Dichter bij huis. Een toekomstgerichte aanpak van intergenerationele overdracht van geweld. Symposium huiselijk geweld voorkomen Rotterdam, 4 februari 2010 © Sietske Dijkstra, www.sietske-dijkstra.nl Bureau Dijkstra/ lector vrouwenopvang en huiselijk geweld www.avans.nl
Met vallen en opstaan Hoe mannen en vrouwen betekenis geven aan geweld uit hun kindertijd, 2000, Eburon, Delft Opa vond zijn eigen kinderen waardeloze, hersenloze poppen. Ze deugden nergens voor en werden nergens mee gecomplimenteerd (…). Hardheid was een deugd in de familie (... ). Ze waren helemaal gek van hardheid en dat heette dan rechtvaardig en recht door zee (Cor, Dijkstra, 201)
Opbouw • Wat is intergenerationele overdracht? – van geweld? – voorbeelden
• • • •
Verschuivingen in het denken en handelen Recente onderzoeken Gender en de overdracht van geweld Drie aandachtspunten
Bewustwording en doorbreken • Korte zin, lange weg • Geslagen jaren van Annemieke van den Berg • Portretten – Herhaling van geweld – Keerpunten en kansen – Toekomstgericht
Overdracht als cultuurverschijnsel • Rutter continuïteit en discontinuïteit tussen en binnen generaties
• Shaping the environment: interactie-effecten • Cultureel erfgoed
Jan Toorop , 1915 Meisjeskopje
Charely Toorop Moeder en kind, 1921
Herhalen en doorbreken • Verschillen in krachtbronnen en veerkracht • Intergenerationeel is altijd complex – Meer plegers en slachtoffers – Langdurig geweld in meerdere generaties – Slachtoffers worden soms plegers – Verband tussen geweld binnen en buiten het gezin – Een derde herhaalt het geweld
Geweld met dodelijke afloop
Onderzoek naar overdracht na 2000 • Drie recente robuuste studies geselecteerd – 1. Lussier et all: prospectieve studie van veertig jaar onder 202 mannen naar overdracht van antisociaal gedrag – 2. Noll et all: multigenerationele studie van 18 jaar, significant meer klachten bij de volgende generatie: premature kinderen, overgewicht, schooluitval, tienerzwangerschappen, pleidooi voor eerdere hulp
Onderzoek naar overdracht na 2000 (2) • 3. Whiting et all: 590 mensen geselecteerd die als kind mishandeld werden en geweld meemaakten in partnerrelatie. • Patroonkenmerken bij partnergeweld: lage zelfwaardering, verslaving en ptss klachten voorafgaande jaar
Grootschalig onderzoek • Breedte, lengte en diepte combineren • Verklaren, interpreteren en robuuste datasets maken • Tendenzen – Interpretaties en oorzaken naar risicotaxatie – Groeiend professioneel besef – Vroegtijdige hulp, stigmatisering minder issue
Ontwikkelingen • Zoeken van oorzaken naar inschatten van risico’s en veranderen van toekomst; • Benoemen helpt herhaling voorkomen • Draagvlak voor interventies achter de voordeur • Onderzoek naar opvoeding bij en na geweld • Gedeeld besef dat er eerder interventies nodig zijn
Preventie van overdracht, Dijkstra, 2007 (p. 15) • Verminderen van de nadelige gevolgen van geweld • Doorbreken van de cirkel van herhaling van geweld bij de volgende generatie • Vroegtijdig opsporen van risicofactoren van geweld • Pro-actieve interventies om (erger) geweld te voorkomen
Gender en de overdracht van geweld • Plegers zijn veel vaker mannen dan vrouwen • Boodschap van de klap (zwangerschap als risicovolle periode) • Vrouwen plegen ook geweld (psychisch, fysiek en seksueel) • Beleving slachtoffer- en plegerschap (medeplichtigheid, boos op moeder) • Verkeringsgeweld belangrijke linking pin
Festen • Een Deens familiefeestje van Thomas Vinterberg uit 1998 • Leerzaam vanwege de complexiteit van langdurig misbruik en hoe dat ingrijpt in de relaties tussen familieleden en relaties met anderen • Posities
Aandachtspunten, slot • 1. vakinhoudelijk blijven verdiepen: systeemperspectief, ontkenning, meervoudig geweld • 2. duurzame interventies • 3.netwerken, professioneel en dichtbij huis met aandacht voor krachten
