NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

AFDELINGSBLAD AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

2009 • No.1 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

1

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN BESTUUR: Voorzitter, tevens afdelingsafgevaardigde: J.W. Limpers Timorlaan 5, 7314 BV Apeldoorn, (055) 578 6529 e-mail: [email protected] Secretaris: F.C. Nelis Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn, (055) 366 53 08 e-mail: [email protected] Penningmeester: A.A. Vlietstra Rijksstraatweg 238, 7395 MG Teuge, (055) 323 1224 e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid: J. Hamaker Vlierbessenlaan 4, 7322 HZ, (055) 522 31 34 e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid, tevens plv. afdelingsafgevaardigde, PR-functionaris en webmaster: J.W.G. Netelbeek Klingmakersdonk 212, 7326 GC Apeldoorn, (055) 533 1663 e-mail: [email protected] Coördinator afdelingsledenservice (CALS): A. Maas Klompstraat 29, 7311 CR Apeldoorn, (055) 522 3655 e-mail: [email protected] Afdelingswebsite: http://apeldoorneo.ngv.nl/

Afdelingsblad NGV Apeldoorn en omstreken ISSN: 1571-9014 Verschijnt in 2009 vier maal: maart, mei/juni, augustus/september en december. Redactieadres: Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn

2

NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Van de voorzitter Door omstandigheden had ik de laatste weken veel tijd om te lezen. In verschillende boeken kwam ik leuke stamboomverhalen tegen, verhalen, waaruit blijkt, dat stamboomonderzoek niet alleen een hobby is, maar ook wordt gedaan voor de eigen status , of maatschappelijke positie. Frédéric Bastet, vorig jaar overleden, schreef een vuistdikke biografie over Louis Couperus (1863-1923), onze beroemde schrijver van boeken als Eline Vere (1889) en De stille kracht (1899). Het eerste hoofdstuk gaat uitgebreid in op het geslacht Couperus. Daarover schrijft Bastet onder andere het volgende: John Ricus Couperus, de vader van Louis, interesseerde zich zeer voor zijn afstamming en heeft er veel gegevens over verzameld. Hij leefde in de veronderstelling, dat zijn Friese geslacht van zeer oude Schotse origine was en was er trots op , dat zijn voorouders in Engeland zeer hoog in aanzien hebben gestaan. Helaas blijkt hij het slachtoffer geweest te zijn van een fictie. Onderzoek heeft uitgewezen, dat de in 1555 geboren Edinburger predikant John Couper, waarop John Ricus zich beriep, de vermeende stamvader niet geweest kan zijn. Evenmin stamde de familie af van de martelaar Robert Cowper uit Sussex, die onder Bloody Mary zijn geloof met de brandstapel heeft moeten bekopen. De stamvader van het geslacht Couperus is een Friese kuiper geweest, wiens beroep naamgevend werd. In een latere generatie is er de deftige Latijnse uitgang –us aan toegevoegd. Hella S. Haasse schreef het boek ‘Schaduwbeeld of Het geheim van Appeltern’. In dit boek staat het leven van Joan Derk van der Capellen (1741-1784) centraal. Joan stamde uit een oud adellijk geslacht, maar zijn verzoek om toegelaten te worden tot de ridderschap van Zutphen werd afgewezen met als belangrijkste bezwaar, dat niet alle onderdelen van zijn stamboom (met name het kwartier Sweerts de Landas) als onberispelijk worden beschouwd. Joan raadpleegde een erkende deskundige op het gebied van genealogie, maar ook langs deze weg kreeg hij geen uitsluitsel. Het lukte hem later wel toegang tot de Overijsselse ridderschap te krijgen en vervolgens tot de Staten van Overijssel. Joan is een bekende Nederlander geworden door zijn pamflet (1781) tegen Willem V en zijn raadgevers, de bekende brief aan het volk van Nederland. In het jaarboek 2008 van het CBG staat een verhaal over Karel de Grote als vader van alle Europeanen. Theoretisch is het aannemelijk, dat wij allemaal in onze stamboom de grote Karel tegenkomen. Immers, uitgaande van drie generaties per eeuw en verdubbeling per generatie van het aantal nakomelingen, heeft Karel nu al meer nakomelingen dan er inwoners van Europa zijn. Helaas is het meestal niet mogelijk de verwantschap met Karel aan te tonen, omdat veel stambomen rond de 16e eeuw eindigen bij gebrek aan verdere gegevens. Misschien zijn er leden van onze afdeling die hun afstamming van Karel de Grote kunnen aantonen. Schrijf daar over dan eens in ons afdelingsblad. In de 19e eeuw heeft J. Alberdingk Tijm een stamboom gemaakt waarmee werd aangetoond, dat koning Willem III afstamde van Karel de Grote. Het Oranjehuis was zeer trots op deze


3

afstamming. Alberdingk Tijm had een zoon (1864-1952), die onder het pseudoniem Lodewijk van Deyssel een bekend schrijver is geworden onder andere van de naturalistische roman ‘Een liefde’ (1887). Tenslotte nog een vraag aan de lezers: in welk boek van Louis Couperus komt een stamboomonderzoeker voor? Inzendingen worden gepubliceerd in dit blad. Van de redactie Voor de nieuwe jaargang heeft het bestuur weer gekozen voor een prent van J. de Beijer. Ditmaal Huis Leeuwenburg. Vermoedelijk over dit huis lezen we in Hedendaagsche historie of Tegenwoordige staat van alle volkeren: 13e deel, Vervolgende de Beschrijving der Vereenigde Nederlanden en vervattende bijzonderlijk die der Provincie Gelderland van 1741: ‘Bij Wilp zag men nog onlangs een Slot, ’t welk Hertog Karel van Gelder, in den jare 1508, aan zijnen natuurlijken Broeder Jan van Gelder schonk. Doch alzo het zeer vervallen was, is het voor omtrent drie jaaren door den Eigenaar, den Heer Wilhem Hermen, Baron van Broekhuizen, Heer van Wilp, Lathmer, Leeuwenburg en Wolthuis om verre gehaald. Ook zijn de grachten gedempt. Voor de voorjaarsledenvergadering vindt u de agenda en de jaarverslagen en voor de eraan aansluitende bespreking van ‘Dameslijnen’ een voorbeeld van een matrilineaire reeks. De archivarissen van CODA hielden zich ruimschoots aan hun woord door niet alleen de stand van zaken te beschrijven, maar daar diverse illustraties bij te voegen. De redactie kon daaruit kiezen. De Maatschappij van Weldadigheid komt in het verslag van de lezing van Wil Schackmann uitgebreid aan de orde. Het was ook wel erg interessant om zo gedetailleerd te horen spreken over de toestanden in ons land in de eerste helft van de 19e eeuw. Bij de korte berichten vindt u informatie over de mogelijkheid alsnog mee te doen aan het Project Genetische Genealogie. Uw redacteur heeft – ondanks het verleidelijke en prachtige boek over de Zonen van Adam - vooralsnog gekozen voor gratis deelname aan het project van de Sorenson Molecular Genealogy Foundation (www.smgf.org). Hij heeft het gevraagde monster en een kwartierstaat opgestuurd en wacht nu op het bericht, dat de uitkomsten van het onderzoek op de website zijn geplaatst. Dat kan wel een jaar duren. De gegevens worden opgeslagen in een database van Sorenson in Salt Lake City. In de vragenrubriek de vraag van Jan Helwig naar tips voor verder onderzoek. Zelf heeft hij al diep gespit in de archieven van de Leidse Universiteit en op Internet. Je weet maar nooit of niet iemand in onze grote NGV misschien een nieuwe zoekrichting weet aan te wijzen. De door de heer Klaassen in het vooruitzicht gestelde excursie naar het museum van het Kadaster volgt waarschijnlijk in het derde kwartaal. Momenteel komen er nog steeds spullen vrij van sluitende vestigingen. Eind augustus verwacht de heer Klaassen wat rust in de toevloed, zodat we dan een afspraak kunnen maken.

