Laat nú uw mening horen!

Pensioenfonds Architectenbureaus Postbus 40040, 7300 AX Apeldoorn, www.pensioenfondsarchitectenbureaus.nl

03

2014

2 4 5 7

Vernieuwing krijgt vorm

“Laat nú uw mening horen!”

BETAALBAAR EN SCHOKBESTENDIG WAT BETEKENT DE NIEUWE REGELING VOOR U? RISICO LOPEN? JA, MAAR NIET TE VEEL!

GEPENSIONEERDEN KRIJGEN STEM

maart 2014

Nieuwe pensioenregeling in de steigers

“Betaalbaar en schokbestendig” “Eén ding is duidelijk: de pensioenregeling wordt soberder.” Dat zegt Rob Nagtegaal (BNA) die onder meer met Gerard van Hees (FNV Bond­genoten) veel voorwerk verricht voor de onderhandelingen tussen de sociale partners. Het doel is om in de loop van dit jaar een nieuwe pensioen­regeling vast te stellen. Hoog tijd voor een gesprek met beide ‘voorbereiders’.

Hoe de wettelijke regels voor die regeling er uit gaan zien, is op het moment van het interview nog niet precies bekend. Wat valt er dan te doen aan de invulling van de nieuwe regeling? Nagtegaal: “De trend is duidelijk en we verwachten geen verras­ singen als de staatssecretaris met haar wetsvoorstel komt. Voorop staan de betaalbaarheid en schokbestendigheid. ­ Bij een soberdere regeling hoort een lagere premie.” Van Hees voegt toe: “Wat mij wel irriteert is dat de regering de fiscale kant per 2015 al heeft afgetikt, terwijl de praktische consequenties van de nieuwe regels nog vaag blijven.” Van Hees benadrukt dat de versobering van de nieuwe regeling mede wordt ingegeven door de kleinere fiscale ruimte die de regering voor pensioenopbouw heeft vastgesteld. Realiteit uitgangspunt Bij de vernieuwing van de pensioenregeling wordt goed gekeken naar de situatie van de branche en het fonds. Van Hees: “We willen een duurzame, toekomstbestendige regeling. Dat gaat niet alleen over wettelijke eisen, maar ook over kwetsbare kanten van onze eigen regeling. Elk fonds heeft te maken met eigen, specifieke omstandig­ heden.” Typerend voor ons pensioenfonds is het sterk gedaalde aantal werknemers. Via de premie komt er daardoor relatief weinig

2

Gerard van Hees (FNV Bond­genoten)

Rob Nagtegaal (BNA)

‘nieuw geld’ binnen. Van Hees: “In de architectenbranche is veel werkgelegenheid verloren gegaan. Voor een deel zal dat mogelijk herstellen. Maar wij hebben te kampen met een relatief klein aantal werknemers. Dat roept vragen op over de toekomst. Je kunt de krimpende groep werknemers niet laten opdraaien voor het totale pensioenfonds als de financiële situatie verslechtert. Dat vraagt om een solidaire oplossing. Het is onze taak om ervoor te zorgen dat ook jonge deelnemers straks kunnen rekenen op een behoorlijk

pensioen. Dat soort lange termijn­ vraagstukken nemen we nu mee bij het samenstellen van de nieuwe regeling.” Toeslagen De nieuwe pensioenregeling draait vooral om een gezonde financiële situatie voor de komende jaren. Dat sluit aan op de specifieke wensen van de deelnemers en gepensioneerden. Uit het risicobereidheids­ onderzoek (zie ook pagina 5) blijkt dat zij behoorlijk wat zekerheid willen. Nagtegaal: “Zekerheid vraagt om ruime buffers.

Dat betekent eerst nog zuinig zijn met toeslagen. Maar op den duur gaat het grotere vermogen bijdragen aan de inkomsten en daarmee op de vooruit­ zichten op toeslagen.”

