Leerlingenvervoer en btw Hoge Raad stelt prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie In deze nieuwsbrief informeren wij u over de laatste ontwikkelingen inzake de procedures over btw en leerlingenvervoer. In het onderdeel ‘werkinstructie’ beschrijven wij stap voor stap hoe uw gemeente optimaal kan inspelen op een gunstige uitkomst van deze procedures. PwC Belastingnieuws Binnenlands Bestuur Nieuwsflits (11 november 2014)
01 Achtergrond Procesverloop, uitspraken en commentaar – een overzicht.
Ontwikkeling
Nieuwe ontwikkelingen in het dossier over leerlingenvervoer en btw.
02 03
Meer informatie? Hebt u vragen of wilt u weten hoe wij uw gemeente kunnen ondersteunen? Neem contact met ons op!
Werkinstructie Hoe stelt u de rechten voor uw gemeente veilig?
04
De nieuwsbrief ‘Belastingnieuws Binnenlands Bestuur’ is een uitgave van PwC Belastingadviseurs die gemeenten, provincies en waterschappen informeert over fiscale ontwikkelingen op het gebied van met name omzetbelasting, het BTW-compensatiefonds en loonheffingen. Een gratis abonnement voor u of uw collega verkrijgt u na aanmelding. Aanmelden kan door het sturen van een e-mail met vermelding van de nieuwsbrief waarop u zich wil abonneren, uw naam, adresgegevens van uw organisatie en e-mailadres naar:
[email protected]. Mocht u deze nieuwsbrief niet langer willen ontvangen dan kunt u op hetzelfde e-mailadres terecht. Als u op deze nieuwsbrief wil reageren, dan kunt u een e-mail sturen aan
[email protected].
Ontwikkeling Al geruime tijd lopen bij de belastingrechter procedures over leerlingenvervoer en btw. In deze procedures van de gemeente Borsele en de gemeente Montferland staan twee vragen centraal: 1. Handelt een gemeente bij het vervoer van leerlingen als btw-ondernemer? Deze vraag komt op doordat de hoogte van de bijdrage die
ouders
voor
het
leerlingenvervoer
betalen inkomensafhankelijk is. Een groot deel van de ouders betaalt zelfs helemaal geen vergoeding. 2. Kan een gemeente de btw op de kosten van het
leerlingenvervoer
compensatiefonds
bij
het
compenseren
BTWals
de
gemeente bij het vervoer van leerlingen niet als btw-ondernemer handelt?
De Hoge Raad verzoekt het Hof van Justitie van de Europese Unie uitspraak te doen over de volgende vragen: Dienen de artikelen 2, lid 1, aanhef en letter c, en 9, lid 1, van Richtlijn 2006/112/EG aldus te worden uitgelegd dat een gemeente met betrekking tot het leerlingenvervoer, ingevolge een regeling als in dit arrest is omschreven, in zoverre als belastingplichtige in de zin van deze richtlijn moet worden aangemerkt? Dient voor het beantwoorden van deze vraag de regeling als geheel in aanmerking te worden genomen, of dient deze beoordeling plaats te vinden voor elke vervoersprestatie afzonderlijk? Zo dit laatste het geval is, dient dan onderscheid te worden gemaakt naar gelang sprake is van vervoer van leerlingen over respectievelijk een afstand tussen 6 en 20 kilometer en over een afstand van meer dan 20 kilometer?
Achtergrond – Procedure van de gemeente Borsele De gemeente Borsele (hierna ook: de gemeente)
1
De Hoge Raad legt in zijn arrest in de zaak van
vervoert leerlingen die in de gemeente wonen
de gemeente Borsele, een vraag voor aan het
van en naar school. De ouders van de leerlingen
Europese Hof van Justitie. De Hoge Raad wil
betalen
weten hoe de btw-wetgeving uitwerkt voor door
inkomensgrens een bijdrage. Deze regeling voor
gemeenten verzorgd leerlingenvervoer.
het leerlingenvervoer is vastgelegd in een
In het bijzonder vraagt de Hoge Raad of per
daarvoor
vanaf
een
bepaalde
gemeentelijke verordening.
vervoersprestatie beoordeeld moet worden of de
De
gemeente als btw-ondernemer handelt, of dat
leerlingenvervoer als btw-ondernemer handelt.
de uitvoering van de
regeling voor het
Zij maakt daarom bezwaar tegen de btw-
leerlingenvervoer in zijn geheel moet worden
aangifte die zij over het tijdvak december 2008
bezien. Zie ook het kader hierna.
heeft
gemeente
ingediend.
stelt
De
dat
zij
gemeente
voor
het
verzoekt
vervolgens om een teruggaaf van de btw die de vervoersbedrijven aan haar in rekening hebben 1
HR 7 november 2014, nr. 12/02683.
