Polygoon in Beweging, innovatie van WeAct Een interview met Annemarie Johannes John Branten
Er wordt de laatste tijd veel ontwikkeld in de wereld van toegepaste computerspellen voor ouderen. Ze hebben allen als doel om ouderen in beweging te krijgen of om specifieke motorische problemen bij ouderen te behandelen. Een voor mij nieuw spel in dit veld is: ‘Polygoon in Beweging’. Ik heb hierover een interview met Annemarie Johannes. Annemarie, wil je je eerst eens voorstellen? “Ik ben samen met Henny Grave, co-founder van WeAct B.V. We hebben dit bedrijf opgericht in 2008. WeAct ontwikkelt toepassingen voor de ouderenzorg. Henny en ik hadden ieder vanuit ons eigen bedrijf regelmatig contact met ouderen in de regio de Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Zutphen). Zes jaar geleden ontwikkelden we samen al eens de Prikkelbox. De Prikkelbox is een kast die verschillende artikelen bevat die ouderen doet herinneren aan hun jeugd. Een van die producten was een DVD met virtuele wandelingen door oud Deventer. De DVD bevat beelden van de stad Deventer uit de meest actieve levensperiode van de kijkers. Als kijker wandel je onder meer door de historische binnenstad. Op de plekken waar nieuwe gebouwen staan richtten we de camera op de straatstenen en hoor je alleen de geluiden van voetstappen. Tijdens het gebruik bleek dat ouderen die naar de film keken als vanzelf mee gingen stappen, terwijl ze bleven zitten op hun stoel. Een demente dame begon spontaan zwembewegingen te maken toen ze de IJssel zag omdat ze daar als kind vaak in zwom.”
vakblad NVFG, december 2011
Wat een leuk idee! Kan je iets vertellen over de nieuwe initiatieven die jullie ontwikkelen? “Ja, de kernwoorden van WeAct zijn: eindgebruiker, plezier, samen en actief. WeAct ontwerpt en produceert Serious Games for Health. Serious games zijn (computer)-spellen met meer doelen dan alleen het brengen van plezier. Het blijkt dat kwetsbare groepen als chronische zieken en mensen met een beperking (dat geldt ook voor jonge mensen) baat hebben bij speelse, interactieve oplossingen die ondersteuning bieden in het dagelijkse leven. We breken ons dagelijks het hoofd over vragen als: “Hoe vergroot je de zelfstandigheid van (demente) oude-
“…ANN is ontwikkeld om zo menselijk, geduldig en vriendelijk mogelijk over te komen…”
ren of verstandelijk beperkte mensen? Hoe krijg je hen aan het bewegen met plezier?” Wij ontwikkelen games voor diverse zorgdoelgroepen. Er is enorm veel technologie beschikbaar, alleen is die vaak nog niet toegespitst op de zorg. Wij maken die vertaalslag. Zo is het een droom van ons om op basis van een avatar een virtuele thuishulp te ontwikkelen die ’s ochtends vraagt of je goed hebt geslapen, koffie zet,
27
Annemarie Johannes en Henny Grave, drijvende krachten achter Polygoon in Beweging
de gordijnen opent en je erop wijst dat je je tanden nog niet hebt gepoetst. Dat kan allemaal omdat je de software kunt koppelen aan domotica en andere systemen. Bovendien herkent de avatar patronen. Hij kan bijvoorbeeld zien dat je nog in je pyjama loopt. De avatar kan je dan erop wijzen dat je je eerst moet omkleden voor je de deur uitgaat. Met name bij demente of autistische mensen kan de avatar helpen meer structuur te geven aan het leven, bijvoorbeeld door te zeggen dat het tijd is om een boterham te eten, medicijnen in te nemen of je kleinkind te feliciteren met zijn verjaardag.” Wat voor achtergrond heb jij, dat jij zo bedreven bent in toegepaste automatisering? “Ik ben een echte ondernemer en heb meegewerkt aan meerdere automatiseringen, zoals het wegen van bieten (de bietencampagne) en het proces van olieboring. Henny en ik hebben gekozen voor een samenwerking met VirTask en Little Chicken. VirTask is het bedrijf achter een virtuele assistente (ANN). Little Chicken helpt ons met het ontwikkelen van de serious games.” In tegenstelling tot mijn collega Henny Grave heb ik geen professionele ervaring in de zorg. Mijn vader
28
kreeg een beroerte en had verzorging nodig. Zo werd ik als ervaringsdeskundige geconfronteerd met het feit dat de zorg uitgaat van een norm en niet van een uniek persoon. Mijn gevoel is dat als je in de zorg terecht komt, dat je je ziekte wordt. Daar verzet ik me honderd procent tegen. Mijn vader was geen patiënt, hij was nog steeds dezelfde man met dezelfde interesses. Ik begrijp dat er in de zorg weinig ruimte is voor individuele verzorging, vooral met de bezuinigingen. We moeten daarom gebruik maken van de ICT, die hier de uitkomst biedt. ICT heeft het vermogen om individuele personen te ondersteunen door gepaste zorg te bieden in de vorm van een avatar thuishulp. De kwaliteit van het leven van één persoon wordt zo enorm vergroot!” Bestaat er een werkende versie van de avatar thuishulp? “Het lijkt er op dat onze droom om deze virtuele thuishulp te verwezenlijken uit gaat komen. We werken zoals ik al zei samen met VirtAsk, het bedrijf achter ANN. ANN is een virtuele assistente. Zij is erg geschikt om gekoppeld te worden aan mindervitalen. Ze staat in verbinding met computers en
