Parken in Amersfoort Groene ruimten in een stedelijke omgeving
1
Voorwoord Gemeenschappelijke tuinen Inwoners die de drukte van de stad even ontvluchten, genieten van de bomen en de stilte, kinderen die spelen bij het water, vrienden die elkaar ontmoeten op het gras: dat zie ik in de vele parken en op de mooie groene plekken die Amersfoort rijk is. In deze stad waar meer dan 140.000 mensen wonen, is natuur voor iedereen dichtbij. Verspreid over de stad vindt u plantsoenen, waterpartijen, parken en landerijen. Daar ben ik trots op. Die verspreiding van de natuur over de stad verbindt. De groengebieden vormen de verbinding tussen de wijken en de buitengebieden van Amersfoort; de polders, landbouwgebieden, heidevelden en bossen. Maar de parken verbinden ook de inwoners met het groen in hun buurt en laten hen de groene kant van de stad beleven. Voor natuurbeleving hoeft u dus niet de stad te verlaten. Zo vormen de parken de schakel tussen natuur, inwoners, stad en platteland. De groengebieden, de gemeenschappelijke tuinen voor inwoners; voor iedereen hebben die plekken weer een andere functie en andere waarde. Ik vind het daarom essentieel om deze groene oases in de stad te koesteren en goed te onderhouden. Ik zet me als wethouder in dat deze groene én sociale plekken in de stad van kwalitatief hoog niveau zijn en blijven! Dan kunt u van de parken genieten zoals u dat wenst! Hans van Daalen wethouder Stedelijk Beheer
2
3
Inleiding Amersfoort is een stad waar veel aandacht is voor al het groen. Ons grondgebied beslaat 6.258 hectare, waarvan 734 hectare openbaar groen en water. Tellen we daarbij op het groen dat is te vinden in tuinen van bewoners, de landgoederen van particulieren, de volks- en dahliatuinen, dan kunnen we met recht zeggen dat Amersfoort een echt groene stad is. Een jaar lang heeft Amersfoort zich zelfs één van de groenste steden van Europa mogen noemen. Amersfoort ontving in september 2007 goud in de jaarlijkse Europese wedstrijd Entente Florale. De jury was destijds vooral erg gecharmeerd van de diversiteit aan parken en groengebieden in Amersfoort en bleek onder de indruk van de manier waarop de gemeente dit groen beheert. Dit boekje laat zien waar al die parken zijn te vinden die Amersfoort rijk is. Ook staan in deze uitgave andere groengebieden beschreven, gebieden die eveneens een belangrijke bijdrage leveren aan de natuur en recreatie in Amersfoort. Daaronder drie gebieden net buiten de stad die een bezoek waard zijn. Amersfoort kent een grote verscheidenheid aan groen.
4
We hebben dat onder meer te danken aan het feit dat op Amersfoorts grondgebied drie verschillende land schappen elkaar ontmoeten: de Gelderse Vallei, de Eempolders en de Utrechtse Heuvelrug. De Utrechtse Heuvelrug bestaat uit bossen, heidevelden en zandverstuivingen. Heel anders dan de Gelderse Vallei met haar hoevenlandschap. Dat kenmerkt zich door beslotenheid, smalle bochtige wegen, onregelmatige gevormde percelen en hout wallen. Ook liggen hier grote en kleinere dekzandruggen. Eeuwenlange plaggenbemesting heeft hier gezorgd voor extra hoogteverschillen. De boerderijen liggen doorgaans een eindje van de openbare weg af. Op de overgang met de Eemvallei in het noorden van Amersfoort zien we het zogenoemde overgangs landschap. Dit halfopen landschap gaat naar het noorden over in het open slagenlandschap van de Eempolders. Het slagenlandschap kenmerkt zich door de strakke en langwerpige verkaveling. Laanbeplanting en houtwallen komen hier niet voor.
Hier liggen boerderijen wel direct aan de openbare weg. Het overgangslandschap herbergt kenmerken van zowel het hoevenlandschap als het slagenlandschap in zich. En in het centrum van deze drie landschappen vinden we dan de oude stad, een landschap op zich. De gemeente spant zich in om een groene, leefbare stad te zijn en te blijven. Belangrijk daarbij is de nota ‘Groen-Blauwe structuur’, waarin staat hoe de gemeente in de periode van 2004 tot 2015 maar liefst E 130 miljoen extra investeert in het groen. Goed onderhoud van de openbare ruimte is essentieel voor de waardering van het groen in de stad. De gemeente is verantwoordelijk voor dat onderhoud, maar vraagt ook betrokkenheid van de bewoners. Want een schone stad, zonder vuil op straat, komt de groenbeleving ten goede. Bewoners onderhouden zelf al diverse plekken in Amersfoort. Goed onderhouden privé-perken en bloembakken verhogen de sfeer in de stad. Net als de vele geveltuintjes, die vooral zijn te zien in de binnenstad.
5
1
1 Park Schothorst Park Schothorst ligt tussen de wijken Schothorst, Zielhorst, Kattenbroek en het dorp Hoogland. Het park is circa 112 hectare groot en kent een grote verscheidenheid aan gebruiksmogelijkheden. Centraal ligt het Landgoed Schothorst. Het oorspronke lijke hoevenlandschap is hier zo veel mogelijk bewaard gebleven. Zo zijn onder meer de heggen, houtwallen, graslanden, markante bomenrijen en bosjes terug te vinden. Hier tussen staat het oude landhuis met koetshuis, oranjerie en boerderij.
