JAARGANG 36 NUMMER 4 25 februari Pagina 12 In drie stappen naar nieuw werk. Pagina 3 Medicatie-EPD bij Orthopedie is top

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER 4 25 februari 2011

Toekomst is al begonnen Foto: Flip Franssen

De zorg van de toekomst krijgt vandaag al vorm in het UMC St Radboud. Zo wordt de iPad al regelmatig gesignaleerd. Een van de nieuwste initiatieven is Mijn Radboud THUIS van medisch psycholoog Esther Meijer-van den Bergh. N ie l s v an H aar l em

De zorg verandert in rap tempo. Patiënten bezoeken Google voordat ze naar de arts gaan, zijn beter geïnformeerd, beter verenigd en delen ervaringen met andere patiënten via inmiddels meer dan 20.000 weblogs. Het Radboud speelt al een tijd in op deze verandering in de zorg. Zo zijn er diverse digitale poli’s, is er Mijnzorgnet en kunnen oncologiepatiënten als onderdeel van het Aya4-project chatten met lotgenoten. Op steeds meer plekken duikt ook de populaire iPad op. De afdeling Pathologie gebruikt de tablet voor het verbeteren van de werkprocessen, het Stafconvent om uiteindelijk papierloos te werken.

Pagina 3 Medicatie-EPD bij Orthopedie is top

Pagina 5 Interview nieuwe OR-voorzitter Michiel Schokking

Een van de laatste initiatieven is Mijn Radboud THUIS. Bedoeld om de communicatie tussen (ouders van) kinderen met kanker met hulpverleners, patiënten onderling en hulpverleners onderling te verbeteren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van speciaal voor dit doel ontworpen tablets, zoals de iPad. Het project is een initiatief van de afdelingen Kinderoncologie en het Radboud Reshape & Innovatie Center. Dat laatste is de “kraamkamer” van het UMC St Radboud voor het bedenken en implementeren van toepassingen op het gebied van zorg 2.0, de zorg van de toekomst. ‘Op dit moment maken er drie gezinnen gebruik van Mijn Radboud THUIS’, vertelt bedenker Esther Meijer-van den Bergh, werkzaam bij de afdeling Medische Psychologie en Kinderoncologie. Het project is net gestart. De kinderen en ouders zijn nu in een pilotfase en leggen met de iPad contact met hun behandelaars. Bedoeling is dat er snel meer applicaties komen. Bijvoorbeeld eentje waarmee het EPD op een toegankelijke manier wordt ontsloten. Binnen het project leidt verpleegkundig specialist solide tumoren i.o. Christel van Riel deze pilot. Kinderoncoloog Annelies Mavinkurve onderzoekt de mogelijkheden van de tablets in de arts-patiënt relatie. Op 4 april vindt in Maastricht TEDx plaats, het evenement om inspiratie op te doen over de zorg van de toekomst. Op die dag zal ook Lux Nijmegen aandacht besteden aan TEDx. Zie bedrijfportaal voor meer informatie. n

Pagina 6 Reportage AGS, levens­bedreigende bijnierziekte

Pagina 12 In drie stappen naar nieuw werk

rad b ode 4 - 2 0 1 1

Disney als inspirator

Inhoud Kunst  In bedrijf, Grenzeloos  Sekseducatie in ontwikkelingslanden  Mensen, Agenda  Betoog, Iedere patiënt altijd veilig  Ethiek 

De Amerikaan Fred Lee komt naar ons ziekenhuis. Iedereen heeft nu de mogelijkheid om kennis te maken met de auteur van ‘Als Disney de baas was in uw ziekenhuis’. Marlou Essink, kinderfysiotherapeut en lid van de VAR, en Erna Bouman, bedrijfsleider MDL, hebben zijn boek al gelezen: ‘Zijn kijk op de zorg sluit naadloos aan bij “Gedreven door kennis, bewogen door mensen”. Hij vertaalt Disney naar de zorg. En laat daarmee zien hoe je bij toenemende nadruk op efficiency, protocollen en kwaliteitseisen, plezier in je werk hebt en patiënttevredenheid vergroot. Fred Lee laat zien dat onze meerwaarde ligt in het inleven in de patiënt. De patiënt gaat ervan uit dat de zorg inhoudelijk goed is, maar de manier waarop hij als persoon wordt behandeld kan maken of zijn ervaring uitstijgt boven het gemiddelde.’ De voordrachten van Fred Lee zijn inspirerend. Hij geeft herkenbare voorbeelden. ‘Soms is het ook heel eenvoudig’, stellen de lezers van het boek. ‘Als zorgverlener zijn we geneigd lang ergens over na te denken, maar soms moet je gewoon dingen doen. Zo praat je niet meer in de lift over patiënten, maar je laat wel even blijken dat je begrijpt wat iemand raakt. Fred Lee laat je inzien hoe belangrijk het is om je werk met compassie te doen. En dan blijken de zakelijkheid van een ziekenhuis en de compassie van de medewerkers prima samen te gaan. Hij houdt ons een spiegel voor van ons gedrag en hoe het simpel beter kan. Zonder poespas laat hij ons zien hoe je met een andere attitude veel kan bereiken.’

Colofon

Auteur Fred Lee maakt de vertaalslag van Disney naar de zorg. Op 5 en 6 april geeft Fred Lee in het UMC een aantal sessies voor medewerkers. Op intranet staat hoe je erbij kunt zijn. NvH

Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Niels van Haarlem (hoofdredacteur), Nelleke Dinnissen (hoofdredactie), Jannie Meussen (eindredactie) en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Peter Bijkerk, Marloes Dekker, Mariska Ebbelink, Flip Franssen, Aliëtte Jonkers, Frank Muller, Frederique Nagtegaal, Daan Van Speybroeck, Jan van Teeffelen, Marjan Wassenaar, Gert Jan van der Wilt E-mail: [email protected], telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Product­groep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactie­raad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, prof. dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023-5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 0243615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 18 maart 2011.

DROOM kunst

Sinds een klein jaar heb ik ‘m ook. Kon mijn geduld niet bewaren en ben er zelfs voor naar het buitenland gegaan. Want hier verkochten ze ‘m nog niet. Blij als een kind was ik toen ik het apparaat in mijn handen sloot. Oh wat is ie mooi! En sindsdien ben ik altijd online, heb ik mijn laptop de deur uitgedaan, is mijn leven een stuk aangenamer en ga ik papierloos door het leven. Nou ja, behalve als ik op zaterdag de Radbode uit de bus haal. Ik heb het over de iPad. Als early adaptor moest ik zo’n nieuwerwets ding natuurlijk hebben. De tablet die ook steeds vaker in het ziekenhuis wordt gesignaleerd. Heeft u er al een?

Beide sprekers, Henk Hoeks (links) en Pieter de Vries Robbé, bij de presentatie van Met zorg voor kunst. Foto: Jan van Teeffelen

Anders dan gewoonlijk geen bespreking van één kunstwerk, maar van wel zestig – gebundeld in Met zorg voor kunst, het boek dat op 10 februari tijdens een besloten bijeenkomst in het Anatomisch Museum is gepresenteerd. Alle aanwezigen – van kunstenaars en CBK-leden tot UMC-medewerkers die actief hebben bijgedragen aan het realiseren van een in het boek opgenomen kunstproject – waren vol lof. De sfeer was dan ook uitstekend. Maar dit alles zou vluchtig zijn geweest, had – na een korte toespraak van Pieter de Vries Robbé, vice-voorzitter CBK – Henk Hoeks niet het woord gevraagd. Als uitgever zich verdiepend in de boeken die hij uitbrengt, wees hij op “de opmerkelijke collectie van het UMC St Radboud gekenmerkt door diepgang, waardigheid en nieuwsgierigheid”. Het raakte me zeer hoe hij de betekenis van de hier verzamelde kunstwerken duidde en daarmee een fundering gaf aan ons samenzijn die late middag. Immers, wat hij zei staat me als kunstcoördinator steeds voor ogen: ‘gedachten over het haperende, lijdende leven gedeeld met schilders, tekenaars en beeldhouwers, en

in hun werken deze gedachten neergelegd of andersom. De filosofie is hier beeld geworden, en ik zou de titel van het boek: Met zorg voor kunst, willen opladen, in de zin van de zorg, en zorgvuldigheid, waarmee Daan deze kunst heeft verzameld, soms uit verre, onbekende streken en naar Nijmegen heeft gehaald.’ In mijn in het boek opgenomen verantwoording van de bijzondere UMC-collectie, waar ik sinds tien jaar aan werk, probeerde ik hetzelfde te zeggen. De woorden van Henk Hoeks kleuren mijn beschouwend essay met een diep existentieel aanvoelen en met gepaste emotie; maken het warm en levendig. Zoals Franse boeken soms een prière d’insérer krijgen, zo past als dergelijk inlegvel, de toespraak van Henk Hoeks in het boek. Het boek komt onder de aandacht tijdens het symposium dat de Commissie Beeldende Kunst (CBK) organiseert op donderdag 19 mei, een middag om alvast in uw agenda hiervoor te reserveren. Daan Van Speybroeck

2

Bovenstaand stukje is natuurlijk een beetje overdreven. Ik maak nog steeds een to do list met pen en papier en lees de geprinte krant. En mijn laptop heb ik ook nog. Oude gewoontes gooi je niet zo snel weg. Maar dat dergelijke tablets zinvol zijn is wel duidelijk. Ik kan eigenlijk niet meer zonder en het maakt mijn werk makkelijker. Dat zien we ook in het huis. Diverse afdelingen hebben papier omgeruild voor de tablet, gebruiken het om te communiceren met patiënten buiten de deur en zo zijn er nog veel meer toepassingen te bedenken. Zelf droom ik wel eens van een Radbode op de iPad: altijd en overal het laatste nieuws beschikbaar, artikelen gelardeerd met filmpjes, dossiers met links naar nog meer informatie, chatten met collega’s over onderwerpen die leven. Technisch kan het allemaal. De vraag is niet of u zit te wachten op zoiets nieuwerwets, maar wanneer het gaat gebeuren. Of draaf ik nu door? Niels van Haarlem, hoofdredacteur

2 4 9 10 11 12

rad b e l eid b ode 4 - 2 0 1 1

nieuwsladder Stemlokaal in UMC Op 2 maart is het mogelijk om in de centrale hal van het Radboud, voorbij de hoofdingang, te stemmen voor de verkiezingen van de Provinciale Staten. Van 7.30 uur tot 21.00 uur kan er gestemd worden.

Maand van de AIOS Vanwege het 50-jarig bestaan van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in Opleiding (LVAG) is maart de Maand van de AIOS. Ter gelegenheid hiervan organiseert de AIOS-vereniging van het Radboud (AAVR) in samenwerking met de LVAG een symposium met als titel “Recht en Ethiek in de kliniek”, in de Hippocrateszaal. De opleiders is verzocht de AIOS vrij te plannen. Nadere informatie volgt op www.aavr.nl.