4


BIJEENKOMSTEN (Zie ook onze website: http://apeldoorneo.ngv.nl/) De bijeenkomsten worden gehouden in De Stolp, Violierenplein 101, 7329 DR Apeldoorn; zaal open vanaf 19.00 uur en aanvang lezing circa 19.30 uur. Zowel voorafgaand aan de lezing, als tijdens de pauze is er gelegenheid voor onderling contact en inzien van de periodieken van zusterafdelingen. De bijeenkomsten duren doorgaans tot 21.45 à 22.00 uur. De Stolp is het zalencentrum van De Maten, waarin ook een vestiging van de bibliotheek is; het ligt aan het Violierenplein, het grote parkeerterrein bij het winkelcentrum De Eglantier aan de Eglantierlaan. Dinsdag 14 april 2009: Voorjaarsledenvergadering en door leden ingebrachte Dameslijnen. Agenda voorjaarsledenvergadering 1. Opening en mededelingen 2. Vaststelling notulen najaarsledenvergadering 11 november 2008 (zie afdelingsblad 2008-4) en van het jaarverslag over 2008 (zie verderop in dit nummer) 3. Financiën: verslag penningmeester 2008 (zie verderop in dit nummer); verslag kascommissie (dhr. Zentgraaff, 3e keer en dhr. Weltje, 2e keer; vervangend lid: dhr. D. Huisman); begroting 2009 (zie verderop in dit nummer. 4. Verslagen afdelingsafgevaardigde van Algemene Vergaderingen (zie: Mededelingenkatern nr. 331 en 336 in Gens Nostra van jul/aug 2008 resp. jan 2009 en afdelingsblad 2008-4). 5. Bestuursverkiezing: volgens het aftreedrooster is de heer J.W.G. Netelbeek dit jaar aftredend. Hij is herkiesbaar. (In 2010 zijn de voorzitter, J.W. Limpers en penningmeester, A.A. Vlietstra aftredend en in 2011 de secretaris, F.C. Nelis en het lid J. Hamaker.) 6. Benoeming afdelingsafgevaardigde en plaatsvervanger (momenteel de heren Limpers en Netelbeek). 7. Algemene Vergadering april 2009 (eventueel te bespreken punten zullen tijdig per Nieuwsbrief worden doorgegeven). 8. Rondvraag en wat verder ter tafel komt 9. Sluiting. Aansluitend: Matrilineaire reeksen, of dameslijnen. De leden worden uitgenodigd om een of meer dameslijnen uit te werken, zodat we die - net als eerder de kwartierstaten - met zijn allen kunnen bekijken. Dat kan zijn de lijn met moeders van moeders van eigen moeder, schoonmoeder, of grootmoeder. Kortom: Moeders’ vóórmoeders. Als u uw matrilineaire reeks vóór 10 april bij Auke Vlietstra inlevert (per e-mail, of post), zorgt hij voor vermenigvuldiging en dan krijgen alle aanwezigen een exemplaar. Een voorbeeld vindt u elders in dit blad.


5

Dinsdag 8 september 2009: Notariaat door W. Heersink uit Zwolle De heer Heersink hield op 2 februari 1997 voor de VPRO een radiopraatje over de notariële getuigenverklaring. Bestuurslid Vlietstra heeft dat beluisterd en er een aantekening van gemaakt. Zo konden we de spreker vinden en nu komt hij naar Apeldoorn om ons voor te lichten over het notariaat. Dinsdag 13 oktober 2009: De Vaderlandse geschiedenis in het eerste millennium – herschrijven? door de heer G.B. M. (Guido) Delahaye uit Amersfoort. In de jaren vijftig van de vorige eeuw werkte Albert Delahaye (1915-1987) als archivaris in Nijmegen. Studie van oud bronnenmateriaal, waaronder de Peutingerkaart, bracht hem tot de conclusie, dat zijn collegahistorici zich vergist hebben bij het lokaliseren van in verslagen en akten genoemde plaatsnamen. Volgens hem moet je bijvoorbeeld Noviomagus van Karel de Grote niet aan de Waal zoeken, maar in Noord-Frankrijk: Noyon. Hij werd ook in een kasteel in de omgeving van Noyon geboren. Kies je de juiste locaties, dan vallen ineens meer puzzelstukken op hun plaats. Guido, zoon van Albert, zal het hebben over diens visie op de geschiedenis van ons land in het eerste millennium en er de nodige illustraties bij vertonen. Wie er het fijne van wil weten, kan Alberts boek ‘De ware kijk op …’ deze avond aanschaffen voor een speciale prijs. Donderdag 14 mei 2009: Excursie naar NGV-Verenigingscentrum in Weesp. Op de NGV-website is al veel te vinden, maar nog lang niet alles is gedigitaliseerd. Ter plaatse kunt u bladeren in familiedrukwerk, zoeken in kranten-op-CD, kopieën maken uit boeken en tijdschriften en natuurlijk advies vragen aan de medewerkers/medeleden. Graag opgave vóór 9 mei bij de secretaris via e-mail. Vorig jaar zijn we met de auto gegaan en dat is goed bevallen. Geeft u dus op of u zelf wilt rijden, of meerijden en eventueel passagiers mee wilt nemen, dan kan de secretaris plannen en overleggen met de chauffeur(s). Kadercursus Hoofdbestuurslid B. van Splunter organiseert op enkele plaatsen in ons land kadercursussen voor bestuursleden en belangstellende leden. U leert daar hoe de ruim zestigjarige NGV nu precies in elkaar zit en hoe die werkt. De cursus duurt een hele dag en wordt gegeven op 5 september in Amsterdam, 26 september in Rotterdam en 10 oktober in Leeuwarden. De mogelijkheid van Eindhoven blijft nog open. Meer informatie bij de secretaris. De afdeling op de Lokale Omroep Apeldoorn De Lokale Omroep Apeldoorn is te vinden op de kabel op 93.1 MHz en in de ether op 107.1 MHz (FM-band). De programmering staat op de website: www.rtv-apeldoorn.nl/ frame-radio.htm. Op de dag van een afdelingsbijeenkomst wordt (meestal) in het programma Matinee tussen 15:00 en 16:00 uur even aandacht besteed aan de komende lezing.

6


Over de leden van de afdeling We verwelkomen zes nieuwe leden: dhr. A.L.. Gerstel, De Bourbonstraat 19, 7315 KD Apeldoorn mevr. S. Halverstad, IJzerweg 14, 7335 EC Apeldoorn mevr. J.A.M. Reiber-Laman, Seringenlaan 3, 7313 CH Apeldoorn dhr. drs B.H. Jürgens, De Wildkamp 48, 8162 GJ Epe dhr. A.G. Hengeveld, Kervelstraat 32, 7383 XP Voorst dhr. J. Arends, Weegakker 74, 3851 MD Ermelo Zij hebben inmiddels een welkomstbrief ontvangen en het vorige nummer van het afdelingsblad. De redactie biedt in deze rubriek plaats aan alle leden om zich voor te stellen en iets over hun onderzoek mee te delen. Bij het opgeven van uw profiel op de website gaat het vooral om min of meer “zakelijke” gegevens, terwijl in deze rubriek een meer persoonlijke manier van voorstellen past. Zo kunt u bijvoorbeeld – in het kort - aangeven hoe u tot het onderzoek bent gekomen, welk familielid, of bekende daarbij een rol speelde en wat u van de vereniging verwacht. Anecdotes zijn welkom. Registratie op de website en opgave van uw profiel – nu ook mogelijk met foto en familiewapen. Door u te registreren op de website en daar uw e-mailadres op te geen, verzekert u zich van toezending van de Nieuwsbrief. Uw e-mailadres wordt in het profiel afgeschermd, maar door erop te klikken kan men u wel een bericht sturen. In uw profiel kunt u allerlei gegevens over uzelf en uw onderzoek kwijt. Andere leden kunnen zo zien of er gemeenschappelijke zoekrichtingen zijn. Door er een foto bij te plaatsen krijgt u een gezicht. Een wapen erbij kunt u zien als de kers op de taart. Tijdschriften aangeboden De dochter van het overleden NGV-lid J. van den Broek moest wegens verhuizing opruimen. Voor tijdschriften worden liefhebbers gevraagd. Gratis af te halen bij de secretaris: - Gens Nostra van november 1993 t/m september 1994 - Mededelingenblad van de Stichting oudheidkamer Oostzaan ‘De Jol’, jaargangen 1 t/m 5, totaal negen nummers, verschenen tussen september 1883 en december 1989. EVENEMENTEN 2009 Zie hiervoor op de landelijke website www.ngv.nl de Agenda en klik vervolgens op ‘(Inter-)Nationaal’; via ‘Alle evenementen’ komen ook de regionale evenementen in beeld. Via de afdelingswebsite apeldoorneo.ngv.nl krijgt u via ‘Agenda’ in eerste instantie alleen de evenementen van de eigen en de aangrenzende afdelingen. Via de knoppenbalk bovenaan de pagina kunt u diverse uitbreidingen kiezen.


