NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

AFDELINGSBLAD AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

2004 • No.3 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

1

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN BESTUUR: Voorzitter, tevens afdelingsafgevaardigde: J.W. Limpers Timorlaan 5, 7314 BV Apeldoorn, (055) 578 6529 e-mail: [email protected] Secretaris: F.C. Nelis Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn, (055) 366 53 08 e-mail: [email protected] Penningmeester: A.A. Vlietstra Rijksstraatweg 238, 7395 MG Teuge, (055) 323 1224 e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid: J. Hamaker Vlierbessenlaan 4, 7322 HZ, (055) 522 31 34 e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid, tevens plv. afdelingsafgevaardigde, DIP en webmaster: J.W.G. Netelbeek Klingmakersdonk 212, 7326 GC Apeldoorn, (055) 533 1663 e-mail: [email protected] Coördinator afdelingsledenservice (CALS): A. Maas Klompstraat 29, 7311 CR Apeldoorn, (055) 522 3655 e-mail: [email protected] Afdelingswebsite: http://apeldoorneo.ngv.nl/ (wachtwoord voor het ledengedeelte: clubhuis) Afdelingsblad NGV Apeldoorn en omstreken ISSN: 1571-9014 Verschijnt in 2004 vier maal: maart, mei/juni, augustus en november/december. Redactieadres: Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn Redactie: vacature; secretaris en penningmeester vervangen gezamenlijk.

2

NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Van de voorzitter Afgelopen juli ben ik weer eens naar de studiezaal van het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) in en Haag gegaan. Deze keer ging mijn belangstelling vooral uit naar de verzameling familieadvertenties, geknipt uit dagen weekbladen sinds ca. 1795. Een groot deel van deze verzameling is gescand en online te raadplegen. Ik was op zoek naar advertenties van de familie Baars en vond o.a. een advertentie waarin stond dat D.V. (Deo volente = zo God het wil) 11 april 1917 Arie Baars Cz (de overgrootvader van mijn vrouw) en Ariaantje Kortleve hun 50-jarige echtvereeniging hopen te herdenken. Achter de naam Baars stond de afkorting Cz. En ik vond nog twee andere advertenties met een soortgelijke afkorting: uit 1919 Baars Ez. en uit 1933 Baars Pz.. Wat betekent dat?? Volgens van Dale staat Ez. voor Ezra, een van de boeken van het Oude Testament. Was het in die tijd niet ongewoon de naam met een bijbelboek te verbinden? Maar van Dale kent alleen CZ. als symbool voor Tsjechië en PZ. als personeelszaken en dat kan natuurlijk niet de betekenis zijn van de afkortingen Cz. en Pz. achter de naam Baars. Wie kan (het gebruik van) de genoemde afkortingen verklaren? Schrijf daar eens een kort stukje over en stuur dat naar de redactie van ons fraaie afdelingsblad of plaats het op het prikbord van onze afdelingswebsite apeldoorneo.ngv.nl . Alle inzendingen worden in het volgende nummer van het afdelingsblad, dat rond december verschijnt, opgenomen. De redactie verheugt zich nu al over deze bijdragen van de leden!.

Van de redactie Uw redacteur heeft de koelte van zijn werkkamer tijdens een aantal hete zomerse dagen gebruikt om dit nummer voor te bereiden, maar ook om te werken aan nieuwe contacten met betrekking tot zijn eigen voorouders. Zo bleek een kleindochter van een zus van mijn grootmoeder ook bezig te zijn met de familie Van Baalen. Zij zette mij weer op het spoor van een onderzoeker van de familie Monshouwer, waarvan een Anna en een Neeltje met Van Baalens trouwden. En de naam van mijn moeder, Van der Ham, blijkt ook onderwerp van onderzoek voor meer mensen te zijn. Na het oud-bestuurslid van de NGV Jan Teunis van der Ham zijn er nu diverse onderzoekers mee bezig. Een daarvan wees me op een genealogie van Hendrick van der Ham, gepubliceerd door de Historische Vereniging Ameide en Tienhoven. In deze genealogie zijn de afstammelingen van Maarten Gerrits van der Ham opgenomen, onder wie onze Jan Teunis. In het door hem uitgegeven familieblad heeft Jan Teunis echter al in 1948 de namen van een aantal broers en zussen van Maarten Gerrits opgenomen, die in de hiervóór genoemde genealogie ontbreken. Als er een relatie mocht zijn van “mijn” Van der Hammen met de oudste Hendrick, dan moet dat verlopen via een van de niet genoemde broers van Maarten: Willem, Alert, of Joost. Ik heb een idee dat het Willem is, maar kan dit nog niet hard maken. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

3

Er zijn namelijk nog meer Van der Hammen in de omgeving van Stompwijk en de Tedingerbroekpolder en wie zegt, dat daar rond 1664 niet óók een Cornelis Willemss (van der Ham) is geboren? Dat ik die tot nog toe niet heb kunnen vinden is nog geen bewijs. Jan Teunis had een en ander waarschijnlijk heel zorgvuldig uitgezocht en geregistreerd. Helaas heeft hij voor zijn overlijden niets geregeld over de manier waarop met zijn genealogisch werk moest worden omgegaan. Bij een toevallige ontmoeting in het Haagse gemeentearchief met de heer Vulsma, die nog met Jan Teunis heeft samengewerkt, vernam ik dat diens levenswerk mogelijk door zijn nabestaanden is opgeruimd. Dit houdt in, dat we domweg opnieuw in de bronnen moeten duiken om de relatie van de diverse Van der Hammen aan het licht te brengen. Zoals u ziet zou ik ook zonder de zorg voor dit blad genoeg tijd in genealogisch onderzoek kunnen steken. Ik prijs me dan ook gelukkig met iedere bijdrage van de leden, medebestuursleden en andere afdelingen. Ditmaal laat Arend Jan Zweekhorst u meegenieten van zijn genealogische lotgevallen. Aan de verslagen van lezingen is een stukje over de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland toegevoegd met nog wat meer informatie dan onze spreker al gaf. Met nieuws over websites willen we u voorbeelden geven van nieuwe, of nu pas ontdekte mogelijkheden. Komt u zelf al surfend tot een verrassende ontdekking, schrijf daar dan ook eens een kort verslagje van. Wacht daarmee niet, want binnen de kortste keren heb je de volgende leuke ervaring en voor je het weet raakt de eerdere in het vergeetboek. In de vragenrubriek leest u een vraag over Apeldoorn/Appeldorn.

AGENDA (Zie ook onze website: http://apeldoorneo.ngv.nl) De bijeenkomsten worden gehouden in het Apeldoornse Stadhuis, vergaderkamer S016, Marktplein 1; zaal open vanaf 19.00 uur en aanvang lezing circa 19.30 uur. Zowel voorafgaand aan de lezing, als tijdens de pauze is er gelegenheid tot inzien van de periodieken van zusterafdelingen en van de catalogus van de afdelingsbibliotheek. Tijdens de pauze kan ook het bestand van de contactdienst worden geraadpleegd. De bijeenkomsten duren doorgaans tot 21.45 à 22.00 uur. Het Stadhuis staat op het Marktplein, bovenop de parkeergarage Marktplein, waar ook ’s avonds een flink tarief moet worden betaald. Parkeren langs de straat en op terreinen is vanaf 18.00 uur gratis. De fietsenstalling (ingang aan de Deventerstraat) is ook ’s avonds gratis en bewaakt, terwijl het openbaar busvervoer in de stad Apeldoorn ook nog in 2004 een euro per retour kost. Er zijn bushaltes vlakbij het Marktplein.