6
De boerderij is in gebruik als Centrum voor Natuur en Milieueducatie (CNME). Verder staat er op het landgoed een middeleeuwse boerderij met bijbehorend erf, landschapstuinen en een vlindertuin. Meer informatie en openingstijden staan op de website van de gemeente Amersfoort: www.amersfoort.nl. Op het landgoed komen veel vogels voor, zoals de bosuil, groene specht en grote bonte specht. In de vlindertuin komt soms de koningspage op bezoek en ook hazen en fazanten leven hier. In de herfst groeien er diverse paddenstoelen, zoals de
spekzwoerdzwam, porseleinzwam en narcisamaniet. De oorspronkelijke dekzandrug tussen het landgoed en de wijk Kattenbroek is geheel open gehouden. Vroeger werd dit gebied voor akkerbouw gebruikt. Nu zijn er jaarlijks diverse manifestaties op het grote grasveld. Het van oorsprong laagste en natste deel van het park is bij de aanleg omgevormd tot een majestueuze vijver. Over deze vijver ligt een opvallende brug. Aan de zuidkant van de brug ligt de nadruk op natuur en aan de noordkant op recreatie. In de vijver overwinteren verschillende eendensoorten. Voor oeverzwaluwen is er een wand van mergelstenen. Aan de westkant van de vijver, aan het Masker, liggen thematuinen, waar wandelaars onder meer diverse clematissen kunnen bewonderen. In het park zijn verschillende sportvoorzieningen, bijvoorbeeld een atletiekbaan, voetbalvelden, korfbalvelden en een overdekte hal voor handboog schieten. Ook is er een skatebaan en speelplek bij het rosarium ter hoogte van het Winkelpad.
7
2
2 Heiligenbergerbeekdal Het dal van de Heiligenbergerbeek strekt zich binnen de gemeente Amersfoort uit van de rand van de stad tot bijna aan het centrum en biedt zo’n 80 hectare aan groen. Wandelen kan langs bijna de hele lengte van de beek. Wie dat doet, komt langs onder meer Park Randenbroek, het gebied De Vosheuvel, een ijsbaanterrein, voet- en honkbalvelden en volkstuinen. Langs de beek leven ijsvogel, weidebeekjuffer en ringslang.
Park Randenbroek is een klein restant van een landgoed uit de zeventiende eeuw. De Engelse landschapsstijl met zijn hoogteverschillen dateert uit de negentiende eeuw. Het grootste deel van het park is beplant met eiken en beuken, maar ook de kastanje, varenbeuk, prunus en moerbei zijn hier te zien. In de oude bomen huizen veel vogelsoorten èn zes soorten vleermuizen. De rosse vleermuis is de enige die hier haar jongen
krijgt. De andere, zoals bijvoorbeeld de laatvlieger en de dwergvleermuis, overwinteren of foerageren hier alleen. Een reigerkolonie heeft haar plek gevonden in het noordelijk deel van het park. De reigers zijn hier in de maanden juni en juli met jongen te zien. Verder zijn de grote bonte specht, boomklever en holenduif vaste bewoners van het park. Bij de vijver is meerdere malen de ijsvogel gesignaleerd. Paddestoelen als de rechte koraalzwam, honingzwam en porselijnzwam zijn in het najaar volop aanwezig. In het gebied De Vosheuvel, richting Leusden, is een stadsboerderij met bijbehorende natuurtuin te bezoeken. Openingstijden staan op de website van de gemeente: www.amersfoort.nl. Ook de scouting heeft hier haar onderkomen. In 2007 is hier een ooievaarsnest geplaatst.
8
9
3
3 Landgoed Nimmerdor Dit landgoed was oorspronkelijk eigendom van Everhard Meijster, de keientrekker van Amersfoort. Hij liet er in de zeventiende eeuw hulst, sparren en dennen planten. Door deze wintergroene planten zag het er ‘nimmer dor’ uit. Nu komen er ook eiken en berken voor. Het grootste deel van het landgoed is in handen van de gemeente en staat open voor wandelaars. Ook is er een particulier gedeelte, dat niet toegankelijk is. Net zoals in Park Randenbroek is hier in de
10
negentiende eeuw de Engelse landschapsstijl ingevoerd. Kenmerkend voor het landgoed zijn de lanen met oude eiken en beuken. Hier huizen spechten en uilen. De boomvalk is een vaste bezoeker, evenals veel zangvogels, zoals kuifmees, glanskop, goudhaantje en zwartkop. Eén van de twee eerste natuurspeelplaatsen in Amersfoort is hier aangelegd. Via het fietspad door Nimmerdor is het bos- en heidegebied van landgoed Den Treek in Leusden bereikbaar.
11
4
4 Klein Zwitserland Klein Zwitserland was van oorsprong een droog en voedselarm eikenhakhoutbos op de Amersfoortse Berg waar eikenschors werd gewonnen voor de leerlooierij. Het is in de tijd voor de Tweede Wereldoorlog, in het kader van de werkverschaffing, ingericht als wandelgebied.
