jaarverslag
Formulierenbrigade
3
Inhoud
Voorwoord
Inhoud
2
Beste relatie,
Voorwoord
3
Nieuw in 2007
4
De ex-deelnemer
5
Cijfers: dienstverlening
6
De Formulierenbrigade levert een steeds belangrijker bijdrage aan de bestrijding van armoede. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten: Amsterdammers worden geholpen aan inkomensondersteuning én deelnemers aan het traject komen steeds vaker aan regulier werk.
De teambegeleider
7
Cijfers: de klanten van de Formulierenbrigade
8
Cijfers: diversiteit van de klanten De externe docent
Cijfers: het inkomen van de klanten De opleidingscoördinator
Cijfers: werk De arbeidsbemiddelaar
Goed in 2007 De praktijkopleider
10 13
14 15
16 17
18 19
Het bijzondere aan de Formulierenbrigade is dat ze daarmee al jaren twee hoofdtaken van de Dienst Werk en Inkomen (DWI) combineert: Amsterdammers die het hard nodig hebben een (financieel) steuntje in de rug geven, maar ook mensen die langdurig een uitkering hebben aan een baan helpen. Niet voor niets zegt de praktijkopleider: ”Brigadisten hebben een zware verantwoordelijkheid. Ze behoeden hun klanten voor nog meer financiële ellende” (pagina 19). En dat brigadisten steeds vaker aan een reguliere baan worden geholpen, komt volgens de arbeidsbemiddelaar omdat ‘bij de Formulierenbrigade hele leuke mensen werken’ (pagina 17).
Op eigen benen staan Zo helpt de Formulierenbrigade Amsterdammers meer op eigen benen te staan. Door de aanvullende voorzieningen kunnen ze volwaardiger deelnemen aan de samenleving. Dat geldt uiteraard ook voor de deelnemers aan de Formulierenbrigade die een ‘echte’ baan vinden. Deze volwaardige deelname aan de samenleving, die door armoede kan worden belemmerd, is een belangrijk doel van het rijk en van het stadsbestuur. Een doel dat DWI op alle mogelijke manieren ondersteunt, in dit geval door het leveren
van brigadisten en het financieren van de Formulierenbrigade.
2007: een roerig jaar Het afgelopen jaar was een roerig jaar voor de Formulierenbrigade, die constant in beweging was. Steeds bezig zichzelf te verbeteren. De hoofdlocatie van de Formulierenbrigade is verhuisd naar het Praktijkcentrum van DWI, waardoor de opleiding beter ondersteund kan worden. Alle opleidingen zijn dit jaar in eigen beheer gekomen en op termijn wordt zelfs eigen lesmateriaal ontwikkeld. “Deze ontwikkelingen worden met interesse door andere gemeentes gevolgd”, weet de opleidingscoördinator (pagina 15). Waar de Formulierenbrigade bijzonder trots op is, is de uitbreiding van de dienstverlening naar de binnenstad. In nauwe samenwerking met stadsdeel Centrum en de Blankenbergstichting is er een gloednieuw team opgezet. Dankzij dit soort samenwerkingsverbanden kunnen we Amsterdammers die het nodig hebben steeds beter tot dienst zijn. Dit jaarverslag bevat klinkende resultaten: de Formulierenbrigade helpt! Wim Schreuders
algemeen directeur Gemeente Amsterdam
4
Jaarverslag Formulierenbrigade
5
Nieuw in 2007 Een nieuw team voor stadsdeel Centrum Op dinsdag 18 december werd het nieuwe team van de Formulierenbrigade in stadsdeel Centrum ten doop gehouden. Op de Armoedeconferentie, georganiseerd door het stadsdeel, tekenden stadsdeelwethouder Wil Codrington, directeur Else de Wit van de Blankenbergstichting en unitmanager Tiny van Brunschot van DWI de samenwerkingsovereenkomst voor het nieuwe team. De Formulierenbrigade is inmiddels gestart op twee spreekuurlocaties en zodra de klantenstroom op gang komt, zal gekeken worden naar uitbreiding. Verantwoordelijk unitmanager voor de
Formulierenbrigade Tiny van Brunschot is erg blij met het verzoek van stadsdeel Centrum om een team op te richten: “De start van het nieuwe team betekent voor de Formulierenbrigade dat zij nog meer mensen kan helpen. Wij hopen een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan de bestrijding van armoede in het stadsdeel.”