7

Jaarverslag 2008 van de NGV afdeling Apeldoorn en omstreken. Ledental De afdeling ging volgens opgave van het landelijk secretariaat het jaar 2008 in met 182 leden en 16 ‘bijkomende’ leden en telt per 31 december 2008 181 leden en 15 ‘bijkomende’ leden. Er werden 12 nieuwe leden ingeschreven, waarvan 3 ‘bijkomend’; er wisselden twee leden van afdeling: een erbij en een eraf; er waren 12 opzeggingen en twee overlijdens: de heren C.J. M. Epping te Ugchelen en G. van Zuijdam te Apeldoorn. Bestuurssamenstelling en functionarissen Ongewijzigd: J.W. Limpers: voorzitter, F.C. Nelis: secretaris, A.A. Vlietstra: penningmeester, J. Hamaker: lid, J.W.G. Netelbeek: lid. CALS: A. Maas, PR en webmaster: J.W.G. Netelbeek. Afgevaardigde naar de algemene vergaderingen: J.W. Limpers; plaatsvervanger: J.W.G. Netelbeek. Bestuursvergaderingen Het afdelingsbestuur heeft vergaderd op 2 januari, 1 april, 2 september en 11 november. 2 jan werd vergaderd in Stadscafé Van Kinsbergen. - Bijeenkomsten in het voorjaar en excursies. - Meehelpen aan NGV-dag 2009 met afd. Betuwe onder trekkerschap van Achterhoek/Liemers. 1 apr ten huize van de voorzitter: - Afblazen organisatie NGV-dag 2009. - Gegeven cursussen en programma. - Najaarsprogramma en workshops. - Bestand contactdienst voortaan te raadplegen op de website en op informatiemarkten. 24 sep ten huize van de voorzitter: - Het programma voor het komende seizoen: na de voorjaarsledenvergadering ledenpresentatie van Dameslijnen; lezing over notariaat; lezing over Veenkoloniën. Mogelijk excursie naar Kadaster. - Onze presentatie op de Ouderendag in Orpheus. - Cursussen en workshops (Twello en CODA) 11 nov in De Stolp: - De door de landelijk penningmeester in zijn begroting aangekondigde en al verwerkte contributieverhoging. Akkoord, maar ook met meer verhoging, om volgende verhoging langer uit te stellen. - Stemverdeling: wij willen die eigenlijk niet los zien van herstructurering. Beperkt tot 4 opties kiezen we voor 2 met de afdeling van “inwoning” als default. - Meer over programma 2009: lezing over Heraldiek en nog meer onderwerpen voor het najaar. - Komend overleg met CODA over digitalisering en mogelijke hulp daarbij. 8


Periodiek overleg met Hoofdbestuur (regio-overleg) Dit heeft, evenals vorig jaar, geen doorgang gevonden. Afdelingsbijeenkomsten en excursies Er werden zes bijeenkomsten gehouden op dinsdagavond in zalencentrum De Stolp in de wijk De Maten te Apel-doorn. Gemiddeld bezoek dit jaar 30 personen tegen 24 in 2007. datum onderwerp spreker bezoekers 12 feb De vele mogelijkheden van de NGV-website Jan Netelbeek 32 (11) 12 mrt Aangekondigd: Computergenealogie Door verloren agenda spreker: De leden 23 Contactavond (10 voor computergen.) 11 apr Voorjaarsledenvergadering en Stadsarchief Amsterdam in Gebouw De Bazel Harmen Snel 29 (7) 09 sep Het Kadaster: geschiedenis van een gegevensbank van grond en eigenaren Zacharias Klaasse 32 (9) 14 okt Van Nassau tot Oranje-Nassau Wim Kroon 33 (11) 11 nov Najaarsledenvergadering en Computer genealogie Bas Wilschut 31 (5) Achter het aantal bezoekers staat tussen haakjes het aantal niet-leden. Op 22 april gingen 13 leden op excursie naar het Amsterdams Archief in Gebouw De Bazel in de Vijzelstraat. Op 22 mei pasten 7 excursiegangers in de ruime auto van een der leden voor een bezoek aan het Verenigingscentrum te Weesp Er was zoveel belangstelling voor een workshop Aldfaer in het leercentrum van Seniorweb op zaterdag 25 oktober, dat ook een tweede, op 8 november, snel met 15 personen was volgeboekt. Afdelingsblad Het Afdelingsblad afdeling Apeldoorn en omstreken, ISSN: 1571-9014, is in 2008 (13e jaargang) vier maal verschenen: 2 april, 28 juni, 27 september en 27 december 2008; in totaal 84 redactionele pagina’s. Het blad werd verzonden via TNT Post voor het periodiekentarief met KIX-code. De re-dactie werd waargenomen door de heren Nelis en Vlietstra; ook andere (bestuurs-)leden leverden bijdragen. Vaste onderwerpen: verslagen van lezingen en korte berichten met onder meer tips voor nieuwe interessante websites. Diverse sprekers werkten mee aan de verslaglegging van hun lezing. Promotieactiviteiten De lezingen werden steeds aangekondigd in De Stentor (Apeldoornse Courant). Door een andere verdeling van stadsblad en weekendblad kwam de aankondiging via dat medium te vervallen. Vanaf september kregen we de uitnodiging van Radio Apeldoorn


9

om in het tweede uur van het programma ‘Matinee dinsdag’ (14:00 -16:00) mee te werken aan een live interview over de bijeenkomst. Met de digitale Nieuwsflits, verzorgd door de webmaster, kregen leden en andere belangstellenden kort voor de bijeenkomst, of excursie een herinnering op hun e-mailadres. Op de afdelingswebsite staat uitgebreide info over de afdeling, de regio en natuurlijk ook over de bijeenkomsten. De vermelding van de afdeling in gemeentegidsen draagt bij aan de naamsbekendheid van de afdeling. Op uitnodiging van CODA heeft de afdeling in maart de cursus stamboomonderzoek (twee avonden) gegeven; er waren 13 cursisten. De voorzitter heeft ongeveer dezelfde cursus ook gegeven voor de Stichting Mens en welzijn te Twello; hier waren 4 cursisten. Van de geplande introductiebijeenkomsten stamboomonderzoek in de CODA-bibliotheken Vosselmanstraat, De Maten, Zevenhuizen en Ugchelen zijn alleen de eerste twee doorgegaan:, beide voor 15 personen. In maart 2009 staat als vervolg hierop weer een tweedaagse cursus op het programma. De PR-dag op 1 november in het gebouw van het CBG te Den Haag werd bezocht door Jan Netelbeek en Frans Nelis. Onze afdeling werkt al in de daar gepresenteerde richting. Als extra activiteit wil de secretaris voortaan de nieuwe leden het laatstverschenen nummer van het afdelingsblad sturen met een begeleidend briefje. Webmaster De website http://apeldoorneo.ngv.nl/ is nu bijna één jaar geïntegreerd in die van de NGV, welke op 12 januari 2008 officieel in gebruik werd genomen. Webmaster Jan Netelbeek heeft zich in 2008 naast onze afdelingssite, met de landelijke website bezig gehouden. Daarbij valt te constateren, dat veel van de oorspronkelijk Apeldoornse websitefuncties nu op de centrale NGV-website worden aangeboden. Inmiddels is er naast de agenda van evenementen, ook een agenda voor cursussen opgezet. Nieuw op de website is de mogelijkheid om een (pas-)foto aan het profiel toe te voegen. Ook is de registratie van familienamen sterk verbeterd waarbij ook een monitor functie is gekoppeld (automatische e-mailmelding als iemand anders dezelfde familienaam opgeeft). Op de afdelingssite is het aantal leden met een profiel toegenomen van 160 naar 240, waarvan bijna 120 NGV-leden (vorig jaar nog 100). Vorig jaar gaven we aan dat we op den duur 5000 à 7000 geregistreerden op de centrale site moeten kunnen halen. Welnu, na amper een jaar hebben we al bijna 6000 registraties (4000 leden en 2000 gasten)!