12
Klein Zwitserland dient nog steeds als waterwingebied, vandaar de aanwezigheid van de watertoren. Water vleermuizen en grootoorvleermuizen leven in een paar waterwinputten die buiten gebruik zijn. Bij het Berg paviljoen ligt de Galgenberg. Hier werden vroeger de ter dood veroordeelden opgehangen. Ter afschrikking, zodat iedereen die de stad binnen kwam, kon zien dat
de rechtspraak in Amersfoort streng was. Het Belgenmonument ligt aan de andere kant van de Utrechtseweg. De Belgen hebben dit monument in 1918 aan Amersfoort geschonken, als dank voor de opvang van Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Bij de parkeerplaats bij het Bergpaviljoen start een gemarkeerde route die leidt langs onder meer de grafheuvel op het terrein van het ziekenhuis aan de Hugo de Grootlaan, een natuurspeelplaats en het Belgenmonument. In het bosje bij het Belgenmonument groeien veel paddenstoelen, onder meer verschillende soorten amanieten, russula’s en koningsmantel.
13
5
5 Birkhoven en Bokkeduinen Birkhoven en Bokkeduinen vormden oorspronkelijk samen één landgoed. De gemeente kocht het in 1907 aan en heeft het ingericht als stadspark. Het bos bestaat voornamelijk uit grove den, lariks
en spar, maar ook eiken, berken en beuken groeien hier. Er komen veel paddenstoelen voor, zoals de gekraagde aardster en sparrenveertje.
In de tijd voor de Tweede wereldoorlog is de bosvijver gegraven, in het kader van de werkverschaffing. Met het zand dat vrij kwam, is een uitkijkheuvel opgeworpen. Ook het pinetum is toen aangeplant, met zo’n tachtig soorten coniferen. In de bosvijver wemelt het in het voorjaar van de paddenvisjes. Ook ringslang en hazelworm leven hier. Tijdens de schemering zijn er vleermuizen als de rosse vleermuis en de laatvlieger te zien. In en rondom het gebied liggen de Amersfoortse dierentuin, een pannenkoekrestaurant, een open luchttheater, het bosbad, een camping en diverse sportaccommodaties. Bij het NS-terrein ontwikkelt de stad, in samenwerking met de NS, nieuwe natuur.
14
15
6
6 Het Waterwingebied Het Waterwingebied is een langgerekte strook groen tussen de wijken Liendert en Rustenburg en tussen de wijk Schuilenburg en de A28. Tot voor kort werd hier
nog drinkwater gewonnen. De waterputten staan er nog en hebben een aantal jaar geleden letterlijk een nieuw jasje gekregen.
Het gebied, oorspronkelijk redelijk nat weidegebied, is aangelegd als een recreatiepark. De natuur is daarbij zoveel mogelijk gespaard. Denk daarbij aan de houtwallen met greppels en de rij oude knotessen ter hoogte van Liendert. Deze essen hebben een plekje op de lijst van monumentale bomen gekregen. De onderhoudswegen voor het waterbedrijf zijn noodzakelijkerwijs in het ontwerp ingepast. Onder meer sperwer, ijsvogel, braamsluiper en zwartkop gebruiken het gebied om te broeden. Appel- en goudvinken zijn er ’s winters te gast. Verder leven er vlinders als boomblauwtje, kleine vuurvlinder en eikenpage. Informatie over het gebied is te vinden op een bord aan de van Randwijcklaan. Hier start vanaf najaar 2008 een met paaltjes aangegeven wandelroute.
16
17
7
7 Waterpark Nieuwland Amersfoort heeft als uitgangspunt dat elk stadsdeel een eigen groenvoorziening moet hebben. In de wijk Nieuwland is in dat kader een park aangelegd, met de nadruk op water.
18
In de grote vijver liggen zes aan elkaar geschakelde eilandjes. De eilandjes vormen de staart van een draak, die ten noorden van de vijver op de kinder speelplaats bovengronds komt. Elk eilandje heeft een eigen invulling, zoals skaten, zonnebaden, natuur, enzovoorts. Verder liggen er nog twee eilandjes die zijn gereserveerd als rustgebiedjes voor vogels. Tafeleend en kuifeend zwemmen en duiken in het water van de vijver. De kleine karekiet laat in de zomer vanuit het riet van zich horen. Ook de groene kikker geeft hier acte de présence. De vijver is over te steken via stepping stones. Zwemmen is verboden. Bij de vijver zal de gemeente najaar 2008 een bord met uitgebreide informatie plaatsen.
19
8
8 Bloeidaal Het nieuwe natuur- en recreatiegebied Bloeidaal ligt net buiten de stad, tussen de Hogeweg, Koedijkerweg, Barneveldsebeek en de A28. Het is ontwikkeld
20
tegelijkertijd met het bedrijventerrein aan de overzijde van de Hogeweg en zorgt voor opvang en berging van overtollig regenwater van dit terrein.
Oorspronkelijk was dit een weide- en akkerbouwgebied. Begin deze eeuw is het omgetoverd in een natuur gebied voor wandelaars en fietsers. De Barneveldsebeek kan hier buiten zijn oevers treden. Het terrein is in beheer bij het Utrechts Landschap en vrij toegankelijk. Hoewel het om een zeer jong gebied gaat, is het er nu al aangenaam verpozen. Lepelaar, kleine plevier, steltkluut, tureluur, grutto, kikkers en padden hebben Bloeidaal al gevonden. Vlakbij, op Leusdens grondgebied, komt in de toekomst een groot natuur- en recreatiegebied, rond de oude boerderij ’t Scham tegen het Valleikanaal aan. Ook dit mag bij hoog water onder water lopen. Het is de bedoeling dat hier bloemrijke hooilanden, moeras bosjes en rietlanden komen, speel- en ligweiden en wandel- en fietspaden.
