Met de vriendelijke groe(n)tjes van De Wikke
De benedictushoeve
De Wikke in Herent
De gemeente Herent herbergt een uniek sociaal project: de Benedictushoeve. Onder impuls van burgemeester Willy Kuijpers werd de hoeve aangekocht om het domein als geheel te bewaren. Met de steun van het sociaal impulsfonds hebben drie organisaties, actief in de gehandicaptenzorg en sociale tewerkstelling een afdeling gevestigd in dit domein.
Met gepaste trots stellen wij dit groenteboekje voor! De Wikke is immers méér dan een veld waar biogroenten worden gekweekt. Het is allereerst een verhaal van mensen. Groenten zijn de rode draad doorheen dat verhaal. In het groenteboekje zetten we deze mensen op het voorplan. Zij stellen hun lievelingsgroente én hun favoriete recept voor. We wensen jullie veel kijk- en leesplezier.
Wonen en Werken heeft een deel van de Benedictushoeve in erfpacht. Zo kunnen een vijfentwintigtal mensen onder begeleiding aan biologische tuinbouw doen in De Wikke. De werkervaringsploeg groenonderhoud en den Distel hebben in de hoeve hun thuisbasis.
Smakelijk, en met de vriendelijke groentjes van De Wikke! op de foto: Monique
Venkel Venkel is een naar anijs smakende plant die je kan gebruiken als kruid en als groente. De zaden staan bekend om hun geneeskrachtige werking. Ze worden op verschillende manieren tot medicijn verwerkt. Venkel is oorspronkelijk afkomstig uit Azië en werd via middeleeuwse handelsroutes naar Europa vervoerd. Vooral in Zuid-Europa wordt de plant veel verbouwd en is het een belangrijk ingrediënt van onder meer salades. In vroeger tijden kauwden arme gelovigen soms venkelzaad tijdens de kerkdienst. Dit voorkwam het storende geknor van hun lege maag tijdens de preek.
Tagliatelle met venkel 2 venkelknollen * 500gr tagliatelle * olijfolie * veel geraspte kaas * venkelgroen, peterselie Kook de venkel in ruim gezouten water. Als de stukken gaar zijn snijd je ze in plakken. In het venkelwater kook je de pasta gaar. Giet af, meng de venkel erdoor met 2 of 3 eetlepels olie. Strooi er wat kaas over en wat gehakte venkelgroen met peterselie. Dien op met geraspte kaas.
op de foto: Yvette
KAPUCIJNERs De kapucijner is een plant die behoort tot de erwt. Een andere naam voor de kapucijner is velderwt. Oudere veel gebruikte benamingen zijn: schokkererwt, vale erwt en grauwe erwt. Kapucijners zijn klimplanten die bloeien met purperen bloemen,
De kapucijner is met zijn opvallend blauw-paarse en fluweelzachte peul een erg fotogenieke plant. Verse kapucijners zijn maar kort te krijgen in juni en juli.
Kapucijners op Thomas wijze Doe de gedopte kapucijners in een pan en giet er water bij tot de kapucijners net beginnen te drijven. Strooi er zout op. Breng de kapucijners aan de kook en houd ze net tegen de kook aan tot ze gaar zijn. Giet de kapucijners af, leg er klontjes boter op en schud ze voorzichtig om. Serveren met aardappelen, een stukje vlees,…
op de foto: Thomas
Koolrabi
Koolrabisoep met waterkers 2 tot 3 kleine koolrabi’s * 100 gr waterkers * ca 1 dl melk of room * groentebouillon * peper
De koolrabi is een groente die vermoedelijk uit Noord-Europa stamt. Het is één van de vele teeltvormen van kool. Koolrabi komt meestal in een lichtgroene maar soms ook in een paarse teeltvorm voor. Koolrabi kan men zowel rauw als gekookt eten.
Deze energie-arme groente is rijk aan bouwstoffen zoals vitamine B, vitamine C, kalium en magnesium.