4


Dinsdag 14 september 2004: De burgerlijke stand en het naamrecht vroeger en nu door de heer Wim Zondag uit Baarn De burgerlijke stand is in ons land door de Franse overheersing (Napoleon) in 1811/ 1812 ingevoerd en sinds die tijd een overheidstaak geworden. Vóór die periode werden de geboorten en huwelijken met name bijgehouden in de kerkelijke registers en overlijden door de beheerders van de begraafplaatsen. Aan de hand van veel voorbeelden zal een overzicht worden gegeven van verschillende akten van geboorten vanaf ca. 1800 tot heden. Ook de geboorteakten van Koningin Beatrix en Prins Willem-Alexander zullen worden getoond. Voorts zal het een en ander verteld worden over voornamen: over mooie, leuke, grappige, gekke en rare namen, die tegenwoordig gegeven worden. De mogelijkheden om je achternaam of voornaam te veranderen komen ook aan bod, alsmede de naamgeving van de in ons land wonende vreemdelingen. Tot slot ook aandacht voor het nieuwe naamrecht (keuzemogelijkheid van de ouders voor de naam van de vader of de moeder), de registratie van partnerschappen en het voltrekken van huwelijken tussen twee mannen of twee vrouwen, de zgn. ‘flitsscheiding’ en enkele nieuwe ontwikkelingen wat betreft huwelijksvoltrekkingen. Aan het eind van de lezing wordt aan eenieder een overzicht uitgereikt van de belangrijkste wijzigingen van de burgerlijke stand vanaf 1800 tot heden; een overzicht van het huidig naamrecht in Nederland, alsmede een verhaal over de huwelijksvoltrekking in onze landstreken zo’n 1600 jaar geleden. Dinsdag 12 oktober 2004: NGV, afdeling en CALS op het Internet door de heren Jan Netelbeek en Arend Maas, gevolgd door een contactuurtje. Onze webmaster, Jan Netelbeek, legt uit wat de websites van de afdeling en van de NGV zoal te bieden hebben. Achter de diverse “knoppen” zitten namelijk wel eens onvermoede mogelijkheden. Hij legt ook het gebruik van het prikbord uit, zodat u deze laagdrempelige mogelijkheid om uw vragen aan velen voor te leggen (beter) leert kennen. De enquête leerde, dat de mogelijkheid om het CALS-bestand op Internet te raadplegen weinig bekendheid geniet. Onze Coördinator Afdelings Leden Service (kortweg CALS) zal laten zien hoe dat in zijn werk gaat. Hij zal ook aangeven op welke wijze u uw gegevens kunt aanleveren voor opname in het bestand. (U weet toch, dat het gaat om een overzicht van familienaam, woonplaats en periode met vermelding van de datum van opname van de gegevens en een verwijzing naar de onderzoeker, zodat met dat lid contact kan worden opgenomen.) Net als na de jaarvergadering van 2003 wordt na de pauze een contactuurtje gehouden. Zo kunnen de aanwezigen elkaar beter leren kennen. Ieder krijgt de gelegenheid iets over zichzelf en zijn/haar onderzoek te vertellen. Illustratie met documenten, foto’s en/of kwartierstaten is welkom, maar hoeft niet.


5

Dinsdag 9 november 2004: Boeven in de familie door de heer Hans van Felius uit Haarlem Voor een genealoog heeft het zo zijn voordelen, als en of meer voorouders met justitie in aanraking zijn geweest. Dan is er iets (b.v. een persoonsbeschrijving) van hen te vinden in registers van gevangenissen en van civiele of militaire rechtbanken. Spreker zal vertellen hoe je het moet aanpakken om dit soort gegevens op het spoor te komen. Hij gaat in op de organisatie van de rechterlijke macht en de geschiedenis daarvan. Het verloop van een strafzaak passeert ook de revue. Tenslotte de resultaten van het onderzoek in de eigen familie van de spreker: dorre namen met datums worden aangekleed en krijgen soms een gezicht. Voor beginners: workshop “stamboomonderzoek met de computer” De workshop duurt twee dinsdagavonden van 19:00 tot 22:00 uur en wordt gehouden op 19 en 26 oktober 2004 in het leercentrum van Seniorweb aan de Snelliusstraat te Apeldoorn. Deelname kost 25 euro en daarnaast wordt aanschaf van het boek “Uw stamboom en de computer” van het CBG aangeraden. Kennis van stamboomonderzoek is niet noodzakelijk, maar de deelnemers dienen wel over enige computervaardigheid te bezitten (tekstverwerking, Internet). Verdere informatie en een opgaveformulier zijn te vinden op de website van Seniorweb Apeldoorn: http://apeldoorn.seniorweb.nl/. U kunt u opgeven via het emailadres van de heer J.W. Limpers: [email protected]

Evenementenkalender 2004 Raadpleeg voor de laatste nieuwtjes ook de website van de NGV: www.ngv.nl en klik op Agenda. zat. 18 sept.

zat. 9 okt.

zat. 16 okt. zat. 30 okt.

zat. 6 nov.

6

GROENLO Oost-Gelderse contactdag, “De Bron”, Ruurloseweg, 10:00-16:00 uur, gratis entree. Uitgebreide informatiemarkt voor genealogen en geïnteresseerden in streekgeschiedenis. inl. Jos M.G. Lankveld, 0481 373478, e-mail: [email protected]; Johan Hiddink, 0318 618618, e-mail:[email protected] NAALDWIJK 13e Delflanddag, Ontmoetingskerk, Anjerlaan 49. Inl. [email protected], of 0174 - 63 11 60 Op de homepage van de Studiegroep Genealogie Westland http:// www.genealogiewestland.nl vindt u de meest actuele informatie. NGV Voorzitters/penningmeestersoverleg. (Plaats wordt nog bekend gemaakt) HELE LAND Nationale Archievendag in de archieven van Nederland, tevens start Week van de Geschiedenis. Nadere informatie: http://www.archievendag.nl, http://www.anno.nl (onder: Week van de Geschiedenis) en http://www.divakoepel.nl. WEESP Themadag België en Frankrijk in het NGVVerenigingscentrum, Papelaan 6 van 10 tot 16 uur. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

zat. 13 nov.

HILVERSUM Najaarsbijeenkomst Familieorganisaties, De Akker, Melkpad. Inl. [email protected]

zat. 27 nov.

UTRECHT Algemene Vergadering (Najaar) van de NGV Afgevaardigden ontvangen een uitnodiging. NIJMEGEN Grote viering i.v.m. 2000-jarig bestaan van de stad. LIMBURG Limburgdag 2004. Inl. B. van Laer tel. 0495 544758

najaar najaar

In ARNHEM: Metamorfose van een stad Tentoonstelling in de Grote of Eusebiuskerk tentoonstelling ter gelegenheid van de 60-jarige herdenking van de Slag om Arnhem. Van vrijdag 10 september t/m vrijdag 8 oktober; dinsdag t/m zaterdag 9:00-17:00 uur en zondag 12:00-17:00 uur. De expositie gaat over de gedaanteverwisseling die Arnhem en omgeving onderging tussen omstreeks 1930 en 1960. Tijdens en na de Slag om Arnhem (september 1944), toen de geallieerden probeerden de Rijnbrug op de Duitsers te veroveren, veranderde de Gelderse hoofdstad in een ruïne. De titel van de tentoonstelling verwijst naar de grote verandering die in Arnhem plaatsvond door de oorlogsverwoestingen en de wederopbouw. Een eerste impressie van de tentoonstelling kunt u krijgen op de website van het Gelders Archief: www.geldersarchief.nl.

Over de leden van de afdeling Wij verwelkomen als nieuwe leden van onze afdeling: dhr. G.J. Gootjes Melkleenweg 4 7396 BT mw. E.M.B. Koning 2e Beukenlaan 47 7313 AR

Terwolde Apeldoorn

De redactie biedt in deze rubriek plaats aan alle leden om zich voor te stellen en iets over hun onderzoek mee te delen. Als u daar ook uw e-mailadres bij vermeldt, kunnen medeleden als ze dat willen makkelijk contact leggen. Bijvoorbeeld als zij in dezelfde streek of naar dezelfde namen onderzoek doen. U kunt u abonneren op de Nieuwsflits van de afdeling door uw e-mailadres aan de webmaster op te geven. Zie voor zijn e-mailadres de binnenzijde van het omslag. Arend-Jan Zweekhorst en genealogie Met genealogie ben ik in 1960 begonnen, toen ik in de buurt van Zevenaar met m’n auto rondreed en ik mij onverwacht op de Zweekhorstweg bevond. Nieuwsgierig als ik was heb ik gelijk aan een boer die daar op het land aan het werk was gevraagd hoe die naam Zweekhorstweg tot stand was gekomen. Tot mijn verbazing vertelde hij , mijn naam is Zweekhorst de boerderij waar ik op woon heet Zweekhorst, de weg heet zo en de buurt heet ook zo. Dus ik was bij Zweekhorst aan de Zweekhorstweg te Zweekhorst .Met het genealogievirus werd ik gelijk besmet. Een bezoek aan het archief in Zevenaar volgde spoedig en dat was het begin van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