21
9
9 Zocherplantsoen Officieel heeft dit plantsoen vier verschillende namen, te weten: Plantsoen Oost, West, Noord en Zuid.
22
De bijnaam van dit eerste Amersfoortse stadspark komt door de ontwerper.
Zocher ontwierp het plantsoen, dat omstreeks 1840 op de voormalige stadswallen is aangelegd, in Engelse landschapsstijl. Er staan nog steeds enkele bomen uit die tijd. Vogels die zich hier thuis voelen zijn de boomklever en boomkruiper. Het plantsoen is de afgelopen jaren voor het grootste gedeelte gerenoveerd. Hierbij is zoveel mogelijk rekening gehouden met de oorspronkelijke uitgangs punten van Zocher. Ook de witte villa’s aan het water bij de Stadsring zijn ontwerpen van Zocher en onlosmakelijk met het plantsoen verbonden. Blikvanger aan deze kant van het plantsoen is de oude waterpoort Monnikendam, waarin een restaurant is gevestigd. In het voorjaar ligt er een zee van bloeiende krokussen rondom de poort. Verder liggen hier keien die diverse landen hebben geschonken aan de stad tijdens de jaarlijks terug kerende keistadfeesten. Aan de andere kant, in Plantsoen Noord, ligt een oude Joodse begraafplaats. Begraven gebeurt hier niet meer. Plantsoen West staat nog op de nominatie voor renovatie. Een deel hiervan is vroeger openbare begraafplaats geweest, wat is te zien aan enkele gespaard gebleven grafstenen.
23
10
10 Park van de Tijden Dit park ligt in Vathorst en is de centrale ontmoetings plek voor jong en oud in deze nieuwbouwwijk. Aan
24
weerszijden van het langgerekte park staan woningen en aan de kop van het park ligt een oude boerderij.
Drie werelden zijn in het park te herkennen, elk met een eigen sfeer en gebruik. Deze drie werelden symboliseren verschillende seizoenen. Het westelijk deel, waar veel bloembollen hun kop in het voorjaar boven het maaiveld uitsteken: de lente. Het midden, waar het water zomers verkoeling brengt en in de winter ijspret mogelijk is: de winter en zomer. Het oosten, waar de bomen hun herfstkleur tonen: de herfst. In het middendeel is ook een podium waar voorstellingen kunnen plaats vinden.
25
11
11 Valleikanaal Dit kanaal is gegraven om overtollig water van de Gelderse Vallei rechtstreeks naar de Eem af te voeren, zodat de stad gevrijwaard bleef van wateroverlast.
26
De provincie Utrecht heeft het in 1993 aangewezen als ecologische verbindingszone.
Provincie, waterschap Vallei en Eem, Utrechts Landschap en de gemeente zijn nu bezig het gebied te ontwikkelen tot een natuurlijke verbindingsroute voor plant en dier. Dat gebeurt bijvoorbeeld door te zorgen voor gevarieerde oevers, zowel steile als zeer flauwe. De één is gunstig voor het ijsvogeltje, de ander dient als paaiplaats voor vissen. Vroeger vormden de stuwen in het kanaal barrières voor vissen. Nu zijn daar vistrappen aanwezig. Zo kunnen de vissen van de Gelderse Vallei naar de randmeren zwemmen en weer terug. Wandelaars kunnen er vogels als fuut en dodaars, gele kwikstaart en kleine karekiet zien. Het is mogelijk te wandelen en te fietsen langs het kanaal. Ook kanoën behoort tot de mogelijkheden.
27
12
12 Groengordel Soesterkwartier Het Amersfoortse Soesterkwartier is begin negen tiende eeuw opgezet vanuit de tuinstadgedachte: wonen, werken en recreëren in één wijk.
28
Vandaar de groengordel, met een vooral recreatieve functie voor de bewoners van het Soesterkwartier.
Er zijn tennis- en voetbalvelden, speelvoorzieningen, volkstuinen, een dahliatuin en een vlindertuin. Bij de Twentseweg ligt een vijver. Hier staan onder meer watercipressen. Het groenbeheer in de gordel is gericht op de ontwikkeling van de natuur. Met name op behoud en versterken van vlindervriendelijke beplanting als de sleedoorn. Vlinders als bont zandoogje, boomblauwtje, Icarusblauwtje en de zeldzame sleedoornpage voelen zich hier erg thuis. Bewoners zelf beheren vlindertuin Papillon.
29
13
13 Wijkpark Juliana van Stolberg Het park aan de Leusderweg ligt op het voorterrein van de voormalige Juliana van Stolbergkazerne.
30
De ene helft van dit terrein is bebouwd, het andere is ingericht als wijkpark. Het voorterrein, ooit in gebruik als exercitieveld en stormbaan, was omgeven door een dubbele rij bomen als linde, eik, esdoorn en tamme kastanje. De as van het veld, waar nu een fietspad loopt, bestond en bestaat nog steeds uit twee rijen krimlindes. Jong en oud kan in het park skaten, voetballen, basketballen, enzovoorts. Voor kleintjes is een aparte speelplaats. Deze is omzoomd met de Albizzia (zijdeboom), een boomsoort die nog niet veel voorkomt. Karakteristiek zijn ook de hagen die in het park en langs de hoofdgebouwen staan. Deze gebouwen, nu in gebruik als woningen, dragen de koninklijke namen Adolf, Jan, Willem en Lodewijk.