Weinig ‘nieuw geld’ uit premies Pensioen voor zelfstandigen Met de uitstroom van actieven is tegelijker­ tijd het aantal zzp’ers in de architecten­ branche sterk gegroeid. Velen zijn als gewezen deelnemers (‘slapers’) verbonden aan het pensioenfonds. Ongeacht deze relatie is het de vraag of ons pensioenfonds hen iets te bieden heeft. Nagtegaal: “Het gaat om twee vragen. Moeten zzp’ers zich verzekeren voor hun pensioen? En moet het fonds dat regelen? Eigenlijk vinden wij het een maatschappelijke plicht dat

werkenden zich verzekeren voor voldoende inkomen later. Net zoals we het normaal vinden dat mensen voor hun eigen ziektekostenverzekering zorgen. Hoe regel je dat nou efficiënt voor zzp’ers? Dat is de vraag.” Van Hees vult aan: “Zzp’ers die hun pensioen niet verwerken in de kostprijs, ondermijnen de concurrentie­ verhoudingen. Dat is slecht voor de sector.” Nu mening laten horen Beide heren roepen alle betrokkenen nadrukkelijk op nu mee te denken en hun mening te geven over de vorming van de nieuwe pensioenregeling. Wacht daarvoor niet op de bijeenkomsten die in juni op diverse plaatsen in het land zullen plaatsvinden. Van Hees: “Ik zou de mensen vooral aanraden om er nu in te duiken en te reageren via architecten­pensioen2015.nl. Juist nu we bezig zijn met de voorberei­ dingen, willen we argumenten horen die we mee kunnen nemen bij onze afwegingen.”

Nagtegaal: “Al moeten we niet de indruk wekken dat we een soort referendum houden. Uiteindelijk nemen de cao-partijen de beslissingen.” Wat opvalt is dat zij aardig op één lijn zitten. Van Hees: “De kaarten liggen op tafel. En daaruit blijkt dat onze doelen dicht bij elkaar liggen.”

Misvatting Van Hees en Nagtegaal benadrukken dat de nieuwe pensioenregeling gaat over de toekomst. Van Hees: “De oude rechten die zijn opgebouwd blijven gewoon gelden. De nieuwe regeling gaat over de rechten die vanaf 2015 worden opgebouwd.”

Maximale toeslagen of maximaal herstel? De vernieuwing van de pensioenregeling gaat ergens over. Over het toeslagbeleid bijvoorbeeld. Moet het beleid er vooral voor zorgen dat er weer toeslagen komen op korte termijn? Of is verster­ king van de financiële positie van het pensioenfonds belangrijker? De sociale partners horen graag wat u vindt. Nieuwe kwesties De website voor de nieuwe pensioen­ regeling snijdt elke twee weken een nieuwe kwestie aan. Dat gebeurt in de

vorm van stellingen of dilemma’s. Stuk voor stuk zijn het onder­werpen die de pensioenregeling vanaf 2015 gaan vormgeven. Ga daarom naar de website (architecten­pensioen2015.nl) en kies voor ‘Uw mening’. Per onderwerp kunt u uw mening geven. En in discussie treden met anderen die op de stelling of het dilemma reageren. Doe dat nu. De contouren van de nieuwe pensioen­ regeling krijgen namelijk vorm.

3

maart 2014

Wat betekent de

nieuwe regeling voor u? Op welke punten richten de sociale partners zich bij de vernieuwing van het pensioen? En welke wijzigingen kunnen gevolgen hebben voor u? Het diagram biedt een duidelijk overzicht.

Pensioenrichtleeftijd Waarschijnlijk gaat de pensioenrichtleeftijd omhoog van 65 naar 67 jaar. Uw pensioenopbouw wordt daardoor omgerekend naar 67 jaar, zonder dat de waarde ervan verandert. U blijft verder zelf kiezen wanneer u met pensioen gaat. Pensioenopbouw Het kabinet wil de fiscale ruimte voor pensioenopbouw verlagen. De pensioenopbouw van onze regeling zal binnen de geboden ruimte opnieuw worden vastgesteld. Premiebeleid De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld volgens een formule. Wordt deze gewijzigd? Verandert de verdeling tussen werknemers en werkgevers? Franchise en maximum Franchise en het maximum van de pensioengrondslag hebben invloed op de premie en het pensioen dat daarmee wordt opgebouwd. Hoe worden deze voortaan vastgesteld? Toeslagen en kortingen Bij welke dekkingsgraden worden toeslagen geheel of gedeeltelijk toegekend of is er sprake van korting? Hoe wordt de toeslag voor werknemers, gepensioneerden en gewezen deelnemers berekend?

