Praktische tips voor mensen met een colostoma

Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Vertrouwd en dichtbij

Informatie voor patiënten

Praktische tips voor mensen met een colostoma

zz

U hebt een colostoma. In deze brochure krijgt u adviezen voor de verzorging van uw stoma en uw voeding.

Als u vragen hebt, kunt u altijd contact opnemen met uw stomaverpleegkundige.

2

Legen van het zakje Uw stoma kan voortdurend ontlasting.produceren. Het beste kunt u het zakje verwisselen als het voor een derde tot de helft vol is. Verwisselen van het opvangmateriaal Een eendelig opvangsysteem moet u één of twee keer per dag verwisselen. De huidplak is namelijk gemaakt voor één dag. Bovendien kan het filter verzadigd zijn en laat dan geur door. Bij een tweedelig opvangsysteem moet u het zakje één of twee keer per dag verwisselen, maar kan de huidplak een paar dagen blijven zitten (3 à 4 keer per week verwisselen). Hoe lang precies hangt af van de huidplak. Benodigdheden Leg voor u het opvangmateriaal gaat verwisselen, alvast de volgende benodigdheden binnen handbereik klaar:  materiaal om de huid en de stoma mee schoon te maken, zoals toiletpapier, natte en droge schoonmaakdoekjes of een washandje  nieuw opvangmateriaal (met de juiste opening)  eventuele hulpmiddelen, zoals beschermende spray, crème, opvulpasta of een ring ( altijd in overleg met de stomaverpleegkundige)  een afvalzakje om het oude materiaal in te doen  eventueel iets om uw kleren mee te beschermen, zoals een handdoek  eventueel een wasknijper om uw kleren mee vast te zetten Zorg ervoor dat u altijd een voorraad opvangmateriaal in huis hebt, bijvoorbeeld voor een periode van twee weken!

3

Werkwijze Bij het verwisselen van het opvangmateriaal gaat u als volgt te werk: 1. Kies de houding die voor u het gemakkelijkst is, staand, zittend of liggend. 2. Pak eventueel een handdoek om uw kleren te beschermen. 3. Zet eventueel uw bloes of overhemd vast met een wasknijper. 4. Verwijder het opvangmateriaal: Bij een eendelig systeem verwijdert u het zakje met daaraan vast de huidplak. Doe dit niet te ruw, ondersteun de huid goed. Bij een tweedelig systeem verwijdert u het zakje en alleen als het nodig is, ook de huidplak. Doe dit laatste niet te ruw, ondersteun de huid goed. 5. Maak bij een tweedelig systeem, als alleen het zakje verwisseld hoeft te worden, de stoma en de huidplak binnen de flens schoon. Controleer of er geen ontlasting tussen de stoma en de huidplak is gekropen. Maak de huid schoon met toiletpapier, natte en droge gazen of een washandje. Gebruik hierbij lauw water. Als er pleisterresten achterblijven, kunt u eventueel huidvriendelijke schoonmaakdoekjes gebruiken. Gebruik deze zo min mogelijk, want ze kunnen de huid ontvetten. Na gebruik van deze middelen de huid goed schoonmaken met lauw water. Resten van de ‘kaasplak’ kunt u rustig laten zitten. 6. Maak de huid rond de stoma droog met een droog gaasje. Gebruik nooit een föhn om de huid te drogen. Doordat de stoma ongevoelig is, loopt u het risico zich te branden. 7. Breng het nieuwe opvangmateriaal voorzichtig aan, van onderen naar boven. Let op dat het opvangmateriaal goed rond de stoma aansluit. Probeer de buikhuid zoveel mogelijk te strekken, om huidplooien te vermijden. Controleer regelmatig met een malletje of de grootte van de stoma is veranderd. Vooral de eerste drie maanden. Druk de huidplaat goed aan, vooral rond de stoma. Controleer bij een tweedelig systeem of het zakje goed vast zit door er aan te trekken. Controleer goed of het zakje dicht is van onderen. 8. Was uw handen.