31
14
14 Moeras Hooglandse Dijk Oorspronkelijk stroomde hier rivier de Eem. Deze is verdwenen en wat overbleef was dit moerasgebied.
32
De opgeheven rivierloop is, alleen hier nog, te herkennen.
De diverse stadia van verlanding zijn hier te zien: van open water via moeras en rietland tot uiteindelijk (moeras)bos. Het moeras mondt ter hoogte van de Tjalkweg uit in de Eem. Het hele terrein is onlangs opgeschoond en toegankelijker gemaakt en is onderdeel van de ecologische verbindingszone, waartoe ook het Valleikanaal behoort. Borden geven aan welke flora en fauna hier zijn te zien. Zoals bijvoorbeeld wolfspoot, watermunt, ijsvogel en blauwe reiger.
33
15
15 Borneoplein Wie via de Leusderweg de stad in komt of uit rijdt, kan het Borneoplein niet missen. Naast de rotonde met de drie beuken ligt een klein parkje, oorspronkelijk
34
onderdeel van het bos Klein Zwitserland. Het parkje is nu één van de pareltjes van de stad.
In het voorjaar staan hier de prunussen in volle bloei. Het is dan een ware roze oase. Ook ligt hier een kunst matige vijver, waar het goed toeven is bij mooi weer. De padden weten dit water in het voorjaar ook te vinden. Kunstmatige vijvers kwamen ooit meer voor in het openbaar gebied op de Amersfoortse Berg. Helaas zijn er nog maar twee van over, deze en één aan de Huygenslaan.
35
16
16 Geluidswal Rustenburg Deze groenstrook is ingericht als verblijfsgebied voor mens en dier. Daarom zijn hier alleen graspaden aangelegd en geen verharde paden.
36
Het gebied bestaat uit afwisselend bosplantsoen en grasvelden. Zo zijn er compartimenten ontstaan, wisselend van omvang en karakter, middels graspaden
verbonden met elkaar. Naast ruige grasvelden zijn er ook trapveldjes, een basketbalveldje, een hunebed en een speelplaatsje. Dit is tevens een passage voor vogels: tijdens de vogeltrek zijn hier onder meer putters en vinken te spotten.
37
17
17 Zielhorst In deze wijk liggen twee buurtparkjes, als ontmoetings plek voor jong en oud. De ontwerpen zijn totaal verschillend.
38
Opvallend bij de één is het lijnenspel van de rijen berken met daartussen ruimtes om op verschillende manieren te recreëren. Het geheel doet Scandinavisch aan.
De beplanting is verder tamelijk sober. Het andere parkje bestaat uit verschillende compartimenten en heeft als blikvanger de skatevoorziening, één van de eerste in Amersfoort. Hier zijn sierheesters geplant. Beide parkjes liggen aan de Abraham Blanckaartsingel.
39
18
18 Paardenwed Het paardenwed ligt aan de Flierbeek, één van de vele beken die Amersfoort rijk is.
40
Hier in de wijk Randenbroek is de beek wel op z’n mooist, doordat op deze plek het paardenwed met
struweel aan de Flierbeek grenst. Het paardenwed was de plaats waar de militairen van de voormalige Willem III kazerne hun paarden lieten drinken. Het wed is geen echt aangelegd park, maar wel een plaats waar nog iets van het oude landschap is te ervaren. Vroeger waren er meer van deze natte bosjes. De beplanting bestaat uit vooral wilg en els, met onderbeplanting van bramen en vlier. In het voorjaar ziet het er geel van het speenkruid en later tiert het fluitekruid er welig. Veel vogels hebben hier hun onderkomen gevonden.
41
19
19 Natuurboerderij De Brinkhorst Natuurboerderij De Brinkhorst ligt in de wijk Vathorst.
42
Hier zijn nog stukjes van het oude landschap te zien en te beleven, met rijen bomen, een boomgaard, houtwallen, een poel en wandelpaadjes met bloemrijke randen. Vee loopt op de graslanden. Kinderen en volwassenen kunnen hier kennismaken met de natuur en het landschap van hun eigen woonomgeving.
43
20
20 Algemene begraafplaats Rusthof De openbare begraafplaats Rusthof aan de Dodeweg is in 1931 aangelegd. Stadsarchitect C.B. van der Tak ontwierp het gebouwencomplex dat bestaat uit een aula met aan weerszijde dienstruimten.
44
Tuinarchitect H.A.C. Poortman maakte het ontwerp voor de begraafplaats, maar niet naar de zin van Van der Tak. Het oogde monumentaal en was bijna symmetrisch van opzet. Van der Tak vond het te
classistisch en paste het aan naar zijn eigen ideeën, meer rekening houdend met het bestaande landschap en de omstandigheden van het terrein. De begraafplaats ligt tegen het bos en heidegebied van landgoed Den Treek in Leusden aan en telt veel loof- en naaldhoutbomen, waardoor het lijkt alsof Rusthof zelf ook in het bos ligt. Aan de oostkant van de begraafplaats is een stuifzandgebied aangelegd. De bomen zijn hier inmiddels weggehaald, zodat het zand weer kan stuiven. Daardoor krijgen korstmossen en heide de kans zich te ontwikkelen. Het gebied is straks onderdeel van een brede zone door Den Treek met hei en stuifzand. Rusthof is in 1948 uitgebreid met het Russische Ereveld. Hier liggen Russische militairen die in de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld. Het crematorium, van de hand van A. Sikkel, is in 2002 geopend.
