Beroepstypering opmeter
Onder regie van KBB: Ontwikkeld door Brondocumenten
Legitimatie BCP door: -op format vereisten -op de inhoud Mogelijke functiebenamingen
Datum : februari 2004 versie 1 Kenteq. Arbeid Opleidingen Consult, Tilburg. Kwalificatiestructuur Metaal, eindtermendocument van de kwalificatie opmeter/werkvoorbereider industriële isolatie. SOM, Woerden, september 1998. Handboek functie-indeling voor de metaal en technische bedrijfstakken, MTB, september 1999. Gespreksverslagen van interviews met beroepsbeoefenaren en hun leidinggevende. Kenteq. d.d. 4 december 2003 Stichting OOI, VIB, De Unie, FNV Bondgenoten, CNV Bedrijven Bond, d.d. 27 februari 2004 De meest voorkomende functienaam is opmeter. Vaak komt de functie van opmeter voor in combinatie met andere functies, bijv. opmeter / werkvoorbereider, opmeter / uitvoerder, opmeter / calculator etc.
Beroepsbeschrijving opmeter Beroepscontext / De opmeter is werkzaam in isolatietechnische bedrijven. De werkzaamheden isolatietechnische bedrijven voeren isolatiewerkzaamheden uit in verschillende marktsegmenten zoals de utiliteit, de industrie, de scheepsbouw en de voedingsmiddelenindustrie. Momenteel zijn er – volgens bronnen van de Kamer van Koophandel - circa 750 bedrijven in Nederland die isolatiewerk als hoofdactiviteit uitvoeren. Per 1 april 2003 is er sprake van 267 geregistreerde isolatiebedrijven onder de CAO M&T (collectieve arbeidsovereenkomst voor de metaal en technische bedrijfstakken). Het totaal aantal werknemers in deze geregistreerde bedrijven is 4.095. Het merendeel van de isolatietechnische bedrijven is relatief klein van omvang. Zo’n 80% van de bedrijven telt 5 of minder werknemers. In de isolatietechnische branche worden isolatiematerialen en plaatwerk geleverd, gemonteerd en afgewerkt. Isolatietechnische bedrijven bieden grofweg de volgende diensten aan: thermische isolatie, akoestische isolatie en brandwerende isolatie. Men isoleert onder andere procesleidingen, verwarmingsleidingen, koud waterleidingen, luchtkanalen, ketels, machines etc. De aard van de werkzaamheden bestaat uit zowel nieuwbouw als onderhoud, reparatie en renovatie. De meeste bedrijven in de industrie zijn ISO- en VCAgecertificeerd. Naast bovengenoemde diensten bieden enkele bedrijven in de branche extra diensten / nevenactiviteiten aan, zoals steigerbouw, schilderwerk, elektrische en stoom tracing of fabricage en montage van luchtkanalen. Aanpalende branches zijn de installatietechniek, de carrosseriebranche en de metaalbewerkingsbranche.
De opmeter valt onder de CAO M&T. De opmeter meet aan de hand van een opdracht op locatie het isolatiewerk in. Hij meet het werk zodanig in dat het gemakkelijk is te prefabben en te monteren. Hij maakt op basis van de werkopname een nauwkeurige tekening. Hij werkt op zowel grote als kleine projecten. De belangrijkste werkzaamheden zijn: 1. het opmeten van het isolatiewerk; 2. het tekenen van het isolatiewerk. Afhankelijk van het project verricht hij de opmeetwerkzaamheden buiten of binnen, op hoogte of in kleine (kruip)ruimtes en op moeilijk bereikbare plaatsen. Hij werkt zowel op locatie als op kantoor.
