Laat je
e hor n Waar kan jij je mening kwijt?
Alles over inspraak, jongerenpartipatie en verkiezingen • Alles over rechten van minderjarigen www.kinderrechtswinkel.be
• Vlaamse Scholierenkoepel (secundair onderwijs) www.scholierenkoepel.be
• Kinderrechtencommissariaat • Vlaamse Vereniging voor (voor klachten over je rechten) Studenten (hoger onderwijs) tel. 02 552 98 00 www.vvs.ac www.kinderrechten.be • Vlaamse Jeugdraad • Informatie over democratie, www.vlaamsejeugdraad.be burgerrechten • Awel, luistert naar kinderen en politieke instellingen en jongeren www.dekrachtvanjestem.be tel. 102 of www.awel.be • Vereniging van Vlaamse Jeugddiensten www.vvj.be
Een uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Laat je horen Waar kan jij je mening kwijt? Natuurlijk heb jij een mening over allerlei zaken op school, thuis, in je gemeente, in de jeugdclub of sportvereniging. De kans is groot dat je ideeën hebt die heel wat in beweging kunnen zetten. Maar komt het wel zover? Weet jij altijd hoe jij je mening kwijt kan? Laat je niet zomaar opzij schuiven. Er zijn heel wat mogelijkheden om je zegje te doen.
Is mijn mening belangrijk? Natuurlijk! Het Internationaal verdrag over de Rechten van het Kind zegt zeer duidelijk dat iedereen onder de 18 jaar zijn mening mag geven en mag bepalen hoe situaties kunnen verbeteren. Dat betekent dat ze op school, thuis, in de jeugd- of sportclub, maar ook in je gemeente of in Vlaanderen naar jou moeten luisteren. Niet iedereen zal dat willen, anderen weten gewoon niet hoe ze aan jongeren een mening moeten vragen. Dus is het zeer belangrijk dat je blijft zeggen waar je mee bezig bent. Dat kan via jeugdraden of leerlingenraden, maar je hebt evengoed het recht om zelf een enquête te organiseren, een brief naar de burgemeester te schrijven, een website te maken of een bijeenkomst te organiseren. Het is belangrijk dat je je mening kwijt kan, en zo leer je ook hoe democratie en inspraak werkt. Laat niet te snel je hoofd hangen als het niet onmiddellijk resultaat heeft: mee beslissen en inspraak is belangrijk in onze samenleving, maar het heeft tijd nodig. Jij zal moeten luisteren naar andere meningen net zoals anderen naar jou moeten luisteren. Net door die gesprekken breng je iets in beweging. Zeker doen!
Moet men op school naar mij luisteren? Dat zal wel zijn. Onderwijs is pas echt goed als directie, leerkrachten, ouders en leerlingen samenwerken. Jouw mening over de examenregeling, lesuitstappen, of de invulling van de middagpauze is heel belangrijk. Als een school iets wil doen aan leerproblemen, pesten, drugs op school of andere problemen moet de directie ook weten hoe jullie daarover denken. Je kan leerkrachten aanspreken, een ideeënbus plaatsen, leerlingen bevragen, een eigen website of schoolkrant maken. Allemaal interessante initiatieven die jouw mening kracht geven.
Wat doet een leerlingenraad? Bijna alle secundaire scholen hebben een leerlingenraad. Die wordt verkozen door de leerlingen en enkel leerlingen van de school kunnen lid worden. Een leerlingenraad geeft advies en tips aan de directie over alles wat in de school belangrijk is voor de leerlingen. Een school moet geen leerlingenraad oprichten als minder dan tien procent van de leerlingen erom vraagt, of als de school een andere manier van leerlingenparticipatie heeft. In de meeste scholen is de leerlingenraad de beste manier om met de directie en de leerkrachten te overleggen. Dat kan gaan over het schoolreglement, waar jullie naartoe gaan op uitstap, de fietsenstalling, een sportploeg die je wil opstarten of een probleem met de klaslokalen. Alle leerlingen kunnen lid worden van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK). Die brengt alle kennis van de leerlingenraden samen, zodat je kan leren van andere scholen. VSK organiseert opleidingen om je leerlingenraad perfect te organiseren, maar ze verzamelen ook alle informatie en standpunten en gaan daarmee tot bij de minister van onderwijs. Wil jouw directie niet luisteren naar jullie leerlingenraad, dan kan je ook aankloppen bij de Scholierenkoepel.