45
21
21 Algemene begraafplaats Soesterkwartier De oudste openbare begraafplaats van Amersfoort ligt aan de Soesterweg en is aangelegd in 1893.
46
Hier vinden alleen nog bijzettingen in bestaande graven plaats.
De begraafplaats is ontworpen door tuinarchitect Hartogh Heijs van Zouteveen. Het poortgebouw is neergezet in neo-classistische stijl. De begraafplaats ademt een parkachtige sfeer, door het ontwerp en ook door de oude bomen en het vele groen. Het is een groene oase tussen de bebouwing van het Soesterkwartier, waar onder meer de grote bonte specht graag gebruik van maakt.
47
22
22 Heerlijkheid Stoutenburg Dit voormalig landgoed aan de oostkant van de stad, tegen Leusden en Hoevelaken aan, ligt midden in het hoevenlandschap met de kenmerkende heggen en houtwallen. Beken banen zich hier een weg door het landschap. Op de dekzandruggen is nog steeds ruimte voor akkerbouw.
Allereerst heeft hier, tussen 1252 en 1540, het kasteel van een bisschop gestaan. Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt was één van de volgende eigenaren van het landgoed, van 1594 tot aan 1619. Het voormalige Franciscanenklooster aan de Stoutenburgerlaan, is van recentere datum. Deze is niet gebouwd op de plek van het verdwenen kasteel. Op het landgoed staan twee zeer oude eiken, die de namen Adam en Eva dragen. Volgens de overlevering zijn ze geplant ter nagedachtenis aan Johan van Olden barnevelt. De bomen zouden zo’n 300 jaar oud zijn. Stichting Het Utrechts Landschap heeft het landgoed opgekocht en wil het zoveel mogelijk in ere herstellen. De Stichting is allereerst aan de slag gegaan met het herstellen van de lanen en het bloemrijk maken van de graslanden. In de nabije toekomst zal er weer een kasteel te bewonderen zijn. Vaste bewoners van het landgoed zijn de ree, vos en boommarter.
48
49
23
23 Hoogland West Hoogland West is het gebied tussen de Bunschoter straat en de Eem.
50
Het is een agrarisch weidegebied met in het zuiden veel houtwallen en laanbeplanting. Hoe noordelijker hoe minder beplanting.
Hier gaat het gebied over in de Eempolders. Het noordelijk deel draagt de naam polder Zeldert. Hier overwinteren kleine wilde zwanen. Het is een uitstekend broedgebied voor weidevogels. Duiven en uilen maken hun nesten in de vele knotelzen die dit gebied rijk is. ’s Zomers wemelt het er in de schemering van de dwergvleermuizen. Langs en in de directe omgeving van de Coelhorster weg ligt het landgoed Coelhorst, eigendom van Natuur monumenten. Hier staat een kleine kapel met begraaf plaats. De familie van Tuyll van Serooskerken kocht dit kapelletje in 1643 voor 800 gulden en nam het in gebruik als grafkapel. Momenteel is het eigendom van de familie Beelaerts van Blokland. Het kerkhof bij de kapel is blijven dienen als begraafplaats van de Hervormde gemeente in Hoogland.
51
24
24 De Laak en polder Arkemheen-Eemland De Laak is eeuwenlang het grensriviertje tussen Gelderland en Utrecht geweest. Nu is het de scheiding tussenVathorst en het aan te leggen groene recreatie
52
gebied Vathorst-Noord. Het riviertje loopt richting het randmeer.
Het gebied Arkemheen-Eemland is aangewezen als nationaal landschap. Als gevolg van de vele overstromingen is het een zeer open landschap. De Afsluitdijk maakte een einde aan de wateroverlast. Maar door de aanwezigheid van afwisselend zoet en zout water, komt hier nu bijzondere flora en fauna voor. En in de wintertijd is dit één van de weinige overwinteringgebieden voor de kleine wilde zwaan. Ook is Arkemheen een belangrijk broedgebied voor weidevogels. Het gebied ten noorden van de Laak wordt in de nabije toekomst een groen recreatiegebied voor de talrijke bewoners van Vathorst.
53
T
P
P
A
S
T
E
R
7
WE
A
M
S
E
W
E
G
M
UT
CH
A 28
RE
TS
H
AN
EG
P
E 30
EW
M
WUYTI
KO
M
A
LO
ERSLA
Bokkeduinen
Bokkeduinen
5
55
Leusderheide
G
ort
N 23
D
Sportpark
M
nte Amersfoort
Birkhoven
park oven
te Soest
Gemeente mersfoort
NE
L
H.
IC
L.