Nieuwe Hoofdlocatie In 2007 zijn de opleiding en het stafbureau van de Formulierenbrigade van het IJsbaanpad verhuisd naar het Praktijkcentrum van DWI en het ROC. Voor de opleiding zijn nu meer en betere lokalen beschikbaar. In het Praktijkcentrum zijn ook andere eigen re-integratieactiviteiten van DWI gehuisvest.
v.l.n.r. Tiny van Brunschot, Wil Codrington en Else de Wit
De ex-deelnemer De Formulierenbrigade kan een goede springplank zijn naar een reguliere baan. Zineb Benhadi rondde de opleiding af en stroomde direct uit. Tegenwoordig maakt ze carrière in de dienstverlening. “Het lijkt of ik de klanten nu beter begrijp.” “Als je eenmaal genoeg hebt van je situatie, kan de knop om.” Zineb Benhadi (23) leefde drie jaar zonder eigen inkomen. Ze deed, naar eigen zeggen, niets. Tegenwoordig is haar leven compleet anders. “Niet dat ik een andere Zineb ben hoor, maar vroeger vond ik andere dingen belangrijk.” ‘Mijn begeleidster Zineb had genoeg van haar situatie en wilde een heeft me enorm nieuwe toekomst creëren. gestimuleerd’ “Een vriendin van mij is teamassistent bij de Formulierenbrigade. Zij zag me altijd als dienstverlener. Dat heeft me aan het denken gezet.” Ze vroeg een bijstandsuitkering aan om een traject te kunnen volgen; liefst in aanloop naar een baan bij de gemeente. Het lukte boven verwachting. “Ik schrok me bijvoorbeeld dood toen ik hoorde dat ik was geslaagd voor de belastingcursus”, giechelt ze. Zineb had, nog vóór het afronden van de opleiding, twee sollicitaties lopen. “De opleiding was wel interessant”, zegt ze, “maar mijn feitelijke doel was uitstromen.” Zo slaagde Zineb voor het assessment bij de Belastingdienst. Ook bij het detacheringsbureau waar ze had gesolliciteerd, werd ze aangenomen. Het werk bij de fiscus echter leek haar bij nader inzien niet wat ze zocht. “De hele dag ondernemers controleren; daar had ik geen zin in.” Het detacheringsbureau echter plaatste haar bij DWI, haar huidige werkgever. Als baliemedewerker. ‘Informatiepunt’, noemt ze zichzelf. “Ik ben het eerste gezicht voor de mensen.”
Ze werkt prettig bij DWI. “Ooit stond ik vóór de balie; nu erachter. Het lijkt alsof ik daardoor de klanten beter begrijp.” En zoiets valt op. “Toevallig is het vandaag alweer mijn laatste dag achter de balie; ik heb promotie gemaakt.” Haar nieuwe baan: junioradviseur re-integratie. Zineb zegt nog steeds veel aan de opleiding van de Formulierenbrigade te hebben. “Ook in mijn nieuwe functie heb ik veel met sociale zekerheid en belastingwetgeving te maken”, zegt ze, “en dat waren hele goede lessen.” Ook de onderdelen methodische en sociale vaardigheden komen vaak naar boven, vooral in reflectie op klantgesprekken. En nog steeds heeft Zineb contact met haar begeleider van de Formulierenbrigade. “Ze heeft me enorm gestimuleerd. Ik heb het ook een klein beetje voor haar gedaan; de Formulierenbrigade heeft toch ook in mij geïnvesteerd.” Dus mailen en bellen ze regelmatig. “Over werk, maar ook over privézaken. Ik heb soms het gevoel of ze me nog steeds begeleidt.”
6
Jaarverslag Formulierenbrigade
7
Cijfers: dienstverlening De Formulierenbrigade heeft het afgelopen jaar 24.367 adviesgesprekken gevoerd. Het gaat hierbij om onder andere afspraken, spreekuren en huisbezoeken waarbij bijvoorbeeld formulieren ingevuld worden, advies wordt gegeven en wordt doorverwezen naar hulpverleners en instanties. In 2007 zijn 1.439 adviesgesprekken meer gevoerd dan in 2006. Aantal adviesgesprekken Adviesgesprekken 2007 Adviesgesprekken 2006 Verschil
24.367 22.928 + 1.439
In 2007 hielp de Formulierenbrigade 11.920 formulieren invullen. Dat zijn 1.230 formulieren minder dan in 2006. Hoewel er dus sprake is van een daling, is deze daling aanmerkelijk kleiner dan het voorgaande jaar, toen er 11.208 klanten minder geholpen werden en er praktisch sprake was van een halvering van het aantal klanten. De daling is niet evenredig verdeeld over de stadsdelen. In stadsdelen Amsterdam Centrum, Zeeburg, Zuidoost, OostWatergraafsmeer, Oud-Zuid en Zuideramstel zijn meer klanten geholpen dan in 2006, terwijl Amsterdam-Noord nagenoeg gelijk is gebleven. De reden hiervoor is dat voor een paar teams nog een aantal zaken uit de reorganisatie (naar DWI) spelen. De meeste teams staan inmiddels goed op de rails en dat is te merken aan het stijgend aantal klanten voor deze teams. De problemen bij de teams in West en Nieuw-West hebben de volle aandacht. Naar verwachting zal het totaal aantal klanten dit jaar weer stijgen. In tegenstelling tot 2006 is er dit jaar overigens wel gerapporteerd over stadsdelen Osdorp en Zuideramstel. In deze stadsdelen is op dit moment geen team werkzaam omdat er nog geen afspraken zijn met het bestuur van deze stadsdelen.