4

Werknemers

Gewezen werknemers

Gepensioneerden

Werkgevers

Pensioenrichtleeftijd Pensioenopbouw Premiebeleid Franchise en maximum Toeslagen en kortingen Nabestaandenpensioen Individuele keuzes ANW-hiaat Excendentregeling Dit overzicht is met zorg samengesteld. Er kunnen echter geen rechten aan worden ontleend.

Nabestaandenpensioen Wat wordt de hoogte van het nabestaandenpensioen? Wie komen ervoor in aanmerking? Worden er beperkingen gesteld aan de ontvangst van na­ bestaandenpensioen? Individuele keuzes Blijven de keuzemogelijk­ heden, zoals deeltijdpensioen, de uitruil van nabestaanden­ pensioen en het hoog/ laagpensioen? Worden de mogelijkheden uitgebreid of beperkt? ANW-hiaat en excedent Blijven de ANW-hiaat­ verzekering en excedent­ regeling, die momenteel facultatief aan werknemers worden aangeboden?

Meer structurele veranderingen In de media wordt veel over structurelere veranderingen van het pensioen gesproken. Ook de sociale partners wisselen daarover ideeën uit. Het is nog de vraag of deze tot verande­ ringen van het pensioen per 2015 leiden. We noemen drie kwesties. • De branche kent veel zzp’ers die zelf hun pensioen moeten regelen. Komt er een regeling met ruimte en flexibiliteit voor zzp’ers? Wordt dat een regeling voor de branche of een algemene? • Veel mensen bouwen via een eigen woning inkomen voor later op. Kunnen we hen de mogelijkheid bieden om te kiezen voor

lagere premie en lagere pensioenopbouw? • Zouden jongeren een lagere premie moeten betalen of meer moeten opbouwen dan ouderen? Afscheid van de doorsnee­ premie. Collectieve bedrijfstakregelingen als de onze moeten echter een doorsneepremie heffen. Dit zal in 2015 niet wijzigen.

Uit onderzoek blijkt:

Risico lopen? Ja. Maar niet teveel! Het ene pensioenfonds speelt puur op zeker. Een ander wil extra beleggingsrisico lopen met uitzicht op een hoger pensioen. “Pensioenfonds Architectenbureaus zit hier precies tussenin. De meerderheid van de deelnemers en gepensioneerden wil best enig beleggingsrisico lopen, maar tegelijkertijd willen ze een vaste bodem en schokbestendigheid. Ze willen vooral geen stuiterend pensioen.” Dit zegt consultant Peter Zegwaart over het uitgebreide onderzoek naar risicobereid­ heid dat hij bij ons en ruim dertig andere pensioenfondsen heeft uitgevoerd. De resultaten zijn te vinden op architectenpensioen2015.nl. “Net zoals Pensioenfonds Architectenbureaus werken veel pensioenfondsen aan een nieuwe regeling. Sociale partners onderhandelen daarover. Daarbij is het belangrijk om te weten wat de

mening is van de achterban. Bijvoorbeeld over risicobereid­ heid. Daarvoor heb ik een standaardonderzoek opgezet dat ook is goedgekeurd door de toezichthouder.” Hoeveel risico? Waar gaat het om bij ‘Risico­ bereidheid’? “Om de inflatie te compenseren kunnen pensioenfondsen jaarlijks een toeslag toekennen. Daarvoor is extra geld nodig. Dat kunnen pensioenfondsen verdienen door te beleggen. Maar dat brengt ook risico’s met zich mee. Mijn onderzoek gaat over de vraag of pensioenfondsen bereid zijn beleggingsrisico te lopen en hoeveel.” Zegwaart voerde daarover groeps­ gesprekken met deelnemers en gepensioneerden. Ook is er via internet een uitgebreide enquête uitgevoerd. Hier deden ruim duizend deel­ nemers en gepensioneerden aan mee.