7

een jarenlange tocht langs archieven in verschillende plaatsen. Het vervolg was op het Gemeentehuis in Epe, de ambtenaar die mij daar te woord stond was erg enthousiast en heeft mij dan ook bijzonder goed op weg geholpen. Na enige tijd kon ik de geboorte- en overlijdensdata van de familieleden ophalen; alles was netjes op papier gezet en de kosten waren nihil, als ik het niet uitgetypt hoefde te hebben. Het was allemaal met de hand geschreven en zag er perfect en goed leesbaar uit; zo ging dat in die dagen; de stukken zijn nog in mijn bezit. De lijst van familieleden begon gestaag te groeien en het was niet eenvoudig dat overzichtelijk te houden, een goed systeem heb ik nooit gehad. En al gauw kwam een computerprogramma in beeld. Met een computer werkte ik al en de gegevensopslag was prima geregeld. Het eerste programma was GD90. In de loop der jaren heb ik diverse programma’s gebruikt en heb alle gegevens bij een nieuw programma wel eens opnieuw ingevoerd wat ik een ieder aanbevelen kan, het maakt alles een stuk overzichtelijker naar mijn mening. Tegenwoordig werk ik met Aldfaer, waar ik buitengewoon tevreden over ben. Wat mijn onderzoek betreft is het een hobby van hollen of stilstaan, je kunt er weken achteréén intensief mee bezig zijn en het kan ook zo maar maanden of langer volkomen stil liggen. Het is wel een mooie hobby en kan voor veel voldoening zorgen, de contacten die gelegd worden en onverwachte ontdekkingen die gedaan worden in een archief of op internet De link met de Zweekhorst bij Zevenaar heb ik nooit kunnen leggen. Met mijn onderzoek ben ik gevorderd tot 1695 en ik hoop nog verder terug te kunnen gaan. Enige tijd geleden kreeg ik een mailtje van een mevrouw uit Texas die mijn naam ergens op internet gezien had en hulp vroeg bij het opsporen van haar voorouders. Ze is Hollandse van geboorte en woont al jaren in Texas. Haar vader was Sjoerd Gerhardus Arnoldus Baars geb: 5/11/1906 in Leeuwarden overl: 28/06/1985 in Amsterdam en daarmee houdt het op . Als U die naam in uw onderzoek wilt betrekken zou ze dat zeer op prijs stellen. Mijn e-mail adres is [email protected] en ik zie uw reacties met belangstelling tegemoet. Arend Jan Zweekhorst

Korte berichten (1) “Profielenboek” op onze website operationeel Degenen die over Internettoegang beschikken, kunnen gebruik maken van het z.g. “Profielenboek” op onze afdelingssite. Dit Profielenboek geeft ieder lid de mogelijkheid zijn of haar profiel op de website te plaatsen en dit later, indien nodig, aan te passen. U kunt ook de al geplaatste profielen bekijken om te zien of er voor u interessante onderzoekgebieden in voorkomen. 8


Het Profielenboek bevindt zich in het beschermde gedeelte van onze website, dat u alleen via het wachtwoord (zie binnenkant omslag) kunt bereiken. De profielen zijn alfabetisch op naam gesorteerd. Meer informatie kunt u vinden in het vorige nummer en op http:// apeldoorneo.ngv.nl. Intikkers voor de biografische afdeling van het Verenigingscentrum. In het vorige nummer van dit blad en op de website is een oproep geplaatst om mee te doen aan het intikken van gegevens. Er zijn vier opgaven binnen. In de loop van september zal Bestuurslid John Hamaker contact opnemen met de betrokkenen voor het maken van afspraken. Wilt u alsnog meedoen, stuur dan een berichtje aan de secretaris. Uit de eerste Nieuwsbrief 60 jaar NGV. Grote gebeurtenissen werpen hun schaduw vooruit, zo ook deze jubileumviering. Het hoofdbestuur heeft al in maart 2004 een jubileumcommissie ingesteld en die heeft nu al de afdelingen van de grote lijn van haar plannen op de hoogte gesteld. Het is de bedoeling om het jubileum te vieren op zaterdag 13 mei 2006 in de Expozaal en enkele kleinere zalen van de Jaarbeurs te Utrecht. Daar zullen de afdelingen zich presenteren en wordt een CD-rom met kwartierstaten gepresenteerd. Om van die CD-rom een succes te kunnen maken is de medewerking van zoveel mogelijk leden nodig. Vandaar de OPROEP om kwartierstaten in te zenden in Pro-Gen-, of Gedcombestand van 5 generaties, te beginnen bij personen geboren vóór 1930. Een nog samen te stellen redactiecommissie zal beoordelen of de ingezonden kwartierstaten zullen worden opgenomen. De samensteller blijft verantwoordelijk voor zijn inzending. Nadere berichten over de inzending volgen. U kunt alvast beginnen met het selecteren van de personen in uw bestanden die u met hun kwartierstaat een plaatsje op de jubileum-CD zou willen gunnen. Persbericht van de afdeling Gooiland CD-ROM Gooise geslachten De oproep in 2003, om gegevens in te sturen die betrekking hebben op “Gooise Geslachten” om een extra uitgave van “Oude Sporen” te kunnen maken, heeft onze stoutste verwachtingen overtroffen. Dit heeft geresulteerd in een CD-ROM met daarop vele bronnen die het de genealoog makkelijk maakt vanachter zijn PC onderzoek te doen in de Gooise bronnen. Op de CD-ROM treft U van vele plaatsen de DTB gegevens (de oudste vanaf 1643), registers van diverse kerken, resolutieboeken, impost op begraven etc. etc. en diverse stamreeksen welke door leden zijn ingestuurd. Kortom te veel om op te noemen. Het is op dit moment de meest uitgebreide digitale bron die er beschikbaar is van een specifiek gebied. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

9

U kunt in het bezit komen van deze unieke CD-ROM voor de tijdelijke intekenprijs van 10,00 euro + 2,50 euro (verzendkosten), door overmaking van het totaalbedrag ad 12,50 euro op postgirorekening 6131862 t.n.v. de penningmeester NGV afd. Gooiland te Utrecht onder vermelding van naam, adres en woonplaats. De distributie zal na 1 november plaatsvinden.Na 1 november zal de prijs 12,50 euro + 2,50 euro (verzendkosten) bedragen. Reageer dus op tijd.

De politie van de middeleeuwen tot de tweede wereldoorlog. Aantekeningen van Frans C. Nelis van de lezing door de heer Frank van Riet op dinsdag 11 november 2003. De heer Van Riet heeft de smaak van het maken van boeken met geschiedenis als onderwerp al jong te pakken gekregen. Als 16-jarige maakte hij al een boek van de grote fotocollectie van zijn grootouders betreffende de Brabantse plaats Beers. Toen hij als politieman in Rotterdam terechtkwam, ging hij daar werken aan de geschiedenis van de politie. De schout kreeg in de stad steeds meer bevoegdheden en kon die niet allemaal meer in eigen persoon uitoefenen. Hij stelde helpers aan: rakkers. Die naam heeft te maken met rekken, een manier van pijnigen van verdachten. De schout kon keuren vaststellen. De schout en zijn rakkers werden slecht betaald; om in hun onderhoud te voorzien, mochten ze een bordeel houden. De schout kon ook terugvallen op de schutterij; de schutters moesten hun eigen uniform en wapen bekostigen. De nachtwacht had een klepper als teken van waardigheid en om te gebruiken bij het omroepen van de tijd. (Bijvoorbeeld: De kok heit negen! Negen heit de klok!, zoals kort na de oorlog een radioprogramma op zaterdagavond heette.) Maar de nachtwacht had ook zijn stille rondes om het rondwarend gespuis te betrappen.