Win kaarten voor TEDxMaastricht De medicijnkar van Orthopedie is uitgerust met een pc. De verpleegkundige kan het toedienen van de medicatie meteen digitaal registreren.

Foto: Jan van Teeffelen

Medicatie-EPD bij Orthopedie is top Alle afdelingen moeten in de loop van 2011 het voorschrijven en toedienen van medicatie digitaal gaan registreren. Orthopedie doet dit als eerste verpleegafdeling met de nieuwste state of the art-apparatuur. De voordelen op een rij. ‘Veiligheid voor de patiënt, dáár doen we het voor.’ G ijs M unnichs

Orthopedie werkt sinds twee maanden volgens de modernste maatstaven. Ze krijgen veel bekijks van collega-verpleegafdelingen uit het UMC. Want Orthopedie beschikt als eerste over dé state of the art-apparatuur voor het digitaal voorschrijven en toedienen van medicatie. Het gaat hier om twee mobiele pc’s, zogenaamde COW’s (Computer On Wheels). Op één COW schrijven de artsen de geneesmiddelen voor in het medicatieEPD. Daarnaast is de medicijnkar uitgerust met een pc, zodat verpleegkundigen de medicatie digitaal kunnen registreren.

Geen misverstanden meer Het digitaal voorschrijven van de medicatie biedt allerlei voordelen. Omdat de arts de opdrachten in de pc invoert, zijn ze altijd leesbaar. Daarnaast moet een

Eind 2011 alle afdelingen ‘om’ Orthopedie werkt als eerste verpleegafdeling met de nieuwste apparatuur voor het medicatie-EPD. Maar er zijn er meer die het voorschrijven en toedienen van geneesmiddelen al digitaal registreren. Bijvoorbeeld Geriatrie en de kinderklinieken. De IC gebruikt het medicatie-EPD al sinds 2008. Eind 2011 moeten álle afdelingen ‘om’ zijn. Op intranet is te lezen wanneer uw afdeling aan de beurt is (zie organisatie, projecten, zorg, medicatie-EPD). De voorbereiding duurt enkele weken. Het MEPDimplementatieteam en de Apotheek bieden daarbij ondersteuning. Als technisch alles klaar is, kan er in een week écht worden overgestapt van de papieren naar de digitale werkwijze. Het werken met de computer vergt enige aanpassing. Maar, zo leert de ervaring, dat went heel snel.

arts exact de dosering, stof- en/of merknaam aangeven. Tweemaal daags een paracetamolletje is dus te vaag. ‘De medicatieopdrachten zijn altijd duidelijk. Hier zijn geen misverstanden meer over’, zegt Gerda Dekker, seniorverpleegkundige Orthopedie. ‘Je hoeft niet meer de arts te raadplegen, omdat bijvoorbeeld zijn handschrift niet goed leesbaar is.’ Daarnaast zitten er allerlei beveiligingen in het medicatie-EPD. Een medicatieopdracht is bijvoorbeeld pas zichtbaar voor de verpleegkundige als de arts elektronisch de opdracht heeft goedgekeurd. Daarnaast wordt een waarschuwingssignaal afgegeven als de dokter een overdosering voorschrijft of als er interacties tussen geneesmiddelen kunnen optreden. De COW gaat ook mee bij het visitelopen, zodat de arts aan het bed van de patiënt de medicatie kan invoeren. Het digitaal registreren van de medicatie bij de patiënten bevalt de verpleegkundigen bij Orthopedie prima. ‘Op allerlei manieren waarborgt het de veiligheid’, zegt orthopedisch verpleegkundige Patrick Osterop. ‘Zo krijg je een reminder op je pc als je bepaalde medicijnen niet volgens het geplande tijdstip hebt toegediend. En, ook heel nuttig, je kunt vanuit het medicatie-EPD het Farmacotherapeutisch Kompas raadplegen als je bijvoorbeeld wilt opzoeken of het medicijn bijwerkingen heeft.’

Minder DIM-meldingen In het MEPD is precies te zien welke handelingen een arts of verpleegkundige heeft verricht. De Apotheek kan daardoor veel beter zijn controlerende functie uitoefenen. ‘Sinds de invoering van het MEPD bij Orthopedie is het aantal interventies door de Apotheek gedaald met 44 procent’, onderzocht ziekenhuisapotheker Hein van Onzenoort. ‘Dit betekent dat artsen veel minder vaak de medicatie moeten aanpassen, omdat er iets fout is gegaan bij het voorschrijven of toedienen.’ Met het medicatie-EPD is het onleesbare doktershandschrift verdwenen. En dat is een verbetering. Want uit de incidentenmeldingen in ziekenhuizen blijkt dat medicatiefouten vaak ontstaan door slechte leesbaarheid van medicatieopdrachten. Sinds invoering van het medicatie-EPD zijn er bij Orthopedie 80 procent minder DIM-meldingen (incidenten en bijna-incidenten) rond medicatie. ‘Veiligheid voor de patiënt, dáár gaat het om’, besluit hoofdverpleegkundige Jacco van Hulst. ‘Dát is de reden waarom we nu werken met het medicatieEPD. We vinden het prachtig dat we in korte tijd al zoveel resultaat zien in het verbeteren van de veiligheid.’ n

3

TEDxMaastricht Nurses & Nerds op 4 april is hét evenement om inspiratie te delen over de toekomst van de zorg. Radbode geeft vier kaarten weg voor dit evenement. De redactie roept elke medewerker op om zijn of haar droom over de zorg in 2025 te delen. Lees via de speciale TEDxMaastricht-button op het bedrijfsportaal wat er precies van u verwacht wordt.

“Aangenaam, hoogleraar”

Prof.dr. Luuk Hilbrands houdt zich bezig met onderzoek naar de medicamenteuze behandeling van niertransplantatiepatiënten. Met dit onderzoek wil hij deze behandeling met medicijnen verbeteren. Hij is geïnterviewd voor de website in het kader van de interviewreeks “Aangenaam, hoogleraar”. Lees het volledige interview op www.umcn.nl.

Inschrijven Marikenloop De Stichting Zevenheuvelenloop organiseert op 15 mei weer de ladiesrun van Nederland, de Marikenloop. De afstanden zijn 5 en 10 km. U kunt zich, individueel of per team van vijf collega’s, inschrijven tot 22 april via www.marikenloop.nl.

Radboud fietst mee tegen kanker Op 9 juni gaan 16 medewerkers op de Alpe d’Huez de strijd aan tegen kanker. Zij fietsen minimaal één en misschien wel zes keer deze alp op om geld in te zamelen voor Alpe d’HuZes, een fonds voor KWF Kankerbestrijding. Motto: Opgeven is geen optie! Het Radboudteam zet in op een recordopbrengst van minstens 50.000 euro. Lees op intranet hoe u deze actie kunt steunen.

rad in b edrijf b ode 4 - 2 0 1 1 Health Valley Event 2011 16 maart 2011 De Vereeniging te Nijmegen

Where Health

& Innovation meet...

Red Med Tech Highway

Health Valley wordt mede mogelijk gemaakt door:

Prominente rol UMC St Radboud

Health Valley Event 2011 Op 16 maart vindt het Health Valley Event in de Vereeniging in Nijmegen plaats. Dit is dé ontmoetingsplaats voor iedereen die zich bezig houdt met innovaties in de health-sector. UMC St Radboud heeft een prominente rol. Thema is de ontwikkeling van het regionale cluster Red Med Tech Highway. Deze “highway” staat symbool voor het combineren van (bio)medische-/zorgexpertise met technologische kennis en het met snelheid naar de markt brengen van de producten die hieruit ontstaan. Op de as Enschede-Nijmegen-Eindhoven leidt dit tot toenemende bedrijvigheid met producten en diensten, die een (inter)nationaal uniek perspectief bieden. Tijdens het hoofdprogramma zal onder meer Mathias Prokop, hoogleraar Radiologie van het UMC, inhoud geven aan de Red Med Tech Highway. Vervolgens wordt in parallelle sessies inhoud gegeven aan actue­le thema’s binnen de moleculaire diagnostiek en therapie, translational medicine, e-Health en medical devices met onder meer Hein Gooszen, Bram Keulers, Jan Kremer en Hans van den Berg. In de middag zijn er Pecha Kucha’s van Stefaan Bergé, Wout Feitz, Chris de Korte, Tom Scheenen en Nico Verdonschot. Minister Maxime Verhagen sluit af met zijn visie op het belang en de stimulering van innovaties voor de Nederlandse economie.  PB

Wondverzorging

Nieuwe negatieve druktherapie Vanaf 14 maart stapt het UMC St Radboud over op de negatieve druktherapie van leverancier Yo medical. De therapie van KCI verdwijnt daarmee uit het Radboud. Belangrijkste overweging voor de overstap is dat patiënten bij ontslag uit het ziekenhuis deze therapie thuis kunnen voortzetten met hulp van wijkverpleegkundigen. Patiënten kunnen dus eerder in de eigen omgeving genezen. Wondconsulent Wilma Verbeek en Nico van den Boor van de afdeling Inkoop begeleiden de introductie. Afdelingen die nu de therapie van KCI verlenen, zullen op korte termijn schriftelijk geïnformeerd worden over de wijze van omzetting. De nieuwe negatieve druktherapie heet ‘iXLR8’. In de laatste week van februari en de eerste twee weken van maart verzorgt Yo medical per betrokken afdeling drie klinische lessen. Ook zijn medewerkers van Yo medical tijdens de introductieperiode zo veel mogelijk aanwezig in het ziekenhuis om collega’s te begeleiden bij de nieuwe therapie. Wanneer de patiënt uit het ziekenhuis wordt ontslagen, neemt een verpleegkundige van de thuiszorg de wondzorg over. Bij de extramurale zorg ondersteunt EmCart de thuiszorgorganisaties. EmCart levert onder andere wondverbandmiddelen voor thuiszorgorganisaties en traint wijkverpleegkundigen.  MW

Verbeterde dienstverlening

Vernieuwd laboratorium

ECMO-programma Nijmegen scoort excellent Op een conferentie in de VS heeft de Extracorporeal Life Support Organization (ELSO), een overkoepelende organisatie van centra die ECMO-behandeling uitvoeren, aan het ECMO-programma van het UMC St Radboud de ‘Excellence in Life Support Award’ toegekend. ECMO (Extra Corporele Membraan Oxygenatie) is een behandelingsmethode voor pasgeborenen en grotere kinderen met zeer ernstige ademhalingsproblemen. Denk bijvoorbeeld aan baby’s met ontlasting in het vruchtwater, een gat in het middenrif of een infectie waardoor ze tijdelijke ademhalingsproblemen hebben. Gewone beademing heeft bij hen onvoldoende effect. Bij de ECMO-behandeling wordt gebruik gemaakt van een kunstlong. De ECMO neemt de functie van hart en longen tijdelijk over, waardoor de longen rust krijgen en kunnen herstellen. Met de award erkent de ELSO ECMO-programma’s die internationaal het hoogste niveau van zorg, vernieuwing en kwaliteit bewerkstelligen. Het is de tweede keer, na 2007, dat deze award aan het Nijmeegse ECMOprogramma wordt verleend. Het UMC St Radboud is één van de twee Nederlandse ziekenhuizen waar ECMO plaatsvindt. Per jaar krijgen circa 20-25 pasgeborenen en kinderen hier een behandeling. Deze vinden plaats op de afdeling Neonatologie, in intensieve samenwerking met vooral de afdeling Kinderchirurgie, Kinderintensive care, Kinderanesthesie en Extra Corporele Circulatie.  JM

Joost Lesterhuis, internist-oncoloog bij Medische Oncologie verblijft sinds december 2010 tot augustus 2012 in Perth (Australië).