Jongeren Wat Zegwaart opvalt is dat er behoefte is aan extra informa­ tie over de gevolgen van beleggingsrisico’s. “Als het tegenzit op de beurs betekent dat niet dat je halve pensioen verloren gaat. Men weet niet goed hoe het werkt.” Ook bleek dat deelnemers en gepensio­ neerden niet goed weten wat de meerwaarde is van een eigen pensioenfonds vergele­ ken met een groter algemeen fonds. “Vooral onder jongere deelnemers is het draagvlak voor een eigen pensioenfonds beperkt.” Zegwaarts onderzoek geeft antwoord op allerlei pensioen­ vragen. De resultaten zijn te vergelijken met andere pensioenfondsen. Dit biedt het bestuur en de sociale partners belangrijke input voor de vernieuwing van de pensioen­ regeling.

Peter Zegwaart

Interactie centraal op website nieuwe regeling architectenpensioen2015.nl Al gezien, de website die speciaal voor de nieuwe pensioenregeling is opgezet? Dit is een initiatief van de sociale partners, SFA en het pensioenfonds. Met deze site zoeken ze de dialoog. Zij willen weten wat er leeft. Wat u bezighoudt. En wat u belangrijk vindt. Dat nemen ze mee in hun keuzes en beslissingen.

Voor alle duidelijkheid: op het vertrouwde adres pensioen­ fondsarchitectenbureaus.nl vindt u alle ins & outs over de bestaande regeling. Architectenpensioen2015.nl gaat puur en alleen over kwesties die spelen rond de nieuwe regeling, die in 2015 in moet gaan. Voor uw gemak bevatten de websites wel links naar elkaar. Vervolg op pagina 6 >

5

maart 2014

< Vervolg van pagina 5

Natuurlijk vindt u op de nieuwe website de uitgangs­ punten van deze vernieuwing. Het wat, waarom en wanneer. En het laatste nieuws, vers van de pers. Maar ook verschil­ lende blogs, waarin personen die bij de nieuwe regeling betrokken zijn, hun mening geven. Bent u het helemaal met ze eens, of juist niet? Laat het weten. En reageer op de stellingen en dilemma’s. Eigen nieuwsbrief De website informeert u ook over de bijeenkomsten met sociale partners en bestuursleden die in het land gaan plaatsvinden. Dan kunt u ‘live’ in dialoog gaan over kwesties die u belangrijk vindt. Wanneer en waar kunt op deze website lezen. Of laat u informeren. Was u vorig jaar al geregistreerd voor de nieuwsbrief van het pensioen­ fonds, dan wordt u ook over de nieuwe regeling automa­ tisch op de hoogte gehouden. Anders kunt u zich op architectenpensioen2015.nl registreren. Sociale media Ook qua opzet is de website helemaal van deze tijd. U kunt er ons Facebook-account ‘liken’ en ons Twitter-account volgen. Maar ook berichten doorzetten naar uw eigen sociale media. Bovendien past de nieuwe website zich automatisch aan aan tablet en smartphone. Hij is daardoor overal makkelijk toegankelijk. En dat is belangrijk. De vernieuwing van de pensioen­ regeling gaat namelijk ergens over. Uw inkomen voor later. Ga daarom direct naar architectenpensioen2015.nl en zet de site onder uw favorieten.

6

Ineens 5 100,– per maand minder

Dat merk je!

De korting van afgelopen jaar en het missen van toeslagen de afgelopen vijf jaar. Hoe hebben gepensioneerden het ervaren? Bestuurslid Nico Passchier (CNV) ging in gesprek met zes gepensioneerden van ons fonds.

Bestuurslid Nico Passchier in gesprek met een gepensioneerde.