10


Iedere stad had zijn eigen regelingen. Zo had Rotterdam een hellebaardier voor het bewaren van de orde tijdens raadsvergaderingen. In de Franse tijd was er de veldwachter voor beveiliging van het veld en de oogstproducten en daarnaast de agenten van politie en de gendarmerie (staatspolitie). Na de Franse periode kwamen de oude instellingen terug. De criminaliteit nam daardoor flink toe. Daarom werd de nachtwacht van politie ingesteld. In de zuidelijke provincies werd de Marechaussee opgericht. Na de Belgische onafhankelijkheid zwermde die uit over het hele land. De dorpen moesten wel betalen voor de inzet van de Marechaussee. Er kwamen ook onbezoldigde functies voor mensen die in het dagelijks leven een ander beroep uitoefenden. In 1856 werd de Rijksveldwacht opgericht, waarin vooral onbezoldigde veldwachters werden opgenomen. De rijksveldwachtrecherche werd opgericht bij de Gerechtshoven. De rijksveldwachter hield kantoor aan huis. De Marechaussee zat in kazernes, waarin ook hun gezin en hun paarden werden ondergebracht. Een veldwachter had een lage beloning en geen pensioenvoorziening, dus moest hij lang doorwerken en hopen op opvolging door zijn zoon als onbezoldigd opvolger. Hij had weinig hulpmiddelen en moest het van zijn vindingrijkheid hebben. Na wat plaatjes te hebben getoond van fietsles voor de politie (eind 19e begin 20e eeuw), komt de heer Van Riet bij de opleidingen. Ieder korps (de plaatselijke inspecteur) moest daar zelf voor zorgen. In de twintiger jaren van de 20e eeuw kwam de eerste Nederlandse politieschool in Hilversum. Die was gesticht door de Politiebond en gemeenten konden daar hun politieagenten laten opleiden. In de 20e eeuw kwamen in de grotere steden bereden brigades. Den Haag was de eerste: in 1919. De brigade beschikte over eigen paarden. Elders werkte men wel met gehuurde paarden. Het rijwiel ging in de 20e eeuw tot de vervoermiddelen behoren. Spreker toonde een foto van Haagse rijwielagenten. Veldwachters beschikten dikwijls over een (dienst)hond. Een specialiteit van Rotterdam was de havenpolitie. Amsterdam had motorpolitie op motoren met zijspan. De moeilijke manoeuvres die men daarmee kon uithalen werden het publiek getoond bij speciale demonstraties, waarvan weer enkele fraaie voorbeelden op ons projectiescherm verschenen. De heer Van Riet gaf voorbeelden van activiteiten op het van opsporing en van herkennen van falsificaten, identificatiesystemen, forensisch onderzoek. De controle op de naleving van de trekhondenwet vond door een arts plaats onder begeleiding van de politie. De rijwielbelasting vergde ook de aandacht van de politie. Op het bureau werden de instrumenten van straatmuzikanten gecontroleerd. Wat communicatie betreft is er veel veranderd. In de huidige tijd zijn we verwend met allerlei handige en supersnelle middelen. Voordat er telefoon was, gebruikte men soms de straatverlichting om de zich op straat bevindende politiemensen een codebericht te sturen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed de Marechaussee dienst als Militaire Politie.


11

Daardoor was er minder toezicht op het platteland. Dit leidde tot oprichting van de Politietroepen voor de politietaak binnen het leger, zodat de marechaussees terug konden naar hun taken in het land. Onze spreker houdt zich nu bezig met de politie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarvan stond nog niets op papier. Hij is interviews gaan houden en trof daarbij veel kennis aan. Zo sprak hij de dochter van de eerste naoorlogse Amsterdamse hoofdcommissaris. Zij vertelde, dat haar vader de uit concentratiekampen terugkerende politiemensen verbood hun ervaringen te verwerken. Ook ervaringen met arrestaties van collega’s, jodenvervolging etc. kregen geen ruimte voor verwerking. Bij het ophalen van joden door de politie gingen ook Duitse soldaten mee. Op dat moment was er nog niets bekend van hetgeen we nu weten over het tragische vervolg. Tenslotte beantwoordde de heer Van Riet enkele vragen. Wie benoemde de veldwachter? De burgemeester. Waar bevinden zich de archieven? Veelal bij de gemeenten, maar er is ook veel bij het Nationaal Archief te vinden, ook van de registratie van criminelen. Ook het archief van het Rode Kruis is de moeite waard. Waarom gebruikt de politie de karabijn als wapen? Omdat dit wapen relatief gemakkelijk te hanteren is. Voor de geïnteresseerden schreef Frank van Riet het boek: T’uwen dienst, de ontwikkeling van de politie in Nederland vanaf de Middeleeuwen tot de Tweede Wereldoorlog. ISBN: 9055940372. Een exemplaar hiervan is onder SISO-nummer 395.74 opgenomen in de Centrale Bibliotheek van Apeldoorn (CODA) in de Vosselmanstraat.

Van schoenendoos tot familiearchief Aantekeningen van Frans C. Nelis van de op 10 februari door de dames Leny Kukler-van Gemert en Inge Raben-van der Meulen gehouden lezing. De lezing begint met de losse spullen uit de schoenendoos en het begint al snel anecdotes en tips te regenen. Zoveel, dat hier niet alles kan worden weergegeven; het was gewoon niet bij te houden. Naarmate de avond vordert wordt de berg voorbeelden steeds groter. De dames hebben dan ook een karretje vol dozen uit het Noord-Hollandse meegebracht. Het bewaren van kleurenfoto’s met behoud van de juiste kleuren is een probleem gebleken. Tip: maak er zwart-witafdrukken, of reproducties van, die zijn beter houdbaar. De negatieven, mits goed bewaard, zijn wel goed houdbaar. Films kunnen het best op een plastic spoel worden bewaard in een plastic doos. Plastic, omdat metaal kan corroderen en de film beschadigen. Geluidsbanden moet je minstens één keer per jaar afspelen.

12


Na verloop van tijd worden financiële gegevens interessant. Bewaar dus eens iets van belastingpapieren, aankoopnota’s, boodschappenlijstjes, nota’s van gezondheidszorg (b.v. rond een bevalling) en zo mogelijk een kasboek. Zo kun je later vergelijkingen maken, zien wat het geld in een bepaalde periode waard was en waar men zijn geld aan uitgaf. De dames hebben zelf bijvoorbeeld ook een kassabon van de supermarkt betaald met de afrekening nog in guldens. Wat voor bewaarmateriaal kun je gebruiken? De insteekhoezen van de Hema zijn goed. Gebruik nooit een markeerstift op te bewaren stukken; gebruik in je archief geen nietjes of paperclips, want die roesten na verloop van tijd; elastiekjes worden kleverig, tasten papier aan en verliezen hun elasticiteit. Sellotape tast het papier aan en verliest zijn kleefkracht, dus ook niet gebruiken. Een muf ruikend boek is geïnfecteerd met schimmel en kan andere boeken aansteken. Houd het dus apart. Hoe bewaar ik de onderbroek van mijn grootmoeder en ander textiel? Maak deze artikelen eerst goed schoon, maar als er stijfsel in zit, dan kun je dat beter laten zitten. Plaats het kledingstuk op een model met zijdepapier erover en bewaar het in het donker. Grotere stukken worden het best zonder gestreken vouwen opgeborgen in speciale dozen De dames hebben een oplossing voor het koppelen van archiefstukken aan persoonsrecords in Pro-Gen via een archiefveld. De nummering is gebonden aan een kwartierstaat. Een foto wordt genummerd/opgeborgen bij de oudste die erop is afgebeeld en dat nummer wordt bij alle overige personen opgenomen. Om het genoemde archiefveld in Pro-Gen in te voeren bieden de dames een diskette aan met het programma “Toevoegen archiefveld”. Gebruikers van andere programma’s moeten zelf een plaats zoeken voor een archiefveld. (In GensDataPro is al in voorzien in koppeling met foto’s en dergelijke.) Na de pauze nog meer tips. De kast waarin een en ander wordt opgeborgen moet droog zijn en als die van hout is bij voorkeur van ongelakt vuren. In geen geval spaanplaat, MDF, of triplex. Gebruik zuurvrije archiefdozen, bijvoorbeeld van Jansen, Wijsmuller & Bouns, tel. 075 6211001; e-mail: [email protected]. (In Apeldoorn kan Dijkgraaf-Rijsdorp aan de Prins Willem-Alexanderlaan dit soort dozen leveren. Red.) Gebruik ongebleekt band voor het bijeenhouden van stukken. Schrijf op je archiefstukken met een zacht potlood (HB, B, of zelfs BZ). Berg foto’s op in een speciale doos en speciale -soms dure - plastic hoezen. Voor eenieder die het goed voor heeft met de opbouw van een archief en met zijn archiefstukken hebben Leny en Inge een boekje van 44 pagina’s samengesteld. Nu al de tweede druk, waarin - na een tentoonstelling in Hengelo over “Vraat in opoe’s poesie” staat hoe je dat probleem moet bestrijden: drooghouden en eventueel zijdepapier tussen de bladen. In het boekje komt ook aan de orde, dat je wel kunt beginnen met domweg alles te


