MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie

MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie Gera Hakkesteegt Ergotherapeut Afdeling Revalidatie

MS en vermoeidheid

 Ongeveer 80% van de mensen met MS ervaren vermoeidheid  2/3 ervaart het als grootste beperking  Vermoeidheid heeft invloed op: Dagelijkse activiteiten Participatie Rollen Kwaliteit van Leven (QvL)

Wat is chronische vermoeidheid? ‘Chronische vermoeidheid is het zelfgerapporteerde lichamelijk en/of mentaal onwelbevinden, langer dan 6 maanden aanhoudend en zich uitdrukkend in uitputting, als gevolg waarvan iemand lichamelijk en/of mentaal niet kan functioneren op het door hem/haar gewenste niveau.’ Ned. Tijdschrift voor Geneeskunde, 2012

Ervaren vermoeidheid bij MS

D. Kos

Factoren bij vermoeidheid

Ervaren vermoeidheid

Doel energiemanagement Patiënten leren ‘zelfmanagementvaardigheden’ aan, maken daarbij behorende gedragsveranderingen en ervaren een vermindering van het effect van vermoeidheid op hun leven.

Gericht op het maken van actieve beslissingen en het optimaal gebruik maken van de beschikbare energie

Zelfmanagement

Zelfmanagement is de mogelijkheid van het individu om de symptomen, behandeling, fysieke en psychosociale consequenties, en de veranderingen in levensstijl die inherent zijn aan het leven met een chronische aandoening, te managen. (Barlow, 2002)

Rolmanagement

Medisch management

Emotioneel management

X

Ergotherapeutische interventie  Bij inefficiënt omgaan met energie

en/of

 Disbalans in rust / activiteit (overbelasting)

en/of

 Copingsproblemen

en/of

 Vragen over / problemen met de gevolgen van vermoeidheid

Hoe ziet de behandeling er uit?

Inventarisatie en analyse (1)  COPM  OPHI II

 Evalueren van tijdschrijflijsten  Observatiemethoden/meetinstrumenten zoals PRPP, AMPS  VAS-F  MFIS (vragenlijst vermoeidheid)

Inventarisatie en analyse (2)  Specifieke vragenlijsten zoals:

 IPA (vragenlijst participatie)  CSI (vragenlijst mantelzorger)  WRI (vragenlijst werknemer)

Probleemstelling en doelen stellen  Persoonsgerichte doelen stellen (SMART)  Actieplan  Hoe ga ik de doelen bereiken  Wat, wanneer, hoe vaak, met wie, etc.  Copingplan  Wat zijn de barriëres? Hoe ga ik om met tegenvallers?  Wat zijn helpende factoren? Wat/wie heb ik nodig om mijn doelen te bereiken?

Behandeling  Groepsbehandeling Packer

‘Managing fatigue, a 6-week Energy Conservation Course’

 Ergotherapierichtlijn Vermoeidheid bij MS, CVA en Parkinson  Methode TREFAMS-E Individuele behandelmethode gebaseerd op Packer, de richtlijn en de Energy Conservation Strategies Survey (ECSS) - beschikbaar eind 2014

Energiemanagement  Sparen  Rust en ontspanning

 Geen energie verspillen  Versimpelen van activiteiten  Gebruik maken van technologie

 Activiteiten anders uitvoeren  Tempo aanpassen

 Begroten  Prioriteiten stellen, waarden en normen verkennen  Actieve besluitvorming

 Plannen

Energie management strategieën 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Een deel van een activiteit of een gehele activiteit elimineren Een deel van een activiteit of een gehele activiteit delegeren aan een andere persoon/iemand anders Uw behoefte aan hulp communiceren naar familieleden of anderen. Wijzigen van uw normen door het veranderen van de frequentie of verwachtte uitkomst van een activiteit. Aanpassen van uw prioriteiten door te beslissen hoe u uw energie uitgeeft. Activiteiten makkelijker maken zodat ze minder energie vragen. Plannen van uw dag om balans te hebben in werk en rustmomenten. Veranderen van het moment van de dag waarop u de activiteit uitvoert. Inpassen van rust perioden gedurende de dag, of uitrusten gedurende minstens een uur. Rusten tijdens vermoeiende activiteiten die 30 minuten of langer duren. Identificeren en veranderen van incorrecte werkhoogtes thuis of op het werk Veranderen van de locatie van apparatuur, meubels, of voorwerpen thuis of op het werk Starten met gebruik van aangepaste apparatuur of hulpmiddelen om uw energie te sparen. Veranderen van de manier waarop u uw lichaam positioneert bij het uitvoeren van een activiteit.

Informatie over vermoeidheid Prioriteiten en normen Balans in het dagschema, planning enorganisatie

Energiemanagement

Balans tussen rust, lichte en zware activiteiten

Analyse van de uitvoering van activiteiten Communicatie Houding en ergonomie

Evalueren en follow-up  Evalueren van doelen  Herhalen COPM

 Evt. herhalen IPA  Follow-up na 3 tot 6 maanden

Aandachtspunten bij energiemanagement Motivational Interviewing

Vergroten van de zelfeffectiviteit

Peer models

Aanbieden van informatie

Opdoen van ervaringen

Trial and error

Actieve besluitvorming

Follow-up Doelen stellen Aansluiten op het levensverhaal

Actieplan en copingplan maken

Leren effectief gebruik maken van hulpbronnen

Aansluiten op de leerstijl

TAKE HOME MESSAGE Energiemanagement is niet het aanleren van wat technieken, maar het coachen van mensen in het nemen van regie over hun eigen leven door actieve besluitvorming en gedragsverandering.

Meer informatie, vragen of gebruikte literatuur [email protected] / 010-7034841