Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel
Een goede luchtdichtheid van de gebouwschil bij nieuwbouw en renovatie Adeline GUERRIAT PLATE-FORME MAISON PASSIVE ASBL
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
2
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
3
Doelstellingen van de presentatie ●
De logica begrijpen van het luchtdicht maken van een gebouw.
●
Dieper ingaan op de verschillende aandachtspunten tijdens het ontwerp en de uitvoering van het luchtdicht maken van een gebouw
4
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
5
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
6
Principes Waarom een gebouw luchtdicht maken? (herhaling)
4 voornaamste principes ●Beperken
van de energieverliezen
●Beschermen
van het bouwwerk
●Begunstigen
van de goede werking van de ventilatie
●Verhogen
van het comfort
7
Principes Waarom een gebouw luchtdicht maken? (herhaling)
●
De luchtdichtheid kan niet berekend worden, maar wordt gemeten.
●
Methode : Druktest of infiltrometrie of Blower Doortest.
●
Enkel met behulp van deze testen is het mogelijk de verliezen via in/exfiltratie precies te bepalen Bron: www.architectesdehemptinneetgregoire.be
8
Principes Lekdetectie (herhaling) ● ● ●
Infrarood thermografie Anemometer Kunstmatige rook (onder- en overdruk)
9
Principes Meetwaarden (herhaling) ●
V50 [m3/h] ►
●
●
luchtlekdebiet door de gebouwschil (bij een druikverschil van 50 Pascal)
v50 [m3/h.m2] ►
Doorlaatbaarheid van de gebouwschil = luchtlekdebiet per eenheid verliesoppervlakte (bij een drukverschil van 50 Pascal )
►
In te geven in de EPB-software (defaultwaarde: 12)
n50 [m3/h.m3 of 1/h] ►
►
Infiltratievoud = lekdebiet tegenover binnenvolume van het gebouw = aantal keren dat het luchtvolume per uur ververst wordt (bij een drukverschil van 50 Pascal)
In te geven in de PHPP (max : 0,6)
10
Principes Definiëren van het luchtdicht volume ●
Op elk plan en elke gebouwsnede met een ononderbroken lijn de grenzen van het luchtdicht volume aangeven
●
Geïsoleerd volume = luchtdicht volume
11
Principes Materiaalkeuze voor de luchtdichtheid Hangt af van de bouwwijze : ●Traditionele
bouw
►
Bepleistering = luchtdichte barrière
►
Aandacht voor de samenstelling en plaatsing van de pleister om scheuren te voorkomen
►
Ad-hoc membraan bij de aansluitingen
●Houtskeletbouw ►
OSB (!) + ad-hoc membraan
►
Dampwerend of -remmend = luchtdicht barrière
►
Tegenwand voorzien Bron: info-fiches ENE10 - IBGE
12
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
13
Van ontwerp tot op de werf Bonne communication ●
Alle actoren moet zich bewust zijn van de uitdagingen (zo vroeg mogelijk overleg)
●
Aanmoedigen van de dialoog tussen aannemer – architect en uitvoerders
●
Begrijpen en uitleggen om geen vergissingen te maken
●
Wijzigingen tov voorgeschreven werkwijze signaleren
●
Uitvoeren van de test in het bijzijn van de werkmannen is een goede zaak om te vermijden dat ze steeds dezelfde fouten maken 14
Van ontwerp tot op de werf Ontwerp ●
Systematisch nadenken over alle aansluitingen, indien mogelijk in samenspraak met de aannemer
●
Een detailboek opstellen
●
Nauwkeurig vastleggen « wie wat doet tegen wanneer »
15
Van ontwerp tot op de werf Lastenboek ●
Niet alleen maar een eindresultaat voorschrijven
●
Het geheel van toe te passen ingrepen beschrijven
●
►
Niet schrijven: « De aansluiting tussen muur en schrijnwerk moet dicht zijn ».
►
Maar: « De zelfklevende dichtingsbanden moeten aangebracht worden tussen het schrijnwerk en het metselwerk, de gebruikte lijm moet compatibel zijn met de andere gebruikte materialen: de banden worden aangebracht voor de plaatsing van het schrijnwerk ».
Geen schrik hebben om iets extra te herhalen
16
Van ontwerp tot op de werf Werf ●
Nauwgezette en verzorgde uitvoering, volgens de voorschriften van de fabrikant
●
Aangepaste werfcontrole
●
Belang van een goede coördinatie !
●
Tussentijdse Blowerdoortest + bij de oplevering van elk deelwerk.
