Klantgroep Kantoren
Klantgroep
kantoren
40
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
Integrale aanpak Localiseren eindgebruikers Uitstraling Duurzaamheid Verlaging exploitatiekosten Klimaatcomfort Werkconcept Interieur
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
41
Klantgroep Kantoren
Renovatie en verduurzaming hoofdkantoor Keppel Verolme
Bijzondere architectuur Wanneer een kantoor verouderd is en niet meer aan de hedendaagse eisen voldoet, zijn er meerdere opties. Kiezen voor revitalisering en transformatie is kiezen voor de duurzaamste weg. Heembouw biedt de markt een renovatieconcept, waarbij de klant kan kiezen hoever hij gaat met aanpassingen van uitstraling, duurzaamheid, klimaatcomfort, werkconcept en interieur. Voor het iconische hoofdkantoor van Keppel Verolme in de Rotterdamse Botlek vroeg de klant ons een voorstel te doen voor renovatie en verduurzaming, met behoud van architectonische uitstraling. Met meer comfort voor de medewerkers en aanpassingen ten behoeve van Het Nieuwe Werken. Heembouw en Habeon Architecten presenteerden de klant drie varianten, met bijbehorende kostenraming. De klant koos voor renovatie tot een energetisch efficiënt niveau, waarbij de oorspronkelijke architectonische uitstraling teruggebracht wordt.
42
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
Renovatie en verduurzaming hoofdkantoor Keppel Verolme Plaats: Rotterdam, Botlek Opdrachtgever: Keppel Verolme Architect: Habeon Architecten 43
Klantgroep Kantoren Harold Linssen, managing director Keppel Verolme
‘Renovatie met behoud van uitstraling’ ‘Dit is gewoon een heel mooi kantoor. De architectuur spreekt mij heel erg aan, de uitstraling en de kenmerkende details zoals de stalen kozijnen en betonnen randen wilden we dan ook graag behouden. Daarom hebben we besloten het kantoor te renoveren, ook omdat het goedkoper is dan nieuwbouw. Bovendien kost renovatie ons als management minder tijd, omdat het minder variabelen kent dan nieuwbouw. En ik heb geen spijt van die keuze.’
perceptie en uitvoering. Dus ik wil niet alleen praten met de commercie, maar ook met zijn baas en de architect. Kijken of het verhaal van commercie klopt, en iedereen weet waar hij het over heeft. Daar ging een aantal partijen op onderuit. Heembouw niet; hun verhaal zat goed in elkaar.’
We krijgen een kantoor dat voldoet aan de huidige normen
Dat er gewerkt wordt met Habeon
vordert. ‘Het was ook wel nodig om
facilitair manager, maakte Harold
aannemer, ziet Harold Linssen als een
iets te doen. We hadden een hoog
Linssen een programma van eisen
energieverbruik, konden nauwelijks
voor de renovatie. ‘Een kort verhaal,
iets doen aan klimaatbeheersing en
3 pagina’s tekst met wat sfeerbeelden
het kantoor was in de loop der jaren
waar we naar toe wilden. Dit hebben
“dicht geslipt”; veel ruimtes waren als
we aan een aantal partijen voorgelegd
archief of opslag in gebruik; van de
en Heembouw en Habeon Architecten
140 mensen die in het kantoor zouden
vulden dit goed in.’ Bij de selectie van
kunnen werken, maakten er uiteindelijk
de bouwpartner volgde Keppel Verolme
maar 60 mensen van het kantoor
een wat onorthodoxe route. ‘Ik vind het
gebruik.’
belangrijk dat er geen “licht zit” tussen
Harold Linssen, managing director Keppel Verolme, ziet met genoegen hoe de renovatie van het kantoor
Samen met de manager HRM en
Architecten, en dus met een architect die tot hetzelfde bedrijf hoort als de meerwaarde. ‘De architect begrijpt de bouwer en omgekeerd; het is duidelijk wat er uitgevoerd moet worden en hoe. We krijgen een kantoor dat voldoet aan de huidige normen. Ons energieverbruik wordt een stuk lager, we gaan naar label A (“geen idee waar we op zaten maar dat kan best wel energielabel G geweest zijn”) en het kantoor wordt een aantrekkelijke werkplek voor onze medewerkers. We kunnen hier meer
‘De architect begrijpt de bouwer en omgekeerd; dat is een voordeel’
mensen kwijt, dat zorgt voor betere samenwerking en betere communicatie. Ook de indeling, met projectruimtes en kantoortuinen, draagt daaraan bij. We wilden een gebouw met meer comfort: dat gaat zeker lukken.’