Rol en verantwoordelijkheid
Complexiteit
In met name de grote bedrijven is het opmeten een aparte functie. In veel kleine bedrijven wordt de taak opmeten uitgevoerd in combinatie met andere functies, zoals bijv. de werkvoorbereider, calculator, voorman, isolatieplaatwerker of isolatiemonteur. In dit profiel worden echter alleen de kerntaken en competenties van de opmeter beschreven. De opmeter is verantwoordelijk voor zijn eigen werkzaamheden, die hij zelfstandig uitvoert. Van hem wordt verwacht dat hij werkt volgens de CINI- (industrie) en / of de ISSO-normen (utiliteit). Hij hanteert de voor het bedrijf geldende milieu- en arbovoorschriften en maakt op voorgeschreven wijze gebruik van de veiligheidsregels. Indien hij in een ISO- en / of VCAgecertificeerd bedrijf werkt, moet hij werken volgens de geldende procedures en handelingen. Hij heeft in zijn werkuitvoering te maken met verschillende disciplines, bijv. de uitvoerder, projectleider, hoofd monteur of hoofd onderhoud van de opdrachtgever en met de voorman, isolatieplaatwerker of isolatiemonteur. De opmeter legt verantwoording af en ontvangt leiding van zijn direct leidinggevende. Dit kan de uitvoerder, de projectleider of de ondernemer / directeur zijn. De werkzaamheden van de opmeter bestaan uit zowel standaard werkmethoden en procedures als uit specialistische werkzaamheden. De complexiteit van de taken hangt af van het soort opmeetwerk. De standaard werkzaamheden betreffen bijv. het opmeten van pijpen, leidingen en kanalen. Meer specialistische taken zijn bijv. het opmeten van grote apparaten, ovens, ketels, ventilatoren en werken op moeilijk bereikbare plaatsen. Verder wordt het ontwerpen / opmeten van objecten die er nog niet zijn, zoals bijv. kasten, als complex ervaren. De opmeter moet zich een visuele voorstelling kunnen maken van het werk. Van hem wordt verwacht dat hij vooruit denkt en rekening houdt met verschillende aspecten, zoals bijvoorbeeld de beschikbare ruimte, afwatering, afvlakkingen, verloop etc. Daarnaast moet hij kostenbesparend werken en er rekening mee houden dat het werk gemakkelijk geprefabt en gemonteerd kan worden. Hij moet voor moeilijke werken zo makkelijk mogelijke oplossingen bedenken. Daarnaast moet hij het werk nauwkeurig berekenen en netjes op tekening zetten.
Wanneer hij zijn werk niet op de juiste wijze uitvoert kan dit tot problemen leiden in een latere fase van het isolatieproces, bijv. het werk kan niet gemaakt worden of past niet. Dit betekent dat het werk aangepast of overnieuw gedaan moet worden wat ten koste gaat van de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf. Typerende beroepshouding
Trends en innovaties Marktontwikkelingen
Voor een optimale taakuitoefening is het noodzakelijk dat de opmeter een professionele beroepshouding heeft. Hij beschikt in grote mate over technisch en ruimtelijk inzicht. Hij werkt snel en precies. Hij is kritisch en bijzonder nauwkeurig in het meten, berekenen en tekenen van het isolatiewerk. Hij stelt zich veiligheidsbewust op, wat met name belangrijk is voor het uitvoeren van meetwerk op grote hoogte of aan gevaarlijke installaties en leidingen met extreme temperaturen. Voor een professionele beroepsuitoefening is het belangrijk dat de opmeter beschikt over goede sociaal-communicatieve vaardigheden, vanwege de verschillende soorten mensen waarmee hij moet werken, overleggen en afstemmen. Hij werkt op een prettige, collegiale wijze samen met collega’s en andere disciplines.
In tijden van economische recessie neemt het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp) in de branche af. Zzp-ers worden met name ingeleend door de grotere bedrijven in de isolatietechnische branche. Als er sprake is van economische recessie is er minder nieuwbouw en wordt onderhoud een belangrijker deel van het werk van veel isolatiebedrijven. Steeds meer industriële isolatiebedrijven bieden ook diensten aa op het terrein van de utiliteit. Omgekeerd is een dergelijke ontwikkeling niet waarneembaar. Opdrachtgevers stellen andere en hogere eisen, men verwacht een completer dienstenpakket. De markt internationaliseert in alle facetten, er wordt anders aangekeken tegen energiebeheersing en economische isolatie.
Wetgeving / Overheidsregulering
Sinds april 2002 is de Wet Poortwachter van kracht. Zowel werkgever als werknemer hebben de inspanningsverplichting om bij ziekte van de werknemer het terugkeerproces te bespoedigen. Er zijn meer en strengere regels met betrekking tot veiligheid, arbo en milieu en er wordt scherper toezicht gehouden op het naleven van deze regels. De geluidseisen worden strenger, waardoor de akoestische isolatie een groeiende markt is. Door wijzigingen in de wet- en regelgeving worden isolatietechnische bedrijven in de (nabije) toekomst verplicht om afwijkingen / problemen in het bestek dat zij krijgen aangeleverd te signaleren. Hun verantwoordelijkheid wordt daarom groter.