Ingevulde formulieren per stadsdeel
Amsterdam Centrum Westerpark Oud-West Zeeburg Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam-Noord Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Oud-Zuid Zuideramstel Geen antwoord Totaal
Totaal 2007 277 528 374 822 365 576 1.673 667 67 626 2.684 1.477 1.042 147 595 11.920
Totaal 2006 195 653 621 753 665 972 1.698 953 88 792 2.205 1.366 790 101 1.298 13.150
Ruim twee derde van de in 2007 behandelde formulieren betrof de Inkomstenbelasting. Samen met de formulieren voor Toeslagen was het aandeel formulieren van de Belastingdienst zelfs driekwart. De Formulierenbrigade werkt nauw samen met de Rijksbelastingdienst om Amsterdammers zo goed mogelijk te kunnen helpen. De Belastingdienst is bijvoorbeeld aanwezig op werkconferenties van de Formulierenbrigade om medewerkers te trainen in de laatste ontwikkelingen. Van de overige categorieën formulieren kwamen de bijstand, lokale lasten en CWI en UWV boven de vijf procent. Inkomensondersteunende voorzieningen voor de klant
Inkomstenbelasting Toeslagen Belastingdienst CWI en UWV Bijstand Wonen en huren School en studie Ziekte en handicap Lokale lasten Sociale Verzekeringsbank Overige*
*O nder meer kleinere regelingen en klanten met persoonlijke problemen
De teambegeleider Sinds afgelopen jaar hebben de teamleiders of werkmeesters van de Formulierenbrigade een tijdelijke assistent via Pantar, in het kader van werkervaring. “Deze aanvulling op haar cv is voor haar al winst.” 1 kolom+vlucht
2 koloms
Participatieplaats of niet: teamleider Dirk Meindert zou deze assistent het liefst direct in vaste dienst willen nemen. “Het is een fantastisch mens”, jubelt hij. “Ze is een regelaar, kan goed plannen en is communicatief vaardig. Zelf ben ik administratief zwak; zij vult me daarin aan. Wat mij betreft krijgt Pantar haar niet meer terug.” Het draait echter om ‘Een mooi voorbeeld een participatiebaan: een kortdurend van een goede werkervaringstraject in participatieplek’ aanloop naar regulier werk. Participanten worden maximaal twee jaar gedetacheerd en moeten daarna door- of uitstromen. Dat betekent dat Dirk binnenkort weer afscheid moet nemen van zijn assistent. Er zit voor haar geen reguliere baan in bij de Formulierenbrigade. “Balen dus, maar deze aanvulling op haar cv is voor haar al winst.” “Pantar en DWI hebben hier een mooi voorbeeld van een goede participatieplaats”, zegt Dirk. “Het betreft hier geen verdringing van regulier werk. Dit kan en mag ook nooit de bedoeling zijn anders bijt je – arbeidsmarkttechnisch gezien – uiteindelijk in je eigen staart.” Daarom zijn de criteria helder. “Mijn teamassistent maakt geen kans op een vaste aanstelling bij de Formulierenbrigade. Daarover moet je vooraf duidelijke afspraken maken. De Fomulierenbrigade kan dan een goede plek zijn om de benodigde werkervaring op te doen.” En daarbij wil Dirk graag helpen. “Je moet willen bijschaven. Ik ben geen psychosociale hulpverlener, maar reken wel op problematiek. Dat hoort bij de insteek van
de participatiebaan: het is net dat extra stapje voor mensen die geen directe aansluiting op de arbeidsmarkt hebben. Sommigen hebben net een steuntje in de rug nodig. Daarvoor is een participatiebaan heel geschikt.” Toch vindt Dirk het jammer dat er geen overstapmogelijkheid is naar de Formulierenbrigade. “Dan komt er wellicht extra scholing in zicht. Je bent al heel lang bezig met zo iemand; het is een gouden kans om in dit opzicht compleet werk af te leveren. Mijn assistent is binnenkort uitgeleerd in haar functie. Ze zou eigenlijk een mboopleiding moeten volgen. De ervaring heeft geleerd dat met name de maatschappelijke dienstverlening mbo SJD als een soort minimum-instroomeis hanteert. Via Pantar is dit laatste op dit moment (nog) niet mogelijk. En zo’n opleiding leidt – zeker in de maatschappelijke dienstverlening – met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid naar een reguliere baan.”