17
Van ontwerp tot op de werf Oplevering en ingebruikname ●
Oplevering na uitvoering Blowerdoortest
●
De conformiteit van de details die zijn opgenomen in het PID nagaan, met het oog op het vermijden van toekomstige doorboringen van de luchtdichte laag
●
Gebruikersgids (voorbeeld : project Espoir)
18
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
19
Gebouwschil Aansluiting dak / buitenmuur Droge aansluiting
Bron: isoproc
Vochtige aansluiting
Bron: isoproc
20
Gebouwschil Aansluiting dak / binnenmuur Droge aansluiting
Bron: WTCB
Vochtige aansluiting
Bron: WTCB
21
Gebouwschil Aansluiting ter hoogte van dakconstructie 1. 2.
3.
dampscherm flap te plaatsen voor plaatsing kepers kleefband
Flap op de gording
Aansluiting rond een gording
22 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting plat dak
23 Bron: WTCB
Gebouwschil Doorboringen
Aansluiting in uitvoering rond een kolom
Aansluiting in uitvoering rond een afvoer
Aansluiting rond een schouw
Aansluiting vloerplaat-afvoer Source : guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
24
Gebouwschil Doorboringen
Aanbrengen vloeibaar product om luchtdicht Application d’un produit liquide d’étanchéité à l’air te maken
25
Gebouwschil Aansluiting muur/venster
Gepleisterde vochtige aansluiting venster-muur 1. voor de plaatsing vh venster 2. na de plaatsing vh venster
Droge aansluiting venster-houtskelet 1. voor de plaatsing vh venster 2. na de plaatsing vh venster
26 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting muur/venster
Vochtige aansluiting : kleefband gekleefd voor de plaatsing van het raamwerk.
Vochtige aansluiting : kleefband gekleefd voor de plaatsing van het raamwerk.
27 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting muur/venster
Droge aansluiting : kleefband gekleefd voor de plaatsing van het raamwerk.
Droge aansluiting : kleefband gekleefd voor de plaatsing van het raamwerk. 28 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting muur/venster
Droge aansluiting : kleefband gekleefd na de plaatsing van het raamwerk.
Droge aansluiting : kleefband gekleefd na de plaatsing van het raamwerk. 29 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Profiel op zich •
Minimum dubbele sluiting
•
Klasse 4 zeer ruim
•
Opgelet bij schuiframen/deuren
•
Opgelet bij te hoge profielen
30 Bron: WTCB
Gebouwschil Profiel op zich •
Bij « geklasseerde » renovatie
Nieuwe luchtdicht profiel
Bestaand luchtdoorlaatbaar profiel
Nieuwe luchtdichtheids barrière
31 Bron: A2M dans fiche-info ENE10-IBGE
Gebouwschil Aansluiting toegangsdeur
Guillotinedeur (systeem gedemonteerd voor de illustratie)
Deur met profiel (voor de plaatsing van de dorpel in blauwe steen en de binnenvloerbekleding)
32 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting muur/vloer 1. 2. 3. 4. 5.
6.
houtstructuur isolatie OSBplaten luchtdichtheidsmembraan droge aansluiting: kleefband regenscherm
Aansluiting houten vloer – houtskelet
33 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Aansluiting vloerplaat/muur
Droge aansluiting vloerplaat – OSB
34 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Elektrische leidingen
Dicht stopcontact
Element voor elektrische aansluiting
Technische wand
Correct in de pleister geplaatste aansluiting Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
35 Bron: info-fiche ENE10 - IBGE
Gebouwschil Continuïteit (metselwerk)
Niet gepleisterd stuk achter de leidingen: INFILTRATIES
Niet gepleisterd stuk achter de WC: INFILTRATIES
Niet gepleisterd stuk ad onderkant van de muur: INFILTRATIES
36 Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
Gebouwschil Continuïteit (metselwerk) Porte intérieure à proximité d’une façade
Bron: WTCB
37 Bron: WTCB
Gebouwschil Continuïteit (skeletbouw) 1. 2.
dampscherm kleefband
1. 2.
dampscherm voeg gedicht met lijm
1. 2.
dampscherm voeg gedicht met lijm lat
3.
3 droge aansluitingen tussen dampschermen
Bron: pmp
Bron: guide pour la conception des maisons neuves durables (arch. et climat)
38
Gebouwschil Bijzondere gevallen ●
●
Garage : ►
A priori niet in het beschermd volume!
►
Maar mogelijk om te ventileren via GMV
Toegang tot aanpalende niet verwarmde ruimten ►
Zolder, garage, etc.
►
Opgelet dat hier de luchtdichtheid niet vergeten wordt!