Technologische ontwikkelingen
Verbeteringen van bestaande isolatiematerialen en er wordt ook met relatief nieuwere materialen gewerkt, zoals wolschalen met folie, coatingsystemen, keramische wollen en polyester. Elastomeer-schuimen worden steeds vaker in prefab aangeleverd op de werkplek. Isolatiewerkzaamheden worden steeds meer opgeleverd als zichtwerk. Nieuwe uitvoeringstechnieken, zoals geautomatiseerde machinale
plaatbewerking (CNC), geprefabriceerde toepassingen, zelfklevende- en zelfuithardende isolatiematerialen. Met name voor het knippen van plaatwerk hebben machines hun intrede gedaan. Naast de min of meer traditionele (thermische) toepassingen wordt steeds meer aandacht besteed aan isolatietechnieken ten behoeve van geluidsreductie en brandwerend isoleren. Dit zal naar verwachting ook resulteren in nieuwe technieken en materialen. Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen
Onder invloed van ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving moeten steeds meer administratieve taken worden verricht, moet er meer geregeld worden (bijvoorbeeld brand- en werkvergunningen) en moet er meer overlegd worden met andere disciplines in relatie tot VGM en VCA normen. Steeds meer bedrijven bieden naast isolatietechniek ook andersoortige diensten aan, bijvoorbeeld op het terrein van steigerbouw, schilderwerk, elektrische / stoom tracing of fabricage en montage van luchtkanalen. In sommige bedrijven ontstaat de functie van kwaliteitscontroleur: dit was vroeger de montage-inspecteur.
Internationale ontwikkelingen
Er wordt meer ongeschoold personeel geworven uit het buitenland. Er worden ook (zeer) vakbekwame isoleerders uit landen zoals Duitsland of Tsjechië ingehuurd.
Loopbaanmogelijkheden
De opmeter kan doorgroeien naar de functie van projectleider of uitvoerder.
Kerntaak 1 Meet het isolatiewerk op Proces De opmeter meet aan de hand van de opdracht op locatie het isolatiewerk voor bijv. verwarmingsleidingen, koud waterleidingen, luchtkanalen, ketels, machines etc. op. Hij overlegt met de verantwoordelijke persoon op locatie en treft voorbereidende maatregelen zodat hij de opmeetwerkzaamheden veilig en goed uit kan voeren. Hij beoordeelt of de isolatiewerkzaamheden volgens opdracht, veiligheidsvoorschriften en kwaliteiteisen (CINI- en / of ISSO-normen) uitgevoerd kunnen worden. Hij bepaalt de juiste fabricage-, isolatie- en afdichtingsmethode. Hierbij houdt hij rekening met de technische specificaties, de kosten en de uitvoerbaarheid. Hij meet het werk nauwkeurig op en ontwerpt wanneer nodig bijzondere kasten voor instrumentatie. Hij besteedt bij het opmeten extra aandacht aan de maatvoering en passing van de verschillende vormstukken zoals kappen, broekstukken, afsluitingen etc. Hij houdt rekening met de afwatering en esthetische aspecten (bijv. het verloop van de naden). Hij vermeldt maatvoering, bijzonderheden en afwijkingen op de isometric en / of maakt een ruwe schets van het werk. Hij overlegt met de leidinggevende of de verantwoordelijke persoon op locatie over bijzonderheden en / of problemen. Rol en verantwoordelijkheden De opmeter is verantwoordelijk voor het nauwkeurig opmeten van de isolatiewerkzaamheden volgens de geldende kwaliteitseisen en wensen van de opdrachtgever. Hij voert deze werkzaamheden zelfstandig uit en werkt volgens voorschriften m.b.t. veiligheid, arbo en milieu. Hij heeft in zijn werkuitvoering te maken met verschillende functionarissen, bijv. de uitvoerder, projectleider, voorman, hoofd monteur van de opdrachtgever of de verantwoordelijke persoon voor het onderhoud in bedrijven. Hij ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan zijn direct leidinggevende. Complexiteit De opmeter staat voor de opgave om het werk zodanig op te meten dat het gemakkelijk geprefabt en gemonteerd kan worden. Hij moet zich kunnen verplaatsen in de rol van de plaatwerker of monteur om een praktische werkmethode en -volgorde te kunnen bepalen. Met name voor het opmeten van werken op moeilijk bereikbare plaatsen en het inmeten van ingewikkelde vormstukken zijn specialistische vaardigheden vereist. Hij moet beschikken over wiskundige kennis en ervaring om moeilijke objecten nauwkeurig op te meten. Hij moet de juiste meet- en rekentechnieken gebruiken. Daarnaast moet hij de technische consequenties kunnen overzien van het in gebruik nemen van de installaties, bijv. krimpen of rekken. Kennis van de materialen en hun verwerkingsmethoden is hiervoor noodzakelijk. De opmeter moet zo eenvoudig mogelijke (kostenbesparende) oplossingen bedenken voor (technische) problemen. Hiervoor is het van belang dat hij ruimtelijk inzicht heeft en dat hij vooruit kan denken. Hij moet rekening houden met verschillende aspecten, zoals bijvoorbeeld de beschikbare ruimte, afwatering, afvlakkingen, verloop etc. Wanneer hij zijn taken niet op de juiste wijze uitvoert kan dit tot problemen leiden in een latere fase van het isolatieproces, bijv. het werk kan niet gemaakt worden of past niet. Dit betekent dat het werk aangepast of opnieuw gedaan moet worden wat ten koste gaat van de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf.