Schil de koolrabi’s en hak ze in stukken. Kook ze in wat water gaar. Hak de waterkers fijn. Voeg bouillon en water bij de soep en breng aan de kook. Voeg de waterkers toe. Mix de soep. Voeg de melk of room toe. Breng de soep op smaak. Heerlijk met een stukje brood er bij. op de foto: Ludo
Courgette De courgette behoort tot de komkommerfamilie. De courgette verschaft de tuinier evenveel plezier als de pompoen. Andere namen die min of meer hetzelfde betekenen zijn kussa, zucchini, zuchetti en squash. Anders dan de pompoen is de courgette geen kruipende plant. De vrucht is langwerpig, eirond of rond, afhankelijk van het ras. De schil is overwegend groen, soms met gele strepen of gespikkeld. Courgettes worden jong geoogst en verwerkt in ratatouille, soepen en ovengerechten. Het vruchtvlees is stevig, mals en wit, met een zweempje groen.
Courgettetaart Een pizzabodem of bladerdeeg * 1 dikke ui * 2 kleine courgettes in dunne schijfjes * 1 teen knoflook * geraspte kaas * peper * olijven * room of zure room * 2 kakelverse eitjes In een ruime pan olijfolie verhitten. Ui en courgette even bakken met knoflook. De oven verwarmen op 200°. Schep het groentemengsel in de deegbodem. Klop de room en de eitjes op en giet het mengsel over de groenten. Strooi geraspte kaas over de taart. Bak de taart ongeveer 25 min in de oven. Opdienen met een fris slaatje. op de foto: Frank
Spitskool
Stamppot met spitskool 1,5 kilogram kruimig kokende aardappelen, geschild en in stukken * zout * 2 eetlepels olijfolie * 1 ui, gesnipperd * 125 gram magere spekreepjes * 1 spitskool, in repen * 1,5 eetlepel kerriepoeder * 1 tot 1,5 deciliter melk, verwarmd * peper
Spitskool is net zoals witte en rode kool en savooikool een sluitkool. Het grote verschil met de andere kolen is dat spitskool geen wintergroente is. Spitskool is een kleine soort witte kool met een spitse vorm. Het is een verse zomergroente die minder eisen stelt dan de grote witte kool. De teeltduur is korter en de kool weegt veel minder: ongeveer 0,5kg. De teelt is ook op lichte grond zeer goed mogelijk. Spitskool kan je niet bewaren tijdens de wintermaanden.
Kook de aardappelen in water met zout gaar. Giet ze af en laat ze uitdampen. Verhit intussen de olie in een ruime pan en fruit de ui al omscheppend 3 minuten. Voeg de spekreepjes toe en bak ze al omscheppend 3 minuten op een hoog vuur mee. Schep de spitskool en de kerriepoeder erdoor en bak alles ongeveer 3 minuten mee. Voeg een beetje water en zout naar smaak toe en kook de spitskool in ongeveer 7 minuten beetgaar. Stamp de aardappelen fijn en schep er de spitskool met de spekjes door. Voeg zoveel melk toe dat een smeuïge stamppot ontstaat en breng hem op smaak met peper en zout. op de foto: Nadine
WORTELEN De huidige oranje wortel is het resultaat van kruisingen. De eerste wortels kwamen uit Iran en werden door handelsondernemingen in de 17 de eeuw naar Nederland overgebracht. De wortel werd in Nederland gekruist totdat het de oranjekleur van het huis van Oranje had. Het dankt dus zijn huidige kleur aan de 'Oranjes' , de Nederlanders. De oranje wortel werd pas in de 17e eeuw verspreid over de rest van Europa. De wortelen zoals we die vandaag in de winkel of in de groentetuin terugvinden zijn echter nog relatief nieuw. Het was pas in de tweede helft van de 19de eeuw dat boeren oranje worteltjes kweekten. Voordien waren deze wortelgewassen donkerpaars tot bijna zwart en werden ze vooral gebruikt voor hun geneeskrachtige werking.
