nieuwe mariene soorten in Nederland - 2007 door:
Godfried van Moorsel, ecosub met bijdragen van: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
Marco Faasse & Marianne Ligthart Herre Stegenga: wieren Peter van Bragt notulen Marien Biodiversiteitoverleg Naturalis auteurs in: zoutwaterforum Stichting Anemoon Het Zeepaard
Themadag Werkgroep Exoten Wageningen, 13 december 2007
nieuwe mariene soorten in Nederland - 2007 onderscheid tussen soorten uit:
¾
aangrenzend noordoost Atlantisch gebied
¾
elders: typische exoten
noordoost Atlantisch Oomycota (verwant Bruinwieren en Diatomeeën) ¾
Eurychasma dicksonii voorjaar 2007 Neeltje Jans op bruinwier Striaria attenuata sinds jaren ‘90 in Nederland, niet nieuw voor Europa, wel ook in Japan Stegenga (2007) Zeepaard 67 (5) 137-142
Bruinwieren ¾
Myrionema sp. Sinds 2004 op Undaria pinnatifida - Wakame
¾
Pylaiella varia 26/27 april 2006 Kats & Sas van Goes op Sargassum muticum Noordelijke soort, zuidgrens Helgoland Stegenga (2007) Het Zeepaard 67 (1) 7-9
noordoost Atlantisch Roodwieren ¾
Compsothamnion thuyoides veel voorkomend in de Grevelingen en de Oosterschelde. wel inheems voor Europa maar niet eerder in Nederland gemeld. Stefano Draisma: Mar. Biodiv. overleg ‘070926
¾
Nitophyllum punctatum in 2006 voor het eerst in NL, nu algemeen in Oosterschelde en Grevelingen wel al bekend van aanspoelsels. Mar. Biodiv. overleg ‘070926
Groenwieren ¾
Bryopsis indet. Yerseke en Wemeldinge
Stefano Draisma, Mar. Biodiv. overleg ‘070228
noordoost Atlantisch Compsothamnion thuyoides
foto Herre Stegenga
noordoost Atlantisch Nitophyllum punctatum
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Porifera - Sponzen ¾
Halisarca aff. dujardini 2005 in Oosterschelde, in 2007 tot Goes en Tholen (P. van Bragt) soort van Groot Brittannie, Ierland en West Frankrijk
¾
Suberites massa 2007 Oosterschelde een tweede exemplaar bij Tholen (P. van Bragt / R. van Soest)
¾
Myxilla rosacea al bekend van de Noordzee, in 2007 in Zeeland Mar. Biodiv. Overleg (R. van Soest)
¾
Oscarella lobularis - Lobjesspons 2005 & 2006 bij Neeltje Jans, in 2007 in westen Oosterschelde (M. Faasse) soort uit Helgoland (~1987) Z. Engeland, Bretagne, Portugal , Midd. Zee Van Soest, R.W.M., M.J. de Kluijver, P.H. van Bragt, M. Faasse, R. Nijland, E.J. Beglinger, W.H. de Weerdt & N.J. de Voogd, 2007. Sponge invaders in Dutch coastal waters. J. Mar. Biol. Ass. U.K. 87: 1733-1748
noordoost Atlantisch Suberites massa
foto Jacko Leenders
noordoost Atlantisch Oscarella lobularis
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Neteldieren - Hydrozoa: Anthoathecata poliepstadia ¾
Podocoryne carnea 27 mei 2007 op Fuikhoren, vergelijk Ruwe zeerasp Fuikhorensoorten (Nassarius) nemen sterk toe in de kustzone in 1920 en 1922, van de Texelstroom op een steen
¾
Rathkea octopunctata 9 september 2006 Scharendijke meduse al bekend, poliepstadium uit België en Duitsland – kosmopoliet Ligthart 2007 Het Zeepaard 67 (4) 108-116
noordoost Atlantisch Podocoryne carnea
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Neteldieren - Zeeanemonen ¾
Anemonia viridis - Wasroos ooit al eens in het Grevelingenmeer gevonden (mogelijk uit aquarium) Yerseke 6 januari 2007 door Charlotte & Freek Titselaar Krabbenkreek 30 nov 2007 Marleen van de Giessen zoöxanthellen dus lichtafhankelijk
¾
Anthopleura ballii Yerseke 18 juni 2007 tot nu noordgrens Ierland en Sussex, zoöxanthellen dus lichtafhankelijk Ligthart & Faasse 2007. Het Zeepaard 76 (5) 146
¾
Cereus pedunculatus - Zonneroosje Yerseke 10 feb 2007, inmiddels 10tallen exemplaren tot nu noordgrens zw Britse eilanden en Schotland
Ligthart & Faasse 2007. Het Zeepaard 76 (5) 147 ¾
Sagartia elegans - Sierlijke slibanemoon al langer bekend uit de monding, maar in 2007 sterke toename Oosterschelde
noordoost Atlantisch Anemonia viridis
foto Marleen van der Giesen
noordoost Atlantisch Anthopleura ballii
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Cereus pedunculatus foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Gastropoda - Slakken ¾
Gibbula umbilicalis - Genavelde tolhoren Yerseke 10 feb 2007, inmiddels 100en exemplaren in getijdenzone tot nu toe (dood?) aangespoeld. Ook in 1978 en 1979 levend bij Yerseke (De Bruyne). Atlantische soort Ligthart & Faasse 2007. Het Zeepaard 76 (5) 148
¾
Ocenebra erinacea - Stekelhoorn Oyster drill potentiële plaagsoort
Yerseke 2 juni 2007, meerdere eikapsels in het verleden ook schelpen van de stekelhoren (P. Moerdijk) in Schotland is de soort in 25 jr 50 km noordwaarts opgeschoven Ligthart & Faasse 2007. Het Zeepaard 76 (5) 148-149
noordoost Atlantisch Gibbula umbilicalis
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Ocenebra erinacea
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Bryozoa ¾
Bugula neritina Haven Burghsluis 20 april 2007, waarsch. al in 2006 aanwezig Kosmopolitische zuidelijke soort
Faasse, M., 2007. Het exotische mosdiertje Bugula neritina (Linnaeus, 1758) in Nederland. Het Zeepaard 67 (6) 190-191.