13

verzamelen, maar dat je toch een moment bereikt om je af te vragen of er niet geschoond moet worden en welk systeem je in je verzameling moet brengen om nog iets te kunnen terugvinden. Ook een derde zou er de weg in moeten kunnen vinden. Het archief moet dus toegankelijk worden en dat kan niet zonder een beschrijving, of in vaktermen: een inventaris. Tenslotte de vraag waar zo’n goed opgezet en beschreven archief uiteindelijk zijn bestemming moet vinden. Als de familie nationale of plaatselijke bekendheid genoot kan dat een rijks- of gemeentearchief zijn. In de meeste gevallen komt eerder het CBG, of de NGV in aanmerking. Je moet dan een contract opstellen over het gebruik ervan: wie mag het gebruiken en eventueel met welke beperkingen. Laat je dit na, dan kunnen er problemen met de privacywetgeving komen. Voor ieder die een archief heeft is het van belang, dat hij aangeeft wat wat is: op ordners en dozen, maar ook op individuele stukken. Geef ook aan welke computerprogramma’s zijn gebruikt. Zorg ervoor, dat nabestaanden het wachtwoord kennen, waarmee de gegevens in de computer beveiligd zijn. Na de goed opgezette en uitgevoerde voordracht van Leny en Inge waren er nog slechts enkele vragen. Oude kranten kun je het best ongevouwen bewaren. Voor het meten van de luchtvochtigheid moet je een hygrometer aanschaffen. Tenslotte was er gelegenheid het boekje “Van schoenendoos tot familiearchief” en de diskette “Toevoegen archiefveld” aan te schaffen.

Het grafstenenproject Noord-Holland Al surfend via de site van Jaap van Kuler belandde uw redacteur op http:// www.schiltmeijer.nl/Begraafpl/grafsteind.html en vond daar veel aanvullende gegevens van in Noord-Holland begraven verwanten. Een zoekactie op de naam Nelis leverde mij treffers op in onder meer Haarlemmerliede, Ilpendam, Hoofddorp, Zuidschermer, Ursem, Nieuw-Vennep, Heerhugowaard, Halfweg en Westbeemster. Het aantal doorzochte begraafplaatsen was vele malen groter; samen zo’n 40% van alle Noord-Hollandse begraafplaatsen. Alles dankzij vrijwilligers ,met Albert Schiltmeijer voorop, die de moeite hebben genomen een of meer begraafplaatsen systematisch door te lopen en alle grafstenen en gegevens te registreren. Albert is nu al ruim een jaar bezig met IJmuiden-west, waar hij alle grafstenen fotografeert, maar waar hij 70% met de hand moet opnemen wegens de slechte staat van leesbaarheid van de stenen. Hij verwacht daarna nog een paar maanden nodig te hebben om alles in te voeren. U begrijpt, dat assistentie bij dit project meer dan welkom is. Overlijdensgegevens maken immers de genealogische informatie over personen pas echt af. Doorzoeken van het bestand van het grafstenenproject kan gegevens opleveren van uit het zicht verdwenen parsonen. Mensen met veel vrije tijd en doorzettingsvermogen hebben met dit project weer een optie voor een zinvolle tijdsbesteding. 14


Molens In Aqua Vitae van de afdeling Betuwe trof de redactie onderstaand bericht van Joop Kuijntjes aan. Heeft u een molenaar bij uw voorouders, dan is de site van de molens misschien interessant voor u. De molendatabase is dè verzameling van werkende en verdwenen molens in Nederland, België, Duitsland en Scandinavië en is samengesteld door vele molenliefhebbers voor iedereen met belangstelling voor wind- en watermolens. Op dit moment (begin augustus) telt de database 13.664 molens, waarvan in Nederland 1179 bewaarde en 5219 verdwenen molens, in België 1185, in Duitsland 4830 en in scandinavië 1251. Gezocht kan worden op plaats en op provincie, maar ook kan worden gezocht op naam van de molenaar. Adres: http://www.molendatabase.nl Door de website te bezoeken ontdekte uw redacteur, dat de Leidse molen De Engel, waar Claas Landman in 1752 woonde volgens de huwelijksgegevens, een korenmolen was, die in 1750 was gesloopt. Nou ja, mogelijk was de bijbehorende woning in stand gebleven. Op de plaats van de molen verrees later de Leidse sterrenwacht. Ik kreeg prompt een bedankje voor de gezonden gegevens betreffende Claas Landman en de mededeling, dat die aan de database waren toegevoegd. Bij het schrijven van deze tekst heeft uw redacteur ook nog even gekeken of de molen van Nieuwerkerk op Schouwen-Duiveland ook in het bestand voorkomt en jawel, er verschijnt een keurige reeks gegevens. Nu weet ik dus, dat Claas Landman’s vader Frans waarschijnlijk molenaar was op een korenmolen, een achtkante bovenkruier van het type grondzeiler. Deze molen is in 1844 afgebrand. Men houdt zich aanbevolen voor afbeeldingen van deze molen en toont een ansichtkaart van de vervangende molen, die 125 m ten zuidoosten van de oude molen is gebouwd, eveneens aan de westzijde van de Molenweg. Het Blauwe Bolwerk te Leiden met de korenmolens De Vechter (links) en De Engel (rechts). Detail van “de grote Hagen” van Jan Dou en Chr. Hagen, 1675. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

15

Genealogie in Duitsland Aantekeningen van Frans C. Nelis van de op 10 maart 2004 door Jos Kaldenbach gehouden lezing. Onderzoek in Duitsland van de periode na 1875 wordt gehinderd door de Datenschutzgesetz, die persoonsgegevens beschermt, tenzij er een directe afstammingslijn is. Wil je dus gegevens van personen van later datum hebben, dan moet je bij de aanvraag met de hand op het hart zwart op wit durven zetten, dat het directe voorouders betreft: “Ich versichere euch dass dies meine direkte Vorfahren sind”. De Adressbücher zijn echter wel openbaar en je kunt bij een archief kopieën (van relevante pagina’s) opvragen. Vóór 1875 is het ook niet zo eenvoudig, want je moet wel goed weten hoe de staatkundige situatie was. Raadpleeg daarvoor een historische atlas, waarin voor elke periode de grenzen van de diverse koninkrijken, hertogdommen etc. zijn aangegeven. De spreker heeft een grote hoeveelheid boeken meegebracht en op tafel gelegd, waar tijdens de pauze in geneusd kan worden. Hierbij een historische atlas, maar bijvoorbeeld ook een boek over Auswanderer (emigranten) uit Westfalen met een grote namenlijst. In het Verenigingscentrum in Weesp staan ook veel boeken met Duitse gegevens. Jos geeft de tip om voorafgaand aan een bezoek aan een Duits archief de in Weesp beschikbare archiefindices te bekijken, of bij dat archief een Kurzübersicht aan te vragen per post, of e-mail. Als je dat een paar dagen tevoren doet, ligt het bij het bezoek voor je klaar. Ter plaatse gelden beperkte uitgifterondes; let daarop. In het door Napoleon overwonnen Duitsland begint de burgerlijke stand al in 1793. Voor Duits onderzoek is er de “Heinzmann” als genealogisch repertorium. Maar die is vooral op adellijke geslachten gericht, terwijl in onze Berenstein ook flink wat van het “gewone volk” is opgenomen. Voor Internetadressen is er ook een boek in Weesp. Spreker raadt aan om dat vooraf te raadplegen en kort voor het bezoek aan Duitsland nog even op de website het adres te controleren. Als je aan een archief schrijft, doe dat dan nooit aan een persoon, want als die er wegens vakantie of ziekte niet is, waagt geen ander het zijn post open te maken. Richt de brief dus aan: Sehr geehrte Damen und Herren. Duitsers die bij de VOC wilden aanmonsteren moesten allemaal naar Harderwijk. De aktes bevinden zich in het nationaal Archief. Een handige (start)pagina voor onderzoekers in Duitsland is: http://www.degenerverlag.com. Degener is de uitgever van Familienkundige Nachrichten , adres: Postfach 1360 D-91403 Neustadt/Aisch, e-mail [email protected]. Je kunt in dat blad een zoekadvertentie (Suchanzeige) plaatsen. Er is een boek met biografieën van overledenen: “Leichenpredigten”. Gens Germana is het blad van de WGOD, de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland. Deze werkgroep heeft rond de 500 leden en in haar bibliotheek een aantal boeken, die we