10


Naast de IT-groep van de dienst public relations, die zich vooral bezighoudt met de ontwikkeling en het operationeel houden van de website, is er nu ook een (landelijke) webredactie gevormd. Van onze afdeling nemen daar in deel Rob Westerweel, Douwe Huizinga en Jan Netelbeek. Zie voor de samenstelling van de IT-groep en de webredactie http://www.ngv.nl/NGVinfo/DIP.htm. Belangrijk doel voor de webredactie is het verspreiden van een NGV nieuwsbrief. Binnen de IT-groep wordt op dit moment bekeken, welke bronnen we willen aanbieden aan onze leden en in welke vorm. Al met al kunnen we concluderen, dat onze vereniging zeker wat de website betreft in een bloeiende fase verkeert. Apeldoorn, 20 januari 2009, de secretaris, Frans C. Nelis

de voorzitter, Jan W. Limpers

Financieel jaarverslag 2008 Overzicht (afgerond) van inkomsten en uitgavenOverzicht van inkomsten en uitgaven realisatie begroting realisatie begroting 2007 2008 2008 2009 1. Zaalhuur 2. Sprekers 3. Afdelingstijdschrift 4. Bestuurskosten 5. Promotieactiviteiten 6. Bibliotheek en documentatie 7. Diversen Totaal

254 201 1394 144 60 0 13 1787

320 325 1300 175 100 50 50 2320

299 289 1302 42 31 0 26 1989

3451 3252 14603 1754 1005 756 507 2530

Toelichting bij het overzicht van inkomsten en uitgaven Algemeen Doordat er dit jaar buiten de uitgaven voor de afdelingsvergaderingen en het afdelingsblad weinig andere uitgaven zijn gedaan, sluiten we af met een positief resultaat t.o.v. de begroting. Per saldo is er in 2008 € 331,- minder uitgegeven dan begroot en is er door onze afdeling in totaal € 1989,34 uitgegeven.


11

Waardering van de passiva (eigendommen van de afdeling)Waardering van de passiva (eigendommen van de afdeling). Voorraad afdelingsblad.Voorraad afdelingsblad. Er is een voorraad van losse nummers. Deze voorraad kan worden gebruikt voor promotionele doeleinden en eventuele verkoop als daarom wordt gevraagd. Het wordt niet opportuun geacht aan deze voorraad een waarde toe te kennen. Daarnaast is er nog een aantal losse nummers, variërend van nul tot 15 exemplaren per nummer. Deze voorraad kan worden gebruikt door de DIP voor promotionele doeleinden. Het wordt niet opportuun geacht aan deze voorraad een waarde toe te kennen. Voor aankleding van de stand van de afdeling is enig materiaal beschikbaar.Voor aankleding van de stand van de afdeling is beschikbaar: Totale geschatte waarde van de overige bezittingen: € 50,-. Teuge, 30 december 2008,Apeldoorn, de penningmeester,de penningmeester ad interim, Auke A. VlietstraFrans C. Nelis. Toelichting bij de begroting voor 2008 De begroting voor 2008 wijkt weinig af van die van 2007. Er is rekening gehouden met een verhoging van de drukkosten van het afdelingsblad en de verzending daarvan. De begroting voor 2009 is door de landelijke penningmeester overgenomen en door de algemene vergadering goedgekeurd. Enkele punten van de agenda van de Algemene Vergadering NGV 25 april 2009 Op de agenda staan ingekomen brieven van de afdelingen Amersfoort, Zuid-Limburg en Amsterdam e.o. met als onderwerpen de plaats van computergenealogie in de NGV en de suggestie om het blad Gens Data op te nemen in Gens Nostra. De achterliggende gedachte is, dat het gebruik van de computer door de leden meer regel dan uitzondering is geworden en dat de nu nog in een afzonderlijk blad gegeven informatie via Gens Nostra aan alle leden ten goede zou komen. Gens Nostra wordt zo interessant voor een breder publiek. De activiteiten van de huidige afdeling zouden structureel beter in een Dienst, of een Stuurgroep passen. Die dienst/groep zou de zorg voor GensDataPro als taak kunnen hebben: nazorg, ontwikkeling en gebruikersgroep. In de brieven wordt ook opgemerkt, dat de activiteiten van de regionale afdelingen de laatste jaren op de begroting steeds hogere bedragen vergen. Daarmee wordt de vraag gesteld, of we dat ook willen, want om de begroting sluitend te houden, moet de contributie dan regelmatig worden verhoogd. De penningmeester heeft juist voor dit jaar en hogere vergoeding aan sprekers toegestaan. Voortaan dan maar minder sprekers en vaker contactbijeenkomsten met uitwisseling van gegevens, of gezamenlijk zoekwerk?

12


Op de vorige AV was het stemrecht aan de orde. Van verschillende kanten werd aangegeven, dat deze kwestie niet los gezien kan worden van de structuur van de NGV. De stemming – uiteraard volgens de statuten naar aantal leden van de afdelingen – gaf een voorkeur voor optie 4: alles bij het oude laten. Zes afdelingen kozen hiervoor; het ledental van de afdeling Computergenealogie gaf de doorslag;. Als tweede kwam optie 1: alleen regionale afdelingen hebben stemrecht en ieder lid telt één keer mee. Voor deze optie kozen 12 afdelingen. De uitkomst van de stemming is ‘richtinggevend’ bij de herziening van de statuten.

Voorbeeld van een matrilineaire reeks Frans C, Nelis Op de bijeenkomst van 10 maart vroegen verscheidene leden hoe een dameslijn eruit moet zien. Als we het netjes een matrilineaire reeks noemen, gaat het over moeders, dus gaan we uit van de jongste en geven vervolgens telkens de moeder aan. Zo krijg je een enkelvoudige reeks moeders met echtgenoten. Om de uitvoer naar mijn zin te krijgen, moest ik het resultaat van Pro-Gen wel flink aanpassen, want het programma leverde een staat met alle afstammelingen in de vrouwelijke lijn, terwijl ik maar één lijn wilde zien. Bovendien bleef de volgorde van oud naar jong, ook als ik dat anders dacht te kunnen instellen. Dus heb ik de uitdraai met de hand beperkt tot de gewenste gegevens en in de gewenste volgorde gezet. Als voorbeeld heb ik de voormoeders van tante Wil Wennekes voor u op een rijtje gezet. I

II

III

Wilhelmina (Mien / Wil) WENNEKES, geboren 07 09 1923 te Rotterdam (gezindte: rk), overleden 01 05 2006 te Spijkenisse op 82 jarige leeftijd, gecremeerd 05 05 2006 te Spijkenisse. Gehuwd op 19 jarige leeftijd 07 10 1942 te Rotterdam met Leonardus (Leo) NIEUWDORP, 20 jaar oud, slager, geboren 09 07 1922 te Rotterdam, overleden op 12 11 2005 te Spijkenisse op 83 jarige leeftijd, gecremeerd 15 11 2005 te Spijkenisse. Uit gezin met 11 kinderen. Vader Jan en moeder Lena. Zoon van Johannes Pieter NIEUWDORP en Lena van BERKEL Stephania Francina (Stefaantje) van OS, geboren 20 11 1888 te Rotterdam (gezindte: rk), overleden op 28 06 1938 te Rotterdam op 49 jarige leeftijd, begraven 01 07 1938 te Rotterdam, rk begraafplaats. Gehuwd op 21 jarige leeftijd 04 05 1910 te Rotterdam met Gerardus Johannes WENNEKES, sigarenmaker te Gouda en ook bij Donker te Rotterdam, geboren 31 12 1881 om 11:00 uur te Utrecht (gezindte: rk), overleden 17 08 1960 te Rotterdam op 78 jarige leeftijd, begraven 20 08 1960 te Rotterdam, rk kerkhof. Gerdina (Gerardina) de GRAAUW, geboren 03 11 1857 te Rossum (gezindte: rk), overleden 20 07 1931 te Rotterdam op 73 jarige leeftijd, begraven 23 07 1931 op rk kerkhof Crooswijk. Gehuwd op 26 jarige leeftijd 15 05 1884 te Zaltbommel met


13

Johannes Martinus (Hannes) van OS, sigarenmaker, geboren 01 01 1862 te Zalt Bommel, overleden op 06 06 1944 te Gouda op 82 jarige leeftijd.