fysiotherapie & ouderenzorg
elektronische apparaten die ze dus kan besturen door gesproken opdrachten (stemopdrachten). Als je bijvoorbeeld tegen haar zegt dat je het koud hebt, dan zet ze de kachel wat hoger. Dankzij haar leergierigheid en (kunstmatige) intelligentie zijn haar mogelijkheden grenzeloos. Omdat niet iedereen gewend is aan kunstmatige intelligentie is ANN speciaal ontwikkeld om zo menselijk, geduldig en vriendelijk mogelijk over te komen. We bereiden momenteel de introductie van ANN voor bij een dagritmeprogramma binnen aanleunwoningen in Deventer. Het is de bedoeling dat zij de bewoners helpt met zaken als het beheren van het alarmsysteem, de agenda, het contact leggen met de huisarts, het regelen van het dagritme van de bewoners en het overbruggen van de werktijden van de werknemers met de ritmebehoefte van ouderen. Er bestond tot nu toe nog geen avatar in de thuishulp in Nederland. Dit is de eerste introductie. Wel wordt ANN getest door diverse eindgebruikers met beperkingen zoals autisten en ouderen met een geestelijke beperking. We verwachten dus veel voor de toekomst.” Jullie timmeren nu aan de weg met Polygoon in Beweging. Ook dat lijkt een interactief spel te zijn, dat de deelnemer moet stimuleren om te gaan bewegen. Kan je daar iets over zeggen? We bedachten dit spel omdat we willen dat 55+ers meer gaan bewegen, met als uiteindelijk doel dat ze fitter worden en langer zelfstandig kunnen wonen zonder daarbij hulp nodig te hebben. Het is een computergame die je kunt spelen door middel van een camera. Deze camera registreert je lichaam en weet waar je hoofd, armen, voeten en dergelijke zitten. Zo kan het bijvoorbeeld je handen volgen. Als je je hand dan bij een puzzelstuk op het scherm houdt, dan pak je dat stuk en kun je het naar de juiste plaats slepen. De game heet Polygoon in Beweging omdat we gebruik maken van beelden uit het Polygoonjournaal (informatieve filmpjes die vroeger in bioscopen werden vertoond vóór de hoofdfilm, red.). We hebben een doorlopende nieuwsuitzending geschreven met meerdere spellen of ‘minigames’.”
vakblad NVFG, december 2011
Het affiche van “Polygoon in Beweging” met de spelleidster ANN. ANN fungeert ook als thuishulpavatar in een andere We-Act applicatie.
Een doorlopende nieuwsuitzending, hoe bedoel je dat? “De speler komt terecht in een nieuwsuitzending, gepresenteerd door ANN. Bij elk nieuwsitem stopt de uitzending om de een of andere reden. Er is bijvoorbeeld een item over Picasso, er zijn schilderijen van hem gevonden. Maar ineens valt het schilderij weg. Het is dan aan de speler om het schilderij weer terug te ‘verven’. Of als het weer gepresenteerd wordt, komt de weerman niet opdagen. De speler neemt de taak van weerman over om de juiste weericonen naar de juiste plaats in Nederland te slepen. Tijdens het hele spel is de speler in beweging omdat het hele spel, van begin tot eind, bestuurd wordt door het hele lichaam. Zoals het puzzelen, dat speel je door de puzzelstukken ‘uit de lucht te pakken’ en naar de juiste plaats te slepen. Deze bewegingen zijn
29
nog niet heel intensief, daarom hebben we bijvoorbeeld ook een onderdeel twisten waarbij je het hele lichaam beweegt. Als de speler niet kan staan of lopen, dan kunnen de spellen ook vanuit een rolstoel gespeeld worden. We merken dat ouderen vaak wat onwennig en afwachtend zijn als ze voor de camera gaan staan, maar ze pakken het erg snel op en vinden het dan altijd erg leuk. Op testdagen zien we dat juist de mensen
“…ANN kijkt naar de mogelijkheden en niet naar de beperkingen…”