16


in Weesp niet hebben. (Meer informatie over de WGOD is opgenomen in een aansluitend artikel van de hand van mevrouw Paetzel-Veenstra. Red.) In de Duitse Ortsfamilienbücher - vroeger Ortssippenbücher - is veel informatie te vinden, zelfs kopieën van doopaktes van elders. Meer nog dan in Nederland komen gelijke plaatsnamen op meerdere plaatsen voor. Het is daarom van belang de juiste plaats te vinden. Hierbij kan de (andere) woonplaats van getuigen van belang zijn, of een nadere aanduiding in een kerkelijk, of notarieel stuk. Ook een aardrijkskundig woordenboek kan uitkomst brengen, of juist aangeven hoeveel verschillende plaatsen van de betreffende naam voorkomen. Kinderen werden ook wel eens niet in hun geboorteplaats gedoopt, omdat de prijs van het dopen in een naburige kerk lager was. Een akte van indemniteit (een vrijwaring van de plaats van vestiging door de plaats van vertrek, ook wel borgbrief genoemd) vermeldt de Kreis (regio) en de parochiekerk van de betrokkene. In Brühl in Rheinland/Pfalz berust het archief van de oude Rheinprovinz. En de grootste burgerlijke stand van Duitsland. Het archief is gevestigd in een mooi kasteel. Er zijn kopieën van doopboeken uit de 17e en 18e eeuw. De WGOD beschikt over duizenden genealogieën. Zorg er zelf voor, dat uw genealogie in de archieven van de NGV en het CBG komt. De meeste genealogieën zijn in tijdschriften gepubliceerd. Op www.ngv.nl kunt u vinden of er een genealogie op een bepaalde naam is. Nog enkele bijzondere boeken: een Deutsches Namenlexicon met de oudste vermeldingen. Zo’n 15.000 namen. Van belang is: Lateinische und Deutsche Bezeichnungen in der Familienforschung van Joseph A. Huber, Augsburg. De spreker beschikt over een Urkundenbuch van Lüneburg uit de 14e eeuw. Een dikke bron van informatie is de index op vonnisboeken van de 16e tot de 19e eeuw. Over militairen is in Weesp een met alle Hannoverse troepen. Spreker heeft goede contacten met de genealogische vereniging van het Osnabrücker Land. Men komt dit jaar in juni naar Alkmaar en voor volgend jaar staat Weesp op het programma. Tips voor Internet: let op www.staatsarchiv.de met een link naar Kommunalarchive (gemeentearchieven); je kunt ook Duitsers zoeken op Google.de. Let er op, dat Google niet de Umlaut gebruikt, maar een e achter de betreffende klinker, dus ae, oe en ue voor ä, ö en ü Interessant is Foko.genealogienetz.de, een site voor Forscherkontakte, of onderzoekerscontacten. Voor de liefhebbers van Duitse handschriften biedt spreker lettervoorbeelden (zie pagina 20) en een deel van een akte met transcriptie (zie blz. 18 en 19).


17

18


In den name ons Heeren Amen. Bij den inhoud van desen jegenwoordigen Instrumente publyck sijn eenen ygelick dyet behoirt eenigssints kennelicken en openbaarlick dat men in het jaar der geboorte desselffs ons Heer duijsent vijff hondert & negentich inde vyerde Imperten, opten viffentwintigste dach Augusti omtrent elff vuyren opten middag, regerende de grootmogende Primo Domino Rodulpho, daer de godlicke goedertierenheit de edele Roomsche Keyser dye name int XV. Jaere Sijner (Partie?) Ter presentie van mij Willem Corneliss Int Wijnhuis openbaar bij den Hove van Hollant geadmitteert Notaris & getuigen Hyer onder genoneert gecopereerrt sijn Hendrick Hendricxss van Arnhem & Brecht Willemss dr van Oldemerct echteluydens wonende binnen de stede Enchusen, beijde gaende staende wel bij memorie, Rede & Verstand alss vuijtwendich Scheen & met andere sijdt en meede bemerken. De welcke overdenkende de broosheijt des menschen levens, de sekerheijt des doods & d’onsekeren vuyre van dyen, sal begeren om sulcx te disponeren bij maniere van testamente van aen de gave dye sij respective (maten?) doot sullen ontruimen (p.alat?) hebben geordonneert, genomineerd & geïnstitueert, ordonneren, nomineren en institueren bij desen aen dandere de langstlevende van sij beijden eenige & universale erffgenamen van alle de goederen en disponeren die NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

19

Jos Kaldenbach besluit met een oproep om toch vooral in Weesp te komen kijken naar de veelheid van daar beschikbare bronnen. (Zoals bekend heeft deze oproep geleid tot enkele bezoeken aan Weesp, waarbij diverse leden een rijke oogst konden binnenhalen. Red.)Als toegift kreeg de redactie van Jos Kaldenbach een lijstje met gegevens van aktes in het Oud Notarieel Archief van het Rijksarchief NoordHolland: veenland/heideland verkoop Loenermark, procuratie 3661-64, 31/10/1638 land, bezit, test. 908-43, 27/10/1627 land, vererving, 1050-45, 10/06/1653 land, vererving, Ankeler pad op ‘t Loo, Dorpermaten, 3 morgen: IJsbrand de Koning 6234-949, 21/03/1805 verkoop zilver, procuratie 3661-88, 16/06/1639 ene Heijmerch uit Apeldoorn 973-85, 15/12/1637 Guertge Lobberigs, testament 908-43, 27/10/1629; Guertge is een zus van Marijtge, Jacobje, Evert, Geertge, Wouter, Wolff en Goosen Lubbertsz [email protected]

20


Kent u de WGOD? G.H. Paetzel-Veenstra Graag ga ik op de uitnodiging in, iets te schrijven over de vereniging waarvan u de naam hierboven ziet staan en die bij veel mensen nog onbekend is. De Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland, zoals de naam voluit luidt, is ontstaan uit een behoefte. Toen namelijk de initiatiefnemer, de heer J.A.C. Riel, omstreeks 1960 naar Duitsland reisde voor genealogisch onderzoek, stuitte hij op onverwachte moeilijkheden. Samen met andere onderzoekers, vertegenwoordigers van verschillende genealogische organisaties – NGV, Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde en CBG - stichtte hij op 27 januari 1968 in Utrecht de WGOD. De werkgroep is onafhankelijk en heeft als doel, het vergemakkelijken van genealogisch onderzoek in Duitsland voor haar leden. Om dit doel te bereiken heeft de vereniging in de loop van de jaren veel genealogisch materiaal verzameld en gearchiveerd. Tweemaal in het jaar wordt een bijeenkomst georganiseerd, waar naast de ledenvergadering informatieve lezingen door Duitse en Nederlandse deskundigen en oefening in het Oudduitse schrift op het programma staan. Ons blad De eerste jaren hield men contact door middel van brieven, al snel volgde enkele keren per jaar een blad, ‘Mededelingen’, en hieruit ontstond het huidige tijdschrift Gens Germana, een kwartaalblad. Hierin vindt men onderzoekservaringen van leden, historische artikelen, nuttige informatie, oefeningen in het Oudduitse schrift. Tweemaal is een themanummer verschenen dat ook door niet-leden kan worden gekocht: Zo kwamen zij naar Nederland en Als het genealogisch onderzoek hapert, waarin leden schrijven over respectievelijk hun geïmmigreerde voorouders en over moeilijkheden, ondervonden bij genealogisch onderzoek in Duitsland. Cartotheek Een belangrijk project van de WGOD is de cartotheek van de vereniging. Ieder lid wordt gevraagd de namen op te geven waarnaar hij onderzoek heeft gedaan, met vermelding van de plaats en de periode. Per computer worden de ongeveer 5000 gegevens verwerkt, waarna het geheel in druk wordt uitgegeven. Leden die in een zelfde gebied zoeken, worden gestimuleerd de krachten te bundelen bij hun onderzoek. Zo ontstonden de Postleitzahlgroepjes.. Sinds 1991 is de WGOD aangesloten bij de DAGV, Deutsche Arbeitsgemeinschaft Genealogischer Verbände; gestreefd wordt de WGOD-cartotheek te koppelen aan die van de DAGV. Service De WGOD beschikt over een eigen Infodienst waar leden terecht kunnen voor hulp bij hun onderzoek in Duitsland. Daarnaast staat de leden een bibliotheek ter beschikking met Duitse genealogische boeken en tijdschriften. Af en toe worden NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