De korting in april 2013 hakte er in, blikken de gepensioneerden terug. Vanuit het verleden was er namelijk nooit gewaarschuwd voor verlagingen. “Verder waren de fiscale regels veranderd”, memoreert een van de deelne­ mers. “Het netto-inkomen nam daardoor bij elkaar met 5 100,– per maand af. En dat merk je natuurlijk.” “Hebt u dingen moeten laten?”, wil Nico Passchier weten. Dat niet direct, geven de gespreksdeelnemers toe. “Vergeleken bij jongere collega’s en zeker de werklozen hebben wij het best goed”, vindt een van de gespreks­ partners. Wél zijn de meesten selectiever geworden in hun uitgaven. Passchier kan zich de onzekerheid onder gepensioneerden voorstellen. “Het is lastig als je niet krijgt waar je op gerekend hebt.” Zorgvuldige cijfers Passchier is benieuwd of de gepensioneerden alle actuele ontwikkelingen op de voet volgen. Dat gebeurt zeker, maar: “De communicatie vanuit het pensioenfonds mag sneller”. Zo duurt het even voordat de actuele dekkings­

graad op de website verschijnt. Dat laatste heeft alles met zorgvuldigheid te maken, legt Passchier uit. “We publiceren de dekkingsgraad pas als de cijfers gecheckt zijn. Zéker aan het einde van het jaar, als de hoogte van de dekkingsgraad bepalend is voor eventuele maatregelen.“ Begrip overheerst Gaat het pensioenfonds goed om met toeslagen en korting? Er is begrip. Ze realiseren zich dat veel externe factoren invloed hebben op de financiële situatie. Zo stijgt de levens­ verwachting, weet een van de gespreksdeel­ nemers. “Klopt”, beaamt Passchier. “Zeker in de architecten­branche, met veel hoogopgelei­ den, stijgt de levensverwachting boven verwachting sterk. Als iemand niet 14 maar 15 jaar leeft na zijn pensioen, scheelt dat zo’n 7 procent!” Het fondsbestuur zit bovenop alle ontwikkelingen, benadrukt Passchier tot besluit. “We doen er alles aan om de pensioenen op peil te houden. Voor álle generaties.”

Simpeler bestuursmodel, intensiever toezicht

Gepensioneerden krijgen in bestuur

stem

Niet alleen de pensioenregeling verandert, ook het bestuursmodel. Deel­nemersraadslid Dineke Borghuis is er positief over: “Ik juich de nieuwe opzet toe. Het maakt het bestuur namelijk slagvaardiger.” Belangrijke wijziging is dat gepensioneerden een stem krijgen in het bestuur. Tegelijkertijd worden de Deelnemersraad en het Verantwoordingsorgaan samengevoegd. Met de komst van een Raad van Toezicht intensiveert ook het toezicht. Tot 2012 bestond het bestuur van het pensioenfonds uitsluitend uit vertegenwoor­ digers van werknemers en werkgevers. In dat jaar werd het uitgebreid met twee onafhankelijke bestuurders. Deze brachten specifieke deskundigheid op het gebied van beleggingen en risico­ management in. Binnenkort zijn ook pensioengerechtigden

vertegenwoordigd in het bestuur. Zo kunnen zij mee beslissen over de uitvoering van de pensioenregeling. Vanaf juli bestaat het bestuur uit twee werknemers, een gepensioneerde, drie werk­ gevers en twee onafhankelijken. Overlap verdwijnt Dineke Borghuis, bureau­ manager bij Maas Architecten,

Het pensioenfonds heeft daarmee gekozen voor een bestuursmodel dat bestaat uit drie organen (zie diagram). Verschillende bestuursmodel­ len zijn naast elkaar gezet en met elkaar vergeleken.

Onafhankelijken

Werknemers

Werkgevers

is ruim een jaar lid van zowel de Deelnemersraad als het Verantwoordingsorgaan. “Ik maak van dichtbij mee hoe degelijk en transparant er wordt samengewerkt. Maar er zijn ook verbeterpunten. Zo is er veel overlap tussen Deel­ nemersraad en Verantwoor­ dingsorgaan. Ik denk dat alle veranderingen het bestuur slagvaardiger maken.” Een andere vernieuwing is de komst van de Raad van Toezicht. Die vervangt de Visitatiecommissie en bestaat uit drie onafhankelijke leden die permanent toezicht houden.