@ Waar? Ik werk in Perth op het Tumor Immunologisch Laboratorium van de University of Western Australia.

@ Waarom? Ik werk hier samen met een zeer vooraanstaande onderzoeksgroep op het gebied van de combinatie van chemotherapie en immuuntherapie bij kanker. Ze hebben er goedlopende dierenmodellen. Deze zijn ideaal om eerdere bevindingen van mij uit kweekbuisonderzoek verder te onderzoeken. We kijken bijvoorbeeld of de effectiviteit van chemotherapie verder verbeterd kan worden door activatie van het afweersysteem. Door een subsidie van KWF/Kankerbestrijding kan ik gedurende anderhalf jaar in Perth verschillende combinaties van chemo- en immuuntherapie in diverse dierenmodellen testen en optimaliseren. De bedoeling is om na terugkomst in het Radboud, aan de hand van de resultaten uit Australië, de stap naar de patiënt te maken.

@ Buitenlandse partners? Prof. Richard Lake, Bruce Robinson en Anna Nowak zijn mijn begeleiders. Als eersten hebben zij gevonden dat chemotherapie ook positieve effecten kan hebben op het afweersysteem, iets wat volstrekt tegen de heersende opinie inging. Het is een kleine, inspirerende en eigenwijze onderzoeksgroep.

@ Bagage mee naar huis? Tja, dat weet ik nog niet. Liefst een surfplank natuurlijk. In ieder geval een hele hoop kennis en hopelijk ook antwoorden op mijn onderzoeksvragen.

Deelnemen aan het Event? Meld u aan via www.healthvalley.nl/event.

Behandeling met kunstlong

grenzeloos

@ Waar kunnen wij van leren? Op 23 februari is de vernieuwde frontoffice inclusief het Laboratorium Klinische Chemie (LKC) en een deel van het Laboratorium Hematologie (LH) feestelijk geopend. 80 à 90 procent van het bloed en overig lichaamsmateriaal dat geanalyseerd moet worden voor de patiëntenzorg komt hier binnen. ‘Het lab is nu veel overzichtelijker’, vertelt bedrijfsvoerder Rob van den Berg. ‘Voorin huist de front office. Hier komt al het materiaal binnen en wordt er een selectie aangebracht tussen acute (onder andere voor IC- of SEH-patiënten) en niet-acute aanvragen.’ De verschillende werkzaamheden zijn nu geclusterd. In het lab zijn voorin twee ‘straten’ te onderscheiden. In de chemiestraat (zie foto) worden vooral kwantitatieve resultaten verkregen, bijvoorbeeld de hoeveelheid cholesterol in bloed. In de hematologiestraat worden de kwalitatieve aspecten van het bloed bepaald (hoe zien bijvoorbeeld de witte bloedcellen er uit?). Dat gebeurt volledig automatisch. In de chemiestraat zal dat binnenkort ook zo zijn. In het gedeelte achter de ‘straten’ worden de arbeidsintensievere, niet volledig geautomatiseerde analyses uitgevoerd. De verbouwing was een van de maatregelen om de dienstverlening in huis te verbeteren. Onlangs is het aantal aanvraagformulieren van 21 naar 5 gereduceerd. Een grote volgende stap die het lab, in samenwerking met ICT, gaat maken, is het digitaliseren van alle aanvragen, analyses en rapportages. Het vernieuwde laboratorium is gevestigd op de onderverdieping van het NIG-gebouw (M379). Geïnteresseerd in een rondleiding? Van 1 tot en met 4 maart is hiertoe tussen 16.00 en 17.00 uur de gelegenheid. Graag vooraf aanmelden: [email protected].  GM

4

Er heerst hier een heerlijke relaxte, vriendelijke sfeer op basis van gelijkheid. En mensen hechten ook nadrukkelijk aan een prettig leven naast het werk. Wat me ook opvalt, is dat hier een mooie vorm van vaderlandstrots heerst, die ook functioneel lijkt te zijn. Iedereen geeft hier bijvoorbeeld de voorkeur aan producten die uit (liefst West-) Australië komen. Dat is goed voor de lokale economie. Mensen houden hun stad schoon en zijn ontzettend behulpzaam tegenover al hun buitenlandse bezoekers. Al schijnen ze dat wat minder te hebben met de Engelsen om historische redenen.

@ Wat doen wij beter? Autorijden, fietsen (levensgevaarlijk hier) en efficiënt werken. De bureaucratie is vrij erg.

@ Bijzondere gebeurtenis? De recente overstromingen (en nu cyclonen) waren 4500 km verderop. Aan deze kant kampen ze juist met een forse droogte de laatste jaren. Wel valt de solidariteit van de Australiërs op: er zijn allerlei vrijwillige en private initiatieven om de mensen in Queensland bij te staan bij de wederopbouw. De afgelopen weken zijn hier enkele grote bosbranden geweest in de droge bossen op de heuvels rondom de stad, gelukkig bleven mensen ongedeerd. Wat wij van de Australiërs begrijpen, schijnen die branden hier er een beetje bij te horen in de zomer.

rad inter v iew b ode 4 - 2 0 1 1

‘Er komen nog genoeg stormen’

Foto: Flip Franssen

Zichtbaarheid van de OR vergroten, communicatie met de achterban verbeteren én de Raad van Bestuur scherp houden. Want het UMC krijgt nog met genoeg stormen te maken. Dat is de missie van kindercardioloog Michiel Schokking, de nieuwe voorzitter van de Ondernemingsraad.

N ie l s v an H aar l em

Zijn eerste honderd dagen als nieuwe voorzitter van de Ondernemingsraad zitten er net op, maar val hem niet lastig met vragen over wat de nieuwe OR allemaal anders wil gaan doen. Daarvoor is het nog te vroeg. Michiel Schokking is sinds 1994 kindercardioloog in het UMC St Radboud. Heeft het vak geleerd in Aken, werkte in Toronto. Hij kon toen niet bevroeden dat hij ooit als kindercardioloog in Nijmegen drie dagen per week als bestuurder in de medezeggenschap door het leven zou gaan. Heb je getwijfeld om voorzitter te worden? ‘Ik heb geen ervaring met de OR, wel met beroepsverenigingen. Ik dacht dat je heel veel theoretische kennis van de medezeggenschap moet hebben. Ik hoef gelukkig niet alles zelf te doen en te weten. Wat dat betreft zijn we een team. We hebben een goede ambtelijk secretaris. Ik houd er wel van om in een onbekende wereld te stappen. En ben tot nu toe best tevreden hoe het allemaal gaat.’ Hoe heeft de vorige OR het gedaan? ‘Die opereerde in een rumoerige tijd. Er gebeurde heel veel in het huis, er komt veel op je af. En dan moet je ook nog eens de structuur van de medezeggenschap opnieuw inrichten. Je kunt dan niet alles perfect doen en natuurlijk blijven er dan wel wat rafelranden zitten. Er is echter genoeg voortgang gemaakt, maar vraag mij nu niet wat er anders had gekund.’

Volgens je voorganger Hanneke Santegoets is de OR onzichtbaar. ‘Dat heb ik me aangetrokken. Ik heb meteen een nieuwe commissie ingesteld die de zichtbaarheid van de OR en de communicatie binnen de OR, met de Raad van Bestuur én met de achterban moet verbeteren. We leggen de laatste hand aan een communicatieplan. Zo gaat onze website op het bedrijfsportaal op de schop en hervatten we een nieuwsbrief. We laten zien dat de OR met actuele thema’s bezig is. Ook willen we twee keer per jaar met de totale medezeggenschap bijeen komen. Maar of we daarmee het aantal stemmers bij de verkiezingen sterk laten stijgen, dat betwijfel ik. Met 30 procent stemmers zitten we op het gemiddelde van ORverkiezingen. Veel hoger lijkt me niet realistisch.’ Wat wil jij bereiken met de OR? ‘De vorige OR heeft een visie en missie gemaakt. Daar gaat de nieuwe OR goed naar kijken of die in de huidige situatie nog geldt. Ik hoor wel eens dat het UMC nu in rustig vaarwater is gekomen, maar ik ga ervan uit dat er nog genoeg stormen komen. Denk aan de aangekondigde landelijke bezuinigingen. Of de discussie over het aantal academische ziekenhuizen. We leven in een wereld volop concurrentie. De OR moet de belangen van de medewerker en die van de organisatie in balans houden. Natuurlijk zal de OR altijd in dialoog moeten blijven met de bestuurder, de Raad van Bestuur. Een goede OR moet de bestuurder ook scherp houden. Dat kan alleen als die ons in een vroeg stadium informeert en betrekt bij relevante thema’s. Verder wil ik dat de OR niet alleen reageert op thema’s aangedragen door de Raad van Bestuur, maar meer zelf onderwerpen op de agenda zet.