Betrokkenen • direct leidinggevende; opdrachtgever / verantwoordelijke persoon op locatie (bijv. uitvoerder, projectleider • etc.); • functionarissen eigen bedrijf (chef werkplaats, plaatwerker, isolatiemonteur etc.). (Hulp)middelen • opdracht; • meet- en tekengereedschap, bijv. duimstok, omvangrolmaat, stiften, papier etc.; • rekengereedschap, bijv. rekenmachine, gradenboog, standaard tabellen; persoonlijke beschermingsmiddelen (bijv. helm, valbeveiliging). Kwaliteit Het isolatiewerk is nauwkeurig opgemeten en voldoet aan de kwaliteitseisen en de wensen van de opdrachtgever. Keuzes en dilemma's • afwegen: is het werk uitvoerbaar of niet; • afwegen: wat is de meest praktische en goedkoopste oplossing; • afwegen: overleg met de leidinggevende / verantwoordelijke persoon op locatie of zelfstandig oplossingen bedenken.
Kerntaak 2 Tekent het isolatiewerk Proces De opmeter maakt aan de hand van de werkopname een foutloze tekening, zodat de isolatieplaatwerkers het plaatwerk kunnen vervaardigen en de isolatiemonteurs de isolatieen afwerkmaterialen kunnen monteren. Hij werkt de opnameschets of de isometric uit tot een nette tekening en houdt hierbij rekening met de CINI- en / of ISSO-normen. Hij vermeldt op eenduidige wijze de maatvoering, symbolen, codes en andere bijzonderheden zodat verschillende disciplines de tekening op de juiste wijze kunnen interpreteren en hun werk kunnen uitvoeren. Hij overlegt met de leidinggevende of de verantwoordelijke persoon op locatie over bijzonderheden en / of problemen. Rol en verantwoordelijkheden De opmeter is verantwoordelijk voor het uitwerken van het isolatiewerk in een tekening. Hij voert de werkzaamheden zelfstandig uit en werkt volgens kwaliteitseisen en wensen van de klant. Hij overlegt met de opdrachtgever of verantwoordelijke persoon op locatie bij twijfel of wanneer zich (teken)technische problemen voordoen. Hij ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan zijn direct leidinggevende. Complexiteit Van de opmeter wordt verwacht dat hij de tekening systematisch opbouwt en duidelijk de maatvoering, symbolen, codes en andere bijzonderheden noteert. Vakkennis en ruimtelijk inzicht zijn hiervoor noodzakelijk. Hij moet ideeën en informatie in heldere en correcte taal kunnen communiceren zodat de essentie van de tekening en uitvoering helder en duidelijk is voor de diverse betrokkenen. Indien hij geen duidelijk tekeningen maakt kan dit consequenties hebben voor het verdere isolatieproces. Er kan vertraging optreden in de voortgang omdat bijv. materialen niet passen of vormstukken niet gemaakt of gemonteerd kunnen worden. Dit is schadelijk voor de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf. Betrokkenen • direct leidinggevende; • opdrachtgever / verantwoordelijke persoon op locatie (bijv. uitvoerder, projectleider etc.); • functionarissen eigen bedrijf (chef werkplaats, plaatwerker, isolatiemonteur etc.). (Hulp)middelen • opmeetschets; • meet- en tekengereedschap, bijv. meetlat, passer, potlood, papier etc.; • rekengereedschap, bijv. rekenmachine, gradenboog, standaard tabellen. Kwaliteit Een duidelijke en nauwkeurige tekening van het te fabriceren en monteren isolatiewerk. Keuzes en dilemma's • afwegen: overleg met de leidinggevende / verantwoordelijke persoon op locatie of zelfstandig oplossingen bedenken.
