Nieuwe sanitatie in Nederland
Bert Palsma
Conventioneel is fantastisch! Drinkwater; 125 l/p/dag € 180 /jr Riolering € 125/ jr RWZI € 135/ jr € 440,- / huishouden /jr 1 toilet spoeling (5 l) 1 toilet spoeling (1 l)
~ ~
€ 0,025 € 0,025
Geen enkele noodzaak tot verandering van het conventionele systeem; Goedkoop comfortabel veilig zeker.
Zo maar een paar rariteiten • Betonnen buizen in slappe bodem leggen is lastig dus daar is financiële compensatie voor nodig. • Persriolering in plaats van vacuümriolering • Rijksheffing…. • Geen nieuwe studenten / werknemers. • Geen water in de heffingsgrondslag RWZI • Aanhaak / afhaak • Geen water in het emissiebeleid • Zware metalen in kunst (mest)
Zware metalen belasting landbouwgrond ten gevolge van P (65 kg/ha/jr) bemesting. 90 80
mg/ha/jr
70 60
struviet
50
P-kunstmest runderdrijfmest
40
humane urine
30 20 10 0
Cd
Cr
Hg
Ni
Pb
As
Waarom nieuwe sanitatie? 1. Energie (opbrengst in plaats van consumptie) 2. N,P,K (kosten superfosfaat in 2008 gestegen met 800 %). 3. Hormoonverstoorders, geneesmiddelen, etc. 4. Oppervlaktewaterkwaliteit (normering zal strenger worden) 5. Waterbeheersing (regenwater /grondwater) scheiden van afvalwater
Wat is nieuwe sanitatie? •
Techniek – Inzamelen van urine en/of faeces – Inzamelen van andere waterstromen – Verwerking (inclusief (her)gebruik) Veel opties ….”wat”
•
Context / alliantie / omgeving – Drinkwater, afvalwater, landbouw, vast-afval, grondwater, oppervlaktewater, energie, … – Stad / platteland – Logistiek – Architectuur / stedenbouw – Burgers , politiek, … – Emissies van enge stoffen uit andere sectoren “hoe”
Centrale vraag; Wil je over 30 jaar een zelfde soort inzameling, transport en zuivering van afvalwater als nu? Met: • Energie prijs 2 tot 4 keer hoger • RWZI’s emissienorm van P=0,2 mg/l en N= 5 mg/l. • Strenge emissie eisen voor zware metalen, bestrijdingsmiddelen, brandvertragers, medicijnen, hormoonverstorende stoffen, en pathogenen • Drinkwater, riolering en zuivering € 1000 huishdn/jr. • Alle oppervlaktewater moet geschikt zijn voor recreatie. • Prijs voor P en K 25 * hoger. • Salarissen van civiel ingenieurs eindelijk hoger dan dat van advocaten en bedrijfskundigen.
Nee
….
Of misschien? …. Dan had je gisteren moeten beginnen met het verkennen van andere opties. Er is nu eigenlijk niets te kiezen. Alles is eng nieuw, raar, vies, ingewikkeld, duur, onbekend, …
Even afstand nemen; terug naar de basis
Poep en pies zijn heel erg vies • 99% van de organisch materiaal (CZV) • 99% van de pathogenen • 80 - 95% van de N, P, K • 95% van de hormoonverstorende stoffen • 99% van de medicijnresten
Een vieze naald in een enorme hooiberg • 1,5 Liter poep en pies (100 %) • + 125 liter drinkwater • + 125 liter regenwater
(1.2 %) (0,6 %)
• + 100 liter oppervlaktewater / grondwater etc. (0,4 %)
Hoe kun je dat anders aanpakken? • Source N en P emissiereductie samen met de landbouw • Pharmafilter Medicijnen en hormoonverstoorders in vast (ziekenhuis)afval en afvalwater gezamenlijk aanpakken. • Zwart water Sneek (water, energie, bouw, …..)