4

 Tijdens het verwisselen van het opvangmateriaal kan de stoma wat gaan bloeden. Dep dit met een nat gaasje. U hoeft zich hier geen zorgen over te maken.  Het is belangrijk dat de huid rondom de stoma vrij is van haar. Zo nodig moet de huid regelmatig worden geschoren. Altijd van de stoma afscheren! Gebruik geen ontharingscrème! De stomaplak kan daardoor zijn plakkracht verliezen. Het is ook mogelijk om de huid (op eigen kosten) te laten laseren. Douchen en baden Bij een eendelig systeem kunt u zelf beslissen of u zonder opvangmateriaal wilt douchen of baden. Houd er wel rekening mee dat u ontlasting kunt verliezen. Bij een tweedelig systeem kunt u het beste met het zakje douchen of baden, als de huidplaat niet verwisseld hoeft te worden. U kunt beter geen badolie gebruiken. Het risico bestaat dat de huidplaat daardoor minder goed blijft kleven. Vakantie Voldoende opvangmateriaal Als u met vakantie gaat, neem dan voldoende opvangmateriaal mee. Het beste kunt u een deel van het opvangmateriaal in uw koffer meenemen en een deel in uw handbagage. Mocht u één van beiden kwijtraken, dan zit u niet meteen zonder. Als u tijdens de vakantie uw voorraad toch nog moet aanvullen, is het belangrijk dat u goed weet welk materiaal u gebruikt. Vliegreis Als u met het vliegtuig reist, mag u vijf kilo extra bagage meenemen. Het is dan handig om een stomapaspoort bij u te hebben. U kunt bij de stomaverpleegkundige een brief op naam krijgen. U kunt dan aan de douane laten zien dat u een stoma draagt en dat u dus het recht hebt om meer bagage mee te nemen.

5

Auto Laat bij warm weer het materiaal niet in de auto liggen. De huidplaat is daarna namelijk niet meer te gebruiken. Hotel Als u in een hotel overnacht, neem dan iets mee ter bescherming van het matras in verband met eventuele lekkage. Algemene voedingsrichtlijnen  eet langzaam en kauw goed  eet regelmatig en sla geen maaltijden over  gebruik voldoende vocht, ten minste 1,5 tot 2 liter per dag  gebruik voeding die rijk is aan vezels  gebruik extra zout Problemen met uw ontlasting Harde ontlasting Om harde ontlasting te voorkomen, is het belangrijk dat u veel drinkt, dat wil zeggen ongeveer 2 liter per dag. Dit komt overeen met de inhoud van ongeveer 16 kopjes. Onder vocht worden niet alleen dranken verstaan. Alle vloeibare producten worden meegerekend zoals soep, yoghurt, pap en vla. Gebruik vezelrijke voedingsmiddelen. Deze bevorderen een goede darmwerking. Vezelrijke producten zijn onder andere:  volkorenbrood, roggebrood, volkorenbeschuit, volkorenbiscuit  brinta, havermout, griesmeel, muesli, zilvervliesrijst  volkoren pasta  rauwkost, aardappels, peulvruchten, vers fruit (met schil), noten, gedroogde vruchten, zoals pruimen, abrikozen, rozijnen Zo nodig kan uw huisarts, stomaverpleegkundige of specialist een laxeermiddel voorschrijven. Als uw stoma verstopt raakt, neem dan direct contact op met uw stomaverpleegkundige, huisarts of specialist!

6

Buikkrampen  uw buik masseren  bij aanhoudende krampen uw huisarts of stomaverpleegkundige waarschuwen Waterdunne ontlasting  voldoende drinken  voldoende zout gebruiken (extra bouillon, ORS)  iets eten bijvoorbeeld een cracker, beschuit of biscuit  controleren hoeveel urine u verliest; als u veel minder dan anderhalve liter urine verliest; waarschuw dan uw huisarts of specialist!  de kleur van uw urine controleren; als deze heel donker is, is dit een aanwijzing dat u te weinig vocht krijgt  uw gewicht controleren; bij opvallend gewichtsverlies uw huisarts of specialist waarschuwen!