Jaarverslag Formulierenbrigade
8
Cijfers: de klanten van de Formulierenbrigade Globaal gezien is de leeftijdsverdeling van de klanten over 2007 vergelijkbaar met 2006. De zichtbare verschuiving heeft voornamelijk te maken met de forse daling van de categorie ‘Onbekend’. Dit is het resultaat van verbeterde registratie. Klanten: leeftijd Onbekend
Aantal 2006 Aantal 2007
2411 900 18 18
95 jaar of ouder
436 391
85 tot 95 jaar
1020 1018
75 tot 85 jaar
1295 1333
65 tot 75 jaar
1435
55 tot 65 jaar
1577 2199
45 tot 55 jaar
2420 2382 2421
35 tot 45 jaar 1892 1813
18 tot 35 jaar 58 29
Jonger dan 18 jaar 0
500
1000
1500
2000
2500
Klanten: leeftijd per stadsdeel Onbekend 95 jaar of ouder 85 tot 95 jaar 75 tot 85 jaar 65 tot 75 jaar 55 tot 65 jaar 45 tot 55 jaar 35 tot 45 jaar 18 tot 35 jaar Jonger dan 18 jaar
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%
Am st
O
W es
er da
m
-C
en
tru m
te rp a ud rk -W es t Bo Ze s e eb u n Lo rg m m D er e Am Ba G st a eu er rs je d ze s nv am -N el doo Sl rd ot er m ee r O sd o Sl rp ot er O va os ar t-W t Z at ui do er gr aa ost fs m ee r O ud -Z Zu u id er id am st el
0%
1 kolom+vlucht
2 koloms
Jaarverslag Formulierenbrigade
11
In diversiteit zijn er duidelijke verschillen tussen de stadsdelen. Zo heeft meer dan de helft van de klanten in Oud-West een Nederlandse achtergrond. In alle andere stadsdelen is dit minder dan de helft. De medewerkers van de Formulierenbrigade
zijn zo divers als de samenstelling van de bevolking van Amsterdam. Dat betekent dat de Formulierenbrigade goed in staat is Amsterdammers met verschillende achtergronden van dienst te zijn.
Klanten: diversiteit naar leeftijd
Klanten: diversiteit 1532
Onbekend
2007 2006
2037
14 27
80%
148 135
70%
713 726
60%
580 483
50%
317 305 1687
Marokkaans
30%
1017
372 432
20% 1779 1598
10%
4040 4086
Az
rik Af
l aa
-e
e O
Zu
ve
id
rig
e rig ve
To t
ia te n n M Am i d O er de ve ik n rig aa ns /o nb ek en d
an
ne ha G
en
es
s an ka
Tu r
ar ok M
s/ m O
20%
50%
10%
40%
0%
30% 20% 10%
M -e n Zu id
l To ta a
nd
ns
be ke
/o n
rig ve
O
ve
id de
n
rig
e
Am
Az
er ik
aa
te n ia
an en
Af
rik
ne es
G ha
s an ka
s
s an
Tu rk
ar ok M
O
rin
aa
m
N ed er
la
nd s
0%
Su
m
An
ed aa rin 60%
Ce nt ru W m es te rp a O ud rk -W es t Bo Ze s e eb u n Lo rg m m D er e Am Ba G st a eu er rs je d ze s nv am -N el doo Sl rd ot er m ee r O sd o Sl rp ot er O va os ar t-W t Z at ui do er Am gr st aa ost er fs da m ee m r O ud Zu -Z ui id d er Am st el
30%
st er da Am
70%
til lia
40%
80%
ve rig e
50%
Geen antwoord Vrouw Man
90%
O
60%
Klanten: aantal mannen en vrouwen naar etnische achtergrond
s/ An
70%
til
er 80%
Overig/Onbekend Zuid- en Midden Amerikaans Aziaten Overige Afrikanen Ghanees Marokkaans Turks Overige Europeanen Surinaams/Antilliaans Nederlands
Su
90%
N
Klanten: diversiteit per stadsdeel
ks
0% 5000
n
4000
ne
3000
n
2000
s
1000
la
0
nd
Nederland
ne
Surinaams/ Antilliaans
s
Turks Overige Europeanen
40%
2304
ea
738
an
Ghanees
ro p
Overige Afrikanen
ro pe a
Aziaten
lia
Z. en MiddenAmerikaans
Onbekend 95 jaar of ouder 85 tot 95 jaar 75 tot 85 jaar 65 tot 75 jaar 55 tot 65 jaar 45 tot 55 jaar 35 tot 45 jaar 18 tot 35 jaar Jonger dan 18 jaar
90%
Eu
Overige nationaliteiten
De Formulierenbrigade streeft ernaar door betere publiciteit en mond-tot-mondreclame deze situatie te verbeteren. Ook het aandeel ‘Onbekend’ is overigens met een kwart afgenomen. Ook dit is weer een teken van verbeterde registratie.
