ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE Onderwijs zoals we dat vroeger kenden, bestaat al lang niet meer. Niet dat er toen slecht onderwijs was, maar de huidige maatschappij vraagt meer van de leerlingen dan 100 jaar geleden. Ook de leerkrachten van nu zijn heel anders met hun vak bezig. Het onderwijs past zich iedere keer aan de maatschappij aan. Nieuwe inzichten en studies kunnen er voor zorgen dat er innovaties plaats vinden binnen het onderwijs. Zo ook op de Linderte in Raalte.
In dit document willen we u op de hoogte brengen van deze innovaties en veranderingen. We proberen kort te vertellen wat de verschillende onderwerpen inhouden. Mocht u na het lezen van dit document nog vragen hierover hebben, dan geven we u daar graag antwoorden op.
Han van Rhee Dorette de Vos
INHOUD Academische Basisschool pag. 2 Coöperatief leren pag. 4 Opbrengstgericht werken pag. 6 Professionele leergemeenschap pag. 7
ACADEMISCHE BASISSCHOOL D
e belangrijkste opbrengst van de academische opleidingsschool is de positieve uitwerking op de ontwikkeling van leerlingen.Goed, betekenisvol en uitdagend onderwijs aan elk kind is het doel!
2
De academische opleidingsschool is een school die schoolontwikkeling en innovatie (vernieuwing) verbindt met praktijkonderzoek, scholing en het opleiden op de werkplek van (toekomstige) leerkrachten. Een academische opleidingsschool is een centrum voor onderwijsinnovatie en personeelsontwikkeling en daarmee een plek, waar samenwerking tussen werkveld, beroepsopleiding, universiteit en andere kenniscentra een organisatievorm krijgt. Het draagt bij aan de professionele ontwikkeling van leerkrachten en studenten binnen de school.
D
oor middel van een onderzoekende houding kunnen leerkrachten vaststellen en evalueren welke aanpak of leeromgeving het beste resultaat oplevert voor onze leerlingen. De vraag ‘Hoe kunnen wij het onderwijs door onze inbreng kwalitatief beter maken?’ staat steeds centraal en hiermee blijven wij inspelen op recente ontwikkelingen. Opbrengsten worden met het hele team gedeeld en geborgd in een stuk schoolontwikkeling. Drie pijlers opleiden
in het doen van praktijkonderzoek. De onderzoeksgroep bestaat uit teamleden, een vierdejaars pabostudent en de directeur. Daarnaast maken wij gebruik van een stageleergroep, voor het uitvoeren van (onderdelen van) het praktijkgericht onderzoek. De stageleergroep bestaat uit studenten van Katholieke Pabo Zwolle en Landstede. De interne coördinator opleidingen (ICO) begeleidt de studenten en de leerkrachten, bij wie de studenten stage lopen.
het doen van systematisch en methodisch praktijkonderzoek en is het vervolg van wat op de Linderte begonnen is als “de lerende school”. Het is een organisatievorm, die de school bijstaat om ontwikkeling, verandering en vernieuwing gestalte te geven. Een belangrijk gereedschap daarbij is onderzoek; op systematische wijze worden vragen gesteld aan de eigen onderwijspraktijk, waarbij de bevindingen deze praktijk kunnen verbeteren.
Het woord “academisch” in academische basisschool verwijst naar
onderzoeken innoveren Organisatie op de Linderte Binnen de Linderte hebben wij een aantal onderzoekscoördinatoren, die de onderzoeksgroep (bege)leiden. Zij hebben zich gespecialiseerd
Resultaten van de academische opleidingsschool • Positieve uitwerking op de ontwikkeling van leerlingen • Verbetering van de leerresultaten van leerlingen • Continue aandacht voor schoolontwikkeling • Onderzoekende en reflectieve houding bij leraren en studenten • Opleiden van studenten in de school • Kenniscentrum
3
Sterk er Binne door versc hillen nc versch oöperatief leren illen tu kunne ssen le worde n erling n: De ’sterke en be mode n ’ leerli ut l voor nge de gen e n help ‘zwakkere’ n zijn leerlin en he krijge n. Op n de ’s h u t n e inzich rke’ le b e u rt er t in de leersto lingen mee die ze r f door aa de uit men t n anderen leg g e werk en, ler even. Door Coöperatief leren is waarschijnlijk de meest onderzochte didactiin een s e an gr de lee rlinge Er ont oep elkaar sche aanpak ter wereld. Het geeft hogere leerresultaten dan wann be sta waarin at een klim ter kennen. neer leerlingen individueel aan taken werken. Coöperatief leren a at in d leerlin e gen e ren, b heeft meer positieve effecten dan hogere leerresultaten alleen. lkaar w klas egrip v a o ar bereid o Coöperatief leren onderscheidt zich van andere vormen van zijn el r elkaar heb dekaar t b en en samenwerken door de GIPS principes (Kagan, 2007). Hieronder e help e n . zijn de verschillen in een schema weergegeven.