Neem contact op met uw stomaverpleegkundige of uw arts als u te maken krijgt met één van de volgende problemen:  plotselinge verandering in lengte, grootte of kleur van de stoma  een vernauwing, breuk of uitstulping van de stoma  pijn of krampen, voordat de ontlasting uit de stoma komt  veelvuldige lekkage  huidproblemen  plotselinge verandering in de hoeveelheid ontlasting zonder dat u meer bent gaan eten of drinken veel aandrang op uw anus zonder dat er iets komt of veel slijmverlies uit uw anus.

7

Gasvorming (winderigheid) Gasvorming (winderigheid) is niet te voorkomen. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. Ongeveer 70% van de gassen in de darm bestaat uit ingeslikte lucht.. Doordat een stoma geen kringspier heeft, hebt u het laten van winden niet onder controle. Het heeft geen zin om maaltijden over te slaan om gasvorming te voorkomen aangezien een lege darm ook gasvorming veroorzaakt Om gasvorming tegen te gaan, is het belangrijk dat u langzaam eet en drinkt en niet te veel praat tijdens het eten. Ook door te roken of kauwgum te kauwen kunt u last krijgen van gasvorming. Bepaalde voedingsmiddelen en dranken werken extra gasvormend:  groenten ui, prei, spruiten, koolsoorten (met uitzondering van bloemkool en broccoli), champignons  fruit onrijpe banaan, meloen, vruchtensap  peulvruchten bruine bonen, witte bonen, kapucijners, linzen, erwten  aardappelen nieuwe aardappelen  kruiden en specerijen scherpe kruiden en specerijen (o.a. sambal, knoflook, Spaanse peper)  dranken bier, koolzuurhoudende dranken  diversen melk, producten met veel suiker of alcohol

8

Ontluchten van het opvangzakje Het ontluchten van het opvangzakje gebeurt via een filter. Dit gaat geurloos. Als het opvangzakje bol blijft, is het filter waarschijnlijk verzadigd en moet het opvangzakje worden vervangen of geleegd. Een filter werkt ongeveer twaalf uur. Door het filter kan het opvangzakje vacuüm trekken. Soms helpt het om het filter af te plakken met de bijleverde stickers. Geurvorming Door bepaalde voedingsmiddelen kan uw ontlasting sterk gaan ruiken:  groenten kool, ui, prei  peulvruchten bruine bonen, witte bonen, kapucijners, linzen, erwten  vis alle soorten  kruiden en specerijen scherpe kruiden en specerijen (o.a. sambal, knoflook, Spaanse peper)  diversen eieren, kaas, vitamine B-tabletten Door het gebruik van karnemelk of yoghurt gaat uw ontlasting minder sterk ruiken. Als u uw ontlasting ruikt, terwijl u niet aan het verschonen bent, controleer dan of het opvangzakje, de plaat of het filter misschien lekt. Geurvorming bij het verwisselen of ontluchten van het opvangzakje kunt u tegengaan door een lucifer af te strijken.

Kleurvorming Sommige voedingsmiddelen kunnen de ontlasting verkleuren, zoals:  bietjes (rode ontlasting)  bosbessensap, spinazie en ijzerpreparaten (zwarte ontlasting)

9

Nuttige websites  www.levenmeteenstoma.nl  www.stomaatje.nl  www.stomalingerie.com  www.stomavereniging.nl Verder hebben alle firma’s waar u stomamateriaal kunt bestellen, hun eigen website.

10

Stomaverpleegkundigen WZA  Hannie Bouwman  Willem Vianen  Martijn Leemhuis Bereikbaar: Telefoon: E-mail:

maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot 16.30 uur (0592) 32 55 49 [email protected]

© 2014 WZA

chiru45 – juli 2014

Wilhelmina Ziekenhuis Assen Europaweg-Zuid 1 Postbus 30.001 9400 RA Assen Telefoon (0592) 32 55 55 www.wza.nl