Er zijn aanmerkelijke verschuivingen tussen 2006 en 2007 in de diversiteit van de klanten. Het aantal klanten met een Nederlandse achtergrond is nauwelijks gedaald, terwijl zowel het aantal klanten met een Marokkaanse als met een Turkse achtergrond met een kwart is afgenomen. Deze verschuiving is niet in overeenstemming met de diversiteit van de Amsterdammers die de doelgroep zijn van de Formulierenbrigade.
Cijfers: diversiteit van de klanten
Eu
10
12
Jaarverslag Formulierenbrigade
13
De externe docent Leraar bedrijfseconomie en boekhouden Henri Kroll geeft als extern docent bij de Formulierenbrigade in het opleidingstraject het vak inkomstenbelasting. “Elke euro telt. Het is aan de brigadisten om de aftrekposten te zoeken.” “Kennis is niet alles”, zegt Henri. “Bij de Formulierenbrigade gaat het ook over empathie. Hoe ga je met een klant om? Soms moet je bij mensen op een subtiele manier doorvragen naar persoonlijke details. De brigadisten krijgen vaak arme mensen op het spreekuur, ‘Als brigadisten om geld van de fiscus terug te vragen; dat is inherent aan de doorvragen, laten doelgroep. Als de brigadisten cliënten geen geld niet doorvragen, laten de cliënten euro’s liggen. De liggen’ cursisten in de opleiding zijn zelf vaak jarenlang werkloos geweest. In de les zeg ik tegen ze: jullie zijn straks de experts. Zulke onderwerpen leveren tijdens de lessen leuke discussies op.” Een voorbeeld. In een rollenspel komt een cliënt bij de brigadist met een T-formulier. Op de vraag van de brigadist of de klant ziektekosten heeft, antwoord deze ontkennend. “Deze persoon weet dus weinig van belasting”, concludeert Henri, “want iedereen heeft aftrekposten; denk maar aan de huisapotheek. En dus moet gaan je trekken, hoewel het om gevoelige informatie kan gaan. Maar het kan de cliënt in sommige gevallen duizenden euro’s schelen.” Daarom oefent Henri zijn cursisten regelmatig in het invullen van aangiftes en T-formulieren, al dan niet via het digitale programma van de Belastingdienst. En hij zoekt daarbij de grenzen op. “Ik stop allerlei geintjes in mijn opgaven; ongewone dingen. Brigadisten krijgen in hun werk met
duizenden verschillende situaties te maken. Dat kun je niet allemaal oefenen. En hoe ga je om met de situaties die niet in de les zijn behandeld?” Henri leert zijn cursisten onder meer goed te lezen. “En ik wil ze enthousiast hebben. Verder gaat het mij er niet direct om dat ze alles weten over belastingen, maar dat ze het weten te vinden.” Zijn – zelf ontwikkelde – methode blijkt motiverend te werken. “Ik verbaas me er elke keer na afloop van de cursus weer over hoeveel ze hebben geleerd. Het gekke is dat ze vooral pl ezier hebben in de opgaves; ze denken allemaal mee. Ik merk dat ze echt zoeken naar oplossingen op vragen. Daarnaast ontstaan klassikaal regelmatig onderlinge discussies om een juiste mening te vormen. Ik vind dat fantastisch.”
14
Jaarverslag Formulierenbrigade
15
Cijfers: het inkomen van de klanten De soorten inkomens van de klanten zijn divers. Iets meer dan een kwart heeft een bijstandsuitkering en iets minder dan een kwart heeft pensioen, AOW of VUT. Zo’n zeventien procent is in loondienst of zit in de ziektewet en iets meer dan tien procent heeft een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De verscheidenheid in inkomensbronnen laat duidelijk zien dat, hoewel de basislocaties op de Marktpleinen zijn, de Formulierenbrigade door de hele stad komt en niet alleen klanten van DWI helpt. Van de klanten van de Formulierenbrigade is 54,3 procent vrouw. Bij de meeste bevolkingsgroepen is dan ook meer dan de helft van de klanten vrouw. Alleen bij Amsterdammers met een Marokkaanse achtergrond (39,4 procent vrouwen) en de groep Overige Afrikanen (35 procent vrouwen) zijn de mannen duidelijk in de meerderheid.