Wortelcake Verwarm de oven voor op 175 graden. Schraap de worteltjes en rasp ze fijn. Vet een cakeblik in met boter en bestuif het met paneermeel. Pers de sinaasappel uit en gebruik 1 eetlepel sap. Roer de boter met de suiker zacht en klop het mengsel met de mixer tot een luchtige massa. Voeg het kaneelpoeder toe en klop de eieren er één voor één door. Voeg de wortelrasp, snufje zout, 2 eetlepels warm water en 1 eetlepel sinaasappelsap toe. Meng het zelfrijzend bakmeel er luchtig door heen. Schep het beslag in de cakevorm en strijk de bovenkant glad. Bak de cake in het midden van de oven in 50 minuten gaar en bruin. Laat de cake op een rooster afkoelen. op de foto: Shakin
SELDER Selder is pittig in soep, maar je kunt er ook vele andere bereidingen mee verbeteren. Om maar iets te noemen: mosselen smachten naar selder als ze het warm krijgen. Selder kan je koken, stoven of roerbakken. Een klein stukje rauwe selder langzaam opkauwen voor het ontbijt verbetert de afscheiding van de verteringssappen en dus de spijsvertering. Thuiscomposteerders kunnen selder (en walnobladeren) ook gebruiken in hun compostvat. De sterke geur zou fruitvliegjes afschrikken. In heel wat Oudnederlandse geschriften wordt er veelvuldig naar deze groente verwezen: “Ick selder bygut soenen datter een poos heugen sel”. Kortom, een groente om lief te hebben.
Maaltijdsoep met selder Fijngesnipperde ui * look * selder * wortels * olijfolie *1 blik gepelde tomaten * 4 bouillonblokjes * 1 klein doosje linzen * 1 koffielepel komijn * 4 takjes rozemarijn * peper Pel de teentjes look en hak ze fijn. Maak de selder en de wortels schoon en snij ze in blokjes. Verwarm een koffielepel olijfolie in een pan en laat de ui en de look vijf minuten aanbakken. Roer vaak en voeg een liter water toe, de tomaten en de bouillonblokjes. Gebruik geen zout. Laat 20 minuten sudderen. Laat de linzen uitlekken en voeg ze bij de soep. Doe er de komijn en de rozemarijn bij en laat nog 5 minuten koken. Zet het vuur hoger om de soep indien nodig te laten inkoken. Haal de takjes rozemarijn er uit en breng op smaak. Heel warm opdienen. op de foto: Jonatan
Rode biet De Grieken en Romeinen liggen aan de basis van de ontwikkeling van deze groente. Deze groente werd daar dan ook massaal verbouwd en kreeg al snel de benaming: 'Romeinse spinazie'. Rode biet is een tweejarig gewas dat stamt uit de ganzevoetfamilie waartoe ook warmoes behoort. Het is een gezonde groente die je heel goed kan bewaren(1 maand of meer) in een plastieken zak verpakt in de koelkast. Van het verse loof kan je soep maken. Daarvoor moet je de stengel en het blad goed wassen en fijnsnijden. Rasp enkele bieten fijn en kook ze samen met het loof gaar. Zout, azijn of citroen toevoegen. Serveren met room.
Chocoladecake met rode bieten 225 g zelfrijzende bloem * 30 g cacao * 1 theelepel bakpoeder * 110 g rietsuiker * 90 g pure chocolade * 90 g roomboter * 110 g rauwe bieten (geschild gewicht) * 2 eieren, losgeklopt Smelt de chocolade en de boter in een pan of in de microgolfoven en laat het mengsel minstens 5 min afkoelen. Zeef meel, cacao en bakpoeder in een kom en roer er de suiker door. Rasp de rode bietjes fijn. Klop de eieren door het chocolademengsel en roer de geraspte bieten en het meelmengsel erdoor. Doe het beslag in een cakevorm met ingevet boterpapier op de bodem. Bak in een voorverwarmde oven 200°C tot een metalen spies die u in het midden van de cake steekt er droog uitkomt. op de foto: Yvan
SLA Sla is een bladgroenten die rauw gegeten wordt. In de Romeinse tijd werd sla nog gekookt omdat hij nog niet mals genoeg was. Er zijn veel verschillende typen sla. De oude Egyptenaren kenden al stengelsla, waarvan de stengel gegeten werd. Sla vormt aanvankelijk een stengel met bladeren. Wanneer je hem niet op tijd oogst, gaat de stengel doorschieten. Sla kan je bij verschillende gerechten serveren. Je kan er ook soep van maken of restjes sla verwerken in wokgerechten.