Source – huidige situatie Huidige situatie Aanvoer N en P N 50.000 ˜ton N/jaar Mest P 25.000 ton P/jaar
RWZI’s
Landbouw
Afvoer / export : N 35.000 ˜ ton N/jaar P 20.000 ton P/jaar
Uitspoeling N en P: N 4.000 ton N/jaar P 150 ton P/jaar Oppervlaktewater
Aanbod N en P: N 4.500 ton N/jaar P 1.000 ton P/jaar
Lozing N en P: N 900 ton N/jaar P 190 ton P/jaar
TOTAAL N en P: N 4.900 ton˜ N/jaar P 340 ton P/jaar
Source - verwerkingsconcept Aanvoer N en P N 50.000 ˜ton N/jaar Mest P 25.000 ton P/jaar
Urine
RWZI’s
Aanbod N en P: N 4.500 ton N/jaar P 1.000 ton P/jaar
SOURCE
Landbouw
Afvoer / export : N 30.000 ˜ ton N/jaar P 16.000 ton P/jaar
Uitspoeling N en P: N 3.400 ton N/jaar P 75 ton P/jaar Oppervlaktewater
Lozing N en P: N 810 ton N/jaar P 170 ton P/jaar
TOTAAL N en P: N 4.200 ton˜ N/jaar P 245 ton P/jaar -700 ton N/jaar -100 ton P/jaar
landbouw en RWZI geen tegenstelling
Landbouw
RWZI
Maar een gezamenlijk onderdeel van probleem en oplossing. Landbouw
RWZI
Pharmafilter Problemen met goederen logistiek binnen het ziekenhuis Een gebrek aan liftcapaciteit
Pathogenen en medicijnen in: • Specifiek ziekenhuisafval • Keukenafval • Urine en faeces 3 keer een aparte logistiek en behandeling.
Pharmafilter concept • Gebruik bio-disposables (po’s, urinalen, ..) • Gooi alles bij elkaar • Behandeling in combinatie. Voordeel: • Efficiëntie (logistiek) • Hygiëne en veiligheid • Milieu (emissies en energie)
Pharmafilter
Pharmafilter resultaten • • •
Medicijnen verwijderd tot beneden detectielimieten. Röntgencontrastmiddelen 99,9% verwijderd Hormoonverstorende stoffen zo goed als volledig. activiteit wordt gemeten als ER- AR- en GR Calux verminderd met 99,993% – 99,998%. • BZV, P, N vergelijkbaar of beter dan bij een conventionele RWZI. • Voorziene kostenbesparing in o.a. de logistiek is groter dan de kosten van investering en beheer.! Reductie van emissies een nuttig “nevenresultaat” !!
Waterschoon Sneek • • • • • • • •
250 huizen in Sneek Vacuüm toiletten (1 liter spoeling) Vacuüm riolering g/f vermaler Zwart water vergisting Struviet precipitatie Grijswater behandeling Benutting thermische en chemische energie.
Sneek resultaten • Goed werkende afvalwaterzuivering • Struviet geschikt voor hergebruik • 25 % minder drinkwatergebruik • Tevreden gebruikers
Sneek in context • • • • • •
Bouw (vacuüm riolering ; (Casa Vita) Hergebruik P Opties voor GF afval Energie Acceptatie Regenwater !
Onze leraar
`Niccolò Machiavelli (1469-1527) De heerser (1513), hfst 6.
Machiavelli “ Men dient namelijk voor de ogen te houden dat niets qua voorbereiding moeilijker, qua succes twijfelachtiger en qua uitwerking gevaarlijker is dan zich opwerpen als iemand die vernieuwingen wil doorvoeren. Want hij die dat doet, heeft hen die van de oude toestand profiteren tot vijanden, terwijl hij slechts lauwe verdedigers vindt in hen die van de nieuwe toestand zouden kunnen profiteren: een lauwheid die gedeeltelijk voortkomt uit vrees voor de tegenstanders, die immers de wet aan hun kant hebben, en gedeeltelijk uit het wantrouwen van de mensen, die in feite pas geloven aan vernieuwing als zij deze in de werkelijkheid ervaren hebben.”
Hoe ziet de toekomst er uit ?
Geen idee • • • • •
Luisteren Demonstreren Bruggen bouwen Vertrouwen Veilig, gezond, comfortabel en modern
• Mogelijkheid om te kiezen.
Geen tegenstelling
Conventioneel
Nieuw
Maar samenwerking Conventioneel
Nieuw
Geen tegenstelling
Centraal
Decentraal
Maar een lokale afweging Centraal
Decentraal
Ontmanteling van conventionele RWZI’s vordert gestaag. - Tove Larsen / Judit Lienert