1 kolom+vlucht
Van alle klanten is 23,2 procent ouder dan 65 jaar, terwijl de Amsterdamse bevolking voor ongeveer elf procent uit 65+’ers bestaat. Tussen de verschillende bevolkingsgroepen zijn aanmerkelijke verschillen in leeftijden. Van de klanten met een Nederlandse achtergrond is 51,1 procent ouder dan 65 jaar. Vooral klanten uit de groepen Overige Afrikanen, Ghanezen en Turken zijn aanmerkelijk jonger dan gemiddeld. Ook tussen de stadsdelen bestaan verschillen in leeftijd van de klanten. Vooral in Oud-West en Oud-Zuid ligt de gemiddelde leeftijd van de klanten relatief hoog.
2 koloms
De opleidingscoördinator Met ingang van dit jaar heeft de Formulierenbrigade de opleidingen van de brigadisten in eigen beheer. Op termijn wordt zelfs de opleiding inhoudelijk aangepast en beter op de praktijk afgestemd. “Het vereist een forse investering. Maar wanneer we rond zijn, kunnen we efficiënter opleiden.”
Soort inkomen van de klanten
Loondienst/ziektewet Loondienst Wiw Werkl. uitk. (WW, IOAW) Arbeidsongesch. uitk. Zelfstandig inkomen Pensioen, AOW, VUT Bijstandsuitkering WWB Studiefinancieringen Overige situaties Geen antwoord/nvt
“We hebben een specifieke doelgroep”, zegt Nicole Lekranty, opleidingscoördinator bij de Formulierenbrigade. “De mensen die onze opleiding tot brigadist volgen, zijn minstens 23 ‘Het is tijd voor jaar oud. Bovendien hebben ze allemaal een behoorlijke een nieuwe start’ opleiding. We eisen minimaal mbo-4; er zitten echter ook veel deelnemers tussen met een hbo- of wetenschappelijke achtergrond. Hoe kan het dat die mensen niet aan de slag kunnen? Ze hebben kennelijk een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Sommigen hebben een ‘rugzakje’ met schulden, psychische problemen en dergelijke. Eigenlijk moet dat – materieel gezien – leeg zijn; mensen mogen geen schulden hebben of een saneringstraject volgen. Maar die problematiek kan terugkomen. Anderen ervaren grote druk bij het terugvinden van een arbeidsritme.” De deelnemers vereisen een specifieke benadering, stelt Nicole. “Ze krijgen veel aandacht. Er zijn meerdere disciplines bezig met één op te leiden brigadist: een werkmeester, een consulent, meerdere opleiders...” Een moeilijke doelgroep voor een extern bureau, waarvan ook nog eens met regelmaat de trainers wisselen. “Voordat een nieuwe, externe trainer onze opzet volledig in de vingers heeft, ben je maanden verder. Eigen opleiders kunnen elkaar makkelijker opvangen. Met de opleiding niet in eigen handen was de kwaliteit niet altijd gewaarborgd”, concludeert
Nicole. Inmiddels zijn twee ‘eigen’ docenten aangenomen bij de Formulierenbrigade. Nicole: “Daarnaast zijn de lesboeken die we nu hanteren goed, maar te breed. We zullen eigen lesmateriaal moeten ontwikkelen dat beter is afgestemd op de praktijk. En ja, dat vereist inderdaad een forse investering. Maar wanneer we rond zijn, kunnen we efficiënter opleiden. Bovendien was het project duurder in de oude situatie, met een extern bureau. We verwachten op termijn een derde goedkoper uit te zijn.” De ontwikkelingen worden dan ook met interesse gevolgd door andere gemeentes, die ook een soort Formulierenbrigade hebben. “Een van de achterliggende gedachten is ook dat we op termijn convenanten kunnen sluiten en nauwer samenwerken met andere gemeentes.” “Misschien waren we een beetje naïef”, lacht Nicole wanneer ze terugkijkt op de situatie van de afgelopen jaren. “Er is niet goed geëvalueerd, waardoor opleiding en praktijk steeds meer aparte eenheden werden. Het is nu tijd voor een nieuwe start.”
16
Jaarverslag Formulierenbrigade
17
Cijfers: werk Eind 2007 werkten er 34 medewerkers minder bij de Formulierenbrigade dan aan het begin van het jaar. De reden hiervoor is dat de opleidingsgroepen halverwege het jaar minder goed gevuld waren. Daardoor was de aanwas van nieuwe medewerkers minder groot dan het voorgaande jaar.