5

Proactief willen we zijn. Daar zijn we al mee begonnen. We hoorden geluiden dat de training Pensioen in Zicht zou stoppen voor medewerkers die met pensioen gaan. Dat onderwerp zetten we dan op de agenda van het overleg met de Raad van Bestuur. Gevolg is dat deze training behouden blijft. Zo kan het ook.’ Ben je nu bestuurder of arts? ‘Als arts houd ik iedere week zo’n drie spreekuren. Ik ben en blijf dan ook volwaardig kindercardioloog. Nu krijg ik de kans om over de muurtjes van de afdeling naar het hele huis te kijken. Lid van de OR is echter niet alleen leuk en belangrijk, je kunt er ook in groeien. En je doet iets terug voor de organisatie. Ik merk dat bestuurlijke zaken mij wel liggen, maar kan nu echt geen keuze maken tussen die twee.’ n

Stel je kandidaat Van 12 tot en met 26 mei vinden de verkiezingen plaats voor de onderdeelcommissies (OC) van de ondernemingsraad (OR). Dit zijn de vaste commissies van de OR. De OC’s houden zich bezig met de onderwerpen die enkel voor het bedrijfsonderdeel gelden, waarvoor de OC is ingesteld. Het is de tweede keer in het Radboud dat de verkiezingen digitaal worden gehouden. Zonder kandidaten geen verkiezingen: voor 28 april kunnen kandidaten voor één van de onderdeelcommissies zich opgeven. Aanmelden kan via [email protected] of schuif om 12.15 uur aan voor een lunch in het personeelsrestaurant met de medezeggenschap: de dinsdagen 15 maart, 22 maart, 5 april of 12 april. Meer informatie: [email protected] of 14882. Of benader één van de medezeggenschapsleden, via het bedrijfsportaal (organisatie, medezeggenschap, ondernemingsraad).

reportage

‘Met levensbedreigende bijnierz Dankzij de hielprik krijgen baby’s met de levensbedreigende bijnierziekte AGS tegenwoordig meteen de juiste zorg. Het Radboud is al generaties lang hét centrum in Nederland voor deze chronische aandoening. De 6-jarige Job en de 17-jarige Tommy zijn allebei patiënt. Radbode volgt ze tijdens hun controlebezoeken. Beperkingen? ‘Totaal niet!’ A d den H e l d

Dolgelukkig zijn Jacko en Mariëlle Quik in 2004 met de geboorte van hun eerste kindje Job. Alles wijst op een kerngezonde baby. Het gebruikelijke hielprikje, vijf dagen later, zien zij dan ook vooral als een formaliteit. ‘Totdat… de volgende dag opeens onze huisarts bij ons op de stoep stond’, herinnert Jacko zich nog als de dag van gisteren. ‘Hij had een zorgelijk gezicht en kwam meteen ter zake: de hielprik had uitgewezen dat Job een zeldzame, levensbedreigende ziekte had: AGS. Dat was natuurlijk heel erg schrikken!’ ‘En ook heel vreemd,’ vult Mariëlle haar man aan. ‘Want Job was weliswaar wat afgevallen, pasgeboren baby’s vallen nu eenmaal af, maar hij dronk en plaste goed en zag er vijf dagen na zijn geboorte nog steeds blakend van gezondheid uit.’ Over de aandoening AGS kon de huisarts Jacko en Mariëlle niet veel méér vertellen; hij had nog nooit eerder een geval van AGS in zijn praktijk gezien. Maar één ding maakte hij de kersverse ouders wél meteen duidelijk: zij moesten zo snel mogelijk met Job naar het Radboudziekenhuis.

Twee ontbrekende hormonen ‘Een schoolvoorbeeld van hoe het adrenogenitaal syndroom, kortweg AGS, zich aandient’, reageert kinderarts-endocrinoloog dr. Hedi Claahsen nu. ‘Een baby van een paar dagen oud, die er op het eerste gezicht

AGS-patiënt Job is op controle in het Radboud. Zijn bloeddruk wordt gemeten.

kerngezond uitziet. Maar aan het eind van de eerste levensweek, soms aan het begin van de tweede week, kan een baby met AGS opeens heel ernstig ziek worden en in een zogeheten bijniercrisis raken. Met uitdroging, lage bloeddruk en sufheid.’ De situatie kan dan zelfs al snel levensbedreigend worden. Volgens Claahsen is dat een rechtstreeks gevolg

van het syndroom AGS. ‘De bijnieren van kinderen met AGS maken namelijk zelf een tweetal belangrijke hormonen niet aan: het “stresshormoon” cortisol (zorgt onder meer voor het op peil houden van de bloeddruk en de glucosespiegel in het bloed) en het zoutregulerend hormoon aldosteron (voorkomt uitdroging). Maar gelukkig zijn beide hormonen tegenwoordig synthetisch beschikbaar en kunnen ze tijdig als geneesmiddel worden toegediend, voor het geval er bij een hielprik AGS wordt vastgesteld.’ Bij een hielprik wordt AGS overigens pas sinds 2002 “meegenomen”. Claahsen: ‘Tot die tijd leidde AGS dan ook nogal eens tot ernstige ziekte met soms blijvende (hersen)schade van een pasgeboren jongetje. Omdat je de eerste dagen na de geboorte, net als bij Job, niets bijzonders aan zo’n kindje ziet. Anders is het overigens bij meisjes: de zieke bijnier maakt namelijk wel tevéél mannelijke hormonen, waardoor de uitwendige geslachtsdelen van een meisje kunnen veranderen. Deze meisjes komen vaak direct na de geboorte bij ons, al vóórdat de hielprik heeft plaatsgevonden.’

Geen beperkingen

Kinderarts-endocrinoloog Hedi Claahsen (rechts) en internist-endocrinoloog Nike Stikkelbroeck in overleg. Stikkelbroeck neemt de AGS-patiënten over zodra ze volwassen worden.

6

Eenmaal met hun pasgeboren Job in het Radboud, werden Jacko en Mariëlle al vrij snel gerustgesteld. Mariëlle: ‘Het bleek zo goed met hem te gaan, dat-ie gelukkig meteen weer met ons mee naar huis kon. En vanaf dat moment? In het begin denk je: een kindje met AGS, hoe zal dat allemaal verder gaan? Maar het ging gelukkig boven verwachting goed. Zo goed zelfs, dat we na verloop van tijd zoiets kregen van: waarom geen tweede? En zo werd in 2006 ons zoontje Mathieu geboren. Kerngezond en zónder AGS!’ Vanmiddag komt het inmiddels zesjarige AGS-patiëntje Job, vergezeld van zijn ouders en zijn jongere broertje Mathieu, op het driemaandelijkse controlebezoek bij kinderarts-endocrinoloog Claahsen. Vooraf heeft verpleegkundige Dian Smulders Jobs bloeddruk al opgenomen en ook wat bloed bij hem afgenomen,

rad b ode 4 - 2 0 1 1

ziekte valt goed te leven’ wel heel dichtbij dat hij langzaam maar zeker ook zélf meer verantwoordelijkheid krijgt voor zijn leven met AGS. Zo geeft verpleegkundige Melanie Burgers, gespecialiseerd in de endocrinologie, hem een uitgebreide stress-instructie. Dat wil zeggen: aan de hand van groen-geel-rood schema maakt zij hem (opnieuw) duidelijk hoe hij zelf de dosering van zijn tabletten moet aanpassen, zodra hij koorts krijgt, moet overgeven of andere klachten krijgt die een extra toediening vereisen van het stresshormoon cortisol. Zijn moeder luistert aandachtig mee. En wat te doen als Tommy tijdens het uitgaan onverhoopt klachten krijgt, die een snelle opvolging van zijn stress-instructie noodzakelijk maken? ‘Die stressinstructie en mijn tabletten heb ik altijd bij me. En de vrienden die met mij meegaan hebben geleerd wat zij in zo’n geval moeten doen. Dus dat zit wel goed’, reageert Tommy, zoals alle zeventienjarigen op een dergelijke vraag zouden reageren.

Testis-echo

Foto’s: Frank Muller

zodat Claahsen het meest actuele beeld van hem heeft. Resultaat van dit controlebezoek: geen afwijkingen gevonden, dus blijven doorgaan met de gebruikelijke dosering van driemaal daags één (hormoon)tablet ter vervanging van het ontbrekende stresshormoon plús

Vanmiddag moet Tommy ook nog een echo laten maken van zijn testikels. Voor dit jaarlijkse controlemoment meldt hij zich op de AGS echo-poli bij kinderradioloog dr. Karin Kamphuis. Pijnlijk is dit onderzoek met behulp van geluidsgolven, vergelijkbaar met aan zwangerschapsecho, niet. Toch ervaren veel puberjongens met AGS deze jaarlijkse echo - heel begrijpelijk - als een vervelende inbreuk op hun privacy. Internist-endocrinoloog dr. Nike Stikkelbroeck, die Tommy in de nabije toekomst als volwassen AGSpatiënt verder zal gaan begeleiden, over de noodzaak van juist deze echo: ‘AGS is geassocieerd met bepaalde testistumoren. Weliswaar goedaardige, maar deze tumoren kunnen door hun ligging en grootte op volwassen leeftijd uiteindelijk wel funest zijn voor de vruchtbaarheid. Daarom is het zaak om het ontstaan van dergelijke tumoren al in een vroegtijdig stadium te ontdekken, zodat die groei met behulp van medicijnen op dat moment al kan worden geremd. Dit is een van de voordelen van de samenwerking tussen kinderartsenendocrinologen en de internisten-endocrinologen binnen ons nieuwe Radboud Bijnier Centrum. Een probleem dat op volwassen leeftijd de vruchtbaarheid zou kunnen verstoren, wordt hier op kinderleeftijd al gesignaleerd en behandeld. Eenmaal in de twee weken hebben we hier ook gestructureerd overleg tussen alle specialisten van het UMC die zich bezighouden met bijnierziekten, waaronder AGS.’

Nivel-onderzoek Met het zeldzame, levensbedreigende syndroom AGS, dat jaarlijks bij 1 op de 12.000 pasgeborenen wordt gevonden, lijkt goed te leven. De ouders van de zesjarige Job, de zeventienjarige Tommy en ook veel andere jonge kinderen met AGS, hun ouders, jongvolwassenen met deze aandoening en oudere AGS-patiënten geven dat althans zelf aan. Daardoor was ook Claahsen al snel geneigd om te denken: dan valt het kennelijk wel mee. Toch wilde zij, en trouwens ook veel anderen die nauw zijn betrokken bij de zorg voor AGS-patiënten, graag meer praktijkinformatie over de wérkelijke kwaliteit van leven van kinderen met AGS en hun ouders. Hoe ziet dat er nu uit in de dagelijkse praktijk? Het Nederlands instituut   voor onderzoek van de gezondheidszorg Nivel heeft een dergelijk onderzoek inmiddels uitgevoerd, in de vorm van patiëntenenquêtes. En alle positieve reacties uit dit onderzoek, mede gefinancierd door de patiëntenvereniging NVACP, bevestigen wat de patiënten zelf al veel langer aangaven: ‘Met AGS valt goed te leven’. n

Digi-poli: voor kind én volwassene Voor een optimale behandeling van de chronische bijnieraandoening AGS, werkt de afdeling Kinderendocrinologie nauw samen met de (volwassenen)afdeling Endocriene Ziekten. Deze samenwerking komt zowel de patiëntenzorg als het onderzoek naar dit zeldzame syndroom ten goede. Bovendien vergemakkelijkt dit contact de transitie, dus de overgang van de oudste (meestal zo tussen 16 en 20 jaar) kinderen met AGS van de ‘kinderzorg’ naar de volwassenen zorg. Een duidelijk voorbeeld van de hechte samenwerking tussen Kinderendocrinologie en de afdeling Endocriene Ziekten is ook de speciale digipoli voor AGS-patiënten. Een initiatief van kinderarts-endocrinoloog dr. Hedi Claahsen en internist-endocrinoloog dr. Nike Stikkelbroeck. Zowel kinderen als volwassen patiënten met AGS kunnen - gewoon thuis, vanachter hun eigen pc - via deze digitale poli alle gewenste informatie vinden over dit syndroom en ook gegevens uit hun medisch dossier bekijken. Bovendien is het voor alle AGS-patiënten mogelijk om via een forum met elkaar te communiceren of contact te zoeken met een in AGS gespecialiseerde hulpverlener van het Radboud.