Verantwoordingsorgaan

Raad van Toezicht

Gepensioneerden Verantwoording

Toezicht

Bestuur Advies

Goedkeuring

Deel­nemersraadslid Dineke Borghuis

Uiteindelijk is gekozen voor handhaving van dit zogeheten paritaire model. Daarbinnen worden de nodige veranderin­ gen doorgevoerd. Focus op efficiency De ondersteuning van deze organen is sinds september 2013 versterkt met de komst van een Bestuursbureau. Directeur is Patrick Bos, hij was eerder fondsmanager: “Een deel van de veranderin­ gen vloeit voor uit de Pensioen­wet. Maar veel is ook een bewust gekozen verster­ king die aansluit bij de verdere professionalisering. Het werk van het bestuur is door de vele veranderingen op pensioen­ gebied zoveel complexer geworden. Een groot deel van het bijkomende werk neemt het Bestuursbureau op zich, zodat het bestuur zich volledig op het ‘besturen’ kan richten. Het Bestuursbureau zorgt ervoor dat het Pensioenfonds efficiënt functioneert.”

7

maart 2014

Inhalen gemiste toeslagen niet in zicht De laatste vijf jaar lopen onze pensioenen niet in de pas met salaris­ontwikkeling en inflatie. Dat betekent dat de waarde van het p ­ ensioen terugloopt. De kans is klein dat deze gemiste toeslagen in de toekomst alsnog worden toegekend. Het toeslagbeleid van onze pensioen­regeling maakt vanaf een dekkingsgraad van 105% gedeeltelijke toeslagverlening mogelijk. Dat is momenteel het geval. Toch is de kans klein omdat we veel hebben ingeteerd op onze reserves.

Bij een dekkingsgraad van 120% of hoger zijn volledige toeslagen weer reëel. Om gemiste toeslagen in te kunnen halen, moet dat percen­ tage rond de 150% liggen. De financiële positie moet namelijk eerst zo sterk zijn dat er voor

Vanaf 120% volledige toeslagen mogelijk

de toekomst 100% zicht is op gewone toeslagen. Voor het verlenen van toesla­ gen moeten we het vooral hebben van bijzonder goede beleggingsresultaten. Alleen daardoor kan ons fonds het extra vet op de botten krijgen dat daarvoor nodig is.

De pensioen­regeling kent namelijk een zogeheten voorwaardelijk toeslagbeleid. Dat houdt in dat de premies die binnen­komen geen ruimte bieden voor toeslagen. Ook houdt het fonds hiervoor geen reserves aan.

“Jongeren moeilijk te bereiken” Aan de telefoon met… Remco

Remco van Bergen (39 jaar) zit tot juli nog namens de werknemers in de Deelnemers­ raad. De laatste twee jaar als voorzitter. Waar ben je trots op? “Als Deelnemersraad hebben we ‘verant­ woord beleggen’ aan de orde gesteld. Daar is ook concreet beleid uit voort gekomen. Verder kijk ik met een goed gevoel terug op de besluitvorming over de korting vorig jaar. Mede dankzij ons is er zeer nadruk­

van Bergen, tot juli voorzitter van de Deelnemersraad

kelijk gekeken naar de belangen van ieder­ een. Dat was een grondig, goed proces.”

komende jaren steeds belangrijker wordt, is zeker.”

Hoe zie je de toekomst van het fonds? “De scherpe daling van het aantal mede­ werkers is lastig. Het is onduidelijk of zich dat de komende jaren gaat herstel­ len. Met die onzekerheid als gegeven, moeten we toch naar de toekomst kijken. Hierover zijn we ook al met het bestuur in gesprek. Maar dat het onderwerp de

Is de communicatie in orde? “Een groot deel van de deelnemers is niet bezig met hun pensioen. Dat maakt het moeilijk om ze te bereiken. Dat geldt zeker voor jongeren. Volgens mij is de informa­ tievoorziening voldoende zo. Graag zie ik dat we meer digitaal communiceren; dat zou verder uitgerold kunnen worden.”

COLOFON

8

Uitgave Pensioenfonds Architectenbureaus Productie 2LCD Projects, Amsterdam Tekst Textuur, Tilburg Fotografie Jelmer de Haas, Utrecht Opmaak www.enof.nl Druk Papyrus Diemen