Van de medewerkers die in 2007 aan regulier werk geholpen zijn, is zo’n twee derde aan de slag gegaan in een financieel of administratief beroep. Zo zijn er vorig jaar acht medewerkers aan het werk gegaan bij de Belastingdienst.
Aantal medewerkers Formulierenbrigade
Uitgestroomd naar regulier werk
In opleiding Geplaatst in team Totaal
01-01-2007 26 88 114
31-12-2007 26 54 80
Het aantal medewerkers dat in 2007 is uitgestroomd, is nagenoeg gelijkgebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. Verheugend is dat het aantal medewerkers dat aan regulier werk is geholpen met 8 is toegenomen tot 36. Daarmee is de positieve uitstroom toegenomen van ruim de helft tot bijna twee derde van de totale uitstroom. Er was aanmerkelijk minder voortijdige uitval dan in 2006. Reden uitstroom Naar regulier werk Einde detachering Langdurig ziek Voortijdig beëindigd* Totaal
2007 36 9 3 7 55
2006 28 8 1 17 54
* hieronder vallen medewerkers die uitgestroomd zijn wegens o.a. een verhuizing naar een andere gemeente, het volgen van een reguliere opleiding, persoonlijke omstandigheden of gebrek aan motivatie.
Financieel/administratief Dienstverlening Overig Totaal
2007 23 12 1 36
2007 12 80 11.920 24.367 36
Vorig jaar had de Belastingdienst op korte termijn veel arbeidskrachten nodig.
2006 14 12 2 28
De feiten
Actief in stadsdelen Medewerkers Ingevulde formulieren Adviesgesprekken Doorgestroomd naar regulier werk
De arbeidsbemiddelaar
2006 11 114 13.150 22.928 28
Van de vijftien brigadisten die solliciteerden, werden er acht aangenomen. “Bij de Formulierenbrigade werken hele leuke mensen.” Ravic Melessen van de Vacatureservice Amsterdam (VSA) kijkt terug op ‘een hele goede match’. Het hadden er nog meer kunnen zijn, zegt hij. “Een aantal sollicitanten heeft het assessment vooraf niet gehaald; anderen zijn zelf vertrokken omdat ze een ander beeld van de functie hadden.” VSA helpt werkgevers aan personeel; ‘liefst uit inactieve hoek’. “Dat ‘Brigadisten zijn kunnen mensen zijn met een gewilde werknemers’ WAO-, WW- of WWBuitkering”, zegt Ravic, “maar ook mensen die al in trajecten zitten zoals bij Pantar of de Formulierenbrigade. Het project van de Belastingdienst is met name interessant voor de brigadisten omdat het aansloot bij hun interesses. Ze zijn al bezig met formulieren van de fiscus; ze zijn al gewend aan contact met de cliënt. Dat de Belastingdienst daarnaast ook nog een driejarige opleiding bood, maakte het helemaal een mooi project.” Dat meer dan de helft van de sollicitanten uit de Formulierenbrigade is aangenomen, blijft een hoge score. “Er zijn uiteindelijk, samen met het CWI, in totaal 38 mensen geplaatst – uit ruim zeshonderd gegadigden.” Kennelijk zijn brigadisten gewilde werknemers. “Bij de Formulierenbrigade werken hele leuke mensen”, beaamt Ravic. “De brigadisten zijn erg gemotiveerd. Ze werken de hele week, maar hebben een salaris ter hoogte van een uitkering. Die motivatie zie je ook terug in gesprekken; brigadisten zijn vaak spontaan en bereidwillig om mensen te woord te staan.
Bovendien denk ik dat ze een goede opleiding hebben. Ze hebben dan ook te maken met lastige materie.” De ex-brigadisten zijn bij de Belastingdienst voorlopig niet uitgeleerd. “Ze krijgen meteen een contract voor drie jaar en volgen die periode ook een erkende mbo-opleiding. Daarna volgt een eventuele vaste baan bij de Belastingdienst. Of ze kunnen naar een belastingadvieskantoor. Perspectieven genoeg, na een dergelijke scholing.” Ravic kijkt met tevredenheid terug op het ‘project fiscus’. “Wellicht mogen we het herhalen”, zegt hij. En anders is er toch wel werk voor de brigadisten. “We worden wel vaker benaderd door werkgevers die er specifiek naar vragen. Denk bijvoorbeeld aan loonadministratiekantoren.”