Voetballen, uitgaan… AGS lijkt Tommy nauwelijks beperkingen op te leggen. eenmaal per dag één (hormoon)tablet voor de zouthuishouding. Beide broertjes dartelen enthousiast door de kindvriendelijke spreekkamer van Claahsen. Voor buitenstaanders is absoluut niet te zien wie AGS heeft en wie niet. Op de vraag aan Jacko en Mariëlle of zijn aandoening nog beperkingen met zich meebrengt voor Job, antwoorden beide ouders gelijktijdig: ‘Totaal niet!’ De levenslange dosering van driemaal daags één (hormoon)tablet ervaren zij zelf in ieder geval niet als een echte beperking. En hoe zien zij zijn toekomst tegemoet? Mariëlle: ‘Heel goed.’ Jacko: ‘Hij wordt profvoetballer, denkt-ie zelf!’

Voetballen en uitgaan Zolang zij zich strikt houden aan hun dagelijkse medicatie, kunnen kinderen met AGS een nagenoeg normaal leven leiden. Ook in de puberteit en daar voorbij, zo blijkt dezelfde middag tijdens het controlebezoek van Tommy Verhoeven (17). Voetballen, uitgaan… de levensbedreigende aandoening AGS lijkt hem nauwelijks beperkingen op te leggen. Al komt deze middag op de poli voor Tommy opeens

Verpleegkundige Melanie Burgers geeft Tommy een stress-instructie. Het schema in groen, geel en rood geeft aan hoe hij zelf zijn medicatie moet aanpassen bij koorts, overgeven of andere klachten.

7

w w w. r a d b o u d i n t o l a n g u a g e s . n l

Taaltrainingen Last minute inschrijven is nog mogelijk voor: Chinees • Duits • Engels • Frans • Japans • Italiaans • Marokkaans Arabisch • Nederlands voor anderstaligen • Russisch • Spaans

Doe wat anderen ook doen: kom vrijblijvend langs en maak kennis met de voordelen die samen werken met accon ■ avm ook voor u kunnen hebben.

Verschillende niveaus. U kunt zich inschrijven tot 4 maart 2011. Voor die twaalf miljoen andere varkens. Zij zitten op elkaar gepropt in donkere, krappe stallen.

Kijk voor meer informatie over deze of andere trainingen op onze website. E: [email protected] T: (024) 361 21 59

TE KOOP

www.acconavm.nl Accountancy: [email protected] Fiscaal: [email protected] Kantoor Nijmegen Kerkenbos 10-45 ■ 6546 BB Nijmegen T 024 - 360 38 16

WATERWOLF 2 - BEMMEL ONDER ARCHITECTUUR (JO CREPAIN) GEBOUWD STRAK EN RUIM VRIJSTAAND WOONHUIS MET EEN WOONKAMER VAN 65M², WOONKEUKEN, BIJKEUKEN, BERGING, 2 BADKAMERS, 4 SLK, TUIN OP HET ZUIDEN, GELEGEN NABIJ NATUURGEBIED EN 20 MIN. RIJDEN VAN UNIVERSITEIT. *INHOUD: ca. 856 M³ *GEBRUIKSOPPERVLAKTE: ca. 221 M² *PERCEELSOPPERVLAKTE: 415 M² *BOUWJAAR: 2003 *VRAAGPRIJS: 579.000,- K.K.

maakt deel uit van de radboud universiteit nijmegen

Vast Goed Makelaardij De Stijl • Tel: 024-3244669 • www.destijlmakelaars.nl in'to Adv. 130x137 Radbode 0224.indd 1

16-02-2011 10:31:23

KAAIJ ADVOCATEN

Blijf niet rondlopen met uw vragen over kanker

1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Bel de KWF Kanker Infolijn: 0800-022 66 22 (gratis)

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

Mantelzorgers

bulthaup

van Nederland opgelet!

Grenzlandküchen Jansen GmbH Schulplatz 1 47559 Kranenburg-Frasselt Tel. +49 (0)28 26 90 49-0 Fax +49 (0)28 26 90 49-19 www.grenzlandkuechen.de

U bent mantelzorger en zorgt voor uw chronisch zieke of gehandicapte partner, familielid of vriend.

Het is tijd – tijd voor uw eerste bulthaup! Vlak, geometrisch vormgegeven exterieur en minimale onderbreking om uw laden, schuifdeuren en deuren greeploos te openen. Hoogwaardige houten binneninzetten en een geraffineerd ruimtegebruik, praktisch en degelijk 60 mm aanrechtblad – dat zijn nog maar een paar in het oog springende voordelen van dit op het moment meest compacte keukensysteem: bulthaup b1. Bezoek onze presentatie!

Ook u heeft behoefte aan ontspanning. Maar wie kan u vervangen? Handen-in-Huis stelt u in staat om er eens helemaal tussenuit te gaan. Onze vrijwilligers zijn bereid om een paar dagen of langer uw zorgtaken over te nemen. U kunt daardoor met een gerust hart even weg. Bel of e-mail ons voor informatie. We vertellen u graag alles wat u wilt weten.

Kastanjelaan 14 - Molenhoek Vrijstaande, onder architectuur gebouwde villa met garage en berging. Het pand is zeer degelijk gebouwd met duurzame materialen. Ind.: beg. gr.: hal, toilet, 2 werkkamers, roy. woonkamer met openhaard, eet-hoek, moderne keuken v.v. inbouwapp., bijkeuken met wma. 1e verd.: 4 slaapkamers, doucheruimte, bad-kamer met ligbad, dub. wastafelcomb. en toilet. Bj. 1976, inh. 860 m³, perc. opp. 945 m².

Vraagprijs € 695.000,- k.k. Tel. 030 659 09 70  [email protected]  www.handeninhuis.nl

Hestia makelaars & taxateurs www.hestia.nl 024 3604555 8

rad onder z oe k b ode 4 - 2 0 1 1

‘Als je seks ontkent, is het er niet’ Hij is nét 64 geworden en heeft in zijn leven veertig ontwikkelingslanden bezocht. Evert Ketting, socioloog bij Sociale Geneeskunde, is druk bezig met de afronding van een prestigieus UNESCO-project over seksuele educatieprogramma’s. ‘Je moet de moed niet opgeven, nooit!’

D r. M i c h e l W e n s i n g Dr. Michel Wensing is met ingang van 1 februari benoemd tot hoogleraar bij het UMC St Radboud, met als leeropdracht Implementation Science. Implementation Science betreft de implementatie van kennis in de klinische praktijk. Waarom krijgen niet alle patiënten optimale zorg en wat kan hieraan worden gedaan? Het is één van de thema’s van het onderzoeksinstituut Nijmegen Centre for Evidence Based Practice en een belangrijk zwaartepunt in het onderzoeksprogramma van de afdeling IQ healthcare.

A l i ë tte J on k ers Evert Ketting Hij is geboren in 1947, maar noemt zichzelf een kind van de idealistische jaren zestig. Een wereldverbeteraar. Van huis uit gereformeerd, maar al vroeg van God los. ‘Wij gereformeerden houden die strenge, calvinistische moraal dat je op de wereld bent om er iets zinnigs van te maken. Die morele verplichting raak je niet kwijt, hoor. Dat is een opdracht waarmee je in het leven staat.’

Levensblijheid Evert Ketting, socioloog bij de afdeling Sociale Geneeskunde, bezocht in zijn leven veertig ontwikkelingslanden. Beelden van leed, honger en armoede zijn diep in zijn geheugen gegrift, maar wat Ketting ontroert, is het universele optimisme van jongeren overal ter wereld.

WETENSWAARDIG

moet ’t ook nooit helemaal verliezen. Je moet de moed niet opgeven, nooit! Kijk naar India. Vroeger dacht ik: dat land is verloren. Net als Zuid-Amerika, een rampenplan. En toch, heel verrassend, zijn die landen nu bezig met een gigantische groeispurt.’

Tienerzwangerschap Ketting ging sociale wetenschappen studeren omdat hij nieuwsgierig was naar de rest van de wereld. ‘In 1978 ben ik gepromoveerd op de geschiedenis en legalisatie van de abortushulpverlening in Nederland, een controversieel onderwerp in die tijd. Er bestond veel behoefte aan informatie en inzicht in de praktijk. In 1984 werd de Abortuswet aangenomen. Daarna ben

P r o f . d r. R o n a l d d e G r o o t Prof. dr. Ronald de Groot, kinderarts-infectioloog in het Radboud, ontvangt op 15 maart de Edgar Doncker Prijs voor Kindergeneeskunde 2011. De Groot ontvangt de prijs vanwege zijn indrukwekkende wetenschappelijke prestaties. Hij besteedt een belangrijk deel van het toegekende bedrag van 75.000 euro aan onderzoek naar kinderen die in het seizoen 2009–2010 in het ziekenhuis zijn opgenomen met de Mexicaanse griep. Een belangrijke onderzoeksvraag is of zeer jonge kinderen in de toekomst eveneens tegen griep ingeënt moeten worden. De Groot hoopt met dit onderzoek een bijdrage te leveren aan de besluitvorming op dit gebied.

Cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie en graded exercise therapie zijn veilig en effectief bij de behandeling van patiënten met een chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). Dat blijkt uit een artikel van een Engelse onderzoeksgroep dat op 18 februari in The Lancet online is gepubliceerd. In een begeleidend commentaar stellen onderzoekers van het UMC St Radboud, dat in vervolgonderzoek gericht gezocht moet worden naar de werkzame bestanddelen in deze therapieën. Daarmee is de aanpak van CVS verder te verbeteren. 18 februari, nieuwsrubriek, www.umcn.nl

Radboud gaat door met speciale hartklepoperaties via katheter Het Radboud ontving op 8 februari via VWSminister Edith Schippers het bericht dat het de vergunning behoudt voor het uitvoeren van hartklepoperaties via een katheter. Het Radboud voldoet aan alle kwaliteitseisen die aan deze techniek zijn verbonden en heeft voldoende ingrepen gedaan. 9 februari, nieuwsrubriek, www.umcn.nl.