39
Gebouwschil Bijzonder geval : brievenbus ●
Eengezinswoning: Luchtdichte barrière daarachter ! (of speciale voorziening)
●
Grote gebouwen: toegangssas voor de postbode (in of buiten verwarmde ruimte)
40
Gebouwschil Bijzonder geval : kattenluik ●
Klassiek kattenluik niet luchtdicht
●
Er bestaan magnetische sluitingen
Bron: www.pet-porte.fr/chatieres-electronique
Bron: www.energyefficientdogdoors.com
41
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
42
Technische installaties Centrale verwarming ●
Algemeen: plaatsen van de ketel op zo’n manier dat er zo weinig mogelijk doorboringen nodig zijn
●
Ideaal : Bij gesloten ketel (type C) en nominaal vermogen < 70 kW deze bij voorkeur plaatsen binnen beschermd volume. In de andere gevalen, plaatsen buiten beschermd volume.
43 Bron : www.energieplus-lesite.be
Technische installaties Gastoestel (type A) ●
Type A = open verbrandingskamer
●
Voorbeeld : watergeiser
●
Te plaatsen buiten beschermd volume
●
Probleem bij gasfornuis !
44
Technische installaties Individuele verwarming ●
Kachels, inbouwcassettes, openhaarden, ... met open verbrandingskamer, zijn niet echt compatibel met de vereisten voor het doorgedreven luchtdichte prestatie
●
Er bestaan inbouwcassettes op hout of pellets die luchtdicht zijn en hun lucht van buiten aanzuigen.
45
Technische installaties Diverse leidingen ●
●
Ventilatie ►
Groep binnen of buiten beschermd volume
►
Principe : Beperk het aantal doorboringen en de afstand tussen de groep en luchtdichtheidsbarrière
Elektriciteit ►
●
Hoofdbord in de verwarmde ruimte (minder doorboringen dan verder)
Gas ►
Gasteller buiten beschermd volume
46
Technische installaties Dampkap ●
●
De plaatsing van een dampkap kan aanleiding geven tot disfuncties ►
Hoge debieten in de belangrijkste delen op het moment dat er geen nood aan is (-> energieverlies)
►
Inversie van de debieten badkamer/wc (! luchtkwaliteit)
►
Verhoogde onderdruk in het volledige gebouw
►
Slecht werking van de trek van de dampkap
Oplossingen: ►
Kleine installaties: dampkap met koolstoffilter, zonder buitenaansluiting (! Onderhoud)
►
Grote installaties: dampkap met compensatie (evenveel luchtinname als afgevoerd)
►
In alle gevallen: dampkap niet aansluiten op hygiënische ventilatie!
47
Technische installaties Technische leidingen en liften ●
Brandpreventie: voldoende natuurlijke ventilatie >< doorgedreven luchtdichtheidsprestatie…
●
Ideaal : technische leidingen en liften buiten beschermd volume
●
Indien niet mogelijk, KB stelt oplossingen van compartimentering voor (cf WTCB contact 2012/1)
●
Lift: opening voorzien van gemotoriseerde klep www.afc.lu
48
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
49
Te onthouden uit deze presentatie
●
De behoefte aan verwarming hangt sterk af van de luchtdichtheid van het gebouw
●
Rekening houden met de luchtdichtheid van bij het ontwerp
●
Om succesvol te zijn is de betrokkenheid van alle intervenanten cruciaal
●
Voor alles bestaan er een technische oplossing, maar hoe eenvoudiger de details, hoe gemakkelijker de uitvoering en hoe beter de luchtdichtheid. 50
Overzicht
●
Principes
●
Van ontwerp tot op de werf
●
Gebouwschil
●
Technische installaties
●
Te onthouden uit deze presentatie
●
Nog een stap verder gaan
51
Tools, interessante websites, ... : ●
Praktische gids voor het duurzaam bouwen en renoveren van kleine gebouwen(fiche ENE10) ►
●
Fiches voorbeeldgebouwen (fiches 1.1. en 1.2.) ►
●
http://app.leefmilieubrussel.be/handleiding_duurzaam_geb ouw http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Particuliers/infor mer.aspx?id=4640&langtype=2067
Guide pour la conception de maisons neuves durables ►
http://energie.wallonie.be/fr/conception-de-maisonsneuves-durables.html?IDC=6099&IDD=44684
52
Tools, interessante websites, ... : ●
WTCB contact 2012/01 : Speciaal dossier luchtdichtheid ►
●
http://www.WTCB.be/homepage/download.cfm?dtype=bbr icontact&doc=Contact_fr_01_2012.pdf&lang=fr
Memento étanchéité (ADEME / CETE Lyon) ►
http://www.rt-batiment.fr/batiments-neufs/etancheite-a-lairdu-batiment/letancheite-a-lair-du-batiment.html
53
Contact ●
Adeline GUERRIAT architect ►
●
Verantwoordelijke sensibilisatie
Plate-forme Maison Passive asbl
081 / 390 650 (permanence technique de 9h à 12h)
►
[email protected] of
[email protected]
►
www.maisonpassive.be
54