Groenten en sla tussen chiabatta 1 ciabatta (brood) * 4 el olijfolie * rauwe groentjes * tomaten * sla * 1 teen knoflook, gehalveerd * olijven in plakjes Snijd de ciabatta in 4 stukken en snijd de stukken open. Rooster de helften in het broodrooster of op de grillpan goudbruin en knapperig. Verhit ondertussen 2 el olie in een koekenpan en bak de groenteschijven 4-6 min. Keer ze af en toe. Snijd de tomaten in vieren, verwijder de zaadlijsten en het vocht en snijd het vruchtvlees in partjes. Meng de tomaat met de sla, de rest van de olie en peper en zout. Leg de onderste ciabattahelften op 4 borden. Wrijf het brood in met het snijvlak van de knoflook. Leg er een groenteschijf op. Verdeel de olijven en de rest van de sla erover. Dek de burgers af met de bovenste ciabattahelften. Serveer met de tomatensalade. op de foto: Joost
Prei Prei is een knolgroente die wellicht verwant is aan een lookvariëteit uit het Nabije Oosten. De groente werd al door de Egyptenaren en de Hebreeuwen geteeld en viel ook bij de Romeinen in de smaak. Volgens de Romeinen was prei trouwens goed voor de stem. Keizer Nero, die doodsbang was om zijn stem te verliezen, at dagelijks “Franse looksoep”. Hij stond daarom als ‘preivreter’ bekend. De Engelse koning Cadwallader gebruikt in het jaar 640 prei als herkenningsteken voor zijn troepen. De prei komt voor in het wapenschild van Wales. Het ondergrondse gedeelte van prei is wit van kleur en wordt door veel koks met plezier verwerkt in soepen, stoofpotjes, ovenschotels en taarten. Gooi de groene bladeren niet zomaar weg. Ook daarvan kun je lekkere soep koken.
Gratin van prei 1,2 kg prei * 1 soeplepel olijfolie * nootmuskaat * 40 gr parmezaan of geraspte emmentaler *zout, * peper Was de prei, verwijder het groen (bewaren voor een soep). Snij het wit in rondjes en kook het in kokend gezouten water gedurende 10 à 15 minuten. Goed laten uitdruppen. Verwarm een pan met een soeplepel olijfolie, doe de prei erin en kook zachtjes gedurende 20 minuten. Doe de nootmuskaat erbij. Verwarm de oven voor op 240 °C. Doe de prei nu in een gratinschotel. Doe de kaas erover en laat gedurende 10 minuten gratineren op de foto: Shyam
AUBERGINE De aubergine is een plant uit de nachtschadefamilie De soort wordt ook wel eierplant genoemd. Die naam is afgeleid van het Engelse 'eggplant'. De plant komt van oorsprong uit Birma en werd omstreeks het midden van de 15e eeuw in Europa geïntroduceerd vanuit Spanje. Sinds enige tijd wordt deze groente ook volop bij ons geteeld. In China en India is deze groente al duizenden jaren bekend. De aubergine heeft een glanzende donkerpaarse schil. De kleur aubergine is ernaar vernoemd. De smaak is bitter tot neutraal en zit voornamelijk geconcentreerd in de schil. Dat heeft het voordeel dat aubergine met bijna elk ander ingrediënt kan worden gecombineerd. In het bijzonder met 'stevige' smaakmakers als knoflook of geurige groene kruiden als marjolein en basilicum.