Promoties, oraties, afscheidsredes* Seksuele educatie in Afrika. ‘We moeten héle kleine stapjes nemen om daar wat te bereiken.’

‘Jongeren stralen levensblijheid uit, zelfs als ze in de armste omstandigheden leven. Dat raakt me steeds opnieuw. Ze komen de werkelijkheid later pas tegen, maar dat maakt het optimisme niet minder belangrijk. Je

Seksuele educatie: meer dan kennis alleen UMC St Radboud doet internationaal veel op het gebied van internationale gezondheidszorg. Samen met Amsterdam heeft het een van de grootste onderzoeksteams van Nederland. Socioloog Evert Ketting deed zijn onderzoek voor UNESCO samen met de economen Rob Baltussen, coördinator van het project, en Jari Kivela. UNESCO stimuleert voorlichtingsprogramma’s in ontwikkelingslanden om hiv/aids en soa’s terug te dringen. Empirisch onderzoek naar de effectiviteit en kosten daarvan was er tot nu toe nauwelijks. Ketting en Baltussen concludeerden dat alleen het aanbieden van kennis weinig effectief is; seksuele educatie levert het meeste resultaat op wanneer voorlichtingsprogramma’s ook ingaan op sociale vaardigheden als het ontwikkelen van vriendschap, empathie en wederzijds respect.

ik vooral internationaal gaan werken. Wat dit onderwerp zo interessant maakt, is dat Nederland de meest gunstige cijfers in de wereld heeft op het gebied van ongewenste zwangerschappen en tienerzwangerschappen. In Amerika, waar “abstinence only” onder jongeren wordt gepropageerd, zijn er elf keer zoveel tienerzwangerschappen als hier.’

Mensenrechten Eenzelfde angst voor openheid komt Ketting tegen in ontwikkelingslanden, waar hij samen met zijn collega, econoom Rob Baltussen, de effectiviteit en kosten van seksuele educatieprogramma’s onderzocht. ‘In Afrika is het onmogelijk om te erkennen dat jongeren seksueel actief zijn. Dat is het de-kat-op-het-spek-bindensyndroom: als je het ontkent, is het er niet. Maar zo werkt het natuurlijk niet. We moeten héle kleine stapjes nemen om daar wat te bereiken. En ja, het kost heel veel geld. Opgeven doen we niet. Het gaat echter niet alleen om gezondheidswinst afgezet tegen de kosten. Die legitimering hebben we niet nodig. Wat de UNESCO ook zegt, is: het gaat om mensenrechten. Mensen hebben het recht om het functioneren van hun eigen lijf te leren kennen. Daar gaat het om.’ n

9

• Promotie drs. Jenny van der Wijst, vrijdag 25 februari om 10.00 uur. Titel: New patches in the molecular understanding of renal magnesium handling • Promotie drs. Marc Gomes, vrijdag 4 maart om 13.00 uur. Titel: Inhibition of sympathetic activity and modulation of insulin resistance in cardiovascular disease • Promotie Yuedan Li, woensdag 9 maart om 15.30 uur. Titel: Intracellular regulation of aquaporin-2 in health and disease • Promotie drs. Lisanne Posma-Bouman, donderdag 10 maart om 13.30 uur. Titel: The influence of ischemia and reperfusion on the healing of experimental intestinal anstomoses • Promotie drs. Laura van Hulst, vrijdag 18 maart om 13.00 uur. Titel: Tight control in rheumatoid arthritis: bridging the gap between evidence and daily clinical practice * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2. Meer informatie: www.umcn.nl, Research, Science Agenda.

rad b ode 4 - 2 0 1 1 mensen

mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar Radbode@sb. umcn.nl, voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.    

Mia Collaert-Smeets Op 1 februari is het 25 jaar geleden dat onze collega Mia Collaert-Smeets in dienst trad als secretaresse patiëntenzorg. Ze startte haar carrière op verpleegafdeling Heelkunde A40 en is de Heelkunde altijd trouw gebleven. Zij is een waardevolle betrokken medewerker die zich voor meer dan 100 procent inzet voor onze verpleegafdeling. Iedereen weet dat Mia een hardwerkend, nauwgezet en bescheiden persoon is. Met veel zorg en correctheid handelt zij haar secretariële werkzaamheden af. De herinrichting van de verpleegafdelingen en het daarbij horende rouleerschema van de secretaresses heeft Mia als zeer positief ervaren: “We gaan er gewoon voor”. Het liefst wil Mia deze dag stilletjes voorbij laten gaan, maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren! Mede namens Annique Thuis, hoofdverpleegkundige verpleegafdeling Heelkunde A40 Jean-Pierre van Bergen, hoofdverpleegkundige verpleegafdeling Heelkunde A31 Annemieke Janssen-Ariaans, seniorsecretaresse verpleegafdeling Heelkunde A31 en A40

Margot Frösch-Verhoeven Op 10 februari was Margot Frösch-Verhoeven 40 jaar in dienst. In 1969 startte zij als leerling radiologisch laborante. Sinds 1973 zet zij zich vanuit haar functie als akoepedist in voor de gehoordiagnostiek op het Audiologisch Centrum van de afdeling KeelNeus- en Oorheelkunde. Hoog in haar vaandel staat goede zorg voor haar patiënten, of ze nu oud of jong zijn. Gedrevenheid en slagvaardigheid kenmerken haar daarbij; ze gaat voor zorgvuldige audiometrie en houdt in het oog of iedereen zich met de gehoorproblemen in het dagelijks leven voldoende kan redden. Margot heeft in de loop der jaren een schat aan deskundigheid en ervaring opgebouwd. Momenteel profiteren vooral de slechthorende kinderen daarvan. Als collega’s kunnen we op haar rekenen. Margot, dankjewel en van harte proficiat. Namens je collega’s, Saskia Ariens, GZ-psycholoog, leidinggevende Audiologisch Centrum, afdeling KeelNeus- en Oorheelkunde

Ali Wiegman Op 1 maart is Ali Wiegman 25 jaar werkzaam bij de Schoonmaak. Zij is destijds gestart in de avonddienst als teamleider binnen Rayon 3. Na de afronding van de uitbesteding is zij in 1994 gestart in de dagdienst. Ali heeft in de afgelopen 25 jaren gewerkt van Oost tot West en alle gebouwen wel gezien. Op het stafbureau bestaat haar huidige functie uit kwaliteitscontrole van de schoonmaakactiviteiten en het opleiden van onze medewerkers. Als dank voor haar inzet in de afgelopen 25 jaren, wordt Ali een receptie aangeboden. Deze vindt plaats op dinsdag 1 maart van 16.00 tot 18.00 uur in het restaurant van Studiecentrum Medische Wetenschappen (route 76). Wij nodigen u hierbij van harte uit. Ger Happel, manager Schoonmaak

Bertien Keijser-Huijts Bertien Keijser gaat vanwege de pensioengerechtigde leeftijd het UMC St Radboud verlaten. Bertien werkt vanaf 1982, de pionierstijd, bij het PAO-Heyendael en heeft alle groei en ontwikkelingen mee gemaakt. Zij heeft destijds samen met de afdeling Huisartsgeneeskunde de eerste cursussen voor huisartsen opgezet die zich toen al kenmerkten door een kleinschalige en interactieve opzet. Bertien was een buitengewoon loyale collega met een groot hart op wie altijd een beroep gedaan kon worden. We zullen haar missen op de afdeling. Haar afscheid vieren we in besloten kring. (Voor wie haar persoonlijk nog een boodschap wil sturen:[email protected]) Ineke van der Kaaij, PAO-Heyendael

Sjannie Janssenvan Nisselrooy Op 1 maart zal Sjannie na ruim 20 jaar gebruik gaan maken van een vervroegde pensioenregeling. Sjannie heeft met veel plezier en enthousiasme gewerkt als administratief medewerkster bij de afdeling Crediteuren van de Productgroep Financiën. Sjannie was een prettige collega die klantgerichtheid hoog in het vaandel had staan en waarbij klanten altijd terecht konden voor een vraag. Wij willen Sjannie bedanken voor de bijdrage en inzet die ze geleverd heeft aan het opbouwen van de Crediteurenadministratie. Op 28 februari zal tijdens een besloten lunch met de afdeling afscheid worden genomen van Sjannie. Gerco Kouwenberg, Unithoofd Crediteurenadministratie

Annelies Bloebaum-Aller Ruim 40 jaar geleden is Annelies Bloebaum-Aller begonnen op de afdeling Radiologie. In deze tijd heeft Annelies diverse functies bekleed. Ze heeft altijd met veel plezier en grote inzet op de afdeling gewerkt. Nu is de tijd gekomen voor haar om te gaan genieten van haar pensioen. We bieden haar een afscheidsreceptie aan op woensdag 23 maart bij restaurant Valdin van 16.00 tot 19.00 uur. Iedereen is van harte welkom om onder het genot van een drankje Annelies gedag te zeggen. Miranda Snoeren en Thea Schreurs, afdeling Radiologie

agnostisch medewerkers van haar modaliteit. Samen met hen is zij op dit moment druk bezig met de voorbereiding van de verhuizing naar de nieuwbouw. Een flinke klus die zij rustig en weldoordacht oppakt. ‘Niet moeilijk doen als iets makkelijk kan’. Ook de komende jaren liggen er nog voldoende uitdagingen voor haar klaar. Thea, van harte proficiat! Namens de afdeling radiologie, Willibrord Goverde en Miranda Snoeren

kundig HIV-consulent vervulde hij een pioniersrol in de voorlichting en begeleiding van patiënten met deze toen nog dodelijke besmettelijke ziekte. In 2002 volgde Bert de opleiding tot nurse practitioner. Korte tijd had hij het aandachtgebied “chronisch zieken” maar al snel kwam hij terug bij zijn “oude liefde”, patiënten met een HIV-infectie. Bert is een allround professional in zijn vakgebied met een brede kennis en vaardigheid van alle aspecten van infectie met HIV. Bert is een aardig persoon, gemakkelijk in de omgang, en prettig om mee samen te werken. Wij feliciteren hem van harte met dit jubileum. Peter Koopmans Mede namens het HIV behandelteam

Gonnie Gerrits-Wagemans

Corrie van Suilen

Na een dienstverband van ruim 30 jaar gaat mw. Gonnie Gerrits-Wagemans met FPU. Gonnie kwam in 1962 in dienst als medewerkster glasverzorging op het liquorlaboratorium van de afdeling Pathologie. In 1970 werd Gonnie moeder en verliet zij het Radboud. In 1989 keerde zij terug en kwam zij werken op het laboratorium cytologie en later op de Centrale Monster Ontvangst. Daar verrichtte zij tot op heden diverse ondersteunende werkzaamheden voor het laboratorium. Gonnie was voor de afdeling Pathologie een waardevolle medewerkster die zich meer dan 100 procent inzette. Ook door haar collega’s werd Gonnie enorm gewaardeerd. Wij zullen haar flexibiliteit en positieve werkinstelling gaan missen. Marian van de Geer, operationeel manager, Pathologie.