Jaarverslag Formulierenbrigade
19
Goed in 2007 Formulierenbrigade als ‘best practice’ De Formulierenbrigade in Amsterdam bestaat al vanaf mei 2000 en heeft over de jaren een rijkdom aan ervaringen opgebouwd. De Formulierenbrigade in Amsterdam is ook een van de grootste, zo niet de grootste in Nederland. Ook in 2007 werd de Formulierenbrigade daarom door verschillende gemeenten benaderd om te laten zien hoe zij werkt. Een paar gemeenten zijn op werkbezoek geweest en verder is er ook schriftelijk en telefonisch informatie verstrekt. Helaas is er niet altijd tijd of gelegenheid om even diepgaand op verzoeken in te gaan. Er zijn in het land behoorlijk wat gemeenten die een Formulierenbrigade willen starten. Op 14 december heeft Ton Tielenburg, manager van de Formulierenbrigade, een presentatie gegeven voor een aantal van deze gemeenten. Op een bijeenkomst
van StimulanSZ in Utrecht sprak hij voor vertegenwoordigers van een tiental gemeenten en instellingen die nadenken over het opzetten of verbeteren van hun eigen Formulierenbrigade.
De Formulierenbrigade komt naar je toe Ook in 2007 ging de Formulierenbrigade de stad in. Niet alleen met spreekuren in de wijken, maar ook bij door team Communicatie van DWI georganiseerde voorlichtingen. Tientallen scholen, bejaardentehuizen, voedselbanken en buurtcentra zijn bezocht, overdag én ’s avonds, en vrijwel altijd waren één of meer brigadisten aanwezig. De brigadisten hielpen de toehoorders na afloop van de voorlichting met vragen over specifieke situaties. Ook kon meteen een afspraak worden gemaakt.
FORMULIERENBRIGADE
DWI 0004©
18
De praktijkopleider Het belang van de opleiding tot brigadist kan niet genoeg worden benadrukt, vindt praktijkopleider Fatima Bensalah. Een sleutelwoord is motivatie. “Brigadisten hebben een zware verantwoordelijkheid. Ze behoeden hun klanten voor nog meer financiële ellende.” Als praktijkopleider geeft Fatima Bensalah brigadisten les in organisatorische en sociale vaardigheden en sociale zekerheid. Daarnaast neemt ze de assessments af en geeft stagebegeleiding op de werkvloer. “Vooral de sociale en methodische vaardigheden zijn leuk om te doen”, zegt ‘Dienstverlenen is Fatima, “omdat de cursisten daar worden geconfronteerd mensen helpen’ met zichzelf.” Fatima geniet van haar werk. “Het mooiste is dat mensen ‘leeg’ binnenkomen op het vakgebied en na een opleiding van zes maanden zich op de werkvloer als een volledig volwaardige collega manifesteren. Een formulierenbrigadist is functioneel inhoudelijk vergelijkbaar met een assistentsociaal raadslid.” Een en ander vereist vooral motivatie van de deelnemers. “Dienstverlenen is mensen helpen”, zegt Fatima. Ze probeert een automatisme bij haar deelnemers te kweken om het bereik van alle voorzieningen te checken. “Mensen zijn niet van alle regelingen op de hoogte”, zegt ze. “Als er iemand voor je staat met een kwijtscheldingsformulier voor gemeentebelastingen, kun je twee dingen doen. Je kunt helpen met het invullen van de aanvraag, maar je kunt ook breder kijken. En als je dat bij twintig mensen doet en er blijkt er één geen toeslag te ontvangen waarop hij wel recht heeft, dan is dat winst. Daarvoor moet je doorvragen; dat vereist motivatie.” Fatima hoeft wat dat betreft weinig te kweken, zegt ze. “Dat gaat vanzelf. Mensen
die de opleiding hebben afgemaakt, zíjn gemotiveerd. Anders lukt het je niet; de opleiding is zwaar. Na de opleiding heb je te maken met dankbare cliënten. Maar er moet in beginsel wel een klik zijn. Mensen die er eigenlijk geen zin in hebben, vallen vanzelf tijdens de opleiding wel uit.” Als het lukt, ontstaat er iets moois. “We letten ook op de persoonlijke ontwikkeling van mensen. De deelnemers zijn soms jarenlang werkloos geweest en hebben niet altijd een positief zelfbeeld. Nu draaien ze echter weer mee. Je ziet ze groeien, zowel in hun functie als op persoonlijk vlak. Je kunt het zien als een investering - in jezelf. Een brigadist verdient niet veel. Maar de Formulierenbrigade kan een hele goede springplank zijn naar een andere functie.”
COLOFON Tekst Michiel Wetzer, Sander Cats, Jiska Bours Realisatie team Communicatie DWI Druk Stadsdrukkerij Amsterdam NV