ST
SE
RO
TO
TONDE
ND
E
AN
N YTIERSLAA WU
AM
VA
N
RO
YE
NW
EG
R
E
W
G
BARCHMAN
P
RO
ND
W
P
EG
P WUYTIERSLAAN
UI
D
P
R
C
H
A
T
E
ST
P
G
Z
UT
T
CA
W EG
P
B
H
STRA
PK
AT
P
LT
lle
i-
M
PK
AT
EG
STRA
EW
ON
DOD
DA
13
P
ST
EEMPLEIN Gebied in ontwikkeling
PO OR T
20
Sportpark Nimmerdor
EN
EG
MP
W SE
15 P
E
AT RA ST NS IO VLA AT ST SAK KE R
VAN
CH
UW Gebied in
NIE
EL
P
PP
Gebied in ontwikkeling
KO
Va
Sportpark Langenoord
ontwikkeling
N ANLAA
RE
RIA
P
GW
DE
RIN
P
D NOOR
EG
STATIONSPLEIN
LLAAN NDE VO
E
W
PIET MOND
SE
N.S. STATION Amersfoort
LAAN
LW
E
E
W
ERIK
E
P
S
G
1
N 22
K
AN
E
FRED
LA
T
EL
U
S
V O ND
PRIN
P
Gemeente
-Z
AM
P
DWEG-
Dollard- E R D A straat M
21
Sportpark
12
m
EG
Ee
EW
O
Galgenberg
E
4
EC
TS
H
Toekomstige locatie Ziekenhuis Meander (± 2010)
C
Klein Zwitserland
UT
H
Limvioveld
N
De
U
MS
B
S
Hoogland
RDA
PK
STE
EG ORTSEW
SFO ER AM
9
23
RON
7
P
P PK
P
Sportpark
U
RZ
AA
M
H
Nieuwland
D U
P
P
P
P
P
ka
PK
M
EVE
W
EG
P
WE
MEYST
PEL
M
EG
ERWE
W
G
M
Gebied in ontwikkeling
P
Sportpark Koppel
P
KOP
P
AD ST
G
P
L
DO
E
E
P
K
LA
AN
3
UIS
DE
IN
G
9
R
R
WE
G
La
ak
P
L
W
-
P
EG
Z
P
L
HE
UIS L GASTH
P
kwartier
G PAS
P
2 P
L
A
AM
P
A
N
P
P
E
M
R
IC
L
N.S. STATION Schothorst
P
B
G
-
GEN
A
A
BO UL
P
E
P
Z
R
-
S
IE
L
R
IN
G
W
EG
-
PK
R
AN
Gemeente Amersfoort
D
Dorrestein
P
R
T
W
MAA
Lockhorst
G
GE
NWE
G
HU
WE
SC
LAGEW
EG
EG
RW
PK
TE
R
E
Heiligenberg
N
E
MPU
S
CO
O
HO
H
Gemeente Leusden
E
P
rk
G
va
n
de
EG W
U
NB
LE
R
D-
WE
AN
GER
P
G
HO
G
G
P
Va
Z
P
Buiningpark
Burgemeester
lle
BOU
aa
l
ZU
BU
P
ID
OU
I
EE
ST
TP
UT
W
EG
GE
WE
G
AN
LE VA RD
ZE
RDE
D
ER
R-
Burg.
P
TLAA
N
-
INSL
O
R
LA AK BO
PK
E
W
E
G
P
BURG EME
P
PK
G
H
P
E
P
E
E
HA TU NZ NN E EL
W
E
G
Knooppunt Hoevelaken
-
-
G
ER
BUR
RD
P
WE
G
WEG
ND
BENED C I
INSLAG
RA
Leusden
REN
D
P
CLA
N
PK
NOO
Gebied S C H A T T E R in ontwikkeling
P
P
RANDWEG
R
O
E
8
H
L
P
P
P
P
Gebied in P ontwikkeling
H
P
Recreatiegebied Bloeidaal in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
Stoutenburg
T
E
P
N.S. STATION Vathorst in g d ie lin eb ke G wik ont
ENE R G I E W E G
Gemeente Amersfoort
S
P
Gebied in ontwikkeling
BOULEVARD
Gebied in ontwikkeling
AG
G
H
BEAUFORTWE
POS
P
DE
RANDWEG
P
S T R A AT
in ontwikkeling
De Schammer
Recreatiegebied
HO
H
Sportpark P Hooglanderveen
NOO
P
EM
ER
RG
LA AK BO U
Hooglanderveen
RD
24 VA
16 EG
an
ak
LE
La
19
WEG
ik
W
EG
GE
W
Sportcomplex
ER WE
T
Zielhorst
Carpoolplaats P
UR
n
-
Sportpark
VA RD
de
Tij
LAAK
10
Pa
6
ILE
17
P
11 18 G
P
E
Sportpark
P
A
EWE
A
P
HOG
SK
P
N
R
MASKER HET
R
UI
N
KR
A
P
PK
A
Park Randenbroek
SS G IN
PK P
R KE AS M
Sportpark Vermeer-
Z
B
Nimmerdor
TH
IN
S GA
SR
T
Emiclaer
T HE
GANGBOORD
NOORD
Sportpark
11 G-
P
PK
1
STADSRING
M
NG
P
RI
P
M
P
al
RARD
SE
M
na
P
O HO
ED GLI
RONDWEG-
Park Schothorst
M
UT NA O SM KO
P
P
LE UTT SH CE SPA
Waterpark
-
B LA CE SPA
E 231
Gemeente Leusden
HT
RO
monument
Belgen-
HM RC BA
14
G WE UM
DI
T
Amersfoort
N KEM ALAA FOC
DAAM E S
HT
IC ST
IN G
RA
E
R
ST
RAA N O K
G E
W
T EMMALAAN
R ST
DU IN
IE N LA A IN LM E H IL W
A
G
EG W
HE T G E W
R E T S R LH
N 19
2 N
SDERWE G
E-
Z