Ratatouille 2 aubergines (in blokjes) * 2 courgettes (in dikke plakken) * 1 paprika, rode (in reepjes) * 1 paprika, groene (in reepjes) * 4 tomaten (in vieren) * 3 cl olijfolie, extra vierge * peper * 1 el basilicum, verse (fijngehakt) * 2 teentjes knoflook (geperst) * 2 uien (fijngesnipperd) Snij de uien fijn. Snij de aubergines in blokjes, de courgetten in dikke plakken en de paprika’s in reepjes. Pel de tomaten, snij in vieren. Pers de knoflook. Hak de basilicum fijn. Verwarm de olijfolie en fruit de uien. Voeg de groenten bij de uien en laat even stoven. Kruid met peper, basilicum en knoflook. Voeg de tomaten toe. Laat alles ongeveer 15 minuten stoven. Dien op met vlees en rijst of bruin brood op de foto: David
tomaat Tomaat is een vruchtgewas dat behoort tot de familie van de nachtschade, net als aardappel, paprika en aubergine. Ook al is de tomaat een subtropische plant, deze fijne groente is helemaal ingeburgerd in onze streken. Tomaten zijn er in allerlei soorten: ‘Gewone’ rode, vleestomaten, trostomaten, cherrytomaten,... Tomaten kan je gemakkelijk zelf kweken in de tuin of op het balkon.
Tomaat garnaal 200 g gepelde grijze garnalen * 4 tomaten * 2 eetlepels mayonaise * ½ sjalot * 1 eetlepel fijngehakte platte peterselie * peper Dompel de tomaten 10 seconden in kokend water. Pel de tomaten, snijd er de ronde kant af en haal er de pitjes uit met behulp van een koffielepel. Hak de sjalot zeer fijn. Meng garnalen, sjalot, peterselie, peper en mayonaise. Vul de tomaten met dit mengsel. Zet er de ronde tomatenkant op als hoedje en serveer. op de foto: Leen
Biologische landbouw
Landbouw is al eeuwen oud, ze is ontstaan uit de behoefte van de mens om te overleven. Uit het besef dat de natuur ons dagelijks lekkere groenten kan schenken is het principe biologische landbouw ontsproten. Wanneer de natuur ons zoveel goeds kan geven kunnen wij als mens de natuur rust en extra aandacht schenken. Duurzaamheid staat centraal in de biologische landbouw, hieronder verstaan we ‘voorzien in onze behoeften zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen’. Enerzijds starten we met biologisch geteeld plantgoed of biologisch zaadgoed, anderzijds passen wij op het veld ‘vruchtwisseling’ toe. Door het afwisselend telen van verschillende gewassen op hetzelfde perceel trachten we bodemgebonden ziekten, insectenplagen en uitputting van de bodem te voorkomen. Groenbemesters worden hierbij ingeschakeld. Deze hebben als gunstig effect op de bodem dat ze voedingsstoffen toeleveren, onkruid onderdrukken en de structuur en waterhuishouding van de bodem positief beïnvloeden. In geval van een ziekte of insectenplaag gebruiken we biologische in plaats van chemische bestrijdingsmiddelen. Elk levend organisme in de vrije natuur heeft immers zijn natuurlijke vijanden. Groencompost, organische meststoffen en groenbemesters leveren ons een levende en vruchtbare bodem. Leen Maes en Joost Baert, instructeurs De Wikke
Waar vind je de groenten van De Wikke? Voedselteams vzw: www.voedselteams.be Geïnteresseerden kunnen zich aansluiten bij een team of er zelf één vormen. De Groententas van de Katholieke universiteit Leuven www.kuleuven.be/studenten/milieu/groentetas Online via
[email protected] Hier kan je een bestellijst vragen. Je ontvangt die telkens er prijsaanpassingen zijn. De groenten kunnen afgehaald worden of indien er aan bepaalde voorwaarden zijn voldaan, worden geleverd. Er wordt maandelijks gefactureerd. De Wikke Sint-Benedictusstraat 11 3020 Herent 016/47.48.01 E-mail:
[email protected] www.wonen-en-werken.be De Wikke is het biologische tuinbouwproject van Wonen en Werken.
Zo draagt ieder van ons op zijn manier een steentje bij aan het leven op de boerderij. Van groot belang is dat zowel de bloempjes als onze medewerkers openbloeien op De Wikke.
