen, scholen, verenigingen

In bijlage 2 van deze projectopdracht treft u het bovenstaande nogmaals schematisch aan.


4-8


5. Aanpak

De uitvoering van de pilot zal in drie fasen plaatsvinden, te weten de voorbereidingsfase, uitvoeringsfase en een evaluatie. Voorbereidingsfase Vooruitlopend op het opstellen van de daadwerkelijke visie is het gewenst om de juiste onderzoeksvragen te formuleren en te bemiddelen in de contacten met de kennisinstellingen en onderzoeksbureaus. Hiertoe zal een kennisplatform opgebouwd worden met deskundigen uit verschillende disciplines vanuit kennisinstellingen zoals NIROV, KEI, NICIS, SEV en Alterra/WUR. Hiervoor worden een aantal ‘expert meetings’ georganiseerd rond specifieke vraagstukken in de Hoeksche Waard. Bestuurlijk trekkers kunnen hierin participeren. De input van de kennisinstellingen kan gebruikt worden bij de te organiseren bijeenkomsten voor de netwerkgroepen. Daarnaast zal de uitvoering van het project deels worden uitbesteed aan één of meerdere ontwerpbureaus. De externe advisering zal bestaan uit drie hoofdonderdelen: − Ontwerpend onderzoek sociaaleconomische structuur − Ontwerpend onderzoek groenblauwe structuur − Financieel economische analyse business cases Voorwaarde is dat zowel de discipline landschapsarchitectuur, stedenbouw alsook financieel-economisch vertegenwoordigd zijn in het gebiedsteam. Hiertoe worden een aantal bureaus geselecteerd voor een bureaupresentatie. Naar aanleiding van deze presentaties bezien worden welke bureaus gevraagd worden om een offerte uit te brengen, waarna een keuze voor één of meerdere bureaus gemaakt zal kunnen worden. In de voorbereidingsfase wordt de uitvoering verder voorbereid door het inrichten van een interactieve (netwerk) website (onderdeel SOHW site), het samenstellen van wervend communicatiemateriaal (prospectus), het samenstellen (vullen) van de netwerkgroepen en het voorbereiden van de bijeenkomsten in de uitvoeringsfase. In de voorbereidingsfase wordt ook een gedetailleerde tijdsplanning opgesteld. Belangrijke stap in de voorbereidingsfase is een oriënterend onderzoek naar regelvrije zones, waar experimenteerruimte geboden wordt voor nieuwe initiatieven. Hiervoor zal overleg gevoerd worden met de provincie Zuid Holland en de betrokken gemeente(n). Op basis hiervan wordt concept beleidskader ontwikkeld wat in de uitvoeringsfase nader wordt geconcretiseerd. Uitvoeringsfase In de uitvoeringsfase worden de volgende stappen gezamenlijk met de bovengenoemde betrokken partijen doorlopen: 1. Inventarisatie van de gebiedskenmerken en bronpunten van ontwikkeling De basis voor de inventarisatie wordt gevormd door het Gebiedsprofiel van de provincie ZuidHolland en de regionale Structuurvisie Hoeksche Waard. Daarnaast zal gebruik gemaakt worden van de informatie die is verzameld in het kader van het masterplan Noordrand. In deze fase kunnen de deelnemers van de netwerkgroepen ideeën aandragen voor mogelijke ontwikkelingen in het gebied. Via interviews en creatieve sessies wordt een analyse gemaakt van mogelijke verbindingen tussen de kwaliteiten en van mogelijke ontwikkelingskansen.


5-8


2. Coalitievorming Bij de coalitievorming zullen organisaties en ondernemers/marktpartijen aan de hand van kansenkaarten geconfronteerd worden met de resultaten van de gebiedsinventarisatie. De gebiedskwaliteiten zullen daarbij gepresenteerd worden als investeringskans in plaats van als iets om te conserveren, met bijbehorende referentiebeelden. De deelnemers vertegenwoordigen in hun samenstelling mogelijk nieuwe waardenketens. De deelnemers bezien derhalve of zij met elkaar een ontwikkeling zouden kunnen realiseren (coalitievorming). Het resultaat moet zijn het intekenen per partij op één of meer nieuwe coalities. 3. Waardenketens vervaardigen De gevormde coalitie gaat met elkaar tekenen en rekenen. Hierdoor wordt de gebiedsbetrokkenheid van ondernemers versterkt en positioneren ondernemers zich in hun mogelijke rol als waardenmakers. Het resultaat moet zijn operationele afspraken, geld en maatregelen. Het resultaat is een programma Zuidrand aan de Delta met maatwerk intentieovereenkomsten. De bijeenkomsten worden gehouden voor elke netwerkgroep waarbij gedurende het proces de integratie tussen de verschillende netwerken en de samenhang met andere projecten niet uit het oog wordt verloren. De bijeenkomsten worden ondersteund door het eerder genoemde ontwerpbureau (s)., die ook zorgen voor de verwerking en visualisering van de resultaten. Evaluatie In deze fase zal het resultaat van de pilot geëvalueerd worden. Daarnaast zal bezien worden op welke wijze het vervolgtraject / de realisatiefase vorm gegeven kan worden. 6. Globale inschatting capaciteit in uren formatie en budget