UIS EH HA LL T HE
UL BO
EV AR D ZIELHORSTER
A1
G
EWE RNS
LE USD ER
WEG KAPELLEU SDE RWE G
WE G
EG EW MS HE
ARN
TS
UT RE C
LEU SDER WE G
D R AN
VAN L
OOST RONDWEG
LA NG HU IS
FLIERBEEKS I N G E
IE
G
IN
R
S
D
TA
S
K C IJ
O E
0
BE R R
B
W AA N
IN RN O O D
30 E
WEG
28 A E3
GE N K OE
A 28
PUT OUT
E 30
E
EG TW TPU
OU
G WE IENER G
N
LE VA RD
P
N
DOO
27
TONDE
W
RO
SE
SE
LE U
HT
28
IC
A
ST
EG
EG
SEW
NW
W ARNHEM
AA
N 226 M
SE
SEW
ELTL AA N
EM
EM
ER
N 221
NH
NH
A
RW
LAAN DAAM FOCKEMA
AR ALDE
AT RA ST RG BE
AR
SL
N
C
E
EG
R
N
VA
G
W
NE
SE HEM ARN
ER
OE
NH
E R S T R A AT
G
GR
VERME
ER
ZOOM
AR
EG
B
E GENB
NE
BAR
RW
EN
HEILI
OE
N 221
ERGE
G
EG
GR
N
PLESMAN-
AA
NB LI
ZOOM
IGE HEIL EI
NE
SL
IN
R W EG RGE BE GEN ILI H
GROE
IER
SR
EK
M
YT
STAD
BRO RW
ZO O
WU
EN
GE
WEG
NG SRI AD
ND
ER
DSE
AN
RA
NB
VA
VEL
HM
-
EG ER
ERS
RC
EG
S
BA
GW
GE
G TIJN
HAM
aal kan K A M P IS
LI
EWE
A
MA AT W E G
I HE
ART
SVELD SEWEG
RIN
RAW
ZW
HAMER
MA EG
-
EG EG EG
N 199 W AT
EG
G
OPE HORSTERW SEW
AT
RIN
KRU
EG VELD
TRA
eiVa l l G WE
RAW G
ERS
RS
OPE E
HAM
R
U
EW
W LAAN
N VA
TP
DS
N S
S
E
N
W
H OVE
E
EG
Gemeente Nijkerk
RAAT DORPSST WESTER
K
AT O
N
I
P
LA
MIDDENWEG
ND
JO
N
A S S C H AT T E R W
Gemeente Leusden
P
A1
P
EG
ES
SE
P
Valleisportpark
H
N
E 30
Z
22
Gemeente Amersfoort
Hoevelaken
AAT STR SE RT OO SF ER M
T
Gemeente Nijkerk
Toekomstige aansluiting op A28 (medio 2008)
ER
POST
R
U EL
E TT
R
N VE HO
O EV
S HA
VA
N
OST RN
S
IDD
SC
TER
BUNSCHOTE
BO U
E
E
07
O
V
EN
S
O
r2 0
H
jaa
S
E
BOE RDE n a RIJ
BE
32
D
T
E2
N
S
RONDWEG-O BA
E M
AS
S
28
A
O
A
A
2
A
O
T
E
D AA
A
O
1
23 TR
L
-
R VA E
G
ES
1
LE 1
E
TS
HA N Z TU N N
EW
S F O OR
G
U BO A
R A AT
N
G
TA LU VA
NIJKERKERST
IN
AMER
E 232 G
MIDDENWE
A
AA
E
TR
AT STRA
W
RS
R DE
D 31
KE
ARD BOULEV
D AR EV ER
N 199
AN LA
O N
B TA
UL JK
IJEN RDER BOE
BO NI
54 REID
RA
BUNSCHOTE R
ST
LAAN
D AR EV
ER
Colofon Tekst en eindredactie Peter Blaauw • Tekstredactie Ida Bromberg • Fotografie Roel de Vringer/AMFOT.nl; Henk E. Groenewoud (foto ijsvogel, zwaan, grutto, speenkruid) • Vormgeving Enbloc, Amersfoort • Druk Grafifors BV, Amersfoort • Opdrachtgever gemeente Amersfoort augustus 2008 R
K
BE
TALU VA
ER
48 50 52
LU VA
K
34 36 38 40 42 ARD EV UL IJ
A 28 N
Overzichtskaart parken in Amersfoort N
ER
AANRADERS 22. Heerlijkheid Stoutenburg 23. Hoogland West 24. De Laak en polder Arkhemheen-Eemland
44 46
W
EG
G
IDD
BEGRAAFPLAATSEN 20. Begraafplaats Rusthof 21. Begraafplaats Soesterkwartier
WE
EKR
Borneoplein Geluidswal Rustenburg Zielhorst (2x) Paardenwed Natuurboerderij De Brinkhorst EN
BE
15. 16. 17. 18. 19. HE
R
pagina 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32
WEG
Beekm
Kleinh
compl
Sport-
ak
2 La
E 23
A 28
PARKEN 1. Park Schothorst 2. Heiligenbergerbeekdal 3. Landgoed Nimmerdor 4. Klein Zwitserland 5. Birkhoven en Bokkeduinen 6. Het Waterwingebied 7. Waterpark Nieuwland 8. Bloeidaal 9. Zocherplantsoen binnenstad 10. Park van de Tijden 11. Valleikanaal 12. Groengordel Soesterkwartier 13. Wijkpark Juliana van Stolberglaan 14. Moeras Hooglandse Dijk
KEM
KE
AR -
ENWEG
E
N
G
EG EG
ST WE GWE DE DO