IV

14

Adriana GREMME (Gremmé, Gremmée), geboren 02 09 1826 te Hurwenen (gezindte: rk), overleden na 1912 te Rotterdam? Huw. akte dochter 1864: Gremmée; idem ovl. Josephus 1855. Ondertekent in 1890 tr. akte dochter met: A. Gremme. Gehuwd (1) op 19 jarige leeftijd 09 05 1846 te Hurwenen met Franciscus van BERGEN, 26 jaar oud, voerman, geboren 23 03 1820 om 15:00 uur te Rossum, overleden 08 04 1852 om 04:00 uur te Rossum op 32 jarige leeftijd. Aangifte: 8e door broer Meinardus Stephanus van Bergen, voerman, 38 jr. te Rossum. In BS veelal: Francis. Volgens certificaat van de Nationale militie vrijgesteld wegens broederdienst en van beroep voerman. Zoon van Mijnardus (Meindert) van BERGEN, landbouwer, en Elisabeth (Barbara) NIJS. Gehuwd (2) op 26 jarige leeftijd op 23 04 1853 te Rossum met Martinus Johannes de GRAAUW, 1853: boerenknecht; 1890: koetsier, geboren 10 12 1828 om 22.00 uur te Rossum (gezindte: rk), overleden 08 04 1912 te Zaltbommel op 83 jarige leeftijd. Ingeschreven voor militie onder nr 86; finaal vrijgesteld wegens een broeder gepasporteerd; lengte 1 el 680 strepen, aangezicht rond, voorhoofd laag, ogen blaauw, neus klein, mond ord., kin rond, haar en wenkbr, bruin.


V

Adriana GLOUDEMANS (Glaudemans), 1852: korenmolenaarster, gedoopt (rk) circa 1784 te Orten, overleden na 1855 te Hurwenen? Gehuwd op 11 05 1811 te Hurwenen met Antonie GREMME (ook Antony, Gremmé), korenmolenaar, geboren 01 03 1783 te Megen NB, door Biedijckx, pastor van Megen (die werd begraven 7 mrt 1791), gedoopt (rk) 01 03 1783 te Megen (getuige(n): Cornelis van den Coolwijck en Wilhelmina Zeelants), overleden 21 12 1855 om 15:00 uur te Hurwenen op 72 jarige leeftijd, “oud 72 jaren, z.v. Adrieanus Gremme en Adrieana Lensveld, gehuwd met Adrieana Gloudemans, molenaarslieden te Hurwenen, geboren te Megen, laatstelijk gewoond hebbende te Hurwenen. Aangegeven aan de wethouder van Hurwenen: W.D. Gaaij door Marselis Gremme, molenaar, 31 jaar, zoon van de overledene. Hij ondertekent: M. Gremmé. VI Hendrika JONGMANS, geboren te ‘s Hertogenbosch, gedoopt (rk) 13 12 1757 te ‘s Hertogenbosch (getuige(n): Adrianus van Boxtel; Adriana van den Dungen). In de St. Jan St. Pieter St. Catharina. Overleden 02 07 1842 om 05:00 uur te Hurwenen op 84 jarige leeftijd, get.:Antonie Gremme, molenaar, 62 jr te Hurwenen, schoonzoon van de overledene en Peter Gremme, molenaar, 26 jr, kleinzoon van de overledene. Gehuwd circa 1780 te ’s Hertogenbosch met Marcellus GLOUDEMANS (Glaudemans), gedoopt (rk) 11 01 1753 te Orten, overleden tussen 1826 en 1842. VII Maria van BOXTEL, gedoopt (rk) 11 09 1733 te ‘s Hertogenbosch (getuige(n): Henricus Verhagen; Maria van Boxtel). Gehuwd (1) voor 1756 te ‘s Hertogenbosch? met Peter JONGMANS (Jonkmans), geboren voor 1735. VIII Henrica Ariaens ALDENHUIJSEN (van Althuijsen), gedoopt voor 1700, 125: Aldenhuijsen; 1729: van Althuijsen; 1733: Ariaens. Gehuwd voor 1723 met Adrianus van BOXTEL, gedoopt voor 1700. Bij het 25-jarig huwelijksfeest op 15 mei 1909 van Hannes van Os en Gerdina de Graauw zitten de ouders van Gerdina, Martinus de Graauw en Adriana Gremmé, in het midden voor hun op mooie stoelen. Dee volgende generatie zit en staat om hen heen. Staand tweede van rechts Stefaan van Os en vierde van rechts Gerard Wennekes.

CODA Archief: een (hernieuwde) kennismaking Chantal Menting en Marc Tenten, Archivarissen In april van dit jaar is het vijf jaar geleden dat de nieuwbouw van CODA door Koningin Beatrix geopend werd. CODA, Cultuur Onder Dak Apeldoorn, ontstond op 1 januari 2003 uit een fusie van de openbare bibliotheek, het Apeldoorns Museum (zelf product van een fusie tussen het Historisch Museum en het Van Reekummuseum) en het gemeentearchief. Voor het archief was de verhuizing van de Condorweg naar de nieuwbouw aan de Vosselmanstraat een enorme verbetering. In de vier depots (met ruimte voor ruim 6.000


15

strekkende meter archief) en de koelcel kunnen de archiefbestanden onder de juiste condities bewaard worden. Op dit moment beheert CODA Archief 333 archieven en collecties met een totale omvang van 5.100 strekkende meter. Daaronder bevinden zich naast de archieven van de gemeente Apeldoorn en het Waterschap Veluwe ook een groot aantal archieven van verenigingen, kerken, bedrijven, families en personen. Het oudste stuk dateert van 1458 en het jongste uit 2008. Daarmee beheert CODA Archief dus 550 jaar papieren geschiedenis van Apeldoorn.

Overlijdensakte van “den Heer Lieutenant Admiraal Jan Hendrik van Kinsbergen, Grootkruis en Ridder van onderscheiden Orden” Bewaren en beheren is nodig en goed, maar geen doel op zich. De depots van het archief vormen weliswaar in sommige opzichten een ware schatkamer, maar die schatten hebben pas waarde als het publiek ze weet te vinden en kan raadplegen. Om al het moois beter voor het voetlicht te brengen, is CODA Archief druk bezig om de toegankelijkheid ervan te verbeteren. En hoe kun je dat in deze tijd beter doen dan het via internet beschikbaar te stellen. Om hierin een grote slag te maken, zal 2009 voor CODA Archief het ‘Jaar van de Digitalisering’ zijn. Wat gaat dat voor het publiek en in het bijzonder voor genealogen betekenen? Eind 2009 zullen de volgende zaken via het internet raadpleegbaar zijn: - Index op het bevolkingsregister, 1829 – 1939 - Registers van de Oude Algemene Begraafplaats aan de Loolaan en de Algemene Begraafplaats te Beekbergen, 1829 – ca. 1920

16


-

Protocol van de Hoge Heerlijkheid Het Loo (voorganger notarieel archief), 1749 – 1761 Toegang op de documentatiecollectie Krantensignalering de Stentor – Apeldoornse Courant, jaren ’80 – heden Toegangen (inventarissen) op ruim 100 archieven

De gegevens betreffende Apeldoorn van de Burgerlijke Stand zijn al via Genlias beschikbaar. Mogelijk komen er in de loop van dit jaar ook de gegevens uit de doop-, trouw- en begraafboeken van de Nederduitsche gemeentes Apeldoorn en Het Loo, Beekbergen en Loenen, alsmede van de Rooms-Katholieke staties Ter Horst-Eerbeek, Duistervoorde en Vaassen bij. Ook wordt bekeken of deze gegevens via onze website kunnen worden aangeboden.