Klik hier om het arrest te downloaden.
gebracht. De Belastingdienst heeft het bezwaar afgewezen en geen teruggaaf van btw verleend.
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
Oordeel Rechtbank ‘s-Gravenhage
aangifte. Dit ondanks dat slechts een beperkt
De gemeente komt bij rechtbank ’s-Gravenhage
aantal
in
betaalt.
beroep
tegen
het
besluit
van
de
ouders
daadwerkelijk
Tegen
dit
een
oordeel
bijdrage
heeft
de
Belastingdienst. De rechtbank wijst het beroep
Belastingdienst beroep in cassatie aangetekend
van de gemeente echter af. Volgens de
bij de Hoge Raad.
rechtbank verricht de gemeente met het leerlingenvervoer namelijk geen economische activiteit. Niet alle ouders betalen een bijdrage. Als de ouders wel een bijdrage betalen, dan is de bijdrage in het geheel niet kostendekkend. De bijdrage is bovendien afhankelijk van het inkomen van de ouders en niet afhankelijk van de afstand en de frequentie van het vervoer. De bijdrage
van
de
ouders
wordt
slechts
gedeeltelijk bepaald door de reële waarde van
Conclusie advocaat-generaal Van Hilten Op 29 januari 2014 heeft A-G van Hilten haar advies in deze zaak uitgebracht aan de Hoge Raad. Volgens de A-G handelt de gemeente alleen als btw-ondernemer indien en voor zover de gemeente voor het verzorgde leerlingenvervoer een vergoeding ontvangt. Dat de hoogte van de vergoeding afhankelijk is van het inkomen van de ouders doet daaraan niet af. Voor zover vervoer gratis plaatsvindt, heeft de
de vervoersdienst.
gemeente geen recht op aftrek van btw. Kortom, de ouderbijdragen zijn naar het oordeel van
de
rechtbank
geen
vergoeding
voor
dienstverlening. Daarom is de gemeente uit de ouderbijdragen geen btw verschuldigd. Aftrek c.q. verrekening van inkoop-btw op de btw-
Arrest Hoge Raad De Hoge Raad legt vragen voor aan het Europese Hof van Justitie. De Hoge Raad wil weten hoe de btw-wetgeving uitwerkt voor door gemeenten verzorgd leerlingenvervoer. In het
aangifte is dan niet mogelijk.
bijzonder
vraagt
de
Hoge
Raad
of
per
Oordeel Gerechtshof ‘s-Gravenhage
vervoersprestatie beoordeeld moet worden of de
De gemeente is het niet eens met het oordeel
gemeente als btw-ondernemer handelt, of dat
van de rechtbank en gaat in hoger beroep bij
de uitvoering van de
Gerechtshof ’s-Gravenhage. Het Gerechtshof
leerlingenvervoer in zijn geheel moet worden
komt tot een ander oordeel dan de rechtbank en
bezien. Als het btw-ondernemerschap per
oordeelt
dat
de
voor
het
vervoerprestatie moet worden beoordeeld, dan
als
btw-
wil de Hoge Raad nog weten of onderscheid
ondernemer. De gemeente moet daarom btw
moet worden gemaakt tussen een rit met een
voldoen over de ontvangen ouderbijdragen. Het
afstand tussen 6 en 20 kilometer en een rit over
Gerechtshof
de
een afstand van meer dan 20 kilometer. Deze
gemeente Borsele alle btw op de kosten van het
vraag is van belang omdat dan wellicht slechts
leerlingenvervoer kan verrekenen op de btw-
sprake is van partieel btw-ondernemerschap.
leerlingenvervoer
gemeente
regeling voor het
wel
oordeelt
handelt
bovendien
dat
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
Commentaar De Hoge Raad vraagt het Hof van Justitie niet of
Gebruik maken van een gunstige uitspraak in
de gemeente de btw op de kosten van
deze procedure is alleen mogelijk als u tijdig
leerlingenvervoer kan compenseren bij het
namens uw gemeente de rechten veilig stelt.
BTW-compensatiefonds. Het BTW-compensatie-
Hoe u dat doet, kunt u hierna lezen in het
fonds is immers nationaal recht en geen
onderdeel ‘werkinstructie’.