Is een schoolraad hetzelfde als een leerlingenraad? Neen. Een schoolraad bestaat uit meer mensen die iets met de school te maken hebben. Niet enkel leerlingen, maar ook leerkrachten en ouders. Een schoolraad geeft advies over de werking en de organisatie van de school, over de begeleiding van leerlingen, de schoolkosten, stages, werken aan de gebouwen, projecten of samenwerkingen met andere scholen. Leerlingen kunnen ook daar hun zegje doen.
Kan ik mijn mening kwijt over het zwembad, het pleintje of het skatepark in mijn gemeente? Elke gemeente neemt veel beslissingen over en voor jongeren, dus is het maar vanzelfsprekend dat jij daar je mening over kwijt kan. Veel gemeenten geven niet enkel informatie over wat ze gaan doen, ze vragen vooraf ook wat jongeren van bepaalde beslissingen vinden. Dat is belangrijk, want jongeren kijken anders naar de inrichting van een park of plein dan volwassenen. Inspraak leidt vaak tot creatieve invullingen zeker als het gaat over een jeugdcentrum of een cultureel centrum. Om dat goed te organiseren hebben de steden en gemeenten een jeugdraad. Die organiseert optredens, tentoonstellingen, sportactiviteiten, fuiven en uitstappen, maar zorgt ook voor workshops, cursussen, debatten en informatiemomenten.
“Wil je je mening kwijt over wat er voor jou belangrijk is in je gemeente of stad?”
Daarnaast geeft de jeugdraad ook advies aan de gemeenteraad of aan het stadsbestuur. De jeugdraad weet het best wat de jongeren denken en waar ze mee bezig zijn en dus adviseert het over de jeugdcentra, de buurtpleinen, skate-infrastructuur, sportvelden, fietspaden, scholen, jeugdlokalen enzovoort. Met andere woorden: wil je je mening kwijt over wat er voor jou belangrijk is in je gemeente of stad, doe het dan via de gemeentelijke jeugdraad. Waar en wanneer de jeugdraad samenkomt, kom je te weten bij de jeugddienst of jeugdconsulent van je gemeente.
Wat als ik iets wil vertellen aan de Vlaamse minister-president? Dat je niet zomaar kan binnenvallen bij een minister zal je niet verbazen, maar toch kan je ook je mening kwijt als het over je provincie of Vlaanderen gaat. Net als de gemeentelijke jeugdraad bestaat er ook een provinciale en Vlaamse jeugdraad. De provinciale jeugdraad geeft advies aan de provincieraad, de Vlaamse jeugdraad adviseert de Vlaamse regering. De Vlaamse jeugdraad bestaat uit 24 leden die om de drie jaar verkozen worden. Kinderen, jongeren, jeugdverenigingen en jeugdraden kunnen er hun mening kwijt over het jeugdbeleid, of ze kunnen voorstellen doen om dingen op Vlaams niveau te verbeteren. De jeugdraad is niet zomaar een vrijblijvend groepje jongeren: over bepaalde thema’s moet de Vlaamse regering advies vragen aan de Vlaamse jeugdraad voor ze beslissingen neemt. Jongeren kunnen dus echt wel hun stempel drukken op wat voor hen belangrijk is!
Is politiek belangrijk of tijdsverspilling? Sommige jongeren hebben meer interesse in politiek dan anderen. Dat is net zoals met sport of tentoonstellingen. En je hebt niet helemaal ongelijk als je vindt dat politiek niet altijd even mooi in het nieuws komt. Je mag echter niet vergeten dat beleidsmensen - van je gemeente, je provincie, Vlaanderen, nationaal of Europees - heel veel invloed hebben op je leven. Kort samengevat beslissen de politici over de wegen waar we op rijden, of er een buurthuis of een sporthal komt, hoe ons onderwijs eruitziet, hoe snel je mag rijden en welke subsidies jij kan krijgen. Wat politici beslissen is niet onbelangrijk, want het gaat over jou en je omgeving.