Uit de beeldbank: Apeldoorns Kanaal, gezien vanaf de Deventerstraat. Speciale vermelding verdient de Beeldbank. Zo’n tien vrijwilligers zijn inmiddels al een paar jaar bezig met het scannen en beschrijven van foto’s uit het heden en verleden van Apeldoorn. Op het moment zijn via de website van CODA al ruim 24.000 foto’s raadpleegbaar. Een absolute aanrader dus voor iedereen met interesse in en/of hart voor Apeldoorn. Uiteraard hoeft een bezoek aan CODA Archief zich niet te beperken tot de website; ook in het Kenniscentrum, onze studiezaal, bent u van harte welkom. Contactgegevens: CODA Archief en Kenniscentrum, Vosselmanstraat 299 7311 CL Apeldoorn 055-5268400; www.coda-apeldoorn.nl; [email protected] NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

17

De proefkolonie van de Maatschappij van Weldadigheid Aantekeningen van Frans C. Nelis van de lezing op 10 februari 2009 door Wil Schackmann, aangevuld met enkele tips van de spreker. De spreker stelt zich aan zijn gehoor voor als schrijver van het boek ‘De proefkolonie: vlijt, vaderlijke tucht en het weldadig karakter van onze natie.’ Om dit boek te kunnen schrijven, heeft hij zich jarenlang verdiept in de archieven van de Maatschappij. In die archieven is erg veel bewaard van de uitgebreide administratie gebleven met als gevolg, dat hij nu kan putten uit die rijke bron. Voor zijn serie illustraties (getoond via power-point) heeft hij ook recenter bronnen benut. Het verhaal begint in 1818 in het nog jonge Koninkrijk der Nederlanden onder koning Willem I. Het land heeft last van onveiligheid, bedelarij, diefstal en van groepen landlopers die voedsel en onderdak voor de nacht zoeken. De dan 38-jarige generaal-majoor Johannes van den Bosch, een actief en daadkrachtig man die zijn sporen in Nederlands Oost-Indië verdiende, richt met 12 bekende Nederlanders en met steun van de koning een stichting op: de Maatschappij van Weldadigheid. Om overal in het land leden te werven, worden in de steden commissies en in dorpen subcommissies opgericht. Na een jaar zijn er al 700 subcommisies. Contribuanten moeten 5 cent per week bijdragen. Binnen drie maanden zijn er 14.000 contribuanten geregistreerd en eind 1818 al 21.000. De Maatschappij koopt in de Drentse gemeente Vledder het landgoed Westerbeeksloot. Omdat prins Frederik lid is geworden van het bestuur, wordt de proefkolonie naar hem genoemd: Frederiksoord. Als later ook zijn broer prins Willem een functie krijgt (in de commissie voor toevoorzicht) krijgt een volgende kolonie de naam Willemsoord.

kolonistenwoning

18

kolonist


Eind oktober 1818 arriveren de eerste van de 52 (proef)kolonisten uit alle delen van het land. Ze worden gehuisvest in speciaal voor hen gebouwde kolonistenhuisjes, waarvan een aantal tot de huidige dag bewaard is gebleven. De kolonisten krijgen uniforme kleding ter vervanging van hun oude (dikwijls haveloze) plunje. De mannen gaan op het land werken en de vrouwen en kinderen gaan wol en vlas spinnen. De verschillende commissies hebben kolonisten gestuurd van zeer uiteenlopende pluimage. Spreker geeft het voorbeeld van kolonist Gerards uit Rotterdam. Hij en zijn gezin doen het goed in de proefkolonie tot genoegen van de Rotterdamse commissie. In 1823 promoveert Gerards tot vrijboer. Zoon Hendrik Jan wordt schoolmeester en later –directeur. Hendrik Metz uit Amersfoort is een voorbeeld van een mislukking: na 5 maanden moet hij de proefkolonie verlaten. Interessant is de reisweg van Amersfoort naar Frederiksoord. Eerst van Amersfoort over de weg naar Amsterdam, met een beurtschip naar Blokzijl, met de trekschuit naar Steenwijk en dan over zand- of modderpaden de laatste kilometers naar Frederiksoord. Al na drie maanden roept Johannes van den Bosch, dat de proef geslaagd is en start hij plannen voor volgende vestigingen: drie vrije koloniën en vier gesloten/onvrije koloniën. Zijn medebestuurders en de uitvoerenden moeten maar zien hem bij te benen. De briefwisseling van het bestuur is grotendeels bewaard gebleven. Daarnaast is van het reilen en zeilen in de koloniën een gedetailleerde administratie bijgehouden en bewaard. Weliswaar zonder videocamera’s, maar heel beeldend vastgelegd. Zo is er te lezen over de dagindeling, werk, relaties, menu, ruzies en “vrijetijds”-besteding. Ook verslagen van de raad van policie en tucht zijn bewaard en zo kan spreker ons inlichten over de behandeling door die raad van kattekwaad, zoals stenen gooien, oogst vertrappen en het zingen van schunnige liedjes. Nog vorige week ontdekte spreker een stuk uit 1862, toen Jongkind-Koning directeur was: een lijst van gezinnen, die men uit de koloniën zou willen verwijderen. Daarop staat ook ene J. Beun, wegens blijken van onwil. Het zou echter zo’n vaart niet lopen, want hij bleef nog tot 1882. Dit als troost voor het aandachtig toehorende echtpaar Beun uit Apeldoorn. Vervolgens spitst Jan Taekes de Vries zijn oren als hij zijn naam hoort noemen, want ook een gelijknamig familielid van hem staat op die lijst. In dit geval bleef de oude Jan Taekes met zijn vrouw in de koloniën wonen tot hun dood in 1894/95. In de steden waren in de 19e eeuw gestichten voor bedelaars. Daar wilde men wel van af en zo ontstond het plan om die te concentreren in de buurt van de koloniën. Dat leidt tot de Ommerschans en vervolgens Veenhuizen-2. Mannen en vrouwen worden strikt gescheiden. Voor wezen komt Veenhuizen-1 met een wat lichter regime. In het weeshuis komen slaapzalen, klaslokalen en ruimtes voor toezichthouders. Detail: hangmatten op de slaapzalen, die overdag worden opgehesen. Het onderwijs in dit instituut en de rest van de koloniën is verplicht en goed, zodat de kinderen na hun opleiding meer in hun mars hebben dan kinderen uit de rest van Nederland, waar pas veel later leerplicht wordt ingevoerd. In alle drie de gestichten in Veenhuizen wordt ook huisvesting geboden aan


19

arbeiders- en soldatengezinnen; de woningen worden op slimme wijze in de plattegrond van het instituut verwerkt. Zo’n woning was 4,00 x 4,70 m2. De bouw wordt openbaar aanbesteed en we krijgen zowel plattegronden als offertes geprojecteerd. Tijdens de pauze wil menigeen graag de spreker/schrijver persoonlijk spreken. Ook wordt met graagte gebruik gemaakt van de gelegenheid op het boek aan te schaffen en door de schrijver te laten signeren. Na de pauze gaat Wil Schackmann in op de mogelijkheden om via Internet bronnen te raadplegen. Via www.drenlias.nl zijn gegevens van kolonisten te bekijken. Een waarschuwing is op zijn plaats aangaande de geboortedata in de administratie van de Maatschappij, want die kunnen wel eens afwijken van die in de burgerlijke stand. Een commissie wilde nog wel eens iemand sturen die eigenlijk al te oud was en sjoemelde dan met het geboortejaar. Momenteel wordt de bij de Maatschappij ingekomen post van de jaren 1818-1848 gescand in het kader van het Matamorfoseproject, zodat deze post te zijner tijd ook via de site raadpleegbaar wordt. Voor de archieven van plaatselijke commissies verwijst spreker naar de plaatselijke (streek-)archieven. Wie gingen er eigenlijk naar de koloniën? In het begin is er een vrij zware selectie qua leeftijd en geschiktheid als gezin voor het beoogde werk. Geleidelijk is er een verschuiving naar gezinnen die de plaatselijke commissie graag uit de eigen plaats kwijt is. Dat noodzaakt in de koloniën tot veranderingen en uiteindelijk tot stichting van een strafkolonie met een streng regime. De Maatschappij had gebrek aan mankracht voor al het uit te voeren werk en bedacht daarom een wervende constructie: Bij afname van een contract voor plaatsing van 6 wezen wordt gratis huisvesting geboden voor een bejaard gezin. Spreker haalt als voorbeeld Alexander Copini aan; geboren in 1810 in Rotterdam als zoon van een koorddanser. Die gaat samen met 5 andere wezen naar Willemsoord. In 1828 vertrekt hij, opgeleid als steenbakkerknecht, naar Sneek. Volgens de opzet zijn de koloniën budgettair neutraal: het geld dat er door de Maatschappij in wordt gestoken moet in principe door de kolonisten worden terugverdiend. De administrateur houdt van ieder gezin een huishoudboekje bij met alle verstrekkingen en verdiensten. Wie nog rood staat mag de koloniën niet verlaten. In het militaire jargon van de Maatschappij heet het ongeoorloofd verlaten desertie en dat wordt ook zwaar gestraft. Als het wat beter gaat, menen sommigen wel wat sterke drank te kunnen kopen, of te gebruiken in het enige café in de buurt. Het duurt niet lang, of tegen de met alcoholgebruik samenhangende misstanden worden maatregelen getroffen: de koloniën worden drooggelegd en er wordt een systeem van bonnen ingevoerd. Die bonnen kan alleen in de koloniewinkel worden besteed en daar is geen alcohol te krijgen.