noordoost Atlantisch Bugula neritina
foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Zakpijpen ¾
Clavelina lepadiformis - Gloeilampzakpijp 15 sept 2006 Zoetersbout (vage foto), daarvóór Noordzee 14 april 2007 Jachthaven Burghsluis Faasse, M. 2007. Het Zeepaard 67 (5) 143-145
noordoost Atlantisch Clavelina lepadiformis foto Marco Faasse
noordoost Atlantisch Vissen ¾
Sparus auratus - Goudbrasem 2007 Waddenzee sinds 2004 in Veerse Meer
noordoost Atlantisch Sparus auratus
foto Wageningen IMARES
nieuwe mariene soorten in Nederland - 2007 onderscheid tussen soorten uit:
¾
aangrenzend noordoost Atlantisch gebied
¾
elders: typische exoten
Exoten marien Sponzen ¾
Celtodoryx girardae Wemeldinge 2005, door M. de Kluijver (wellicht al in 2002) 1996: Golf van Morbihan, Bretagne n. gen. n. sp. (Perez et al. 2006). Op de website van Stichting Anemoon (als Suberites massa) tot 50 cm dik en 1 m2 opp. Al een aantal jaren bekend, maar neemt plotseling sterk toe.
Exoten marien Celtodoryx girardae foto Godfried van Moorsel / ecosub
Exoten marien Ctenophora - Ribkwallen ¾
Mnemiopsis leidyi eerste melding 2006, in 2007 lokale concentraties zit al enige jaren in Nederland, ook in Kattegat en Duitse Noordzee
Exoten marien Mnemiopsis leidyi
foto Godfried van Moorsel / ecosub
Exoten marien Bryozoa - Mosdiertjes ¾
Pacificincola perforata Oosterschelde, uit Pacific
De Blauwe, H., 2007. On the taxonomy and distribution of the family Pacificincolidae Liu & Liu, 1999 (Bryozoa: Cheilostomata), with the description of a new genus. Bulletin van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Biologie 76: 139-145.
Exoten marien Pacificincola perforata
foto Hans de Blauwe
Exoten marien Ascidiacea - Zakpijpen ¾
Corella eumyota 31 maart 2007 Jachthaven Burghsluis Zuidelijk halfrond, 2002 Bretagne en inmiddels ook in Spanje, Ierland en UK Ligthart, M., 2007. Steekt Corella eumyota (Traustedt, 1882) (Chordata - Tunicata - Ascidiacea - Enterogona Phlebobranchia - Corellidae - Corella) zijn hals uit in Nederland?. Het Zeepaard 67 (3) 85-89.
Exoten marien Corella eumyota
foto Marco Faasse
Conclusie ¾
Relatief veel soorten uit het noordoost Atlantisch gebied
¾
Veel van deze soorten in Zeeland, m.n. in de buurt van Yerseke
¾
Import met mosselen uit Ierland en elders ligt voor de hand
¾
In 2007 sterke uitbreiding van soorten die hier al wat langer aanwezig zijn (Sagartia elegans en Celtodoryx girardae)
¾
Maar ook van soorten die in 2006 pas voor het eerst zijn opgemerkt zoals Nitophyllum en Compsothamnion
¾
Ook in 2007 weer enkele echte exoten, m.n. in de jachthaven van Burghsluis
Geen exoot - toch leuk Megaptera novaeangliae - Bultrug mei 2007 Marsdiep - november 2007 IJmuiden foto Kees Camphuysen
Colofon Deze presentatie werd mogelijk gemaakt dankzij foto’s van: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
Hans de Blauwe, Dudzele, België Marco Faasse / www.cryptosula.nl Marleen van der Giesen Jacko Leenders Marianne Ligthart Godfried van Moorsel / www.ecosub.nl Herre Stegenga, Nationaal Herbarium Nederland / www.nationaalherbarium.nl Wageningen IMARES / www.wageningenimares.wur.nl