Moet ik gaan stemmen of mag ik gaan stemmen? België heeft niet alleen stemrecht, maar ook opkomstplicht. Mensen vanaf 18 jaar hebben niet alleen het recht om hun stem uit te brengen, ze zijn verplicht om naar het stembureau te gaan. Dat heet opkomstplicht en niet stemplicht: je bent namelijk niet verplicht om te stemmen als je in het stemhokje staat. Je kan ook blanco stemmen (of ongeldig waar nog met papieren stembiljetten wordt gewerkt). Zowel blanco als ongeldige stemmen hebben geen invloed op de zetelverdeling tussen de partijen.
“België heeft niet alleen stemrecht, maar ook opkomstplicht”
Wie mag er stemmen in België? In België mag je gaan stemmen voor de parlementsverkiezingen als je • de Belgische nationaliteit hebt; • 18 jaar of ouder bent op de dag van de verkiezingen; • ingeschreven bent in het bevolkingsregister van je gemeente; • niet uitgesloten of geschorst bent omwille van crimininele feiten of onbekwaam bent verklaard.
Voor de gemeenteraadsverkiezingen kan je ook stemmen als je de Belgische nationaliteit niet hebt, onder bepaalde voorwaarden: • Als niet-Belg uit de EU kan je voor de gemeente stemmen. Je moeten je daarvoor inschrijven op de kiezerslijst van de gemeente waar je woont. • Als niet-Belg van buiten de EU kan je stemmen in de gemeente, als je ingeschreven bent in het bevolkingsregister of het vreemdelingenregister van de gemeente waar je je aanvraag hebt ingediend. Je moet aantonen dat je vijf jaar ononderbroken wettelijk in België hebt verbleven. Je moet dan een verklaring ondertekenen waarin je je verbindt de Grondwet, de wetten van het Belgische volk en het Verdrag tot Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden na te leven.
Hoe vaak en wie mag ik kiezen? Elke zes jaar mag je stemmen voor de gemeente- en de provincieraad. Het Vlaams Parlement en de Brusselse Hoofdstedelijke Raad worden om de vijf jaar en het Belgische parlement (Kamer van Volksvertegenwoordigers en Senaat) worden om de vier jaar gekozen. Voor het Europees Parlement moet je om de vijf jaar naar de stembus.
Kan ik een gemeenteraad bijwonen of in het parlement binnenstappen? In België hebben alle burgers, dus ook jongeren, toegang tot de vergaderingen van de gemeente- en de provincieraad, het Vlaams, federaal of Belgisch en Europees parlement. Je kan die vergaderingen bijwonen en luisteren naar wat er besproken wordt. Zelf het woord nemen is niet mogelijk.
Wanneer kan ik zelf ‘in de politiek gaan’? Als je 18 jaar bent, kan je je kandidaat stellen voor de gemeenteraad, de provincieraad en het Vlaams Parlement. Als je 21 jaar bent, kan je dat ook voor het Belgische en Europese parlement. Volgens de regels moet je je niet aansluiten bij een politieke partij; je kan je eigen kandidatenlijst opstellen. Maar traditioneel verenigen mensen zich achter een aantal belangrijke gezamenlijke principes en doelstellingen en vormen samen een partij. In sommige gemeenten vind je wel eens partijen die een andere naam dragen dan hun nationale partij. Bovendien zijn er in de gemeentes ook partijen die je niet direct kan koppelen aan de gekende nationale partijen.
Als je wil weten wat de ideeën en doelstellingen van de verschillende politieke partijen zijn, moet je eens gaan kijken op de verschillende websites. Alle politieke partijen hebben een jongerenafdeling. Daar kan je bij aansluiten voor je 18 jaar bent. Uiteraard kan je lid worden van een jongerenafdeling zonder dat je zelf in de politiek wil. Maar door deelname aan de partijwerking kan je ook proberen om een verkiesbare plaats te krijgen bij de volgende verkiezingen.
“Je kan je eigen kandidatenlijst opstellen”
Stap eens binnen bij het JIP! In een Jongereninformatiepunt in je buurt kan je informatie opzoeken in folders of op het internet, maar je kan er ook terecht voor een gesprek. De JIP-medewerkers helpen je met je vragen en zoeken samen een oplossing voor je probleem. Binnenstappen in een JIP is helemaal gratis. Op zoek naar het JIP in je buurt? ➜ www.jips.be
Najaar 2012 • V.U.: Marjolein Haan, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Jongerengids.be is de snelste weg naar alle informatie voor jongeren. Je vindt er een antwoord op al je vragen.