20


De Maatschappij heeft zich als doel gesteld de kolonisten te verheffen. Spreker noemde al het verstrekken van kleding en het goede onderwijs. In de kolonistenhuisjes was ook enig meubilair geplaatst en er was voorzien in beddengoed; alles keurig verantwoord in het huishoudboekje. Daarnaast is er sprake van een goede gezondheidszorg, zij het naar de mogelijkheden van die tijd. Het blijkt al spoedig nodig, dat wijkmeesters als big brothers rondgaan om te zien of alle huisraad nog in goede staat aanwezig is, of het binnen proper is en of er niet te veel ruzie is. Nieuwe kolonisten die nog nooit beddengoed hadden gekend, wilden dat wel eens naar de lommerd brengen, of verkopen, om met het verkregen geld – in hun ogen – belangrijker zaken te kopen.

Kolonie Frederiksoord omtrent 1826 Naar aanleiding van een vraag van de heer Beun merkt de spreker op, dat kolonisten die de bevoogding konden accepteren, in de koloniën beter af waren dan in de steden. Wie daar echter niet tegen kon, of het beter wist dan de leiding, kon problemen verwachten. Een volgende vraag gaat over de gezondheidszorg. Daar is de historica H.G. (Miek) Roelfsema-van der Wissel op gepromoveerd. Wie meer wil weten gaat naar www.rug.nl, tikt als zoekwoord ‘gezondheid’, of ‘weldadigheid’ en leest het persbericht. De hele dissertatie is op te halen op: http://irs.ub.rug.nl/ppn/29276359X. Johannes van den Bosch had een vrij revolutionaire kijk op de maatschappij. Zijn Maatschappij vestigde een soort nieuwe orde volgens een model dat later door Karl Marx bekend zou worden als communisme en geleide economie. Hij zag het grootgrondbezit als de wortel van alle kwaad. Als gevolg van zijn latere functies, hem door de koning opgedragen, heeft hij als maatschappijhervormer en bestuurder van de Maatschappij van Weldadigheid nooit de erkenning gekregen die hij eigenlijk verdiende. Rond de koloniën ontstonden desperadokolonies van plaggenhutten, gebouwd door jongeren voor wie in de officiële koloniën geen plaats was. Dit was mogelijk door de


21

speciale Drentse regel, dat je woonrecht verkreeg, als je zo’n plaggenhut in één dag zover af had, dat je erin kon overnachten. In de jaren 1860-’70 kwam de Maatschappij eindelijk tot het inzicht, dat 2 hectare toch echt te weinig was voor een rendabel bedrijf. Geen wonder dat de kolonisten nauwelijks van hun schulden af hadden kunnen komen. Tot zover de aantekeningen van de interessante lezing. Wie meer wil weten leze het boek van Wil Schackmann en in het verlengde daarvan het boek ‘Het pauperparadijs’ van Suzanne Jansen. Bij voldoende belangstelling kunnen we met een groep(je) leden een excursie ondernemen naar het museum van de veenkoloniën. Meer daarover elders in dit nummer. Op de website www.deproefkolonie.nl is meer wetenswaardigs te vinden en je kunt doorklikken naar gegevens over de eerste 52 kolonisten op de eigen site van de schrijver: www.schackmann.nl/proefkolonie. Voor meer informatie over ‘Veenhuizen’ verwijst de spreker naar de publicatie van R. Berends, A.H. Huussen jr., R. Mend en R. de Windt: Arbeid ter disciplinering en bestraffing, Zutphen 1984; een gedegen op archiefonderzoek gebaseerd boek van medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen. Wie zelf aan de slag wil in het Drents Archief doet er goed aan de door Wil Schackmann ontwikkelde Zoekwijzer te raadplegen. Deze wordt (voorlopig) nog maandelijks aangevuld: http://www.drentsarchief.nl/option,com_wrapper/Itemid,138/ In het maartnummer van het blad ‘Genealogie’ van het CBG is een artikel van Wil Schackmann opgenomen over Kolonisten in Drenthe met enkele fraaie illustraties. Museum De Koloniehof: www.dekoloniehof.nl In dit museum is een aardige collectie te zien met de Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid als onderwerp. U kunt er de sfeer van de 19e eeuw proeven en er is ook een winkel van streekproducten. Op 25 april gaat de beeldentuin open. Het museum staat op historische grond. Adres: Koningin Wilhelminalaan 87, 8382 GC Frederiksoord; geopend in april en oktober van 13:00 tot 16:30 uur en in mei t/m september van 11:00 tot 16:30 uur.

Paleografie: Het getijdenboek van Catharina van Kleef Transcriptie en hertaling van de tekst op pagina 24 van nr. 4 van 2008 van dit blad door Henny Fransen “Hier begint onser liever vrouwe getiden. Heer luke op mijn lippen. Ende mijn mont sel voortkundigen dijn lof. God wil dencken in mijn hulpe here tot mi te helpen haeste. Glorie si den vader ende den soon ende den heiligen geest. Alst was inden beginne ende nu ende altoes ende ewelijc sonder einde amen. Alleluia.

22


Invitatorium Inder eerlicheit der alre salichster ionfrouwen maria laet ons volhertelike blijscap hebben ten here” Hertaling: Hier begint het getijde van Onze Lieve Vrouwe Heer, let op mijn lippen en mijn mond zal uw lof verkondigen God, wil mij in mijn hulpeloosheid spoedig gedenken. Glorie zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, Zoals het was in het begin en nu en altijd Tot in eeuwigheid Amen. Alleluja. Uitnodiging. Laten wij ons ter ere van de Allerzaligste Maagd Maria met geheel ons hart verheugen in de Heer. Met toestemming van de schrijver overgenomen uit het decembernummer (jaargang 17 nr. 4) van het afdelingsblad van de afdeling Kwartier van Nijmegen en enigszins aangepast.

Korte berichten Deelname aan het Project Genetische Genealogie in Nederland opnieuw mogelijk Op 29 november 2008 werd het eerste jaar van het landelijke Project Genetische Genealogie in Nederland (een initiatief van het KNGGW, de NGV en OV) afgesloten met een zeer geslaagde DNA-dag in Leiden, waarbij meer dan 300 deelnemers aan het project aanwezig waren. Aansluitend verscheen in december 2008 het boek Zonen van Adam in Nederland. Genetische Genealogie: een zoektocht in ons DNA-archief. Het eerste jaar heeft tal van verrassingen opgeleverd. Via de gevonden DNA-profielen konden verscheidene families aan elkaar gekoppeld worden, die vóór het project nog niet van een onderlinge band wisten. Verrassend was voor tal van deelnemers ook de diepere oorsprong van de familie. Een oorsprong die bijvoorbeeld mogelijk te vinden is bij soldaten uit het Romeinse leger, die zich in onze gebieden vestigden. Meer over dit boek op www.barjesteh.nl/news.htm (prijs: 46,50 euro excl. verzendkosten) Inmiddels is de inschrijving voor het tweede jaar van dit project al weer geopend en hebben al zich vanaf december tot medio februari al zo’n 70 nieuwe deelnemers aangemeld (waaronder ook tal van –verre- familieleden van deelnemers van het afgelopen jaar). Het is de bedoeling de resultaten van het onderzoek aan het eind van het jaar te vervatten in een vervolg op Zonen van Adam en deelnemers wordt derhalve verzocht hun stamreeksen zo volledig mogelijk in te zenden, waarbij de mogelijk bestaat ook illustraties op te nemen, mits die in een resolutie van ten minste 300 dpi worden aangeleverd.