21

excursies georganiseerd naar Duitse archieven. De nieuwste aanwinst van de WGOD is haar website: www.wgod.nl> De inhoud wordt steeds interessanter. Bijzondere uitgaven Het is de gewoonte geworden in een jubileumjaar een boek uit te geven, dat ook te koop is. Het eerst verscheen De Gids, een overzicht van Duitse genealogische literatuur in Nederlandse bibliotheken en archieven. Bij het 25-jarig jubileum verscheen een bundel voor de WGOD gehouden lezingen: Familienforschung im deutschen Grenzraum zu den Niederlanden. Vijf jaar later verscheen Vademecum, waarin de uitvoerig beschreven geschiedenis van de WGOD en een adressenlijst van Duitse archieven en genealogische verenigingen. Het eerste en het laatste boek zijn inmiddels uitverkocht. De jongste uitgave, ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum, is een CD-Rom met alle door de WGOD uitgegeven tijdschriften en boeken. Ik hoop dat de WGOD voor u nu ook een bekende vereniging is geworden. U kunt ons bereiken op onderstaande adressen: Secretariaat: dr. W. R. Wybrands Marcussen, Rooseveltlaan 191, 1079 AP Amsterdam. Infodienst: bij mevr. G.H. Paetzel-Veenstra, Dokter P. Oosthoekstraat 51, 7462 JR Rijssen. Tel. 0548-516404.

Korte berichten (2) GensDataPro leest nu ook Pro-Gen bestanden Persbericht van de afdeling Computergenealogie De afdeling Computergenealogie van de Nederlandse Genealogische Vereniging NGV heeft een nieuwe service-upgrade van haar genealogische computerprogramma GensDataPro uitgebracht. Versie 1.9.2 staat in het teken van het stroomlijnen van het programma en de handelingen rond de digitale dossiers van GensDataPro. Zo is het nu mogelijk om foto’s in geneagrammen op te nemen, de im- en exportmogelijkheden zijn sterk verbeterd. Ook kunnen nu Pro-Genbestandensets worden geopend zonder tussenstap via GedCom. De toegevoegde functionaliteiten hebben voornamelijk betrekking op het omgaan met foto’s in de bekende stamboomoverzichten, de geneagrammen. In deze geneagrammen wordt nu automatisch de eerste foto uit het digitale dossier van de betreffende persoon opgenomen. Van zo’n geneagram kan eveneens een HTML versie worden gemaakt waarmee de informatie op het Internet kan worden geplaatst. Door op een foto te klikken wordt men dan direct naar de informatie, de zogenaamde persoonspagina’s van de betreffende persoon geleid. Ook de GedCom-module is volledig vernieuwd, zodat -in tegenstelling tot vorige versies- nu ook bronnen en gebeurtenissen worden ingelezen en weggeschreven. GedCom bestanden die koppelingen naar een gestructureerde documentenmap

22


hebben, worden nu ook -inclusief digitale dossiers- ingelezen en met de eventuele submappen-structuur van het oorspronkelijke digitale dossier overgenomen. Voor gebruikers die met meerdere programma’s werken zal dit een welkome verbetering zijn. Een ander nieuw onderdeel van de nieuwe versie van GDP is de mogelijkheid om Pro-Gen-bestanden direct in GensDataPro te openen. Dit geldt voor de standaard Pro-Gen opmaakdefinities PG30-1, PG30-2, PG23a, PG23a2, PG23b en PG23c. Bronnen en adressen uit Pro-Gen komen hiermee ook, zonder lastige tussenstap via GedCom, één op één over. De in Pro-Gen gekoppelde documenten en foto’s in de Pro-Gen kladvelden worden eveneens ingelezen en komen in de persoonsdossiers van GensDataPro terecht. Op de programma-website van de afd. Computergenealogie (www.gensdatapro.nl/ gdpdemo.htm) is een demo-versie tot 100 personen aanwezig. Genealogisch surfen op internet. Wie genealogie bedrijft via internet, kan tegenwoordig al heel veel vinden. Er bestaan talloze sites voor genealogie en plaatselijke geschiedenis en er komen regelmatig nieuwe bij. De meeste interessante internetadressen op gebied van genealogie en aanverwante zaken staan wel ergens op een rijtje, b.v. op de diverse genealogische startpagina’s. Deze hebben mijns inziens echter allemaal een zelfde nadeel: ze streven kennelijk naar volledigheid en zijn daarom zo ontzettend vol dat het vaak ten koste gaat van de overzichtelijkheid. Voor een snel gebruik heb ik daarom een eigen startpagina gemaakt, die beperkt blijft tot ruim 100 links. Dat zijn, naast een aantal algemene links, vrijwel uitsluitend websites waar genealogische basisgegevens te halen zijn. Behalve de verschillende ISIS-adressen, ook de digitale stambomen van Rotterdam, Delft, Amersfoort, Haarlem (Kennemerland) e.a., voorts Familysearch (Mormonen), Drenlias en Streekarchivariaat Noord-West Veluwe, maar ook de gezinskaarten van Amsterdam en Alkmaar, om maar een paar voorbeelden te noemen. Dit alles overzichtelijk ingedeeld in slechts 19 rubrieken. Particuliere sites met genealogieën en/of kwartierstaten worden dus niet vermeld. Dankzij het feit dat deze pagina - Van Kuler Genealogie genaamd - ook via Google en andere zoekmachines bereikbaar is en dat ik er bekendheid aan heb gegeven via de mailinglists van Seniorweb, Noord-Holland en de nieuwsgroep Benelux, maken velen er thans gebruik van. Niet dat ik daar ook maar enig belang bij heb, maar het is aardig om te constateren dat je ook anderen er een plezier mee doet. Bijna vier maanden na de introductie zijn al meer dan 10.000 ‘pageviews’ geteld. Misschien wilt u ook wel gebruik maken van deze gemakkelijke weg naar genealogische bronnen. Zet u dan dit adres bij uw favorieten: http://vankuler.favos.nl/. Jaap van Kuler, Purmerend Voor zoekers in Duitland is er een link naar een overzichtspagina met tientallen Duitse sites (red.).


23

Computergeneaal mei-juni 2004 In dit nummer o.a. een artikel over Internet voor de genealoog, nieuws over Genlias, Aldfaer 3.2.5., GP/Familie en Pro/Familie Versie 2004, Haza-21, Legacy 5, Pro-Gen Kwartierbladen met Word XP en Word 2003, Stamboom De Luxe 4.0 en onder de titel Schippers en veldwachters in Friesland de aankondiging door J. Musquetier van een door hem ondernomen indexering op beroepen gerelateerd aan scheepvaart, visserij en politie in Friesland.

Inhoudsopgave periodieken 2003: De Marke en ‘t Tijschrift Frans C. Nelis De Marke, Berichten over Beekbergen, Brummen, Eerbeek, Hall, Hoenderloo, Klarenbeek, Loenen, Ugchelen, 27e jaargang (2003) - Maart. Martien Kobussen: Het aquaduct over de Loenense Molenbeek; Piet Willemsens: Misverstand voerde schilder Jan Mankes naar Eerbeek; Wietse Venema: Kadastrale atlas Beekbergen en omgeving 1832; Jan Coenraadts: In de gaten (opgraving te Brummen); Piet Willemsens: Roemruchte geschiedenis Sint Jansgilde Brummen; Leen van Weelden: De Geiten Pers sinds 1989; Arend Hubrecht: Napoleon liet zich niet zien (Brummen, 1812); Willem Reusink: Sociale enquête 1892 in papierindustrie Eerbeek. - Oktober. Piet Willemsens: Landelijk befaamd: Willem de Mérode, dichter in Eerbek; Corrie de Kool: Een op het nippertje gered archief (van de rk parochie H. Antonius Abt te Loenen; en nu ondergebracht in het Apeldoorns Archief); Jan Ruupol: Langdurige verdeling van de Loenermark; Arie van Bodegom: “Kromhout”, het veelvuldige misverstand; Henk Witteveen: De Engelse bevrijders van Eerbeek en Loenen; Marianne van Zadelhoff: Bodemvondst uit de middeleeuwen (munten op een aardappelakker te Coldenhove, Eerbeek); Martien Kobussen: Bentheimer grenspalen van de grootheerlijkheid Het Loo; Gerrit J. Schutten: discussie over de boerderijnaam Geseker; Piet Willemsens: Paard zette kroonrad in beweging (tredmolen). ‘t Tijschrift, orgaan van de familievereniging ten Tije - Juli, nr. 19. Nieuw bestuur. Familieberichten. Stamreeks van Willy ten Tije, overleden 16 februari 2003 te Breda. Huub de Jonge: Gerrit ten Atije alias Gerardi klene Thijes. J-W Koten: Werkgroep genealogie familie Ten T(e)(h)ije. - Dec., nr. 20. Familieberichten met stamreeksen van Rianne ten Tije, Ludwina Geertruida Maria ten Thij en Anthonius Johannes ten Teije. Dr. J.W. Koten, patholoog: Drie hooggeleerde Ten Thije’s in Utrecht (1950-1990), deel 1: Jan Hendrik ten Thije, hoogleraar veterinaire pathologie 1948-1965. Parenteel van Otto Jan ten Thije, vader van de hoogleraar. Tweelingen in onze families. Ten Tijes in het register van kwijtscheldingen van Amsterdam.