Europees recht, zodat het Hof van Justitie Procedure gemeente Montferland
daarover niets kan zeggen.
Behalve de procedure van de gemeente Borsele, Over het verdere verloop van de procedure kan
loopt er nog een andere procedure over
nog
leerlingenvervoer
geen
uitspraak
worden
gedaan.
Waarschijnlijk zal de advocaat-generaal bij het Hof
van
Justitie
een
conclusie
en
btw.
Namelijk
de
procedure van de gemeente Montferland.
nemen.
Vervolgens wijst het Hof van Justitie arrest in deze zaak. Pas daarna kan de Hoge Raad over de zaak oordelen. Een definitieve uitkomst van deze procedure laat dus waarschijnlijk nog wel even op zich wachten. De feiten lijken overigens wel zo duidelijk dat wij aannemen dat de Hoge Raad de zaak dan zelf zal afdoen. Verwijzing naar een ander Gerechtshof voor een nader
In de procedure van de gemeente Montferland (waarin Gerechtshof Arnhem op 4 februari 2014 uitspraak heeft gedaan), staat met name ter discussie of de gemeente de btw op de kosten van het leerlingenvervoer kan compenseren bij het BTW-compensatiefonds. Het Gerechtshof oordeelde
afwijzend,
omdat
volgens
het
Gerechtshof sprake is van een individuele verstrekking zodat compensatie van btw is
feitenonderzoek lijkt daarom niet nodig.
uitgesloten. De procederende gemeente heeft Deze procedure is ons inziens ook van belang
tegen
voor
ingesteld bij de Hoge Raad.
de
btw-behandeling
van
Wmo-
verstrekkingen. Gemeenten ontvangen bij het verstrekken van Wmo-producten ook vaak een
deze
uitspraak
beroep
in
cassatie
Werkinstructie
(inkomensafhankelijke) bijdrage. Afhankelijk
In deze paragraaf geven wij u een werkinstructie
van de uitkomst van de procedure van de
voor de wijze waarop u de rechten van uw
gemeente Borsele, is wellicht ook bij de inkoop
gemeente veilig kunt stellen. Een positieve
van Wmo-producten deels verrekening op de
uitspraak in de voornoemde zaken geldt dan
btw-aangifte mogelijk. Dit mits op een juiste
ook voor uw gemeente. Uw gemeente kan zo
wijze is gecontracteerd. Het financiële belang is
zonder extra kosten op eenvoudige wijze van
dus erg groot.
een positieve uitkomst gebruikmaken.
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
Bezwaar btw-aangifte
Een gemeente kan een positieve uitspraak alleen op haar van toepassing laten zijn als de rechten van de gemeenten veilig zijn gesteld. Dit doet u door tijdig bezwaar aan te tekenen tegen de btw-aangifte c.q. beschikking.
Een rechtsgeldig gemaakt bezwaar geldt onbeperkt tot het einde van de procedure. Wij adviseren om ook tegen de BCF-beschikking bezwaar in te dienen zodat nimmer discussie met de Belastingdienst kan ontstaan.
Bezwaar BCF-beschikking
Activiteiten inventariseren
Wij adviseren gemeenten om de vervoerspresentaties van de gemeente te inventariseren. Gaat uw gemeente op binnenkort vervoersprestaties aanbesteden? Dan kan worden overwogen om een bijdrage te gaan heffen.
Door deze stappen uit de werkinstructie nauwgezet te volgen, kunt u voor uw gemeente op een relatief eenvoudige wijze mogelijk een aanzienlijk belastingvoordeel realiseren.
Belastingvoordeel
Bezwaar btw-aangiften Als de Hoge Raad de uitspraak van het
Een rechtsgeldig bezwaar moet binnen zes
Gerechtshof
het
weken na het voldoen van de btw op een btw-
leerlingenvervoer bevestigt, dan realiseert de
aangifte (of dagtekening van de teruggaaf-
procederende
aanzienlijk
beschikking) bij de Belastingdienst worden
voordeel. Dit voordeel geldt niet automatisch
ingediend. Met sommige eenheden van de
voor uw gemeente. Een gemeente kan een
Belastingdienst kan worden afgesproken dat een
positieve
bezwaar
‘s-Gravenhage gemeente
uitspraak
alleen
inzake een
op
haar
van
als
een
zogenoemd
doorlopend
toepassing laten zijn als de rechten van de
bezwaar wordt behandeld. Voor wat betreft de
gemeenten veilig zijn gesteld. Dit doet u door
zogenoemde oude jaren is in beginsel geen
tijdig bezwaar aan te tekenen tegen de btw die
bezwaar meer mogelijk. Dit is anders als over
de gemeente op aangifte heeft voldaan c.q. de
die
bij
naheffingsaanslagen zijn opgelegd die nog niet
beschikking
terugontvangen
btw.