Groentekalender Ontdek per maand van welke groenten je kan genieten.
Maart
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
Oktober
November
December
Januari
Februari
Aardappelen Bloemkool Groene selder Knolselder Paddenstoelen Pastinaak Pompoen Prei Raap Rabarber Radijs Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Spinazie Spruiten Uien Veldsla Witlof Wittekool Wortelen
Aardappelen Andijvie Asperges Bloemkool Groene selder Paddenstoelen Prei Raap Raapstelen Rabarber Radijs Rode biet Spinazie Uien Witlof
Andijvie Asperges Bloemkool Doperwt Groene selder Koolrabi Kropsla Paddenstoelen Prei Raap Raapstelen Rabarber Radijs Spinazie Spitskool Uien Warmoes Wortelen
Aardappelen Aardbeien Andijvie Artisjok Asperges Bloemkool Broccoli Doperwtjes Groene selder Koolrabi Kropsla Paddenstoelen Prei Prinsessenboon Raap Rabarber Radijs Savooikool Spinazie Spitskool Tomaten Uien Venkel Warmoes Wortelen
Aardappelen Aardbeien Andijvie Artisjok Aubergine Bleekselder Bloemkool Broccoli Chinese kool Courgette Doperwtjes Groene selder Komkommer Koolrabi Kropsla Paddenstoelen Paprika Prinsessenboon Prei Rabarber Radijs Rode biet Rodekool Savooikool Snijbonen Spinazie Spitskool Tomaat Uien Warmoes Wittekool Wortelen
Aardappelen Aardbeien Andijvie Artisjok Aubergine Bleekselder Bloemkool Broccoli Chinese kool Courgette Groene selder Groenlof Knolselder Komkommer Koolrabi Kropsla Maïs Paddenstoelen Paprika Prinsessenboon Pompoen Prei Raapstelen Radijs Rode biet Rodekool Savooikool Snijbonen Spinazie Spitskool Tomaat Uien Warmoes Wittekool Wortelen
Aardappelen Andijvie Artisjok Aubergine Bleekselder Bloemkool Broccoli Chinese kool Courgette Groene selder Knolselder Komkommer Koolrabi Kropsla Maïs Paddenstoelen Paprika Pompoen Prei Prinsessenboon Raap Raapstelen Radijs Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Snijbonen Spinazie Spitskool Tomaat Uien Venkel Warmoes Wittekool Wortelen
Aardappelen Andijvie Artisjok Aubergine Bleekselder Bloemkool Broccoli Chinese kool Courgette Groene selder Knolselder Koolrabi Kropsla Paddenstoelen Paprika Pastinaak Pompoen Prei Prinsessenboon Raap Raapstelen Radijs Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Snijbonen Spinazie Spitskool Spruiten Tomaat Uien Veldsla Venkel Warmoes Witlof Witte kool Wortelen
Aardappelen Aardpeer Andijvie Bleekselder Bloemkool Broccoli Chinese kool Courgette Groene selder Knolselder Paddenstoelen Pastinaak Pompoen Prei Raap Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Spruiten Uien Veldsla Venkel Witlof Wittekool Wortelen
Aardappelen Aardpeer Andijvie Groene selder Knolselder Paddenstoelen Pastinaak Pompoen Prei Raap Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Spruiten Uien Veldsla Witlof Wittekool Wortelen
Aardappelen Aardpeer Knolselder Paddenstoelen Pastinaak Pompoen Prei Raap Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Spruiten Uien Veldsla Witlof Wittekool Wortelen
Aardappelen Aardpeer Groene selder Knolselder paddenstoelen Pastinaak Pompoen Prei Raap Rammenas Rode biet Rodekool Savooikool Schorseneren Spruiten Uien Veldsla Witlof Wittekool Wortelen
Lente
Zomer
Herfst
Winter
De Wikke St.- Benedictusstraat 11 3020 Herent 016/47.48.01 E-mail:
[email protected] www.wonen-en-werken.be
Wonen en Werken Ontwerp: www.vizoog.com