COÖPERATIEF LEREN
S
amenwerken is een belangrijke vaardigheid die leerlingen nodig hebben om goed te kunnen functioneren in de samenleving. Coöperatief werken is een goede manier om deze vaardigheid in de praktijk te oefenen. Al in de kleutergroepen kan worden begonnen met coöperatieve werkvormen. Leerlingen leren met en van elkaar. Leerlingen die coöperatief leren, werken op een gestructureerde manier samen in kleine groepen. De groepen stellen we zorgvuldig samen en kunnen gedurende het schooljaar wisselen. De achterliggende gedachte is dat kinderen niet alleen leren van de interactie met de leerkracht, maar
4
ook van de interactie met elkaar. De leerlingen zijn actief met de leerstof bezig, ze praten er met elkaar over, waardoor de inhoud van de stof meer betekenis voor hen krijgt. Door de samenwerking in een groepje, ontwikkelen leerlingen ook samenwerkingsvaardigheden.
Zeven sleutels Om coöperatieve leerstrategieën succesvol in een klas te implementeren zijn er zeven “sleutels”: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Didactische structuren Teams Klassenmanagement Klasbouwers Teambouwers Sociale vaardigheden Basisprincipes GIPS
Ons doel voor coöperatief leren op de Linderte Ons doel is om Coöperatief leren als een natuurlijk element te verweven in ons onderwijs. Dat betekent dat leerkrachten in alle groepen er
SAMENWERKEN
COÖPERATIEF LEREN VOLGENS GIPS
•
Sterkste kind neemt de leiding
•
gelijke deelname
•
Zwakke leerlingen haken af, achteraf geen duidelijkheid wie welke taak heeft gedaan
•
Individuele aanspreekbaarheid; elk kind levert zijn bijdrage aan de opdracht. Dat is essentieel voor succesvol leren van alle leerlingen
•
Kinderen moeten samenwerken, maar het is geen noodzaak
•
Positieve wederzijdse afhankelijkheid; ieder kind moet zijn/ haar bijdrage leveren om de opdracht tot een goed resultaat te brengen
•
Kinderen praten misschien met elkaar, maar kunnen ook zonder interactie werken
•
Simultane interactie; in de groep zijn veel kinderen tegelijkertijd zichtbaar actief. Kinderen leren het meest als ze actief kunnen zijn en leren van ervaring
op ieder geschikt moment gebruik van kunnen maken. Coöperatief Leren moet zo een aanvulling zijn op de didactische werkvormen die we reeds hanteren op de Linderte. We gebruiken binnen onze school een basispakket van werkvormen en zijn bekend met de daarbij behorende doelen. Zo zorgen we ervoor dat de samenwerkingsvaardigheden, onderlinge relaties tussen kinderen, de sfeer in de groep en de leerresultaten verbeteren.
5
OPBRENGSTGERICHT WERKEN O
p de Linderte werken we opbrengstgericht aan het verbeteren van ons onderwijs. We verzamelen gegevens en gebruiken die gericht om leerlingresultaten te verbeteren. Dit doen we in een cyclisch proces, ondersteund door de PDCA-cyclus (zie figuur).