Op 1 maart is Corrie van Suilen 25 jaar in dienst bij het UMC St Radboud. Corrie is in 1986 begonnen aan de A-opleiding en is daarna als verpleegkundige gaan werken op A00, de afdeling waar destijds de vaatchirurgische patiënten lagen. Corrie ontwikkelde zich van verpleegkundige tot teamleider en vervulde vervolgens de functie van seniorverpleegkundige. Zij was een bron van inspiratie voor veel collega’s qua analytisch vermogen, daadkracht en mensenkennis. Een jaar geleden heeft Corrie gekozen voor een loopbaan in het onderwijs bij de Radboud Zorgacademie. Zij is daarmee een prachtig voorbeeld van de mogelijkheden tot levenlang leren binnen het Radboud. Wij zijn er trots op dat Corrie deze uitdaging is aangegaan en werken hierin met veel plezier met haar samen. Namens alle collega’s van de Radboud Zorgacademie, de Sectie Basisberoepsopleidingen in het bijzonder, wensen wij Corrie veel succes en plezier toe in het nieuwe vak waarvoor zij gekozen heeft. Alette Samuels, hoofd Sectie Basisberoepsopleiding

Bert Zomer Bert Zomer is 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud. Hij begon in 1986 als hoofdverpleegkundige op de afdeling Obstetrie. Hij is vanaf 1991 werkzaam in de zorg voor patiënten met een HIV-infectie. Als verpleeg-

Annelies Mooren Na 34 jaar op het Lab en bijna 1 jaar op Epidemiologie te hebben gewerkt, ga ik jullie nu, als gevolg van een reorganisatie binnen het laboratorium, verlaten. Ik heb vele collega’s zien komen en gaan en met hen niet alleen het werk, maar ook lief en leed gedeeld. Ik heb ontwikkelingen zien plaatsvinden en kansen gekregen. Ook heb ik vele mensen leren kennen op diverse andere afdelingen. En samen met mijn collega’s en al die andere medewerkers hebben we ons in het Radboud voor de patiënt ingezet, met alle plezier en toewijding. Zowel overdag als tijdens de weekend-, avond-, en vooral niet te vergeten de nachtdienst. Daarvoor wil ik jullie allemaal bedanken. Ik zal dit alles gaan missen. Wat blijft zijn heel veel herinneringen. Vanaf deze plek wil ik jullie het allerbeste toewensen.

agenda OECUMENISCHE VIERINGEN Locatie: personeelsrestaurant. Zondag 27 februari: Anneke de Vries, zondag 6 maart: Wim Smeets, zondag 13 maart: Mies Singendonk, zondag 20 maart: Jacqueline van Meurs.

PAO-Heyendael Voor nadere info: www.paoheyendael.nl.

7 april

Ria Schaap

Peri-operatieve zorg; een grote zorg – De kwetsbare oudere (chirurgische) patiënt. Doelgroep: verpleegkundigen snijdende specialismen SEH en geriatrie, verpleegkundig specialisten, wondconsulenten, physician assistants, OK medewerkers, nurse practitioners, ambulance medewerkers en verpleegkundigen poliklinieken snijdende specialismen.

Per 1 januari is Ria Schaap 25 jaar bij ons in dienst. Ria werkt bij de koffiegroep van de Restauratieve Dienst. Meestal verzorgt zij de automaten op de verschillende OK’s, dus jullie herkennen haar aan de gele jas! Ria doet al jaren met hart en ziel haar werk, is recht door zee en heeft het hart op haar tong; het is een fijne collega om mee te werken en we hopen dat ze nog lang bij ons blijft werken. Ria heeft dit jubileum reeds met haar directe collega’s gevierd. Hilde Evers, Operationeel manager Restauratief

8 april CRPS-1; Nieuwe inzichten en behandelstrategieën voor patiënten met CRPS-1 (Posttraumatische dystrofie). Cursus bestemd voor chirurgen, anesthesiologen, orthopedisch chirurgen, revalidatieartsen, fysiotherapeuten en huisartsen.

Radboud Zorgacademie Sectie Bijscholing van de Radboud Zorgacademie verzorgt bijscholing voor medewerkers van het UMC St Radboud en voor externe klanten. Meer informatie: www.radboudzorgacademie. nl  bijscholing.

Francien van der Leest Francien van der Leest heeft met ingang van 1 januari na een dienstverband van 27 jaar gebruik gemaakt van de vervroegde pensioenregeling. Francien was als afdelingssecretaresse vele jaren het gezicht van de algemene kinderafdeling en heeft in deze 27 jaren haar sporen verdiend voor het kinderziekenhuis. We zullen haar positieve instelling, haar enthousiasme, haar kritische blik, humor en betrokkenheid missen. Haar afscheid van haar directe collega’s heeft reeds plaatsgevonden. Francien zal nog afscheid nemen van het UMC St Radboud in kleine kring. Collega’s Opname en Planningsbureau Kindergeneeskunde

De komende tijd hebben wij o.a. nog plaatsen beschikbaar in de volgende scholingen: • Basiscursus Eerste Hulp, startdatum 23 maart, inschrijven tot 9 maart. • Bijscholing patiënten met zorg ontslaan, startdatum 11 april, inschrijven tot 11 maart. • Bijscholing Kinderoncologie, 6 en 7 juni, inschrijven tot 28 maart. • Cursus medische terminologie groep najaar, startdatum 29 augustus, inschrijven tot 15 augustus.

AZO-scholing Voor nadere informatie en inschrijving: website www.azo.nl onder het kopje Actueel-Agenda en Opleiding-Scholingsavonden.

OVERIG 15 maart Ben jij christen en wil je dat in je medisch denken en handelen vorm geven? ‘Wetenschappelijke vernieuwingen: waar ligt de grens?’ is een interactieve lezing van de Christian Medical Fellowship (CMF) over wetenschappelijke vernieuwingen. De lezing wordt verzorgd door prof. dr.ir. Jochemsen. Kunstmatige voortplanting, embryoselectie, stamcelonderzoek en genetisch onderzoek komen aan bod. Locatie: lokaal Moeys B (route 99). Aanvang 19.45 uur. Toegang is gratis. Informatie: www.cmf-nederland.nl

Thea Schreurs-Idink Op 1 maart viert Thea haar 25 jarig jubileum. In 1986 kwam zij als Radiodiagnostisch laborante vanuit Limburg naar het Gelderse Nijmegen. Op dat moment was de afdeling Radiologie nog verspreid over diverse locaties in het ziekenhuis. Thea’s hart heeft altijd gelegen bij de conventionele beeldvorming. Eerst als laborante maar sinds 7 jaar als coördinerend laborante. In deze functie geeft zij leiding aan de radiodi-

10

rad b ode 4 - 2 0 1 1

Iedere patiënt altijd veilig Kwetsbare ouderen Kwetsbare ouderen is één van de thema’s van het Patiëntveiligheidsprogramma UMC St Radboud. Onder leiding van themaleider Marcel Olde Rikkert zijn de landelijke richtlijnen toepasbaar gemaakt voor een succesvolle implementatie bij ons UMC. De eerste afdelingen draaien nu pilots. Een interessant vervolg wordt al concreet voorbereid.

Toegenomen kwetsbaarheid Kwetsbare ouderen onderscheiden zich van andere ouderen door hun verminderde zelfredzaamheid, door meervoudige ziektelast én achteruitgang van het fysiek, mentaal en/of sociaal functioneren. Het zeer recente rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau (2011) toont aan dat het aantal kwetsbare ouderen nu al 700.000 bedraagt, terwijl het binnen 20 jaar één miljoen Nederlanders betreft. Het is dé groep grootverbruikers van zorg. Recent onderzoek naar de veiligheid in ziekenhuizen door het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (2010), maakte echter duidelijk dat deze kwetsbare ouderen bovendien de meeste kans hebben op schade door medisch handelen. Deze kwetsbaarheid leidt er toe dat bij ziekenhuisopname vaak snel functionele achteruitgang optreedt, er vaker complicaties, zoals valpartijen, delier, infecties en geneesmiddelbijwerkingen optreden en dat genezing en functioneel herstel trager verlopen.

GIDS-project Binnen enkele weken is binnen klinische notities het formulier ‘kwetsbare ouderen’ beschikbaar, dat een eerste snelle screening op kwetsbaarheid mogelijk maakt. Screening vindt plaats op vallen, ondervoeding, delier en fysieke beperkingen. Pilots lopen op de afdelingen Geriatrie en Cardiothoracale chirurgie. De afdeling Geriatrie start een Gids-project op met zowel snijdende als niet-snijdende afdelingen om de negatieve zorguitkomsten bij oudere patiënten te verminderen en uit te bannen.

EASYcare-in-Hospital In de toekomst zullen kwaliteit én kosten van de zorg vooral afhangen van een goede selectie van de vele behandelingen die mogelijk zijn bij een patiënt met een combinatie van aandoeningen. Niet-kwetsbare ouderen kunnen de gangbare richtlijnenzorg krijgen, terwijl bij kwetsbare ouderen met comorbiditeit aanpassing van de zorg noodzakelijk is. Soms zal zelfs van behandeling moeten worden afgezien. Het Gids-project zal de vaak als zwaar, vermoeiend en lastig ervaren zorg voor ouderen veranderen in gemakkelijker, interessante zorg. Met het ziekenhuisbreed screenen door de VMS indicator en het EASYcare vervolg hierop, willen we samen erop inzetten om ouderen veilig door het UMC St Radboud te gidsen. Themaleider: Marcel Olde Rikkert. Projectteam, verantwoordelijken: dr. Anke Persoon, specialistisch geriatrie verpleegkundige en drs. Yvonne Schoon, klinisch geriater en kwaliteitsfunctionaris Geriatrie. Kijk voor meer informatie over het Patiëntveiligheidsprogramma op intranet: organisatie, projecten, patiëntveiligheid.

Gert Jan van der Wilt: ‘Probleem is dat de gezondheidszorg een sector is waar productiviteitsgroei moeilijk is te realiseren zonder kwaliteitsverlies.’

Foto: Flip Franssen

Slimmer werken en terug naar de kern Er zijn verschillende manieren om de kosten in de gezondheidszorg te beheersen. Moeten we meer keuzes gaan maken, slimme oplossingen bedenken om de productiviteit te verhogen zonder de kwaliteit aan te tasten, of het eigen risico verhogen? Een betoog van Gert Jan van der Wilt.