Een
modelbezwaarschrift kunt u downloaden door
oude
jaren
door
de
Belastingdienst
onherroepelijk zijn.
te klikken op deze link.
Let op: de gemeente moet in beginsel bezwaar voor elke komende btw-aangifte afzonderlijk tijdig bezwaar maken!
Klik hier om een standaard bezwaarschrift te downloaden!
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
Ook als de Belastingdienst in de toekomst,
Sommige gemeenten hebben collectief vervoer
bijvoorbeeld naar aanleiding van een boeken-
georganiseerd om sportverenigingen of het
onderzoek, over oude jaren een naheffings-
zwembad
aanslag aan de gemeente oplegt, kan een
gemeenten om de vervoersprestaties van de
positieve uitkomst van de procedures via een
gemeente te inventariseren. Waar nodig kan de
bezwaar tegen de naheffingsaanslag mogelijk
gemeente vervolgens ter behoud van rechten
nog tot een voordeel voor uw gemeente leiden.
bezwaar maken tegen de btw-aangiften en de
te
bezoeken.
Wij
adviseren
beschikking BTW-compensatiefonds. Let op: rondt uw gemeente een belastingcontrole af? U kunt een voorbehoud maken ter zake van de procedure inzake het leerlingenvervoer.
Samenwerkingsverband Een aantal gemeenten heeft het leerlingenvervoer onder gebracht in een samenwerkingsverband. Ook in die situatie kan een belasting-
Bezwaar beschikking BTW-compensatiefonds Veel gemeenten maken op advies van PwC al jaren bezwaar tegen de beschikking BTWcompensatiefonds. Weliswaar kan de gemeente
voordeel worden gerealiseerd als uiteindelijk in het voordeel van de procederende gemeenten wordt beslist.
bij een gunstige uitspraak om een aanvullende
Van belang is dat op een juiste wijze is
bijdrage uit het BTW-compensatiefonds vragen
gecontracteerd.
op grond van artikel 9, lid 4, Wet BCF. Echter,
verschillende
dit recht bestaat zeker niet als meer dan vijf jaar
regelingen (Wmo-vervoer, leerlingenvervoer,
is
gehandicaptenvervoer
verstreken.
Een
rechtsgeldig
gemaakt
Wij
adviseren
verkeersketens en
c.q.
overig
om
de
vervoerscollectief
bezwaar geldt onbeperkt tot het einde van de
vervoer) in kaart te brengen en de rechten veilig
procedure. Wij adviseren om bezwaar in te
te stellen.
dienen
zodat
nimmer
discussie
met
de Aanbestedingen
Belastingdienst kan ontstaan.
Gaat
uw
gemeente
binnenkort
vervoers-
Een model-bezwaarschrift kunt u downloaden
prestaties
door te klikken op deze link.
overwogen om een bijdrage te gaan heffen (voor
Ander (collectief) vervoer tegen vergoeding Verzorgt uw gemeente nog ander vervoer dan Wmo-vervoer
of
leerlingenvervoer
tegen
vergoeding? Dan kan daarvoor mogelijk ook nog een belastingvoordeel worden gerealiseerd als
aanbesteden?
Dan
kan
worden
zover dat niet al het geval is). Als tijdig bezwaar wordt gemaakt tegen de btw-aangiften en de BCF-beschikking, dan kan uw gemeente zo in de toekomst mogelijk een aanzienlijk belastingvoordeel realiseren.
de Hoge Raad uiteindelijk in het voordeel van
In de overeenkomst kan een specifieke fiscale
de procederende gemeenten beslist.
paragraaf worden opgenomen.
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
Vragen? Hebt u naar aanleiding van dit nieuwsbericht vragen
of
opmerkingen?
Of
wenst
u
ondersteuning bij het veilig stellen van de rechten van uw gemeente? U kunt dan uiteraard contact met ons opnemen. Onze contactgegevens treft u hieronder aan. Wladimir Rouwenhorst 088 792 30 08
[email protected] Joep Swinkels 088 792 47 08
[email protected] Elles Huinink 088 792 30 04
[email protected] Jeffrey Rous 088 792 19 63
[email protected]
Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.