In het pilotvoorstel is de volgende begroting opgenomen: Inventarisatie gebiedskwaliteiten Kennisplatform Ontwerpend onderzoek sociaal economische structuur Ontwerpend onderzoek groenblauwe structuur Ontwerpend onderzoek integratie Businesscases nieuwe waardenketens/nieuwe financieringsvormen Gebiedswaardenmaker (programmamanager) Milieubalans Coalitie Tafels Interactieve Gebiedswebsite Projectmanagement Communicatie Totaal Bijdrage ministerie I&M Bijdrage SOHW Bijdrage provincie Zuid-Holland

€ 5.000,-€ 5.000,-€ 20.000,-€ 20.000,-door PZH € 10.000,-€ 5.000,-€ 2.500,-€ 2.500,-€ 7.500,-€ 17.500,-€ 5.000,--

€ 100.000,-€ 75.000,-€ 25.000,-ontwerp capaciteit

In elke stuurgroepvergadering zal een overzicht worden overlegd van de inkomsten en uitgaven van het project.


6-8


In het werkplan 2013 Programma Ruimte van het SOHW is 300 uren opgenomen voor de projectleiders. In dit plan is voor de gemeenten Strijen, Cromstrijen en Korendijk (elk afzonderlijk) 50 uren opgenomen en 16 uren voor zowel de gemeente Oud-Beijerland als Binnenmaas. 7. Tijdpad en procedure (inclusief communicatie Hoeksche Waard)

De subsidie van het ministerie van I&M wordt verleend voor de periode van 28 november 2012 tot en met 30 oktober 2014. De activiteiten waarvoor de subsidie wordt verleend moeten derhalve uiterlijk zijn verricht op 30 oktober 2014. Voor 1 januari 2014 moet een voortgangsrapportage aan de minister worden gezonden waarin een overzicht wordt gegeven van de uitgevoerde werkzaamheden. Het voorgenomen stappenplan ziet er als volgt uit: 1

Opstellen projectopdracht

Februari 2013

Projectleiders

2

Concept projectopdracht bespreken met potentiële stuurgroepleden

18 februari 2013 16 april 2013

Projectleiders

3

Projectopdracht

18 februari 2013 18 maart 2013

MOHW

4

Projectopdracht

4 april 2013 2 mei 2013

PFO ruimte

5

Projectopdracht

DB

6

Kennisplatform

23 mei 2013 voorjaar 2013

7

Bureau selectie

voorjaar 2013

Gebiedsteam/Stuurgroep

6

Inventarisatie van de gebiedskenmerken en bronpunten van ontwikkeling

najaar 2013

Netwerpgroepen

7

Coalitievorming

najaar 2013

Netwerkgroepen

8

Waardenketens vervaardigen

begin 2014

Netwerkgroepen

9

Ontwerp-Programma zuidrand + maatwerk intentieovereenkomsten

voorjaar 2014

netwerkgroepen

10

Vaststelling PFO/DB/ Colleges…..etc.

…

..

Projectleiders

8. Risico’s

Bij de uitvoering van de pilot moet rekenschap gegeven worden van de volgende risico’s: • Als overheid moeten wij anticiperen op de veranderende rol zodat daadwerkelijk sprake zal zijn een vernieuwing . Er moet dan ook geen sprake zijn van het aaneen rijgen van bestaande (overheids) plannen, maar wij (en ook andere overheden) moeten open staan voor initiatieven vanuit het gebied.


7-8


•

• • •

•

•

De nieuwe werkwijze brengt met zich mee dat het van belang is ondernemers en het maatschappelijk middenveld te stimuleren en te betrekken bij deze pilot. Ook zij krijgen immers een andere rol in het proces van gebiedsontwikkeling. Het slagen van de pilot is mede afhankelijk van de inzet van deze partijen. De nieuwe werkwijze kan tot gevolg hebben dat bestaande plannen van gemeenten opnieuw ter discussie worden gesteld hetgeen kan leiden tot verminderd draagvlak voor de pilot. De samenhang met de noordrand moet bewaakt worden. De Hoeksche Waard is immers ‘één en ondeelbaar’. Het op te stellen uitvoeringsprogramma kan gevolgen hebben voor de herprioritering van lopende projecten. Daarbij moet tevens gewaakt worden voor het risico dat verwachtingen uit het uitvoeringsprogramma niet waargemaakt kunnen worden als gevolg van beperkt beschikbare middelen. Er moet voldaan worden aan de voorwaarden voor het verlenen van de subsidie door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Deze voorwaarden zijn in de subsidiebeschikking opgenomen. Deze subsidiebeschikking treft u als bijlage 3 van deze projectopdracht aan. Wanneer hieraan niet wordt voldaan ontstaat het risico tot het intrekken van de subsidie. Gewaakt moet worden dat de lopende trajecten (Dialoogtafel Bevolkingsdaling en pilot Ruimtelijke Transformatie) niet teveel gekoppeld worden waardoor de planning uitloopt. Hierdoor komt ook de subsidie in gevaar. Daarnaast ontstaat de kans op ‘verzanding’ wanneer de trajecten teveel gekoppeld worden.


8-8

PROJECTOPDRACHT Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta

Recommend Documents