die eerst negatief tegen het idee aankijken, uiteindelijk het meest enthousiast meespelen. Ook ANN krijgt een functie als spelleidster binnen Polygoon in Beweging, omdat ze kan zien wanneer de speler rust nodig heeft en hem of haar kan aanmoedigen om door te zetten. Het spel is erg geschikt voor mensen met een beperking. Laatst hadden we bijvoorbeeld een speler met een slijmbeursontsteking in zijn linkerarm. Het spel past zich dan automatisch aan die beperking aan.” Dat moet je even uitleggen. Hoe kan het programma rekening houden met beperkingen van een speler? “Dat kan door middel van tests die je moet doen voordat de game begint. ANN laat bijvoorbeeld de man met de slijmbeursontsteking in zijn arm eerst met zijn ene arm linksboven, rechtsboven, en dan ook de hoeken onderin aanwijzen. Ze registreert dan hoever het bereik van de man is met die arm. Dit doet ze met alle lichaamsdelen. In dit geval was de linkerarm van de speler zwak, ANN registreerde dit en zorgde dat de man makkelijker bij icoontjes in de linkerhoek kon en deze arm niet zoveel hoefde te bewegen om het doel te halen. Die man was erg blij dat hij mee kon spelen!” ANN is de perfecte spelleidster; ze is altijd positief en ziet wanneer een speler het spel niet aan kan. Dan past ze de spellen zodanig aan dat het wel lukt en
30
dat geeft de ouderen weer zelfvertrouwen. Maar het werkt ook andersom. Als de speler nog vitaler is dan kan ze het tempo wat opschroeven en zo heeft iedereen een spel dat aangepast is aan zijn of haar voorkeuren.” Ik kan me goed voorstellen dat je op deze manier de actieve armfunctie kunt oefenen. Veel ouderen hebben echter ook problemen met opstaan en lopen. Hebben jullie daar ook al een oplossing voor? “Jazeker. ANN ziet het wanneer een speler niet kan lopen of niet (lang) kan staan. Het spel ‘twisten’ moet met het hele lijf gespeeld worden. Maar als dat niet mogelijk is, dan kijkt ANN naar de mogelijkheden en niet naar de belemmeringen. Kun je je benen niet bewegen? Dan kun je het met je armen ook doen. De meeste spellen zijn zo gemaakt dat ze zittend ook heel goed te spelen zijn. Het enige nadeel is dat als een speler houvast zoekt door achter een stoel te gaan staan, de camera de benen dan niet ‘ziet’. Ook raakt het systeem in de war wanneer er meerdere personen in beeld staan. Het is dus niet met twee personen tegelijk te spelen. Maar wat we wel zien
“…oefeningen aangepast aan ieder uniek lichaam …”
tijdens testdagen is dat de toeschouwers meedenken met de speler en hem of haar tips geven als het even niet lukt. Zo wordt het toch nog een serious game die je samen kunt spelen. Het mooie aan deze game is dus dat als je niet kunt lopen of je arm niet kunt bewegen, je toch kan spelen. Dankzij ANN worden de oefeningen aangepast aan ieder uniek lichaam. Net zoals de intensiviteit van de spellen. Wanneer iemand snel moe wordt, dan krijgt diegene meer pauzes en minder intensieve oefeningen. Het mooiste is dat de bewegingen worden gedaan vanuit enthousiasme en plezier. En niet omdat het moet.”
fysiotherapie & ouderenzorg
Die ANN lijkt me een geweldige dame… Maar ik blijf nog wel de indruk houden dat de mogelijkheden voor oefeningen, of spellen, gericht op de benen misschien nog wel beperkt is? “Het blijven natuurlijk spelletjes die vooral leuk zijn om te doen. Maar er dachten ook fysiotherapeuten mee over welke bewegingen geschikt zijn voor de doelgroep. Bij bijna elk spel beweegt het hele lichaam als dat fysiek mogelijk is voor de speler. Bij het puzzelen moet de speler vaak kniebuigingen maken om de onderste rand van de puzzel op te lossen en zijn brein gebruiken. Of bij het spel in de dierentuin, waarbij je een olifant moet voeren, loop je heen en weer. Zo train je dus toch je hele lichaam. Maar het klopt wel dat er veel werk met de handen wordt verricht. Hoewel, twisten doe je ook met je benen!” Zien jullie Polygoon in Beweging eigenlijk wel als een nieuwe behandelmogelijkheid voor fysiotherapeuten die bijvoorbeeld veel met ouderen werken? “Dat is zeker een optie. We zijn al met de testversie bij fysiotherapeuten langs geweest die bewegingsles gaven. Zij waren erg positief over de bewegingen, zoals het buigen van de knieën tijdens het puzzelen
vakblad NVFG, december 2011
en de armbewegingen die erbij komen kijken. Het is niet de bedoeling dat Polygoon in Beweging dit soort lessen vervangt, maar de ouderen ondersteunt met het blijven bewegen buiten de lessen om. Fysiotherapeuten kunnen de game gebruiken voor bijvoorbeeld huiswerk voor hun cliënten, of voor een warming up. Nu zitten mensen vaak maar wat te wachten in de wachtkamer; dit zou dan een beweegkamer kunnen worden. De conclusie van dit verhaal is eigenlijk dat we willen dat 55+ers niet alleen meer bewegen, maar er ook meer plezier in krijgen. En dankzij de ICT is dat allemaal mogelijk. Het kan nu allemaal leuker en gemakkelijker. Daarom was het een kwestie van tijd voordat dat gebeurde. En die tijd is nu aangebroken.” Nou, Annemarie, dat lijkt me een mooie afsluiting van dit interview. Met dank voor je tijd! “Heel erg graag gedaan, misschien dat het volgende interview met ANN is!” Dat lijkt me erg boeiend, een interview met een avatar… Ik houd me aanbevolen!
31