Harold Linssen 44
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
45
Klantgroep Kantoren Planontwikkelaar Erwin Aleman en architecten Carl Warmerdam en Karen Schuyt
‘Deze renovatie geeft het gebouw weer de allure die het verdient’ ‘“Doe maar een voorstel voor de renovatie van het kantoor”. Zo simpel was de opdracht die we aanvankelijk kregen.’ Planontwikkelaar Erwin Aleman haalt met een brede glimlach herinneringen op aan de eerste keer dat de renovatie van het hoofdkantoor van Keppel Verolme ter sprake kwam. ‘Daarna was het een tijdje stil tot het traject in het voorjaar van 2013 echt begon te lopen. Er was een summier programma van eisen: het karakter van het pand moest behouden blijven, en 120 man moest hier met plezier willen werken. Met deze uitgangspunten gingen we met Habeon Architecten verder aan de slag.’ In concurrentie met een aantal andere kundige aannemers, wisten Heembouw en Habeon uiteindelijk de beste indruk te maken. Erwin: ‘Daar ben ik best wel trots op, dat we met een relatief jong team deze opdracht turnkey hebben verkregen, en het beter hebben gedaan dan onze concurrenten. Mooi is het dat we van de opdrachtgever ook bevestigd kregen dat we echt als team opereerden, en dat we goed naar de klant geluisterd hadden.’ Aanvankelijk ging architect Karen Schuyt met het ontwerp aan de slag;
vervangen door een composiet variant.
later in het traject nam Carl Warmerdam
De oude witte stalen profielen zijn
haar rol over. ‘Het ontwerp stoelt
vervangen door iets dikkere aluminium
op drie pijlers: behoud van karakter,
profielen, deze zijn lichtgrijs om ze niet
een prettige werkomgeving en een
dominanter dan in het oorspronkelijke
comfortabel binnenklimaat. Het behoud
beeld te maken.’
van karakter sprak ons erg aan; het ontwerp van het pand is uit 1961, van de architecten Swaneveld en Goslinga in de traditie van Maaskant. Een robuust beeld, met mooie rechte lijnen, stalen kozijnen en betonnen
‘Trots dat we - in concurrentie - deze opdracht turnkey hebben verkregen’ Planontwikkelaar Erwin Aleman (links) en architecten Karen Schuyt en Carl Warmerdam
46
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
neuzen. Van buiten is het pand gestript. Het gebouw wordt voorzien van een vliesgevel. De betonnen horizontale stroken (tijdens het project “neuzen”genoemd) zijn afgezaagd en
structuur, waardoor er ook meer licht binnenvalt en het werkcomfort wordt verbeterd. Uiteindelijk zijn alleen de vloeren, kolommen en de klokkentoren blijven staan.’ Het pand zal na renovatie een stuk energiezuiniger zijn. Erwin:
Een hip kantoor, met kantoor tuinen en een open karakter Ook aan de binnenzijde verandert het
‘We gaan hier naar een A label en er komt een warmte-koudebron voor de verwarming en koeling van het gebouw.’
nodige. Carl: ‘Het was een ouderwets kantoor, met een cellenstructuur.
Erwin, Karen en Carl kijken met enig
We maken er een hip kantoor van,
ongeduld uit naar de oplevering in april.
met kantoortuinen en loopzones
‘Het is een prachtig gebouw, met een
in plaats van gangen. Daar is ook
geweldige geschiedenis. Door deze
het kleurgebruik op aangepast. Het
renovatie krijgt het weer de allure die
kantoor krijgt op deze manier een open
het moet hebben.’
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
47
Klantgroep Kantoren Richard van den Berg, Roodenburg Installatie
‘Ervoor zorgen dat mensen zich prettig voelen in het gebouw; dat is ons doel’ Een betere klimaatbeheersing en een verbetering van het energielabel zijn twee belangrijke doelstellingen van de renovatie van het hoofdkantoor van Keppel Verolme. Roodenburg Installatie Bedrijf levert en installeert de nieuwe klimaatinstallaties en zal een WKO-bron (warmte- en koude opslag) op het terrein maken voor de verwarming en koeling van het kantoor. Richard van den Berg is projectleider bij Roodenburg en verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van het werk op dit project.
‘Dit is een leuk project voor ons, vooral vanwege de broninstallatie. Een mooie, duurzame oplossing voor het koelen en verwarmen van het gebouw. We gaan daarvoor zo’n 200 meter diep boren, en we gebruiken de waterlaag die zich daar op die diepte bevindt, voor verwarming in de winter en koeling in de zomer.’ Voor Richard is dit de tweede keer dat hij met Heembouw samenwerkt. ‘Eerder hebben we met Heembouw gewerkt bij de renovatie van het kantoor voor Dunea in Zoetermeer. Ook wij geloven in de kracht van samenwerking; we denken graag mee over de beste manier om een klantvraag in te vullen. Dan kom je tot een beter resultaat dan wanneer je alleen een prijs mag maken op basis van een bestek.’