24


Openingstijden studiezaal Gelders Archief Met ingang van 1 september 2004 zijn de openingstijden als volgt: dinsdag t/m vrijdag 9:00 uur tot 17:00 uur en zaterdag 9:00 uur tot 13:00 uur.

Vragen staat vrij. Onopgeloste zaken, losse eindjes? Hoe zat het nou precies? Vragen kunt u in deze rubriek aan een grote lezerskring voorleggen. Apeldoorn en omstreken heeft stamboomvorsers met ervaring van Friesland tot Limburg en van de kust tot de grensstreek en dan laten we het buitenland nog even buiten beschouwing. De enquête onderstreept de brede belangstelling. Het Internet kan uitkomst bieden, maar waarom niet eens een poging gewaagd via uw eigen afdelingsblad? Gezocht: huwelijk en voorouders van Johann Heinrich Garben (Gerber) en Sophia Janssen. In 1794 waren zij Apeldoorn ontvlucht vanwege de armoede (zie transcriptie bijgaande kopie). Het gezin heeft enkele jaren in de grensstreek rondgezworven. Een verwisseling met Appeldorn bij Kalkar in Duitsland is uitgesloten. Net als in veel andere families wordt ook in de familie Garben verteld dat een voorvader een Franse deserteur zou zijn. Er is stof genoeg om zo’n verhaal de wereld in te helpen!

Doopakte Wertherbruch (D), ‘reformirt’ 12-4-1794: Den 12ten April Abends um 5 Uhr wurde dem Johan Henrich Garben geburtig und wohnhaft zu Appeldorn im Gelder-Lande von seiner Ehefrau Sophia Janssen hier in Wertherbruch beij Gerhard Bruns und alß auf der Reisen der diese Leute nach ihrer Aussage aus Mangel und Noth ihren Wohnort verlassen müssen, ein Sohn gebohren und auf 13ten dito getauft und genennet Johan Henrich. Der Vater ist röm.cath. und die Mutter der reform. Religion zugethan. Op 7-7-1797 is in Haldern (D) dochter Maria Theresia Garben gedoopt. Doopgetuigen zijn Wilhelmus Köster en Gesina Schwiers. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

25

De ouders zijn ‘peregrini’. Acte van bekendheid, opgemaakt 7 juli 1828. Aanwezig zijn de papiermakers Peter Beekman (34 jaar), Jan Stoffels Pannekoek (35), Cornelis Rebbers [of Robbers?], en landman Jan Maaldrink (78), allen woonachtig te Apeldoorn. Zij verklaren dat Johann Heinrich Garben in het laatst van de maand februari of in het begin van de maand maart 1815 te Apeldoorn is overleden. De oorzaak waardoor het niet mogelijk is om een attest van overlijden te laten zien, komt doordat: “een verkeerde en onder een andere naam aangifte is gedaan en mitsdien op de register van overlijden op zijn eigen naam niet is te vinden”. (huwelijksbijlagen Bergh 4-81828, acte 22) Volgens Bevolkingsregister Stokkum (Bergh) moet Sophia Janssen omstreeks 1749 te Apeldoorn zijn geboren. Volgens memorie van successie zijn er in 1832 drie kinderen uit twee huwelijken van Sophia Janssen in leven: ‘verwekt uit het huwelijk met Jan Gerritsen’: Jan Gerritsen te Stokkum en Geertruida Gerritsen te Rees (Pruisen). En Johan Hendrik Gerber, ‘daglooner te Stokkum, gesproten uit het huwelijk van wijlen de eheluiden Sophia Janssen en Johan Hendrik Gerber’. De kinderen Jan en Geertruida Gerritsen staan bij de dominee van Apeldoorn als onwettig te boek: Jan geb/ged 5/21-8-1785, Gerritje 10/24-8-1788 (misschien waren de ouders wel katholiek getrouwd?). Sophia Janssen is overleden bij haar zoon te Stokkum op 20-2-1832. Volgens overlijdensacte is ze een dochter van Gerrit Janssen en Johanna van de Borg [of van de Burg], beiden te Apeldoorn overleden. Dit echtpaar is niet aangetroffen in Apeldoorn. Alle Sophia’s (en Fijkes etc) tussen 1739 en 1771 in Apeldoorn eo zijn onder de loep genomen: 7-3-1756 Sophia, dochter van Jan Willems en Gerritje Gerrits; 20-3-1767 Sophia, dv Harmen Everts en Berendina Aalbers. Ook wordt het overlijden van Maria Theresia Garben gezocht. A.H.M. (Tonny) Thuijs Oudedoetinchemseweg 26B 7038 BH Vinkwijk (Bergh) [email protected] www.thuys.net 0314-652789 NGV lid afd Apeldoorn eo & Kwartier van Nijmegen Eerste reactie van uw redacteur: Ik kon het als kaartenfreak niet laten om even op de kaart naar Appeldorn en Wertherbruch te zoeken. Die plaatsjes liggen in het Kleverland, niet ver van elkaar en ik ben er ook wel eens doorheen gereden. Appeldoorn ligt iets ten oosten van Kalkar en Wertherbruch staat op de kaart tussen Rees en Bocholt. Zouden Appeldoorn en Apeldoorn verwisseld kunnen zijn?

26


Inhoudsopgave:

pagina:

Van de voorzitter ................................................................................................... 3 Van de redactie ....................................................................................................... 3 Agenda .................................................................................................................. 5 Evenementenkalender ............................................................................................ 6 Over de leden van de afdeling ............................................................................... 7 Korte berichten (1) ................................................................................................. 8 De politie van de middeleeuwen tot de tweede wereldoorlog .............................. 10 Van schoenendoos tot familiearchief ................................................................... 12 Het grafstenenproject Noord-Holland ................................................................. 14 Molens .............................................................................................................. 15 Genealogie in Duitsland ....................................................................................... 16 Kent u de WGOD? ............................................................................................... 21 Korte berichten (2) ............................................................................................... 22 Inhoudsopgave periodieken ................................................................................ 24 Vragen staat vrij ................................................................................................... 25

Bijkomend lidmaatschap Leden van andere afdelingen van de NGV kunnen voor 8,50 euro per jaar bijkomend lid worden van de afdeling Veluwe (Apeldoorn en omstreken); zij moeten dit opgeven aan de ledenadministratie, mw. C.J.M. Greveling-Koenen, p/a postbus 976, 1000 AZ Amsterdam Overname van artikelen. Om zoveel mogelijk bekendheid te geven aan onze vereniging en ons blad, vragen wij u overgenomen artikelen met bronvermelding op te nemen. Abonneren op het afdelingsblad van de afdeling Apeldoorn en Omsterken Het blad is gratis voor leden van de afdeling Apeldoorn en omstreken. Niet-leden kunnen zich op dit blad abonneren voor 7 euro per jaar, losse nummers 2,25 euro incl. verzendkosten. De bedragen kunt u overmaken op giro 3501951 ten name van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken te Apeldoorn. Graag met vermelding van gewenst nummer en/of jaargang. Bij de voorpagina De Cannenburgh te Vaassen, tekening van De Beyer, 1744 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

27


Kruizemuntstraat 135 7322 LG APELDOORN

28

TPG Post Port betaald Port payé Pays-Bas

NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING

Recommend Documents