23

Deelname aan het project kost 155 euro, waarvoor niet alleen de haplogroep en het haplotype worden bepaald door het hoogaangeschreven Forensisch Laboratorium voor DNA-onderzoek van het LUMC onder leiding van Prof. Peter de Knijff, maar waarvoor ook clusteranalyses plaatsvinden door vrijwilligers naar aanleiding van de resultaten van het laboratoriumonderzoek. Ook verwantschapsvraagstukken die kunnen voortvloeien uit het onderzoek, worden door het lab te Leiden in behandeling genomen. Tevens zullen in de loop van dit jaar de gegevens van de oude en nieuwe deelnemers gekoppeld worden aan bijvoorbeeld de resultaten van de zoektocht naar de Oer-Vlaardinger en wordt er o.a. ook gesproken over het vergelijken van de resultaten met de bevindingen uit het archeologisch en DNA-onderzoek op de locatie Catharinakerk te Eindhoven. Vanzelfsprekend zullen de resultaten van dit jaar ook vergeleken worden met de resultaten van de meer dan 400 deelnemers van het afgelopen jaar. Belangstellenden voor deelname aan dit uiterst interessante project kunnen zich aanmelden door het betalen van 155 euro op bankrekeningnummer 554678306 van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde te Bilthoven onder vermelding van ‘DNA-onderzoek’ en het gelijktijdig versturen van een email aan [email protected] met naam en adresgegevens, waarna een DNA-afnameset zal worden toegezonden. Zeven Amerikaanse presidenten hebben voorouders die in Leiden woonden Een groep van ruim 125 protestanten vluchtte in het begin van de 17e eeuw naar Nederland, omdat ze in eigen land hun geloof niet in vrijheid konden belijden. Na een kort verblijf in Amsterdam verhuisden ze naar Leiden. Daar vestigden zij zich onder meer aan de

24


Pieterskerkhof, waar hun geestelijke voorman John Robinson een groep huisjes liet bouwen en in eigen huis kerkdiensten hield. Van 1609 tot 1620 woonden daar zo’n 30 Pilgrims, onder wie Thomas en Ann Blossom. Barack Obama stamt via zijn moeder, Stanley Ann Dunham af van hun dochter Elisabeth, die in 1620 te Leiden werd geboren. George W. Bush stamt af van hun zoon Peter, die eerder in Leiden ter wereld was gekomen. Zo zijn Obama en Bush Verre verwanten. Ook de presidenten Grant, Coolidge, Taylor, F.D. Roosevelt en Bush senior stammen af van de Leidse Pilgrim Fathers. In juli 1620 vertrok de helft van de groep, onder wie Thomas Blossom via Delfshaven naar Amerika. Door veel Amerikanen worden zij gezien als de stichters van het moderne Amerika. Zie voor genealogische info:: www.mijnstambomen.nl/leiden/blossom.htm Meer over de Pilgrim Fathers: www.pilgrimhall.org/Leidenmuseum.htm (Bron: Trouw 10 januari 2009)

Vragenrubriek Ditmaal een bijdrage van onze gast Jan Helwig. Reacties graag aan de redactie. Mijn vrouw en ik zijn enkele malen als gast bij uw bijeenkomsten geweest. Naast de gebruikelijke genealogische studie naar onze eigen familie hebben we nog een onderwerp. Toen de Leidse universiteit van ons land werd opgericht in heeft een familie de Bondt (Bontius) verschillende hoogleraren geneeskunde geleverd. Die professoren hebben die mede de grondslag gelegd voor de moderne geneeskunde van nu. Voor die tijd een fantastische ontwikkeling dus. Er zijn nog andere interessante leden van die familie: Reinier de Bondt schreef het toneelstuk “Beleg en ontzet van Leiden”, het na de “Gijsbrecht van Amstel” meest opgevoerde toneelstuk van Nederlandse bodem. zie http://www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Ceneton/Bontius/index.html Ik ben op zoek geweest naar zijn sporen in de archieven, maar heb daarvan bitter weinig gevonden. Er was een Schout de Bondt die heel berucht is geworden door zijn onverdraag-zaamheid naar de remonstranten toe. Vondel heeft een gedicht aan de begrafenis van zijn hond gewijd. Zie http://www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Ceneton/Bontius/index.html De uitdrukking “bekend als de bonte hond” zou daar van af stammen. Heeft U nog ideeën waarop ik verder kan zoeken? Een korte samenvatting van wat mij nu bekend is over die familie volgt hieronder. I

Gerard de Bondt geboren 1538 Rijswijk Gelderland (volgens biografisch woordenboek) overleden 15 September 1599 Leiden gehuwd met Jacoba Jansdr [ 4 Kinderen van Gerard de Bondt en Jacoba Jansdr: Johan, Reynirius, Willem en Jacobus] NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

25

II

Johan Bontius geboren 1571 ? gehuwd met Liedewij Willemsdr van Goedereede gehuwd met 20 juni 1599 Rotterdam [3 Kinderen van Johan Bontius en Liedewij Willemsdr van Goedereede volgen] III Anna Bontius gehuwd met Arien Leunisz Hollaer gehuwd met 12 april 1632 Rotterdam III Jacob Bontius III NN geboren _____ overleden 14 September 1624 Rotterdam

II

Reynirius Bontius (bekende hoogleraar geneeskunde) geboren 1576 Leiden of Renswoude (Utrecht) overleden 12 Juni 1623 Leiden III Willem Reyniersz de Bondt

II

Willem de Bont (schout te Leiden) geboren 1588 Leiden overleden 1646 Leiden gehuwd met Maria van Dilsen overleden vóór 05/6/1626

II

Jacobus Bontius (de bekende tropenarts) geboren 1592 Leiden overleden 30 November 1631 Batavia Indonesië gehuwd (1) met Agnietje Jans (van Bergen) overleden 1627 aan boord van de “Vianen” gehuwd (2) 16 December 1627, Batavia met Sara Gerardi Vinsemius, geboren 1607, overleden 8 Juni 1630, Batavia aan cholera gehuwd (3) met Maria Adams 14 September 1630, Batavia [2 Kinderen van Jacobus Bontius en Agnietje Jans (van Bergen): Cornelius en Jan] III Cornelis Bontius geboren? overleden 1 jan 1637 gehuwd met Cryntgen Danielsd van de Pot [1 kind van Cornelis Bontius en Cryntgen Danielsdr van de Pot: Reijnier] IV Reijnier Bontius [schrijver van het toneelstuk] geboren 1 september 1625 Leiden overleden vóór 16 augustus 1648 te A’dam gehuwd met (1) Anneken Heynricxdr van Mol geboren 1 oktober 1625 overleden 16 februari 1646 ? gehuwd met (2) Trijntje Daniels [Kinderen van Reijnier Bontius en Anneken Heynricxdr van Mol] V Janneken Bontius [Kinderen van Reijnier Bontius en Trijntje Daniels] V Cornelis Bontius III Jan Bontius geboren _____ Batavia overleden 1631 aan mazelen of “kinderpokken”

De redactie geeft uw reacties en suggesties voor plaatsen en bronnen waar meer te vinden is over de familie Bontius graag aan Jan Helwig door.

26


Inhoudsopgave:

pagina:

Van de voorzitter ................................................................................................... 3 Van de redactie ...................................................................................................... 4 Bijeenkomsten ....................................................................................................... 5 Over de leden van de afdeling .............................................................................. 7 Evenementen ........................................................................................................ 7 Jaarverslag 2008 van de NGV afdeling Apeldoorn en omstreken .......................... 8 Financieel jaarverslag 2008 ................................................................................. 11 Enkele punten van de agenda van de Alg. Vergadering NGV 25 april 2009 ......... 12 Voorbeeld van een matrilineaire reeks door F.C. Nelis ......................................... 13 CODA Archief: een (hernieuwde) kennismaking ................................................. 15 De proefkolonie van de Maatschappij van Weldadigheid .................................. 18 Paleografie: Het getijdenboek van Catharina van Kleef ...................................... 22 Korte berichten ................................................................................................... 23 Vragenrubriek ...................................................................................................... 25

Bijkomend lidmaatschap Leden van andere afdelingen van de NGV kunnen voor 8,50 euro per jaar bijkomend lid worden van de afdeling Veluwe (Apeldoorn en omstreken); zij moeten dit opgeven aan de ledenadministratie NGV, postbus 26, 1380 AA Weesp, of per e-mail aan [email protected] Overname van artikelen. Om zoveel mogelijk bekendheid te geven aan onze vereniging en ons blad, vragen wij u overgenomen artikelen met bronvermelding op te nemen. Abonneren op het afdelingsblad van de afdeling Apeldoorn en Omsterken Het blad is gratis voor leden van de afdeling Apeldoorn en omstreken. Niet-leden kunnen zich op dit blad abonneren voor 7 euro per jaar, losse nummers 2,25 euro incl. verzendkosten. De bedragen kunt u overmaken op giro 3501951 ten name van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken te Apeldoorn. Graag met vermelding van gewenst nummer en/of jaargang. Bij de voorpagina De afbeelding toont Huis Leeuwenburg bij Twello , tekening van J. de Beijer, circa 1740.


27

28


Kruizemuntstraat 135 7322 LG APELDOORN

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

Recommend Documents