Broninstallatie is mooie duurzame oplossing
Hoewel deze renovatie in vergelijking met eerdere projecten waar
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
‘Door met het team in een projectruimte samen te werken kom je snel tot goede oplossingen’ Inmiddels staan de klokken alweer een hele tijd gelijk, en loopt het project volgens planning. Pieter: ‘Het is wel zaak de klant continu te informeren wat er gaat gebeuren. We zijn begonnen op basis van een gering aantal uitgangspunten van de klant-zijde. In de basis gaat het erom het pand
Cor kan zich in deze definitie uiteindelijk
Deze snelheid van handelen
Maastoren (65.000 m2), vrij klein is, blijft
wel vinden. ‘Dat er asbest aanwezig
komt ook door de opdrachtgever.
er voldoende uitdaging. ‘De planning
zou zijn, hadden we ingecalculeerd,
Werkvoorbereider Richard van der
is vrij strak, dat vraagt aandacht, maar
want dit is een pand van ruim
Veen: ‘Een beslissing wordt snel
alles loopt conform de afspraken die
50 jaar oud. We zijn daarom acht
genomen. Met name in het begin ging
we in de pull planning gemaakt hebben.
weken eerder dan gepland begonnen
alles heel snel en waren we op twee
En hoewel we als specialist op dit
met de asbestsanering. Dat was
sporen tegelijk bezig: de uitvoering
gebied vaak wko-bronnen maken,
snel schakelen na de bouwvak.’ Dit
was gestart, en ondertussen liep
blijft dit voor ons toch een heel
zorgde ervoor dat de werkzaamheden
de ontwerpfase nog. Dan is het fijn
mooi onderdeel van ons werk.
min of meer in elkaar overliepen en
dat we een eigen architectenbureau
Voorheen was er in dit pand weinig
deels ook overlapten. Pieter: ‘Tijdens
hebben, Habeon is hier op de bouw
aan klimaatbeheersing gedaan.
het slooptraject waren we nog bezig
langs geweest om zaken uit te werken
Straks als wij klaar zijn, heeft het
met ontwerpoverleg en waren we
of aan te passen. En we spreken als
kantoor een behaaglijk klimaat, met
de plannen op papier verder aan
Heembouw en Habeon dezelfde taal,
koeling, verwarming, verse lucht,
het uitwerken. Een beetje krap qua
dat is wel zo prettig.’
helemaal volgens de huidige eisen en
planning.’
prettig voelen in het gebouw.’
48
Is dit nu renovatie of niet? Uitvoerder Cor van der Gaag en projectleider Pieter Hulst verschillen van mening. Cor: ‘We hebben hier gesloopt en bouwen een nieuwe schil om het casco heen. Dat vind ik meer nieuwbouw dan reno.’ Pieter: ‘De benadering van het proces en de vertaling in de planning horen bij renovatie, net als de onverwachte dingen waar je tegenaan loopt. Zo heb je hier te maken met hoogteverschillen in het gebouw die je op moet lossen. Dat heb je bij nieuwbouw niet. Ook de asbestsanering die we hebben uitgevoerd is typisch voor renovatie.’
zoals De Rotterdam (160.000 m2) en
zorgen dat de mensen zich straks
Richard van den Berg
‘Belangrijk de klant steeds te laten zien waar we staan’
Roodenburg bij betrokken was,
normeringen. Dat is ons doel: ervoor
‘Ook wij geloven in de kracht van samenwerken’
Het projectteam
weer up-to-date te maken zodat het weer 20 jaar mee kan en het energielabel te verbeteren tot label A. Tijdens het ontwerpproces hebben we grote stappen gezet, dan is het belangrijk de klant steeds te laten zien wat ze krijgen. Daarin geeft de klant ons veel vertrouwen en ook vrijheid om dingen te wijzigen. In de bouwvergadering laat ik elke week zien wat er gebeurt; als er afwijkingen zijn laat ik zien hoe dit er in het werk uit komt te zien. Managen van de klantverwachting, dat is belangrijk.’
Heembouw en Habeon spreken dezelfde taal: ideaal
‘Door als projectteam, met de collega’s van Habeon Architecten, samen in een projectruimte te werken, hebben we de details direct goed af kunnen stemmen. Aan de hand van de budgetten hebben we alles samen uitgezocht: wat past wel, wat past niet, wat vindt de architect, wat kan er bouwkundig? We hebben direct de leverancier van de gevel en de E- en W-installateurs bij het ontwerpproces betrokken. Zo kom je snel tot een goede oplossing.’
V.l.n.r. Uitvoerder Cor van der Gaag, projectleider Pieter Hulst en werkvoorbereider Richard van der Veen
Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2013
49