•
Plan: SMART formuleren/aanscherpen van beoogde resultaten: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden
•
Do: uitvoeren en resultaten meten
•
Check: analyse en verklaring van resultaten
•
Act: vaststellen welke acties en interventies nodig zijn om de resultaten te verbeteren en het doel te bereiken
6
Doordat de cyclus zich herhaalt, leidt het doorlopen van de stappen tot een voortdurende verbetering van de resultaten. Wij zetten de PDCA-cyclus in het kader van opbrengstgericht werken in op groepsniveau en op schoolniveau. De veranderingen koppelen we aan onze zorgstructuur. opbrengstgericht werken Het hoofddoel voor ons is effectief onderwijs. De aspecten van effectief onderwijs waaraan wij het komende schooljaar werken zijn: • Instructie (gebruik maken van het IGDI-model, met als onderdeel coöperatief leren) • Differentiatie (principes van convergente differentiatie toepassen, oftewel werken met drie niveaugroepen) • Monitoring (de ontwikkeling van de leerlingen volgen met toetsen, observaties en gesprekken, op individueel, groeps- en schoolniveau)
Handelingsgericht werken Wij hebben als school het doel om het maximale uit een leerling te halen, zodat een leerling kan presteren naar zijn -cognitieve- mogelijkheden en zich hierin gewaardeerd en erkend voelt. Door uit te gaan van de onderwijsbehoeften van kinderen, kunnen leerkrachten vaststellen wat nodig is om kinderen zich optimaal te laten ontwikkelen. Wij werken volgens de uitgangspunten van HGW.
Uitgangspunten HGW 1. Kijk naar onderwijsbehoeften 2. Afstemming en wisselwerking 3. De leerkracht doet er toe 4. Benut het positieve 5. Werk constructief samen 6. Werk doelgericht 7. Werk systematisch en transparant
PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP
We en van e n e k meen e g spre r e ese le sprof ionel j s i s w e f r de am pro de on ol duurza s l a m ho schap ren o en sc e e l n n i e ls am siona l en s eerlin l e e e u d id an indiv an de wijs a v r e n d e n tat het o resul e d rbete n e e v n e t ge ngen leerli ren.
W
ij vinden het belangrijk dat elk kind zich optimaal ontwikkelt op de Linderte. Dat dragen we ook uit in onze visie op onderwijs. We vinden het belangrijk dat kinderen hun capaciteiten maximaal benutten, dat ze werken op het niveau dat ze aankunnen. Leerkrachten kunnen daarbij het verschil maken. Als wij onze kwaliteiten optimaal inzetten (instructievaardigheden, pedagogisch handelen, onderzoekende houding, kritisch reflectief werkgedrag, etc.)
dan kunnen wij onze leerlingen optimaal onderwijs geven. Om dat te bereiken, willen we ons ontwikkelen als professionele leergemeenschap. In een professionele leergemeenschap (PLG) worden drie fundamentele, elkaar wederzijds beïnvloedende capaciteiten onderscheiden: de persoonlijke, de interpersoonlijke en de organisatorische capaciteit. PERSOONLIJKE CAPACITEIT • Actief, reflectief en kritisch kennis (re)construeren • Actuele inzichten uit wetenschap en praktijk gebruiken
ORGANISATORISCHE CAPACITEIT • Ondersteunende condities: bronnen, structuren en systemen • Ondersteunende condities: cultuur • Ondersteunende, stimulerend en gedeeld leiderschap
In de figuur is te zien dat bij elke capaciteit van de PLG een onderverdeling is gemaakt in een aantal facetten (dimensies). De in totaal zeven dimensies samen maken de ontwikkeling van een PLG compleet. Op de Linderte werken wij aan de ontwikkeling van deze dimensies.
INTERPERSOONLIJKE CAPACITEIT • Gedeelde waarden en visie op leren en op de rol van de leerkracht • Collectief leren en gedeelde praktijken
7
Ook op stichtingsniveau werken we aan de ontwikkeling van de PLG. Professionele leergemeenschappen vormen gebeurt niet alleen binnen de school, maar ook tussen scholen onderling. Op die manier kunnen we elkaars kwaliteiten benutten en samen op een hoger plan komen. Op de Linderte staat dit schooljaar begrijpend lezen centraal. Wij zullen onze PLG’s hierop inrichten. In de loop van het jaar komt hierover meer informatie.
Als er sprake is van een verbinding tussen mensen, in wat voor vorm van samenwerking dan ook, gebeuren er dingen die anders niet zouden gebeuren.
Jim Coleman
8