HET BETOOG De kredietcrisis heeft geleid tot een ongekende toename van onze nationale schuld. Om die schuld niet tot in lengte van dagen met ons mee te hoeven dragen is de overheid op zoek naar manieren om haar uitgaven te beperken. De gezondheidszorg zal daarbij niet buiten schot blijven. Er zijn verschillende manieren om de uitgaven aan de gezondheidszorg te beheersen. Eén is keuzes maken: wat vergoeden we nog wel, en wat vergoeden we niet meer? Keuzes maken is lastig, en dat is hier niet anders. Patiënten- en beroepsgroepen die geraakt worden, slagen er doorgaans goed in om publieke verontwaardiging te mobiliseren. En politiek verantwoordelijken slagen er dan niet altijd in om de rug recht te houden.

Productiviteitsverhoging Het is daarom wel begrijpelijk dat we terugvallen op een andere manier: meer doen met dezelfde middelen. Productiviteitsverhoging heet dat. Minder handen aan het bed, zeg maar. Probleem daarbij is dat de gezondheidszorg een sector is waar productiviteitsgroei moeilijk is te realiseren zonder kwaliteitsverlies. We willen juist graag méér handen aan het bed. Dat is overigens niet alleen prettig voor de patiënt. Het is ook prettig voor degenen die in de zorg werken. Geen tijd hebben om gezamenlijk te ontdekken wat er aan de hand is, wat er eventueel gedaan kan worden, en waar precies behoefte aan is, is onbevredigend. Het gaat ten koste van voldoening in het werk en motivatie om in de zorg te gaan of blijven werken. Dezelfde dingen doen in minder tijd is doorgaans niet de oplossing. Dat werkt vooral bij processen die makkelijk gemechaniseerd of geautomatiseerd kunnen worden. Het verlenen van gezondheidszorg is niet zo’n proces. Dat betekent niet dat er geen enkele productiviteitsgroei mogelijk is, maar het betekent wel dat daar slimmere oplossingen voor

11

bedacht moeten worden. Groepsconsulten, functiedifferentiatie en een digitale polikliniek zijn daar voorbeelden van. De opdracht is dus: bedenk meer van dit soort slimme oplossingen, en onderzoek of ze daadwerkelijk de productiviteit verhogen, zonder de kwaliteit (voor patiënt en zorgverlener) aan te tasten.

Toch ook keuzes maken Hoewel dit zeker moet gebeuren, verwacht ik niet dat we hiermee kunnen volstaan. Dus toch maar keuzes maken. De belangrijkste adviseur van de overheid op dit vlak is het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Dit adviesorgaan hanteert een aantal criteria om te bepalen of zorg in het verzekerde pakket hoort. Er moet, ten eerste, wel iets aan de hand zijn (ziektelast), en er moet ook iets aan gedaan kunnen worden (effectiviteit). Bovendien moet datgene wat er aan gedaan kan worden de draagkracht van het individu te boven

‘Dezelfde dingen doen in minder tijd is doorgaans niet de oplossing’ gaan, maar niet die van het collectief. Op grond van deze criteria zouden bijvoorbeeld trommelvliesbuisjes voor ongecompliceerde middenoorontsteking niet langer vergoed worden: de interventie is nauwelijks effectiever dan simpel afwachten, en er is sowieso niet zoveel aan de hand. Cochleaire implantaten voor dove kinderen, daarentegen, horen wel in het pakket thuis. Doofheid kan de ontplooiing van een kind ernstig belemmeren. Een cochleair implantaat kan daarin een belangrijk verschil maken. Het is de hoogste tijd om het pakket meer systematisch door te lichten aan de hand van deze criteria. Maar als we daar nu met z’n allen niet uitkomen? Dan rest er nog één optie: een forse verhoging van het eigen risico. Maar daarmee worden de kosten hooguit verplaatst. Het zou eigenlijk zonde zijn om de kredietcrisis niet aan te grijpen om de gezondheidszorg weer terug te voeren naar waar het uiteindelijk om begonnen is: lijden verlichten en helpen voorkomen dat mensen als gevolg van ziekte de mogelijkheid wordt ontnomen om een menswaardig bestaan op te bouwen. Gert Jan van der Wilt is hoogleraar op de profileringsleerstoel Health Technology Assessment.

rad actuee l b ode 4 - 2 0 1 1

In drie stappen naar nieuw werk willen maken’, zegt Valérie Heraud-Lagro, projectleider Mobiliteitspunt. ‘Maar we hebben ze ook gecoacht in sollicitatiegesprekken voeren of brieven schrijven. Sommige mensen werkten al dertig jaar op de OK. Je bent dan niet meer gewend om te solliciteren. Ook is het dan niet gemakkelijk om afscheid te nemen van een vertrouwde werkplek en van je collega’s.’

Denk “out of the box” Van de vijfentwintig doktersassistenten hebben ongeveer twintig nu een nieuwe baan. Over het algemeen kan men spreken van een succes. De meeste konden in het Radboud blijven. De voormalige OK-medewerkers werken bijvoorbeeld bij de Apotheek, in de logistiek en bij Centrale Endoscopie. ‘Bij de Endoscopie was er behoefte aan mensen die taken van de verpleegkundigen in de voor- en nazorg van patiënten konden overnemen’, vertelt De Vries. ‘Deze functie was er nog niet. Samen met hoofdverpleegkundige Karin van Ditshuizen hebben we de mogelijkheden hiervoor verkend. Er is toen een pilot gestart waarbij enkele doktersassistenten deze nieuwe functie zouden vervullen. Dat was een succes. Drie van onze mensen hebben daar nu een baan gekregen. Het is prachtig als je zo tot oplossingen komt. Dat was echt “out of the box” denken, over de grenzen van de eigen afdelingen. Dan merk je goed wat écht samenwerken in het UMC kan opleveren.’ n Voor elke voorrangskandidaat moet een geschikte nieuwe werkplek gevonden worden. De OK-afdeling schakelde HRM in om deze klus te klaren. Foto: Frank Muller

De doktersassistent verdwijnt per 1 april op de OK. Ongeveer 25 medewerkers moesten daardoor op zoek naar nieuw werk. De afdeling Operatiekamers heeft samen met HRM deze voorrangskandidaten begeleid. Drie cruciale stappen om dit te laten slagen.

G ijs M unnichs

Schakel het Mobiliteitspunt in

Schep duidelijkheid ‘Al in 2008 was bekend dat de functie van doktersassistent anesthesie op de OK per 1 april 2011 zou vervallen’, vertelt Annerieke de Vries, hoofd anesthesie a.i. ‘Landelijk zijn de regels rond kwaliteit en veiligheid aangescherpt. Daarom mogen alleen gediplomeerde anesthesiemedewerkers op de OK werken. Toen dit

ethiek Veilig sterven In de geneeskunde speelt de dood een centrale rol, zij het vaak als een soort van basso continuo op de achtergrond. Als het om sterven gaat, was de dokter eeuwenlang een betrekkelijk afwezige. Volgens Hippocrates dient de arts zich zelfs terug te trekken, wanneer de dood zich aankondigt. Anno 2011 is de geneeskunde nog steeds behept met een fundamentele onmacht ten aanzien van de dood, maar de dood wordt meer dan voorheen gezien vanuit een medisch perspectief. De dood is onder regie van de geneeskunde gekomen. Er sterven heden ten dage maar weinig mensen die in de laatste fase van hun leven niet in aanraking zijn gekomen met een arts. De opkomst van de palliatieve zorg was aanleiding tot een verdere ‘revival’

duidelijk werd, is een aantal mensen al een nieuwe baan gaan zoeken. Maar er waren er ook die dachten dat het niet zo’n vaart zou lopen. De eerste stap was daarom dat we helder communiceerden dat de functie echt zou vervallen.’ De betreffende medewerkers kregen de keuze: óf de opleiding tot anesthesiemedewerker volgen (en zo op de OK blijven) óf een nieuwe baan zoeken. Enkele kozen voor de driejarige studie, maar voor de meeste was dit traject te intensief. Op zoek naar ander werk dus.

De medewerkers stonden er niet alleen voor. ‘Ten eerste hebben ze voorrangskandidatuur gekregen voor vacatures in ons UMC’, vertelt De Vries. ‘Daarnaast zijn we vanaf april vorig jaar een intensief loopbaantraject gestart samen met het Mobiliteitspunt van HRM.’ Twee loopbaanadviseurs hebben de voorrangskandidaten begeleid in het vinden van een nieuwe baan. ‘Wij hebben individuele gesprekken met ze gevoerd. Dat ging over hun ambities en welke volgende stap ze

van de dood binnen de geneeskunde. Dat heeft geleid tot een grote stroom van gegevens over wat patiënten, familieleden en zorgverleners zich voorstellen bij een ‘goede dood’. We willen bewust, waardig, vreedzaam, natuurlijk, plotseling en/of thuis sterven. ‘Veilig sterven’ is nieuw voor mij. Een editorial in de

International Journal for Quality in Health Care van augustus 2010 had de verrassende titel ‘Dying safely’. Wat kan er nou veilig zijn aan sterven? Veilig geboren worden lijkt me zinvol, maar veilig sterven? Is dat niet een contradictio in terminis, zoals voor sommigen ook

12

‘Ik was toe aan iets nieuws’ Carla van Outvorst was 25 jaar doktersassistent op de OK. Ze is sinds enkele maanden apothekersassistent bij de Poliklinische Apotheek van het Radboud. ‘Toen ik in 2008 hoorde dat de functie van doktersassistent kwam te vervallen, heb ik niet gewacht tot het écht zo ver was. Lang wachten, zou alleen maar demotiverend werken. Na enig nadenken wist ik dat ik de opleiding tot apothekersassistente wilde doen. Het Radboud heeft me de kans geboden om die opleiding te kunnen volgen. En ik kreeg vanuit het Mobiliteitspunt begeleiding bij het solliciteren. Dat gaf me veel positieve energie en zelfvertrouwen. Ik ben heel tevreden over mijn nieuwe werk. Na 25 jaar was ik ook wel toe aan iets nieuws.’

‘de goede dood’ er een is? Wat betekent ‘veilig’ in dit verband? Het komt er grofweg op neer dat een systeem dat de toestand van patiënten bewaakt met het oog op veiligheid en het voorkomen van achteruitgang ook wordt ingezet bij patiënten die voorspelbaar en onherroepelijk aan het sterven zijn. Het voorkomen van nodeloze ingrepen, die dokters volgens het editorial om allerlei redenen geneigd zijn uit te voeren, en een betere kwaliteit van zorg aan het eind van het leven vormen het hoofddoel. Zo bezien is veilig sterven niet veel anders dan wat wel een ‘natuurlijke’ dood wordt genoemd, dat wil zeggen sterven zonder onnodige medische toeters en bellen. Het lijkt me uitstekend hiervan systematisch werk te maken. Waar mogelijk moet de kwaliteit van het stervensproces worden verbeterd. Maar de term ‘veilig sterven’ blijft wringen. Wim Dekkers